1-2. Eme Jihova ọ gwọlọ nọ ahwo nọ a be gọe a re ru re ọ sae wereva kugbe ai?

 NỌ A tẹ ta nọ ohwo ọ be gọ Ọghẹnẹ, eme ọ rẹ ziọ owhẹ iroro? Ẹsejọhọ who ti roro kpahe oniọvo nọ o wo omaurokpotọ gaga, nọ o kigwẹ fihọ akotọ ehwa riẹ. Ọ tẹ be lẹ se Jihova no udu riẹ kpobi ze taure o te ti kiẹzẹ. Hayo who ti roro kpahe uviuwou nọ o be romatotọ wuhrẹ Ebaibol yọ eva e be were ae.

² Evaọ iriruo ivẹ nọ ma ta ẹme kpahe na, ma sae ta nọ Ọghẹnẹ a be gọ na. Kọ egagọ rai e te were Jihova? E te were iẹe otẹrọnọ a bi ru oreva riẹ, a you rie, a tẹ jẹ be kẹe adhẹẹ. Ma you Jihova gaga. Ma riẹ nọ u fo nọ ma rẹ gọe, yọ ma gwọlọ gọe uvi ẹgọ.

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe edhere nọ o kiehọ nọ ahwo a jẹ rọ gọ Jihova evaọ oke nọ u kpemu. Ma vẹ te jẹ ta kpahe eware eree nọ ma bi ru rọ gọ Jihova nẹnẹ. Nọ ma bi ti wuhrẹ eware nana, u fo re ma roro kpahe epanọ ma sae rọ gọ Jihova uvi ẹgọ. Ma te jẹ ruẹ oware nọ eva e rẹ rọ were omai nọ ma tẹ be gọ Jihova evaọ edhere nọ u fo.

4. Taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ, eme idibo Ọghẹnẹ a je ru nọ u dhesẹ nọ a you rie je wo adhẹẹ kẹe?

⁴ Taure Jesu ọ tẹ te ziọ otọakpọ, ahwo wọhọ Ebẹle, Noa, Abraham, gbe Job a ru oware nọ u dhesẹ nọ a jẹ rọ adhẹẹ kẹ Jihova, a te je you rie. Ẹvẹ ma rọ ta ere? A je yoẹme  kẹ Jihova, a fievahọ iẹe, yọ a je dhe idhe kẹe. Ebaibol ọ vuẹ omai eware kpobi nọ a je ru rọ gọ Ọghẹnẹ hẹ. Rekọ iku rai i dhesẹ nọ a jẹ daoma kpobi re a rọ adhẹẹ kẹ Jihova, yọ eware nọ a je ru e were riẹ. Uwhremu na, Jihova ọ tẹ rọ Uzi Mosis na kẹ emọ Abraham. Jihova ọ jọ izi yena ta kpahe eware buobu nọ idibo riẹ a re ru gbe enọ a re ru hu re egagọ rai e sae were iẹe.

5. Nọ Jesu o whu je kpobọ odhiwu no, uzi vẹ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ Ileleikristi a koko?

⁵ Nọ Jesu o whu jẹ kparoma kpobọ odhiwu no, Jihova ọ gbẹ gwọlọ nọ a koko Uzi Mosis na ha. (Rom 10:4) No anwọ oke yena ze, u wo uzi okpokpọ nọ u fo nọ Ileleikristi a re koko, oye họ “uzi Kristi na.” (Gal. 6:2) Re ohwo o koko “uzi” nana, orọnikọ o re fi izi buobu họ uzou nọ o re ro yeri uzuazọ riẹ hẹ. Rekọ o re lele oriruo Jesu, o ve je ru lele eware nọ Jesu o wuhrẹ. Epọvo na o rrọ nẹnẹ re, nọ ma te bi lele oriruo Kristi, eva mai e rẹ were Jihova, ma ve je wo “omosasọ.”—Mat. 11:29.

6. Eme u fo nọ ma re ru re ma wo erere no uzoẹme nana ze?

⁶ Nọ ma be te ta kpahe idhere sa-sa nọ ma rẹ rọ gọ Jihova na, nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ daoma te no evaọ oware nana?’ Whọ vẹ jẹ nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ mẹ sai ro ru vi epanọ me bi ru na?’ Who te muẹrohọ oria jọ nọ whọ be jọ daoma, jọ eva e were owhẹ. Rekọ whọ tẹ ruẹ oria jọ nọ u fo nọ whọ rẹ gbẹ jọ daoma, lẹ kpahe iẹe, re whọ gbẹ daoma fihọ iẹe.

7. Ẹvẹ Jihova o re rri elẹ mai?

⁷ Olẹ yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Ọghẹnẹ. Ebaibol na ọ ta nọ elẹ mai e wọhọ insẹnse nọ a nabe riẹ ru. A jẹ hae mahe insẹnse kẹ Jihova evaọ uwou-udhu na. Yọ uwhremu na, a jẹ mahe insẹnse evaọ etẹmpol na re. (Ol. 141:2) Insẹnse na e jẹ hai gbo emamọ ore su Ọghẹnẹ. Epọvo na re, elẹ nọ ma lẹ no udu ze e rẹ were iẹe o tẹ make rọnọ ma ru onaa họ ẹme na gaga ha. (Itẹ 15:8; Izie. 33:10) Ma riẹ nọ eva e rẹ were Jihova gaga nọ ma tẹ be hae jọ olẹ mai vuẹe nọ ma you rie, je yere iei kẹ eware nọ o ru kẹ omai. Ọ gwọlọ nọ ma ta eva mai kpobi kẹe, te eware nọ e be kẹ omai uye, gbe eware nọ ma gwọlọ. Taure whọ tẹ te lẹ se Jihova, kọ u gbe ti woma re whọ romatotọ roro kpahe ẹme nọ whọ te ta? Who te ru ere, elẹ ra e te wọhọ insẹnse nọ i bi gbo ore awere su Ọsẹ obọ odhiwu ra.

8. Emamọ edhere jọ vẹ ma sai ro jiri Ọghẹnẹ?

⁸ Ujiro nọ ma rẹ rọ kẹ Jihova yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọe. (Ol. 34:1) Ma tẹ be ta ẹme ezi Jihova gbe eware nọ o ru, yọ ujiro ma be rọ kẹe na. Eware nọ Jihova o ru e tẹ da omai ẹro, ma te hai jiri ei. Ma tẹ be hai roro didi kpahe eware ezi kpobi nọ Jihova o ru kẹ omai no, ma te gwọlọ eware nọ ma rẹ rọ fiki rai jiri ei bẹ hẹ. Ebaibol ọ ta nọ ma “dhe idhe ujiro kẹ Ọghẹnẹ . . . koyehọ, unu mai nọ u re whowho odẹ riẹ via.” (Hib. 13:15) Emamọ edhere jọ nọ ma re ro ru ere họ, usi uwoma na nọ ma rẹ ta. Wọhọ epanọ u fo nọ ma re roro ẹme nọ ma be te ta ziezi re ma tẹ te lẹ na, ere u fo nọ ma re roro ẹme nọ ma te ta taure ma tẹ te ta usi uwoma kẹ ohwo. Ma re ru ere keme ma gwọlọ nọ “idhe ujiro” nọ ma bi ti dhe kẹ Ọghẹnẹ i re woma ziezi. Fikiere, nọ ma tẹ be ta usi uwoma kẹ ohwo, ma rẹ ta ẹme na ruọ ohwo na oma ziezi.

9. Erere vẹ ọ jẹ hai te ahwo Izrẹl nọ o re te omai re nọ ma te kpohọ ewuhrẹ? Fodẹ erere jọ nọ o te owhẹ no.

 ⁹ Iwuhrẹ ukoko nọ ma rẹ nya yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Jihova. Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ: “Isiasa ẹgbukpe ezae rai kpobi a rẹ nyaziọ aro Jihova Ọghẹnẹ rai evaọ oria nọ ọ salọ.” (Izie. 16:16) A rẹ nyasiọ iwou rai gbe idhu rai ba. Rekọ Jihova ọ ta kẹ ae nọ: “Ohwo ọvo o ti siuru otọ ra ha okenọ whọ te nyae ruẹ ovao Jihova Ọghẹnẹ ra.” (Ọny. 34:24) Ahwo Izrẹl a fi eva rai kpobi họ ẹme nọ Jihova ọ ta na. Fikiere a jẹ hai kpohọ ehaa nọ a jẹ hai ru kukpe kukpe na. Irere vẹ i te rai? A jẹ hae jọ obonọ a jẹ hae nya na wuhrẹ izi Ọghẹnẹ ziezi, romatotọ roro kpahe eware ezi kpobi nọ Jihova o ru kẹ ae no, yọ eva e jẹ hae were ae fikinọ a rrọ kugbe idibo Jihova efa. (Izie. 16:15) Irere itieye i re te omai re nọ ma tẹ be hae daoma kpohọ ewuhrẹ, o tẹ make rọnọ o lọhọ omai oma tere he. Yọ eva e rẹ were Jihova gaga nọ ma tẹ jọ obọ uwou ruẹrẹ oma kpahe re ma sae jọ obọ ewuhrẹ kẹ emamọ uyo nọ o rrọ kpẹkpẹe.

10. Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ile nọ ma rẹ so yọ emamọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ gọ Ọghẹnẹ?

¹⁰ Ma tẹ be hai kuomagbe inievo na so ole yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Jihova. (Ol. 28:7) Ahwo Izrẹl a rọ ole ọsuọ zaharo ho evaọ egagọ rai. Devidi ovie na ọ rehọ ahwo Livae egba ivẹ gbe udhone-gberee (288) mu re a hae so ile evaọ etẹmpol na. (1 Irv. 25:1, 6-8) Ma tẹ be hae so ile jiri Ọghẹnẹ nẹnẹ, yọ ma bi dhesẹ nọ ma you rie. Ma gbẹ maki wo uvou ole he, ma rẹ so ile ro jiri Ọghẹnẹ ghele. Joma kẹ oriruo jọ. Ma riẹ nọ ‘mai kpobi ma rẹ ta ẹme thọ unuẹse buobu.’ Rekọ o rẹ whaha omai ẹmeọta ha evaọ obọ ewuhrẹ, yọ o rẹ whaha omai usi uwoma ota gbe he. (Jem. 3:2) Epọvo na re, joma siọ ile nọ ma rẹ so ro jiri Jihova ba vievie he fikinọ ma roro nọ uvou mai u woma kẹ ole tere he.

11. Wọhọ epanọ o rrọ Olezi 48:13, fikieme u ro fo re uviuwou u wo oke nọ a re ro wuhrẹ kpahe Jihova?

¹¹ Ma tẹ be romatotọ se Ebaibol na je wuhrẹ emọ mai kpahe Jihova yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Jihova. Evaọ Ẹdijala, ahwo Izrẹl a re ru iruo ho. A rẹ rọ ẹdẹ yena ru eware nọ e rẹ lẹliẹ usu rai avọ Jihova kpekpe ziezi. (Ọny. 31:16, 17) Esẹgbini nọ i kru egagọ Jihova ga ziezi a jẹ hai wuhrẹ emọ rai kpahe Jihova gbe eware ezi nọ o bi ru kẹ ae. U fo re mai omamai ma fi oke họ nọ ma rẹ rọ romatotọ se Ebaibol na. Nọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ gọ Jihova, yọ u re ru usu mai avọ iẹe kpekpe ziezi. (Ol. 73:28) Nọ uviuwou u te bi kuomagbe wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ, u re ru nọ emọ na a re ro wo usu okpekpe kugbe Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai.—Se Olezi 48:13.

12. Eme oghẹrẹ nọ Jihova o rri ebabọ uwou-udhu na u wuhrẹ omai?

¹² Nọ ma te bi kuomagbe inievo mai bọ iwou egagọ mai jẹ rẹrote ai yọ edhere jọ nọ ma rẹ rọ gọ Jihova. Ebaibol ọ ta nọ iruo ebabọ uwou-udhu na gbe eware nọ a ru fihọ iẹe yọ “iruo ọrẹri.” (Ọny. 36:1, 4) Epọvo na nẹnẹ re, nọ ma tẹ be bọ Egwa Uvie gbe iwou egagọ mai efa, Jihova o re rri rie nọ ẹgọ ma be gọe na. Inievo mai jọ a re ru iruo ebabọ nana kẹse kẹse. Iruo nọ a bi ru e da omai ẹro fia. U te no ere no, inievo nana a re kpohọ usi uwoma re. Ejọ dede a gwọlọ jọ ekobaro. Nọ inievo nana a te fi obe họ inọ a gwọlọ jọ ọkobaro, u fo re ekpako ukoko a whobọhọ obe  na, otẹrọnọ a te ahwo nọ a re ro mu. Ekpako na a rẹ rọ ere dhesẹ nọ iruo nọ inievo nana a bi ru e da rai ẹro fia. Te ma riẹ iwou ẹbọ te ma riẹ ẹbọ họ, u fo re mai kpobi ma hai ru eria egagọ mai fo jẹ rẹrote ai.

13. Ẹvẹ u fo nọ ma re rri unevaze nọ ma bi ru re iruo Uvie na e nyaharo?

¹³ Ma tẹ be hai ru unevaze re iruo Uvie na e nyaharo ziezi yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Jihova. Oke nọ ahwo Izrẹl a jẹ hai kpohọ ehaa rai, a ta kẹ ae nọ ohwo ọvo ọ rẹ nyaze aro Jihova ababọ họ. (Izie. 16:16) A rẹ wha oware jọ nọ a rẹ rọ kẹ okẹ lele oma, yọ epanọ a wo te a rẹ rọ kẹ. A te ru ere u re dhesẹ nọ eware kpobi nọ Jihova o ru kẹ ae no e da rai ẹro. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma you Jihova, gbe nọ eware kpobi nọ o bi ru kẹ omai e da omai ẹro? Edhere jọ nọ ma re ro ru ei họ, ma rẹ rọ ugho ru unevaze re a sae ruẹ ugho ru iruo Uvie na evaọ ukoko mai gbe evaọ akpọ na soso. Epanọ ma wo te ere ma rẹ kẹ te. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Ọwhọ na ọ tẹ riẹ no, oyena Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ wọhọ epaọ onọ ohwo o wo, orọnikọ onọ ohwo o wo ho ho.” (2 Kọr. 8:4, 12) Oware kpobi nọ ma ro ru unevaze o rẹ were Jihova otẹrọnọ utho nọ ma wo oye.—Mak 12:42-44; 2 Kọr. 9:7.

14. Wọhọ epanọ o rrọ Itẹ 19:17, ma te fiobọhọ kẹ inievo nọ akpọ ọ be bẹ, ẹvẹ Jihova o re rri rie?

¹⁴ Ma te bi fiobọhọ kẹ inievo mai nọ akpọ ọ be bẹ yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọ Jihova. Jihova ọ ta kẹ ahwo Izrẹl nọ ọ te ghale ohwo kpobi nọ o fiobọhọ kẹ oyogbe. (Izie. 15:7, 10) Epọvo na re, ẹsikpobi nọ ma tẹ kẹ oniọvo nọ akpọ ọ be bẹ oware jọ, Jihova ọ rẹ rehọ iẹe nọ ọye ma kẹ okẹ na. (Se Itẹ 19:17.) Wọhọ oriruo, nọ Pọl ọ jọ uwou-odi, Ileleikristi nọ e jọ obọ Filipai a vi eware sei. Pọl o se okẹ yena “idheidhe nọ i re gbo ore awere, onọ o rẹ were Ọghẹnẹ.” (Fil. 4:18) Rri ukoko nọ whọ rrọ, re whọ nọ omara nọ, ‘Ono mẹ sai fiobọhọ kẹ?’ Eva e rẹ were Jihova gaga nọ ọ tẹ ruẹ nọ ma be rọ ẹgba mai, oke mai, onaa nọ ma wo, gbe eware mai ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ akpọ ọ be bẹ. Jihova ọ rehọ e riẹ nọ yọ edhere jọ nọ ma be rọ gọe.—Jem. 1:27.

15. Re ma sae gọ Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ oke gbe ẹgba mai ru eware nọ e rẹ were iẹe, kọ fikieme onana o gbẹ rrọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ?

¹⁵ Re ma sae gọ Jihova uvi ẹgọ, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ oke gbe ẹgba mai ru eware nọ e rẹ were iẹe. Rekọ onana o rrọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ. (1 Jọn 5:3) Ẹvẹ ma rọ ta ere? Ma ta ere keme ma be gọ Jihova fikinọ ma you rie. Dai roro kpahe ọmọboba nọ ọ gwọlọ drọ uwoho jọ kẹ ọsẹ riẹ. Ẹsejọhọ ọ te rọ euwa buobu drọ uwoho na. Eva e te dha ọmọ na ha inọ ọ be raha euwa buobu fihọ iẹe. O you ọsẹ riẹ, yọ eva e be werẹ iẹe gaga inọ ọ te kẹ ọsẹ riẹ oware jọ. Epọvo na re, fikinọ ma you Jihova, eva e be were omai inọ ma be rọ oke gbe ẹgba mai ru eware nọ e rẹ were iẹe.

16. Wọhọ epanọ o rrọ Ahwo Hibru 6:10, ẹvẹ Jihova o re rri rie nọ ma tẹ be dawo oma mai kpobi re ma gọe ziezi?

¹⁶ Emamọ ọsẹgboni a riẹ nọ oware nọ ọmọ rai jọ ọ te kẹ ae u re wo ohẹriẹ no onọ ọmọ ọfa ọ te kẹ ae. A riẹ nọ emọ na kpobi a rrọ epọvo na ha. Duọ ọmọ duọ ọvuọ oware riẹ nọ ọ rẹ sai ru. Epọvo na re, Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai ọ riẹ nọ mai kpobi ma rrọ epọvo na ha. Ẹsejọhọ whọ be daoma vi inievo jọ nọ whọ riẹ  ziezi. O sae jẹ jọ nọ whọ be sai ru te amọfa ha fiki owho, ẹyao, gbe ewha uviuwou. Jọ o kẹ owhẹ uye he. (Gal. 6:4) Onọ whọ be sai ru na o te thọrọ Jihova ẹro ho. Otẹrọnọ whọ be dawo utho ẹgba ra kpobi je bi ru ei fikinọ who you Jihova, eva e rẹ were iẹe. (Se Ahwo Hibru 6:10.) Jihova ọ riẹ epanọ whọ gwọlọ ru te, yọ ọ gwọlọ nọ eva e were owhẹ inọ who bi ru utho ẹgba ra.

17. (a) Otẹrọnọ eware jọ nọ ma re ru rọ gọ Ọghẹnẹ e be bẹ owhẹ, eme ọ sai fiobọhọ kẹ owhẹ? (b) Erere vẹ who wo no fikinọ who ru eware nọ a dhesẹ evaọ ẹkpẹti na “ Ru Eware nọ E te Lẹliẹ Eva Were Owhẹ Ziezi”?

¹⁷ Kọ eme who re ru otẹrọnọ eware jọ nọ ma ta ẹme kpahe na whọ be sai ru ai tere he? Ma rehọ iẹe nọ whọ be sai wuhrẹ Ebaibol ziezi evaọ obọ uwou hayo kpohọ usi uwoma ota tere he. Ma riẹ nọ ma te bi dhe eware nana erueru, e rẹ reria omai oma, yọ ma re wo erere no ai ze. O wọhọ ohwo nọ ọ be zaha oghẹrẹ arozaha jọ, hayo nọ o bi wuhrẹ epanọ a re kporo agita. Otẹrọnọ ẹmẹsejọ ọvo o re ru ei, ọ te nwane riẹe ru tere he. Rekọ o te bi ru ei kẹdẹ kẹdẹ, ọ vẹ te riẹe ru ziezi. Ẹsejọhọ nọ ohwo na o bi ti mu oware na họ eru obọ, iminiti jọ ọvo o ti ro ru ei. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, ọ vẹ te hai ru ei kri vi ere. Nọ ọ jẹ te ruẹ epanọ ọ be daoma te gbe irere nọ i bi noi ze, ọ vẹ te gwọlọ nọ ọ rẹ hai ru ei kẹse kẹse. Epọvo na eware nọ ma re ru rọ gọ Jihova na e rrọ re.

18. Ẹvẹ ma sai ro ru oware nọ a rọ fiki riẹ ma omai, kọ ma te ru ere, erere vẹ o re te omai?

¹⁸ Ma tẹ be rọ eva mai kpobi gọ Jihova, kiyọ oware nọ a rọ fiki riẹ ma omai ma bi ru na. Onana o te lẹliẹ eva were omai, ma vẹ te jẹ jọ usu ahwo nọ e te gọ Jihova bẹdẹ bẹdẹ. (Itẹ 10:22) Erere jọ nọ o bi te omai enẹna họ, ma be ruawa ga hrọ họ, keme ma riẹ nọ Jihova o re fiobọhọ kẹ idibo riẹ nọ a te wo ẹbẹbẹ. (Aiz. 41:9, 10) Ma tẹ be gọ Jihova Ọsẹ obọ odhiwu mai na, eva e te were omai ziezi. O te ọnọ emama riẹ kpobi a rẹ kẹ “oruaro na gbe ọghọ na.”—Evia. 4:11.