1-2. Inki ta sala nde Yehowa kundima lusambu na beto?

 NTANGU nge ke waka ngogo “lusambu,” nki ke kwisilaka nge na mabanza? Mbala ya nkaka nge ke monaka na mabanza mpangi mosi ya kudikulumusa me fukama na lweka ya mbeto na yandi, ke samba mpi ke songa Yehowa mambu yonso yina kele na ntima na yandi. To mbala ya nkaka nge ke monaka dibuta mosi yina kele na kiese ke longuka Biblia.

² Mambu yina zole kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila Yehowa. Keti Yehowa ta ndima lusambu na bo? Yandi ta ndima yo kana yo ke wakana ti lukanu na yandi mpi kana bo ke sala yo na zola mpi na luzitu yonso. Beto ke zolaka Yehowa mingi kibeni. Beto me zaba nde beto fwete sambila kaka Yehowa mpi nde beto fwete sala yo na mutindu ya kuluta mbote.

3. Inki beto ta tubila na disolo yai?

³ Na disolo yai, beto ta tadila lusambu yina Yehowa vandaka kundima na ntangu ya ntama mpi beto ta tadila mambu nana yina beto fwete sala bubu yai sambu Yehowa kundima lusambu na beto. Ntangu beto ke tadila mambu yango, beto lenda yindula mutindu beto lenda yidika diaka mutindu na beto ya kusambila Yehowa. Beto ta tubila mpi sambu na nki kusambila Yehowa na mutindu ya mbote ke pesaka beto kiese.

4. Inki mutindu bansadi ya Yehowa na ntangu ya ntama monisaka nde bo vandaka kuzitisa yandi mpi kuzola yandi?

⁴ Na ntangu ya ntama, bantu yina vandaka kukangama kaka na Yehowa mu mbandu Abele, Noa, Abrahami mpi Yobi monisaka  nde bo vandaka kuzitisa Yehowa mpi kuzola yandi. Inki mutindu? Bo vandaka kulemfukila Yehowa, kukwikila na yandi mpi kupesa yandi bimenga. Biblia ke tubilaka ve mambu yonso yina bo vandaka kusala sambu na kusambila Nzambi. Kansi yo kele pwelele nde bo vandaka kusala yonso sambu na kupesa Yehowa lukumu mpi Yehowa vandaka kundima lusambu na bo. Na nima, Yehowa pesaka bantu ya Izraele bansiku na nzila ya Moize. Na kati ya bansiku yina, Yehowa vandaka kusonga bo mpi na pwelele yonso mambu yina bo fwete sala sambu na kusambila yandi na mutindu yina yandi ke zolaka.

5. Na nima ya lufwa ya Yezu mpi ya lufutumuku na yandi, nki mutindu Yehowa zolaka nde bo sambila yandi?

⁵ Na nima ya lufwa ya Yezu mpi ya lufutumuku na yandi, Yehowa vandaka kulomba diaka ve nde bantu kulemfukila Nsiku ya Moize. (Bar. 10:4) Yo lombaka nde Bakristu kulemfukila nsiku ya mpa disongidila “nsiku ya Kristu.” (Bag. 6:2) Yo lombaka ve nde bo kanga “nsiku” yina na ntu sambu na kulemfukila yo. To yo lombaka ve nde bo sala lisiti ya mambu yina bo fwete sala to yina bo fwete sala ve. Kansi yo lombaka nde bo landa mbandu ya Yezu mpi bo sadila mambu yina yandi longaka. Bubu yai mpi, Bakristu ke salaka yonso sambu na kulanda mbandu ya Yezu sambu na kusepedisa Yehowa mpi ‘kubaka kikesa’ sambu na bo mosi.—Mat. 11:29.

6. Inki mutindu disolo yai ta sadisa beto?

⁶ Ntangu beto ke tadila konso diambu yina beto ke salaka sambu na kusambila Yehowa, kudiyula nde: ‘Inki bikesa mono me salaka sambu na kukuma kusambila Yehowa mbote na diambu yai?’ Nge lenda kudiyula diaka nde: ‘Keti mono lenda yidika diaka mutindu ya kusambila Yehowa?’ Nge fwete wa kiese sambu na bikesa yina nge me sala dezia sambu na kukuma kusambila Yehowa mbote. Kansi, yo ta lomba mpi nde nge tula dikebi na mambu yina nge fwete yidika sambu na kukuma kusambila yandi diaka mbote.

7. Inki mutindu Yehowa ke waka ntangu beto ke songaka yandi mambu yina kele na ntima na beto?

⁷ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke sambaka yandi. Biblia ke fwanisaka bisambu yina beto ke salaka ti ndumbu yina bo vandaka kuyidika mbote-mbote yina bo vandaka kupesa na nzo-tenta mpi na nima na tempelo. (Nk. 141:2) Ndumbu yina vandaka kubasisa nsudi ya kitoko yina vandaka kusepedisa Nzambi. Mutindu mosi, bisambu na beto ya ke katuka na ntima ke pesaka Nzambi “kiese” ata beto ke sadila bangogo ya pete kibeni. (Bing. 15:8; Kul. 33:10) Beto kele ti bikuma ya mbote ya kundima nde Yehowa ke waka kiese ntangu beto ke songaka yandi nde beto ke zolaka yandi mpi ke pesaka yandi mersi. Yandi ke zolaka nde beto songa yandi mambu yina ke yangisa beto, mambu yina beto ke vingila mpi mambu yina beto ke zolaka. Yo yina na ntwala ya kusamba Yehowa, nge lenda yindula mbote-mbote mambu yina nge ta tuba na kisambu. Kana nge sala mpidina, nge ta pesa Tata na nge ya zulu “ndumbu” ya kuluta mbote.

8. Inki kele mutindu ya mbote ya kukumisa Nzambi?

⁸ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke kumisaka yandi. (Nk. 34:1) Beto ke kumisaka Yehowa ntangu beto ke songaka bantu ya nkaka nde beto ke zolaka mingi bikalulu ya kitoko ya Yehowa mpi bisalu na yandi. Beto ta songa bantu ya nkaka mambu mingi ya mbote sambu na Yehowa kana beto ke monisila yandi ntonda. Kana beto baka ntangu ya kuyindula mingi bumbote ya Yehowa disongidila mambu yonso yina yandi me salaka sambu na beto, beto ta konda ve ata fioti bikuma ya kukumisa yandi. Kisalu ya kulonga nsangu ya mbote kele mutindu ya mbote yina ke sadisaka beto na ‘kupesa Nzambi kimenga ya lukumu, disongidila, mbuma ya bikobo na beto.’ (Baeb. 13:15) Kaka mutindu beto fwete yindula mbote-mbote mambu yina beto fwete tuba na kisambu, beto fwete yindula mpi mbote-mbote  mambu yina beto ta tuba kana beto me kutana ti muntu mosi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Beto ke zola nde “kimenga ya lukumu” yina beto ke pesa Nzambi kuvanda ya kuluta mbote. Yo yina beto ke longaka nsangu ya mbote na kikesa mpi na kiese yonso.

9. Inki mambote beto ke bakaka na balukutakanu? Pesa mbandu ya ke monisa mutindu balukutakanu me sadisaka nge.

⁹ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke kwendaka na balukutakanu. Yehowa songaka bantu ya Izraele nde: “Babakala na nge yonso fwete kwenda na ntwala ya Yehowa Nzambi na nge na kisika yina yandi me sola, mbala tatu na mvula.” (Kul. 16:16) Yo lombaka nde bo yambula banzo na bo mpi bilanga na bo mpi bantu ya kutanina yo vandaka ve. Kansi Yehowa songaka bo nde: “Ata muntu mosi ve ta yuma ntima sambu na insi na nge na ntangu nge ta tombuka sambu na kumona luse ya Yehowa Nzambi na nge.” (Kub. 34:24) Sambu bantu ya Izraele vandaka kutudila Yehowa ntima ya mvimba, bo vandaka kukwenda na bankinsi yina vandaka kusalama konso mvula. Bo vandaka kubaka balusakumunu mingi. Mu mbandu, bo vandaka kubakisa diaka mbote Nsiku ya Nzambi, bo vandaka kuyindula bumbote ya Nzambi mpi bo vandaka kusepela kuvukana ti bampangi sambu na kupesana kikesa. (Kul. 16:15) Beto ke bakaka mpi mambote ya mutindu mosi ntangu beto ke salaka yonso sambu na kukwenda na balukutakanu. Yehowa ke waka kiese mingi ntangu yandi ke monaka beto ke yidika mbote bamvutu mpi bakomantere ya nkufi sambu na kupesa na balukutakanu.

10. Sambu na nki kuyimba kele diambu ya mfunu na lusambu?

¹⁰ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke yimbaka. (Nk. 28:7) Bantu ya Izraele zabaka mbote nde kuyimba kele diambu ya mfunu mingi na kati ya mambu yina beto ke salaka sambu na kusambila Yehowa. Ntotila Davidi pesaka Balevi 288 mukumba ya kuyimba na tempelo. (1 Bans. 25:1, 6-8) Bubu yai, beto lenda monisa nde beto ke zolaka Nzambi kana beto ke yimba bankunga sambu na kukumisa yandi. Yo ke lomba ve nde beto vanda bamizisie ya mbote sambu na kuyimba. Yindula fioti, ntangu beto ke tubaka “beto yonso ke bulaka sakuba mbala mingi” kansi yo ke kangaka beto ve nzila ya kutuba na dibundu mpi na kisalu ya kusamuna. (Yak. 3:2) Mutindu mosi, beto fwete landa kuyimbila Yehowa sambu na kukumisa yandi ata beto ke yindula nde beto ke yimbaka ve mbote.

11. Mutindu Nkunga 48:13 ke monisa yo, sambu na nki beto fwete yidika ntangu ya kulonguka Biblia na dibuta?

¹¹ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke longukaka Ndinga na yandi mpi ke longaka bana na beto mambu na yandi. Kisabatu vandaka kupesa bantu ya Izraele dibaku ya kuyambula bisalu na bo ya konso kilumbu mpi ya kutula dikebi na kukumisa kinduku na bo ngolo ti Yehowa. (Kub. 31:16, 17) Bibuti yina vandaka kusambila Yehowa na mutindu ya mbote vandaka kulonga bana na bo mambu ya Yehowa mpi bumbote na yandi. Bubu yai mpi, beto fwete baka ntangu ya kutanga mpi kulonguka Ndinga ya Nzambi. Yo kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila Yehowa mpi yo ke sadisaka beto na kukwenda pene-pene na yandi. (Nk. 73:28) Ntangu beto ke longuka na dibuta, beto lenda sadisa bana na beto na kuyedisa kinduku ya ngolo ti Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto.—Tanga Nkunga 48:13.

12. Mutindu Yehowa tadilaka kisalu ya bantu yina salaka bima ya nzo-tenta ke longa beto nki?

¹² Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke tungaka mpi ke taninaka bisika ya lusambu. Biblia ke tuba nde kisalu ya kusala nzo-tenta mpi bima na yo vandaka “kisalu ya santu.” (Kub. 36:1, 4) Bubu yai mpi, Yehowa ke monaka nde kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu mpi banzo ya nkaka yina bo ke tungaka sambu na yandi kele kisalu ya santu. Bampangi mingi ke salaka bantangu mingi na bisalu yina. Beto ke sepelaka mingi ti kisalu ya mfunu yina bo ke salaka sambu na kupesa  maboko na kisalu ya Kimfumu. Ya kieleka bo mpi ke salaka kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Bankaka nkutu na kati na bo ke kumaka bapasudi-nzila. Kana bampangi yina ke salaka ngolo ke lungisa mambu yina yo ke lombaka sambu na kukuma bapasudi-nzila ya ntangu yonso, bankuluntu fwete ndima nde bo kuma bapasudi-nzila kana bo me fulusa formilere. Kana bankuluntu kusala mutindu yina, yo ta monisa nde bo ke pesa maboko na kisalu ya kutunga ya bampangi yina ke sala. Ata beto ke zabaka kutunga to ve, beto yonso fwete tanina banzo yina sambu yo vanda bunkete mpi yo vanda mbote.

13. Inki mutindu beto fwete tadila makabu yina beto ke pesaka sambu na kupesa maboko na kisalu ya Kimfumu?

¹³ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke pesaka makabu sambu na kupesa maboko na kisalu ya Kimfumu. Nsiku vandaka kulomba ve nde bantu ya Izraele kukwenda na ntwala ya Yehowa maboko mpamba. (Kul. 16:16) Yo lombaka nde konso muntu kunata dikabu na yandi na kutadila bima yina yandi lenda pesa. Kusala mutindu yina vandaka kusadisa bo na kumonisa nde bo ke pesa mersi sambu na bima yonso yina Yehowa vandaka kusadila bo. Inki mutindu beto lenda monisa Yehowa nde beto ke zolaka yandi mpi nde beto ke pesa mersi sambu na bima yonso yina yandi ke sadilaka beto? Beto lenda pesa mbongo na kutadila makuki na beto sambu na kusadisa dibundu na beto mpi kisalu yina ke salama na nsi-ntoto ya mvimba. Ntumwa Polo tubaka nde: “Kana luzolo ya mbote kele ntete, Nzambi ke ndimaka yo mingi-mingi na kutadila yina muntu kele na yo, kansi ve na kutadila yina muntu kele na yo ve.” (2 Bak. 8:4, 12) Yehowa ke waka kiese mingi sambu na konso dikabu yina beto lenda pesa na ntima ya mvimba ata yo kele mingi to fioti.—Mar. 12:42-44; 2 Bak. 9:7.

14. Mutindu Bingana 19:17 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa ke tadilaka lusadisu yina beto ke pesaka bampangi yina ke niokwama?

¹⁴ Beto ke sambilaka Yehowa ntangu beto ke sadisaka bampangi na beto ya Bakristu yina ke niokwama. Yehowa songaka bantu ya Izraele nde yandi ta futa muntu yina ke kabila nsukami. (Kul. 15:7, 10) Ya kieleka, konso ntangu yina beto ke sadisaka mpangi yina ke niokwama, Yehowa ke monaka nde beto ke pesa yandi makabu. (Tanga Bingana 19:17.) Mu mbandu, ntangu Bakristu ya Filipi tindilaka Polo bima ntangu yandi vandaka na boloko, yandi bingaka yo nde “kimenga ya nsudi ya kitoko, yina Nzambi ke ndimaka mpi yina ke pesaka yandi kiese.” (Bafil. 4:18) Tala mbote-mbote na dibundu na beno mpi kudiyula nde: ‘Keti kele ti muntu yina mono lenda sadisa?’ Yehowa ke sepelaka ntangu yandi ke monaka beto ke sadila ntangu na beto, ngolo na beto, mayele na beto mpi bima na beto sambu na kusadisa bantu yina kele ti mfunu ya lusadisu. Yandi ke monaka nde yo kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila yandi.—Yak. 1:27.

15. Kusambila Yehowa na mutindu ya mbote ke lombaka ntangu mpi bikesa kansi sambu na nki yo kele ve kizitu?

¹⁵ Kusambila Yehowa na mutindu ya mbote ke lombaka ntangu mpi bikesa. Kansi yo kele ve kizitu. (1 Yoa. 5:3) Sambu na nki? Sambu beto ke sambilaka Yehowa sambu beto ke zolaka yandi. Beto baka mbandu ya mwana yina ke zola kupesa papa na yandi kima mosi. Yandi lenda sala bantangu mingi sambu na kusadila papa na yandi dessin. Mwana ta wa ve mpasi sambu na ntangu yonso yina yandi me lutisa sambu na kusala dessin yina. Yandi ke zolaka papa na yandi mpi yandi kele na kiese ya kupesa yandi kado yina. Mutindu mosi, sambu beto ke zolaka Yehowa, beto ke vandaka na kiese ya kusadila ntangu mpi ngolo na beto sambu na kusambila yandi.

16. Mutindu Baebreo 6:10 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa ke tadilaka bikesa yina konso muntu ke salaka sambu na kusepedisa yandi?

¹⁶ Bibuti ya zola ke vingilaka ve nde konso mwana kupesa bo kado ya mutindu mosi. Bo ke zabaka nde bana yonso kele ve kiteso mosi mpi  konso mwana kele ti mambu na yandi. Mutindu mosi, Tata na beto ya zulu ke zabaka mambu yina konso muntu lenda sala. Mbala ya nkaka nge lenda sala mambu mingi kuluta bantu mingi yina nge me zaba mpi ya nge ke zolaka. To nge lenda kuka ve kusala mingi bonso bantu ya nkaka. Mbala ya nkaka sambu nge me kuma mununu, sambu nge ke belaka to sambu nge kele ti mikumba mingi na dibuta. Kulemba ve nitu. (Bag. 6:4) Yehowa ta vila ve kisalu na nge. Kana nge ke sala yonso yina nge lenda sala sambu na kusambila Yehowa mpi kana nge ke sala yo ti bikuma ya mbote, nge ta sepedisa yandi. (Tanga Baebreo 6:10.) Yehowa ke zabaka mambu yina nge ke zola kusala. Yandi ke zolaka nde nge sepela ti mambu yina nge ke salaka sambu na kusambila yandi.

17. (a) Inki beto lenda sala kana beto ke kuka ve kusala mambu ya nkaka sambu na kusambila Yehowa? (b) Inki mutindu diambu mosi na kati ya mambu yina kele na lupangu “ Yo Ta Pesa Nge Kiese Mingi” me sadisaka nge?

¹⁷ Inki beto lenda sala kana beto ke kuka ve kusala mambu yina beto me tubila na disolo yai sambu na kusambila Yehowa? Mu mbandu, kulonguka Biblia to kulonga nsangu ya mbote. Kana beto ke sala mambu yina mbala na mbala, ntembe kele ve nde beto ta kuma kusepela ti yo mingi mpi beto ta bakila yo mambote mingi. Beto lenda fwanisa lusambu na beto ti kisalu mosi. Mu mbandu, kisalu ya maboko to kulonguka kubula kima mosi ya bo ke budilaka miziki. Kana beto ke sala yo ve mbala na mbala, beto ta zaba yo mpi ve mbote. Inki ta salama kana beto baka lukanu ya kusala yo konso kilumbu? Na luyantiku, beto lenda sala yo mwa minuta fioti konso kilumbu kansi na nima beto lenda kuma kusala yo bantangu mingi mpi konso kilumbu. Ntangu beto ta mona mambote ya bikesa yina beto ke sala, ntembe kele ve nde beto ta kuma kusepela mingi ntangu beto ke sala mambu yango mpi beto ta vingila bantangu ya kusala yo na kiese yonso. Yo kele mpi mutindu mosi ti lusambu na beto.

18. Inki kele kima ya kuluta mfunu yina beto lenda sala mpi nki mambote beto ta baka kana beto sala yo?

¹⁸ Kusala yonso yina beto lenda sala sambu na kusambila Yehowa kele diambu ya kuluta mfunu yina beto fwete sala. Kana beto sala mutindu yina, beto ta vanda na kiese, beto ta vanda ti luzingu ya mbote mpi beto ta vanda ti kivuvu ya kusambila Yehowa mvula na mvula. (Bing. 10:22) Beto ke vandaka dezia ti ngemba ya mabanza sambu beto ke zabaka nde Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi ntangu bo ke kutanaka ti bampasi. (Yez. 41:9, 10) Ya kieleka, beto kele ti bikuma ya mbote ya kuvanda na kiese ntangu beto ke sambila Tata na beto yina ke zolaka beto sambu yandi me fwana “na kubaka nkembo, lukumu” ya bima yonso yina yandi me salaka.—Kus. 4:11.