1-2. Amem dị yira oḍighi ika kụ edị aZihova kasighẹ iiseeny phọ ayira?

 EEGHE kụ retu ghan iitughiạn anạ mem dị nạ anhaghạn ekpo-onhụ phọ, “iiseeny”? Nạ raatughiạn ghan ni oye dị akpuḍian ogbạl emhinhạ kụ azu ekpom odị esi iiḅereghị. Obobọ eghunotu dị omaạr rokelhọm otuughạ aBaibul phọ.

² Iyạl phọ areḍeenhaan phọ ekaạph ilọ awe dị rongọ iiseeny. AZihova kasighẹ ni iiseeny phọ abidị ḍughụm? Eru maạr lọ iiseeny phọ edaphạn ni ogbi phọ odị, kụ awe phọ rongoọm ni eten ephomhoghiạn ḅilhẹ r’eegu pọ odị kasighẹ ni. Yira opomhoghiạn aZihova iboom. Kụ yira olegheri mọ odị akạr kụ akpianhaạn ooseeny, ḅilhẹ yira rowạ ni miiseeny phọ ayira ekuạ phaghaphaghạ.

3. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

³ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kotuughạ ilọ idọ iiseeny dị aZihova asighẹ ghan mem aBaibul phọ, kụ yira oḅilhẹ ooḅeghiọn ophaanyạ areten ongoọm iiseeny dị ekuạ rodon. Iduọn yira rooḅeghiọn bọ, torobọ onyọ ayira aatughiạn ghan ni idị odị kanighemhị iiseeny phọ odị. Yira koḅilhẹ kẹn omiịn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ igey iiseeny ringọ ghan bọ iyira oḅaạl olhoghi.

4. Kụ egbi bọ oteẹny isiẹn orụgh aKristẹn phọ, ika kụ idị abuẹn ooseeny ghan bọ aZihova oḍeenhaan ghan eegu r’ephomhoghiạn?

⁴ Kụ egbi bọ oteẹny isiẹn orụgh aKristẹn phọ, awe dị omhoọgh omheeraam idiphọ Ebel, Noa, ḅilhẹ r’aJob uḍighi ghan ni oḍeenhaan eegu r’ephomhoghiạn dị bidị omhoọgh oghị esi aZihova. Ika? Esi onhaghanhạn ghan, omhoọgh omheeraam, ḅilhẹ r’ongọ ghan arikiạ aZihova. ABaibul phọ o/ghaạgh ilọ eten dị bidị odạph ghan kụ ongoọm iiseeny phọ abidị. Kuolọ eegholhaany ni mọ bidị uḍighi ghan ni oomo ilọ bidị kotue oghuenhi aZihova, kụ iiseeny  phọ abidị iḅeeraạny ghan ni aZihova. Onyebel roten, aZihova angọ ni Iilogh phọ aMozis eemariạ eemariạ Ebraham. Iilogh phọ iphẹn phọ imạ ghan reten dị kodạph kụ ooseeny aZihova.

5. Idị egbolhomaam igey iiseeny, oghẹn onmia kụ amite mem mọ aZizos amhugh bọ aḅilhẹ aḅetenhu?

⁵ AZizọs romugh bọ oḅilhẹ oḅetenhu, bịn aZihova o/puru mụn ḍighaạgh awe odạph Iilogh phọ aMozis kụ ooseenyom odị. (Rom. 10:4) AKristẹn nyiidiphọ kodạph omhoom olhogh, “iilogh phọ aKraist.” (Gal. 6:2) “Olhogh” phọ ophọn phọ, o/mhoghị mọ abuẹn rooko bọ oseerian onhụ, ḅilhẹ mọ odạph iboom itọ, kuolọ ewạ mọ bidị otuughaạny reḍeenhaan phọ aZizọs r’itughemhị phọ odị. Rodon kẹn, abugey aKristẹn roḍighi ghan ni oomo ilọ bidị kotue odạph aKraist, pidị oḅaalhamhị aani olhoghi aZihova oḅilhẹ omhoọgh aani “ophooghian.”—Matt. 11:29.

6. Yira komooghọm ika suọ emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

⁶ Iduọn yira kooḅeghiọn bọ reten phọ yira rongọ ghan bọ iiseeny phọ, puruan ghan loor anạ mọ, ‘Dị egbolhomaam iphẹn phọ mị maphoph ni akị ghisigh?’ Nạ kaḅilhẹ ni atue apuru mọ, ‘mị katue ni anighemhị iiseeny phọ amhị ḍughụm?’ Moọgh ni ibo ilọ atorobọ ophoph oghị aghisigh anạ, kuolọ kol li aaḅereghị torobọ esi dị nạ amhiịn mọ ewạ ni dị nạ kaḅilhẹ akiọm ghisigh.

7. AZihova amiịn ika iiḅereghị phọ ayira reḍuạ ghan bọ kekpom?

⁷ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira ooḅereghị nyodị. ABaibul phọ atomaạm iiḅereghị phọ ayira insẹns phọ omhaạr ghan bọ ookolhobian kụ osụ siphẹ esi iigbia phọ ḅilhẹ r’isiphẹ otu iiḅereghị phọ. (Ps. 141:2) Insẹns phọ iphur ghan imạ eḍu dị edụgh ghan esi Enhaạn. Ipẹ kụ idị iiḅereghị phọ yira rozu ghan bọ rokpom mọ ayira kongọ aZihova eḍighi iyaạr “aḍidụgh” esi odị, kụ i/mhoghi mọ oḍighinhom igbogh ikpo-onhụ. (Prov. 15:8; Deut. 33:10) Ekạr kụ eegholhaany mọ reḅeeraạny ghan ni aZihova onhaghạn dị yira roḅenhị nyodị idị yira ophomhoghiạn oḅilhẹ r’osereghiạn nyodị. Odị rawạ ni mọ oḅenhị ghan nyodị idị yira olhoghoma, araraạr dị yira oḍuom olhoghi, ḅilhẹ rararaạr dị yira rowạ. Esi iduọn phọ, k”enighẹ dị nạ kapụr aatughiạn iyaạr oghaạph, kụ agbi omhạgh aZihova esi iiḅereghị? Nạ aḍighi iduọn phọ, pọ nạ rasụ ghan “insẹns” eeḅi eḍu kangọ Odẹ k’akẹ phọ anạ.

8. Eghẹn emạ eepoogh kụ edị yira omhoọgh oboom Enhaạn?

⁸ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira roboom nyodị. (Ps. 34:1) Yira roboom ghan aZihova mem dị yira oḅenhị bunhọn awe odọ idị araagharạ phọ r’iiḍighi phọ aZihova iḅeeraạny iyira. Oye dị raḍeenhaan ghan osereghiạn r’aboom ghan ni oye dị aḍighinhaan nyodị iyaạr. Mem dị yira ogbiran ilọ enighẹn phọ aZihova—oomo araraạr phọ odị muḍighinhaan bọ iyira—yira komoọgh ni riphigh otuạn oboom ghan odị. Oghaạph ghan ilọ Omhạr phọ mungọ iyira emạ eepoogh “oboom ghan Enaạn,” ephẹn phọ ekiạ dị buphẹ “osighẹ bọ iidoronụ phọ abidị rokolom ḍien phọ” Enhaạn ropinyọn” ghan. (Hib. 13:15) Idiphọ yira rootughiạn ghan bọ iyaạr oghaạgh kụ ogbi omhạgh aZihova, pọ kụ idị yira komiigha aani ghan loor kụ ootughiạn ipẹ yira kokaaphạn ghan bọ we lọ yira ozuan epẹ erugh phọ. Yira rowạ ni mọ arikiạ phọ ayira ekuạ phaghaphaghạ. Yira rokaaphọm ghan igey phọ roophugh, idị eḍighi bọ yira olhegheri ni ipẹ yira rokaạph bọ.

9. Idiphọ awe Izrạl iḍiodi phọ, ika kụ idị yira romhooghọm ghan suọ mem dị yira oghị ituughạ? Ngọ eḍeenhaan idị emitenhaan nyinhạ.

⁹ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira oghị ituughạ. Uḅenhị buọ Izrạl iḍiodi phọ mọ: “Iraạr amem lhạ phọ, oomo alephiri phọ anyinha  koḍeenhaan ghan loor aZihova Enhaạn phọ esi phọ ipạ odị kụ kamạ bọ.” (Deut. 16:16) Iduọn phọ pọ bidị koḅilẹ rutu r’iizo abidị dị oye okori ka/tọl. Kuolọ aZihova aguanhaan ni bidị mọ: ‘Oye dị kaarạm inyinha de phọ o/lho, mem lọ nyinha eghị oḍeenhaan aloor phọ anyinha aZihova Enhaạn phọ.’ (Ex. 34:24) Romheeraam dị u/dia esi aZihova, abuọ Izrạl phọ abuẹn phọ ughị ghan ni rookpomhoghan atorobọ alhạ phọ. Kụ asuọ abidị aphughạn ghan ni; onhaghanhạn aḍughụm mọ abidị ilọ iilhogh phọ Enhaạn abụgh ghan ni, bidị uḅilhẹ ghan kẹn ogbiran ilọ enhighẹ phọ aZihova, oḅilhẹ oghelhọm ghan ooḅughonhaan rabuẹn r’abidị oḅọph bọ omheeraam mọ. (Deut. 16:15) Yira rokelhọm ghan ni idọ asuọ phọ iphẹn phọ mem dị yira ophinyọn rikiạ oghị aani ghan ituughạ phọ. Gbiom olhogh idị olhoghi aZihova raḅaạl ghan mem dị yira ongọ ophagharanhaạn dị ookolhobian, aḍighi key, kụ amiteom ephigh phọ.

10. Eeghe kụ iḍighi kụ asuọr eḍighi bọ ekpanhạ apakirị iiseeny phọ ayira?

¹⁰ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira oḍighan bumor r’abumaranhi phọ ayira omhoọr suọr. (Ps. 28:7) Abuọ Izrạl phọ umhiịn ghan omhoọr asuọr idiphọ eniin ekpanhạ apakirị iiseeny phọ abidị. Uw-emhạ phọ Devid amạ ni 288 abuọ aLivai omhoọr ghan asuọr siphẹ otu iiḅereghị phọ. (1 Chron. 25:1, 6-8) Rodon kẹn, yira rokaạph ghan ni komiteom ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi Enhaạn mem dị yira omhoọr suọr oboom nyodị. Kụ yira kotue ni oḍighi iduọn phọ mughumọ eḍọgh ayira enighẹ obobọ i/nighẹ. Ophogh oghaạph eḍọgh phọ eten phọ ephẹn: Mem dị yira rokaạph iyaạr, yira “ro/gbạ ghan mem opiomạn,” kuolọ ipẹ phọ bịn iyira ki/sophoghom oghaạph ghan iyaạr mem dị yira oghị ituughạ, ḅilhẹ r’epẹ erugh phọ. (Jems. 3:2) Igina phọ kẹn, ku/tuạn idị yira olhoghoma mọ eḍọgh ayira i/nighẹ bịn owilhẹ omhoọr asuọr oboom aZihova.

11. Odaphạn Psalm 48:13, uḍighi ika kụ yira komoọgh bọ edeọm otuughạ ghan aBaibul phọ?

¹¹ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira otuughạ Ekpo Onhụ phọ odị kụ oḅilhẹ otughemhị ilọ odị nmụny phọ ayira. Ḍio Ophooghian phọ abuọ Izrạl phọ u/kumuan ghan rukumuan, bidị usighẹ ghan ḍio phọ aḍiphẹ phọ okparamhiọm siya abidị r’aZihova. (Ex. 31:16, 17) Kụ siphẹ igbo phọ abidị, awe dị omhoọgh omheeraam utughemhị ghan ni nmụny phọ abidị ilọ aZihova r’enhighẹ phọ odị. Emhoghi ni mọ torobọ onyọ ayira amhoọgh edeọm aạl ghan r’otuughạ ghan Ekpo Onhụ phọ Enhaạn. Ephẹn phọ eḍighi pakirị iiseeny phọ yira rongọ ghan bọ aZihova, kụ r’iḍur ghan kẹn iyira ketumheriom nyodị. (Ps. 73:28) Kụ mem dị yira rotuughạ idiphọ eghunotu, pọ yira rolhoghonhaạn ghan ḍighaạgh omhoom oghiil phọ—anmụny phọ ayira—osi asiya dị ekpulhạn r’Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira odi bọ k’akẹ.—Bạl Psalm 48:13.

12. Nạ atuughạ eeghe esi ipẹ aZihova aphogh bọ buẹn olhọgh bọ ogbogo iigbia phọ?

¹² Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira oḍighom aani ghan olhọgh r’oselhemhi aruutu iiseeny phọ. ABaibul phọ aḅẹm mọ, olhọgh ogbogo iigbia phọ aḍighi “oḍighi iigbia.” (Ex. 36:1, 4) Rodon phọ kẹn, aZihova amiịn aani oḍighi odoghoḍi asiKindọm Họl phọ ḅilhẹ r’inhọn aruutu oḍighom mọ idiphọ iiseeny dị rongọ nyodị. Abunhiin abumor r’abumaranhi ayira rolhọgh ghan ni muboom amem rukumuan phọ iphẹn phọ. Yira okạr kụ rosereghiạn bin phọ abidị siẹn arukumuan Omhạr phọ. Kuolọ i/munheen pạ, bidị r’omite aani ghan kẹn ni epẹ erugh phọ. Abunhiin abidị rokoọr ghan kẹn ni ḍiigbu okọy eten. Ikumor awe ookpomhoghan phọ koḍeenhaan mọ bidị robakị ni rukumuan odoghoḍi arutu phọ, esi onhuụn ghan omạ onyọ abuẹn phọ dị  agẹ oḍighi okoy eten kụ asianhaan ni. Mughumọ yira omaạr odoghoḍi arutu obobọ u/maạr, oomo ayira kotue ni opinhom aani bin rukumuan phọ iphẹn phọ esi omhaạr ophạm r’oḅaalhamhị ghan arutu phọ.

13. Yira komiịn ika iisogh phọ yira rosogh ghan bọ obakiọm arukumuan Omhạr phọ?

¹³ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira osogh iisogh obakị arukumuan Omhạr phọ. Awe phọ Izrạl u/kị ghan ghisigh aZihova oopho arighaạgh. (Deut. 16:16) Bidị uphạm ghan ni inmo kụ oghimọm idị edaphạn sidọl phọ abidị. Iphẹn phọ iḍeenhaan ghan mọ bidị osereghiạn ni oomo ipẹ aZihova maḍighinhaan bọ bidị. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira opomhoghiạn ni aZihova ḅilhẹ mọ yira r’osereghiạn ni oomo iikolobian phọ odị mamiteom bọ okparamhiọm omheeraam mọ ayira? Eniin eten pọ osogh aani ghan ikpoki olhoghonhaạn aḍighaạgh ookpomhoghan phọ ayira r’arukumhuan Omhạr phọ, odaphạn sidọl phọ ayira. Onyọ amatuạn phọ Pọl aḅẹm mọ: “Enaạn kepogh ni idiphọ aḍighaạgh phọ anyina emạn bọ, k/ilọ nyina i/moọgh, kụ esighẹ inmo phọ anyina.” (2 Kọr. 8:4, 12) AZihova r’amaghamhị ghan ni iyaạr torobọ osogh dị ongoọm r’oomo olhoghi, torobọ ipẹ elheeny bọ.—Mạk 12:42-44; 2 Kọr. 9:7.

14. Odaphạn Proverbs 19:17, ika kụ idị aZihova amhiịn olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ yira rongọ ghan bọ bumor phọ ayira?

¹⁴ Yira rooseeny ghan aZihova mem dị yira olhoghonhaạn ḍighaạgh bumor r’abumarani ayira dị ekuom. AZihova aguan ni oḅulhemhian ghan atorobọ onyọ Izrạl dị alhoghonhaạn ḍighaạgh rukulhom mọ. (Deut. 15:7, 10) Okạr agey, torobọ amem dị yira olhoghonhaạn ḍighaạgh onyọ umor ayira dị iyaạr ekuom, pọ yira rotenhe ghan omụgh aZihova. (Bạl Proverbs 19:17.) Esi omaạm, mem dị aKristẹn abuọ aFilipai oghiọm Pọl inmo mem dị odi ikoli, odị aḅẹm mọ, “Enaạn esighẹ ni inmo phọ iphẹn esẹph idiphọ ekiạ eeḅi eḍu dị nyina rengọ nyodị.” (Fil. 4:18) Maạr aphogh siphẹ ookpomhoghan phọ anyinha kụ apuruan loor mọ, ‘Oye odi ni dị mị katue alhoghonhaạn ḍighaạgh ḍughụm?’ Olhoghi aZihova r’aḅaạl ghan agey mem dị yira osighẹ mem, inyaạm, ḍighalhanyạ, ḅilhẹ r’araraạr emhoọgh ayira kụ olhoghonhaạn ḍighaạgh bumor phọ. Odị amiịn ipẹ phọ idiphọ apakirị iiseeny phọ yira rongọ bọ nyodị.—Jems. 1:27.

15. Igey iiseeny remoghi ghan ni mem r’inyaạm, kuolọ uḍighi ika kụ ii/mor bọ?

¹⁵ Igey iiseeny emoghi ni mem r’inyaạm. Kuolọ ii/mọr. (1 Jọn 5:3) Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ephomhoghiạn kụ r’inyu ghan iyira ooseeny aZihova. Gbiom olhoghi obumoọny dị r’awạ odorọ iyaạr ongọ odẹ odị. Obumoọny phọ kalọgh ni muboom amem odorọ iyaạr phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni odị ka/lhoghoma sạy. Idị eḍighi bọ odị apomhoghiạn odẹ phọ odị, kụ olhoghi odị aḅaạl li onmo aani inmo odẹ phọ odị. Igina phọ kẹn, loor esi ephomhoghiạn phọ yira omhoọgh bọ oghị esi aZihova, olhoghi ayira raḅaạl ghan ni olhọgh amem r’inyaạm ayira siẹn iiseeny phọ.

16. Odaphạn Hibru 6:10, aZihova r’alhoghoma ghan ika ilọ araraạr phọ yira r’oḍighinhaan bọ nyodị?

¹⁶ Odẹ r’onhiin dị ophomhoghiạn ibạm anmụny abidị k/ootughiạn mọ oomo ibạm anmụny phọ abidị k’onmo ghan bidị iniin phọ inmo phọ. Bidị olhegheri mọ inyaạm ḅilhẹ r’olhegheri iyaạr ibạm anmụny phọ abidị egbaranaạn ni. Eniin phọ eten phọ kẹn, Odẹ k’akẹ phọ ayira anaghanhạn ni mọ asidọl phọ ayira egbaranaạn ni. Eeni nạ atue ni aḍighi apu bunhọn dị nạ alhegheri aḅilhẹ aphomhoghiạn. Obobọ bidị kụ roḍighi ghan kopu nyinhạ, eeni loor asiạ phọ anạ, e/moon obobọ iiḍighi eghunotu anạ. K/aḅonyonhu azuan. (Gal. 6:4) AZihova ka/bulha  oḍighi phọ anạ. Eḍighi iyaạr dị nạ aḍighi ipẹ nạ katue bọ r’igey inyuughiom, pọ aZihova kasereghiạn ni. (Bạl Hibru 6:10.) AZihova alhegheri ni oomo ipẹ edi bọ ekpom anạ oḍighinhaan odị. Kụ rawạ ni mọ mooghọm ibo ḅilhẹ r’ogbaanyạn esi araraạr phọ ipẹ nạ raḍighi bọ k’angọ nyodị.

17. (a) Eḍighi iyaạr dị ikparanaạn iyira oḍighi iniin araraạr siphẹ iiseeny phọ ayira, yira koḍighi ika? (b) Ika kụ idị iniin ipẹ oghaạph bọ oghol siphẹ igbe phọ “ Bughẹ Oḅaạl Olhoghi Phọ Anạ” melhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh?

¹⁷ Yira koḍighi ika eḍighi iyaạr dị ikparanhaạn iyira oḍighi iniin araraạr phọ yira oghaạph bọ oghol, idiphọ otuughạ aBaibul phọ, obobọ omite aani ipẹ erugh phọ? Mem dị yira ogbor ghan oḍighi raraạr phọ iphẹn phọ yira komiịn ni mọ enụm enụm yira komhiigh ni oghelhọm ḅilhẹ omhooghọm asuọ esi iiḍighi phọ iphẹn phọ. Yira otue ni osighẹ iiseeny phọ ayira otomaạm inhọn araraạr, idiphọ ozaamiạn aloor obobọ otuughạ ilọ ophegh araraạr iitia. Eḍighi iyaạr dị yira ro/gbor ghan kosighẹ oḍighinhom, yira ko/nuụn omaạr. Kuolọ kokaạph ika eḍighi iyaạr dị oye phọ asopha oḍighi ghan torobọ aḍio? Emhiighom mọ yira otue ni omiighom iyạl ikpo ikalhạ, esighẹ rekị kụ yira obughẹ ghan mem mọ. Mem dị yira omhiịn suọ ipẹ yira roḍighi bọ, k’inyu ni iyira oḍighi obughẹ. Ipẹ kẹn kụ idị edi aani riiseeny phọ ayira.

18. Eeghe kụ imhạn maạr epu siẹn aghuḍum mọ ayira, kụ eeghe kụ keḍuạ emite mem dị yira oḍighi ipẹ phọ?

¹⁸ Yira roḍighi ghan iyaạr phọ otuạn bọ ulhẹm iyira mem dị yira ooḅereghị aZihova r’oomo ekpom. Mem dị yira oḍighi iduọn phọ, yira romoọgh ghan ni oḅaạl olhoghi r’ogbaanyạn siphẹ aghuḍum mọ ayira ḅilhẹ r’oḍuom olhoghi ooḅereghị ghan aZihova k’agee-pọ. (Prov. 10:22) Yira omoọgh eephọ olhoghi loor esi dị yira olegheri mọ aZihova r’alhoghonhaạn ghan ni ḍighaạgh rebenhẹ odị mem dị osoman iiḅaghamhị. (Isa. 41:9, 10) Yira okạr omoọgh igey ariphigh otuạn omooghọm oḅaạl olhoghi siẹn iiseeny phọ yira r’ongọ bọ Odẹ ephomhoghiạn phọ ayira, akpianhaạn bọ dị oomo olhẹm mọ “kongọ ghan eghuan r’igbogh.”—Ogan. 4:11.