Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 13

Piɛile Tonyaleŋ le Cho Num Mala Ma Chɔɔlu Wa a Kɔl Kɛndɛ

Piɛile Tonyaleŋ le Cho Num Mala Ma Chɔɔlu Wa a Kɔl Kɛndɛ

“Chɛhowa Mɛlɛka naa, numpilɛ kpe bɛnda ni ma sɔla biiloo, a bɛɛleŋ, a kpaayaa.”—SƆƆŊ. 4:​11.

CHONDII 31 La Kela Nya Mɛlɛka!

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-2. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le mi Mɛlɛka chɛl piɛile naaleŋ?

 A YƐƐ okɔɔ ŋ yiyaŋ yɛ, te a tuei pɛ a Mɛlɛka piɛiyo okɔɔ? Naapum ma yiyaŋ a puaapilɛnɔ baŋ wulaŋ, mbo wa piɛileŋ o Chɛhowa lo wo. Ɔɔ naapum ma yiyaŋ a yuŋgu cho a kɔl kɛndɛ, ma wa pɛɛku leyuŋgoo tosaa wo.

2 O sɔɔŋ muŋ niŋ kpou, waŋnda haa cho tosaa sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. Baa Chɛhowa cho pa piɛile ndaleŋ chɛlɔɔ? O cho leŋ chɛlɔɔ te le chɛlaŋ pɛ a hɛnaŋ ndɔɔ, ma kaala ndu, nduyɛ ma nɔ bɛɛleŋ le ndu. Ŋ kaala Chɛhowa tau. Ŋ sina maa ndu naŋ nɔ ni miŋ piɛi. Nduyɛ ŋ yeema miŋ piɛi ndu a kɔl naa kpou.

3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa piɛile suu Chɛhowa ndoo chɛl o sindɔɔ niŋndeŋ. Nduyɛ ŋ cho vɛlɛ yaasiaa sɔɔŋ ŋɔmaa ŋ o yeema naa miŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo. Te ŋ wa pɛ sɔɔŋ muŋ yaasiaa, naa a pilɛŋ pilɛŋnda nɔ miŋ yiyaŋ a nɛila naŋ nɔ miŋ tosa hiouwɔɔ lachioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo okɔɔ. Ŋ cho vɛlɛ chɔ le sabu naŋ wa a kɔl kɛndɛ wo te ŋ wa pɛ Mɛlɛka piɛiyo o nɛi tonyaa choo.

PIƐILE SUU CHƐHOWA NDOO CHƐL O SINDƆƆ NIŊNDEŊ

4. Vɛɛ wanaa ndaa piɛi Chɛhowa o sindɔɔ niŋ nda chɔm yɛ maa ndaa nɔ bɛɛleŋ le ndu, nduyɛ maa ndaa kaala ndu?

4 O sindɔɔ niŋ, mi Ebɛl, Nuuwa, Ebilaham a Choobu chɔm maa ndaa nɔ bɛɛleŋ le Chɛhowa, nduyɛ maa ndaa kaala ndu. Vɛɛ nda tosa yɛ hei? Ma tosa hei sanaa a diikɔŋ ndaa, laalaŋ ndaa, a sala soliaŋ ndaa. Baabuiyo chɔm naa sɔɔŋ ndaa tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndoŋ kpou le. Kɛ ma tosa o ndaa tiuba wo le ndu bɛɛleŋ kioo. Nduyɛ mi Chɛhowa chɛl piɛile ndaleŋ. Okoŋ kɔɔli, mi Chɛhowa ke Isɔluɛiya sawalaŋ sanaa a Muuse. Mi sawalaŋ ndaŋ la chɔm nɛila chɔmaala ndoo yeema nda ma tol kɔɔli o ndu piɛiyo niŋndaŋ.

5. Siŋgaŋ yɛɛ ndoo tosaŋ yɛ a piɛile tonyaleŋ okɔɔ mɛɛ Chiisu vi, nduyɛ mbo miiŋgu yoomu?

5 Mɛɛ Chiisu vi nduyɛ mbo miiŋgu yoomu, Chɛhowa ndoo yeema lɛ mi waŋnda ndaa hiou lachi a sawala ndoo ke Muuselaŋ diikɔŋndo le. (Luomaŋ. 10:​4) Kilisiɔŋnda ndaa nɔ niŋ ma tol sawa sɛnɛiyo kɔɔli. Ndu cho yɛ “sawa Kiliti wo” ni. (Kalee. 6:​2) O cho ‘sawaa’ hoo loonɔŋndo a sɔɔŋ o dimi woŋ tosaa kpou le chɔm maa a wa sawaa hoo diikɔŋndo le. Kɛ ndaa nɔ ma tol tamasi Chiisu wo kɔɔli, nduyɛ ma dɔu pɛɛkula ndɔlaŋ o wali niŋ. Hau bɛɛ, mi Kilisiɔŋnda tosa o nda tiuba wo le tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli, le halikpeŋ ma nɛŋi Chɛhowa kɔllo. Nduyɛ mi hei tosa ma “sɔla pɛŋgioo o yoomula” ndalaŋ niŋ.—Maa. 11:​29.

6. Te ŋ wa pɛ sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndoŋ i kɛ kɛ yaasiaa, nyunala kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

6 O buŋgɛi hei niŋ, te ŋ wa pɛ sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndoŋ i kɛ kɛ yaasiaa, nyunaŋndɔ aa: ‘Hiouwɔɔ lachi kuɛɛ ya tosa yɛ niŋ o nɛiyo hoo choo?’ Naapum a nyunaŋ vɛlɛ aa: ‘Baa I nɔ pa mi tosa hiouwɔɔ lachioo o nɛiyo hoo choo?’ A nɔ ma naŋ kɔl le hiouwɔɔ lachi ŋ tosa niŋndo. Kɛ te a yiyaŋ pɛ maa a nɔ ma tosa hiouwɔɔ lachioo o nɛi kɛ kɛ niŋ, mɛɛ nyuna Chɛhowa o piɛileŋ niŋ le mbo mala num.

SƆƆŊ ŊTIŊ Ŋ NAŊ TOSA O MƐLƐKA PIƐIYO NIŊNDOŊ

7. Vɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ te ŋ piɛi ndu pɛ a kɔllo kpou?

7 Piɛileŋ o Chɛhowa lo cho nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo. O Baabuiyo niŋ, ma tuu piɛile naaleŋ a nyɛm chuŋ kɛndɛŋ ndaa luam o chiɛi Mɛlɛkaa niŋndo. (Sam 141:​2) Te ndaa lom pɛ nyɔɔŋ muŋ, mi chuŋ kɛndɛ koŋ ndoo nɛŋi Mɛlɛka kɔllo. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi piɛile naaleŋ le nɛŋi Mɛlɛka kɔllo, te ŋ piɛi pɛ o ndu lo a kɔllo kpou o yɔŋ bɛɛ miŋ soliŋ diomnda tɛtɛlɛlaŋ kpeku. (Pulɔ. 15:​8; Ditɔnɔ. 33:​10) Ŋ nɔ sabu kɛndɔɔ le laalaŋndo maa mi Chɛhowa naŋ kɔl le naa diomndo tueiyɔɔ te ŋ wa pɛ kaala naa a balika melaa naŋ nɔ le ndu wo chɔmndo. O yeema naa miŋ chɔm ndu buulaŋnda naalaŋ, yiyaŋnda naalaŋ, a yeemaŋ naŋ. Lelaŋ, tuupa ma kandu piɛileŋ o Chɛhowa lo, yiyaŋ yiŋgoloŋ a nyɛ ŋ yeema ma dimul ndu wo okɔɔ. Te a tosa pɛ keŋ, mɛɛ nyɛm chuŋ kɛndɔŋ ŋ cho muŋ lomɔɔ Finya num cho o choo choo niŋndo o hɔl ni.

8. O nɛila kuɛɛ choo naŋ saŋgala yɛ Mɛlɛka?

8 Miŋ saŋgala Chɛhowa o ndu piɛiyo niŋ. (Sam 34:​1) Miŋ saŋgala Chɛhowa te ŋ wa pɛ acheleŋnda dimullo a ndu okɔɔ, vɛlɛ a walta ndɔla kɔndɔfiltaŋ. Te ŋ nɔ pɛ balika melaa le Chɛhowa, mɛɛ ŋ cho nɔ sɔɔŋ kɛndɔŋ tau le dimioo a ndu okɔɔ. Te ŋ yiyaŋ pɛ a sɔɔŋ kɛndɛŋ o tosal naa niŋndoŋ okɔɔ, ŋ cho nɔ sabulaŋ tau le ndu saŋgalaa. Mi wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ ke naa dikeŋnaŋndo le ‘salaa solioo o Mɛlɛka lo. Koŋ cho ni, waŋnda dimullo kpendekele a ndu okɔɔ.’ (Hibu. 13:​15) Tuupa miŋ piɛi o Chɛhowa lo, mɛɛ miŋ yiyaŋ fɛŋ nyɛkɛndɛi a nyɛ naŋ cho ndu dimullo okɔɔ. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ fɛŋ nyɛkɛndɛi a nyɛ naŋ cho lakɔ waŋnda dimul o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋndo okɔɔ. Naa kpou yeema mi sala naŋ solul Mɛlɛka wo wa o kɛndɛ kɛndɔɔ. Lelaŋ naŋ duau sɛmbɔɔ tau ni le acheleŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo.

9. Maa Isɔluɛiya o sindɔɔ niŋ, tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ kuɛ pɛ o bɔŋaŋndaŋ? Chɔmndɔ tamaseliiyo mɛɛ bɔŋaŋndaŋ la mala num niŋ yɛ.

9 Kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ cho vɛlɛ nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. Mi Muuse dimul Isɔluɛiya aa: “Wana pɔnɔ o wana pɔnɔ cho Isɔluɛi, o wɔsioo niŋ o nɔ mbo kɔ sooluu Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa le yaa o fondaŋ Mɛlɛka o cho hɛli le ndu waa sooluuwo loŋ ndo.” (Ditɔnɔ. 16:​16) Ndaa nɔ mi ndaa mɛi chiɛila ndalaŋ a chiɔɔŋ ndaŋ, mi che bɛɛ wana o wana ve lo kɔɔli le muŋ manda le. Mi Chɛhowa chuel nda buŋgɛi aa: “Boondii nya cho o bɔŋaŋnda nya nɔ laŋ mi la bii leyaa o wɔsioo niŋ ndaŋ choo ve, a yɔŋ bɛɛ mi yaamɔɔwa huŋ del lɛŋnde nyaleŋ choo a sɔŋgɔɔ, a nɔla ma yem nya ma poonda nya lɛŋnde nyaleŋ o ba le.” (Ɛsɔ. 34:​24) Mi Isɔluɛiya haa ndaa dɔu laalaŋndo o Chɛhowa niŋ, nduyɛ mi ndaa kuɛ o bɔŋaŋnda laŋ iwɔsi o iwɔsi. Te ndaa kuɛ pɛ o bɔŋaŋndaŋ ndaŋ, mi ndaa sɔla tɔnɔɔ o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Le tamaseliiyo, mi ndaa pɛɛku tau a sawala Chɛhowalaŋ okɔɔ, ma yiyaŋ a sɔɔŋ kɛndɛŋ ndoo tosal nda niŋndoŋ, nduyɛ mi ndaa wa vɛlɛ a kɔl kɛndɛ le waa a chaaŋaa ndaa laalaŋnda latulu. (Ditɔnɔ. 16:​15) Mi naa bɛɛ sɔla tɔnɔla waa nuaa te ŋ wa pɛ soliŋndo sala le kɔlaŋ o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ. Nduyɛ, yiyaŋndɔ vɛlɛ mɛɛ Chɛhowa wa a kɔl kɛndɛ yɛ, te ŋ bɛɛndiaŋ pɛ nyɛkɛndɛi le mulioo yɔŋgoo o biŋgi, mi muli koŋ pilaŋ acheleŋnda kɔltaŋ.

10. Vɛɛ chondoŋ solioo cho yɛ nyɛ sɔvɛ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ?

10 Miŋ soli chondoŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ. (Sam 28:​7) Isɔluɛiya ndaa che bɔɔ chondoŋ solioo nyɛ sɔvɛ bɛndu o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Mi Masaa Deeve hɛli Livaiya 288 le ma wa chondoŋ solioo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. (1 Kolo. 25:​1, 6-8) Hau bɛɛ, miŋ chɔm kaala naa le Mɛlɛka, te ŋ soli pɛ chondoŋ le ndu saŋgalaa. O cho mɛɛ diom naa cho yɛ le cho suɛi sɔvɛ le. Yiyaŋndɔ a tamaseliiyo hoo okɔɔ. Te ŋ wa pɛ suɛi, “miŋ benduŋ teleŋnda bɔɔbɔɔ.” Kɛ keŋ kuuna naa suɛi o kundaa niŋ a o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ te. (Chemi. 3:​2) O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ soli chondoŋ le Chɛhowa saŋgalaa o yɔŋ bɛɛ miŋ yiyaŋ maa ŋ niŋ diom te.

11. A mɛɛ Sam 48:​13 dimi yɛ, le yɛɛ yuŋgoo nɔ yɛ mbo kɛsi teleŋndo le waa Baabuiyo pɛɛkoo diompilɛ?

11 Chuauwaa naa pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ vɛlɛ a Diom ndɔɔ pɛɛkoo cho nyɛ cheleŋ naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo ni. O paale pɛŋgiaaleŋ choo, Isɔluɛiya ndaa tosa wali o wali le. Nduyɛ mi ndaa soliŋ paaleleŋ kpeku le chaŋyɛi ndɛi kindioo a Chɛhowa. (Ɛsɔ. 31:​16, 17) Mi kalaŋ chuauwaa ndaa kaala Chɛhowa wa ndaa pɛɛku chuauwaa ndaa a Chɛhowa okɔɔ. Nduyɛ, mi ndaa chɔm nda sɔɔŋ kɛndɛŋ o tosal nda niŋndoŋ. Hau bɛɛ, ŋ nɔ miŋ kɛsi teleŋndo le waa Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo lepaa o lepaa. Hei cho nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. Nduyɛ mi keŋ mala naa miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋ. (Sam 73:​28) Te yuŋgoo wa pɛ Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo diompilɛ, mi keŋ mala chuauwaa ndaa ma kindi chaŋyɛi ndɛi a Finya nda kaalaa cho o choo choo niŋndo.—Nuawɔ Sam 48:​13.

12. Mi Chɛhowa cha wali waŋnda wa tosaa le chiɛi ndɔɔ taŋgullo wo maa wali sɔviɔɔ pila. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o keŋ niŋ?

12 Fondaŋnda naala lepiɛilaŋ taŋgullo a laŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi cho vɛlɛ nyɔɔ opilɛ, o naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. Mi Chɛhowa cha wali waŋnda wa tosaa le chiɛi ndɔɔ taŋgullo wo maa wali sɔviɔɔ pila. Kanifuule, ‘chiɛi diandaa’ nda wa taŋgullo ni. (Ɛsɔ. 36:​1, 4) Hau bɛɛ, mi Chɛhowa che Toŋgola leMasalaŋ a fondaŋnda lepiɛila cheleŋ taŋgullo, maa nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo. Mi puaapiliaa a ndepiliaa apum chua teleŋndo tau o waltaŋ ndaŋ tosaa niŋ. Baa ŋ nɔ pa balika melaa le wali nda cho hoo tosaa o wali Mɛlɛkaa niŋndo? O faŋaŋndɔ okoŋ kɔɔli, mi puaapiliaa a ndepiliaa haa yɔŋguŋ vɛlɛ o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ. Mi apum yɔŋguŋ pɛŋ le kɔɔfaleŋ tosaa. Te puaapiliaa a ndepiliaa haa suliŋ pɛ le kɔɔfaleŋ tosaa, bɛnduaa kundaa nɔ ma dɔunuŋ tamala le nda suei yulɔɔ le. O nɛiyo hoo choo bɛnduaa kundaa chɔm ni maa a cho wali taŋgulaa hoo tooloo. O yɔŋ bɛɛ aa ŋ chaa wali taŋgulaa tosaa ɔɔ ŋ chiee le, naa kpou yɔŋguŋ le fondaŋnda naala lepiɛilaŋ dindioo a le laŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi.

13. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che toolula naŋ yɔŋgu le wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hivioo lachi laŋ?

13 Toolula naalaŋ yɔŋgoo le wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hivioo lachi, cho vɛlɛ nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. O sindɔɔ niŋ, Isɔluɛiya ndaa nɔ ma kuɛ bala fondo le Chɛhowa piɛiyo le. (Ditɔnɔ. 16:​16) Ndaa nɔ ma kuɛ a kioo o ndaa tiuba le sɔlaa wo. Hei ndii chɔm ni maa a nɔ balika melaa le nyɛ Chɛhowa wa nda tosallo wo. Vɛɛ naa bɛɛ chɔm yɛ balika melaa le nyɛ o nyɛ Chɛhowa cho naa tosallo? Nɛiyo opilɛ o naŋ tosa heiyo cho toolula naalaŋ yɔŋgoo le kundaa ni. Ŋ tosa vɛlɛ hei te ŋ wa pɛ tooloo yɔŋgoo le wali dimiaa yooŋgu kɛndɛ cho tosaŋndo chieeŋndo balɔɔ silɔ wo mɛɛ naŋ tiuba yɛ. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi pɛŋ a hei okɔɔ aa: “Te waŋndo nɔ pɛ yeemɛi le yɔŋgoo, ke waa lende kpeekpei Mɛlɛka chɛl ni. Mɛɛ waŋndo nɔla sɔlaa yɛ o yɔŋgu ni, kɛ o cho mɛɛ o nɔla sɔla le yɛ le.” (2 Kɔliŋ. 8:​4, 12) Mi Chɛhowa naŋ kɔl a toolu kɛ kɛ naŋ yɔŋgu pɛ, o yɔŋ bɛɛ mbo ve o bɔɔ le.—Maki 12:​42-44; 2 Kɔliŋ. 9:​7.

14. A mɛɛ Pulɔwaa 19:​17 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa cha yɛ mala naŋ yɔŋgu le puaapiliaa naa cho o bahawɛiyo niŋnda malaa wo?

14 Chaaŋaa naa laalaŋnda malaa cho vɛlɛ nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. Mi Chɛhowa mɛi lediom le Isɔluɛiyaa ndaa chɔm nyiɛɛye le wanaa bala fonduaa malaa wa fandaa kioo. (Ditɔnɔ. 15:​7, 10) A tonya, teleŋ o teleŋ naŋ mala pɛ chaaŋ naa laalaŋ cho o bahawɛiyo niŋndo, mɛɛ kuoo naŋ wuu koŋ Chɛhowa ni. (Nuawɔ Pulɔwaa 19:​17.) Le tamaseliiyo, mɛɛ Pɔɔl wa o biyɔɔ niŋ, mi Kilisiɔŋnda Filipai yɔŋ ndu kioo. Nduyɛ mbo cha ke koŋ maa “sala chuŋ kɛndɛ, o Mɛlɛka chɛl, nduyɛ mbo hini kɔl a ndu wo.” (Filipi. 4:​18) Yiyaŋ a wanaa cho o kunda numndo niŋnda okɔɔ, okoŋ ma nyunaŋ aa: ‘Baa wana cho pa o ya nɔ mi mala wo?’ Mi Chɛhowa naŋ kɔl tau te o che pɛ miŋ soliŋ teleŋ naa, yoomuma naŋ, nyɛ naŋ chaa tosaa wo a nyɛm naŋ kiɔɔŋ kpeku le wanaa cho o bahawɛiyo niŋnda malaa. Nduyɛ pɛŋ, mbo che keŋ maa nyɔɔ opilɛ o naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo.—Chemi. 1:​27.

CHƐHOWA PIƐIYO TOSA MIŊ WA A KƆL KƐNDƐ

15. Teleŋndo a sɛmbɔɔ yeemaŋ ni le Chɛhowa piɛiyo. Kɛ le yɛɛ naŋ dimi yɛɛ maa hei kindu tosa le?

15 Teleŋndo a sɛmbɔɔ yeemaŋ ni le Chɛhowa piɛiyo. Kɛ o cho nyɛ kendu tosa le. (1 Chɔŋ 5:​3) Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule miŋ piɛi Chɛhowa le mɛɛ naŋ kaala ndu yɛ. Yiyaŋndɔ a poombɔ yeema mbo ke Finya ndɔ nyɛ wo. Mbo chua hawɛila bɔɔbɔɔ le finya ndɔ fotueiyo tuuliallo. Kɛ o tembu kɔl le mɛɛ o chua hawɛilaŋ tau le fotuei koŋ tuulaa yɛ le. Kanifuule, o kaala finya ndɔ tau, nduyɛ o cho a kɔl kɛndɛ le mbo ke ndu fotuei koŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, le mɛɛ naŋ kaala Chɛhowa tau yɛ, miŋ naŋ kɔl le teleŋndo a sɛmbɔɔ dɔwɔɔ le ndu piɛiyo.

16. A mɛɛ Hibuluiya 6:​10 dimi yɛ, baa mi Chɛhowa puɛɛnuŋ pa wali naa a pilɛŋ pilɛŋnda tosa le ndu kɔllo nɛŋioo wo?

16 Kalaŋ chuauwaa kaala chuauwaa ndaa wa, ve nda kɔl le mi o kɛ kɛ tosa nyɛ pilɔɔ kpe le. A sina maa chua kɛ kɛ cho teŋgeŋ, nduyɛ maa nda kpou tiuba ma tosa nyɛ pilɛ le. O nɛi pilɛ koŋ choo, Finya naa cho o choo choo niŋndo sina nyɛ naa pilɛŋ pilɛŋnda tiuba le tosaa wo. Naapum a tiuba ma tosa tau, mbo hiau mɛɛ wanaa ŋ sina nduyɛ ma kaala wa tosa yɛ. Ɔɔ a tiuba ma tosa tau mɛɛ acheleŋnda tosa yɛ le. Kanifuule, a cho o yuuwɛi, a nɔ kɛndiaa sɔvɛ le ɔɔ a nɔ kalaŋnda yuŋgoo tau. Te lende i cho ni, mɛɛ tambu kɔl te. (Kalee. 6:​4) Loonuŋ maa Chɛhowa puɛɛnuŋ wali ŋ cho tosaa wo le. Te o yɔŋ pɛ ma tosa nyɛ ŋ tiuba wo nduyɛ ma nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ, mbo naŋ kɔllo tau. (Nuawɔ Hibuluiya 6:​10.) Chɛhowa sina pɛŋ nyɛ ŋ yeema le tosaa wo. Nduyɛ o yeema num ma wa a kɔl kɛndɛ vɛlɛ ma nɔ kɔl hiniaa le tosaa o ŋ tiuba wo o ndu piɛiyo niŋ.

17. (a) Te ŋ che ndi pɛ ikala le sɔɔŋ ŋpum tosaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? (b) Vɛɛ sɔɔŋ ŋpum o kɔfoo hoo niŋ, “ Chɔɔlu Kɔl Kɛndɔɔ Sɔla” mala yɛ num niŋ?

17 Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ che ndi pɛ ikala le sɔɔŋ ŋpum tosaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, mɛɛ pɛɛkɔŋ ipilayaa ɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o luŋ kpendekele cho nuaa yɛ? Ŋ nɔ miŋ dɔu sɛmbɔɔ le muŋ tosaa. Te ŋ wa pɛ muŋ tosaa teleŋ o teleŋ, ŋ cho muŋ tueiyɔɔ yeela, nduyɛ miŋ sɔla tɔnɔɔ leniŋ. Ŋ tuu sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo a dialloŋ hiiluuwo ɔɔ pɛɛkoo le nyɛchaa lɔɔ. Te ŋ wa pɛ sɔɔŋ muŋ tosaa lepilɛŋ pilɛŋ, ŋ tosa hiouwɔɔ lachi tau le. Kɛ miŋ tosa hiouwɔɔ lachioo tau te ŋ kɛɛsiaa pɛ le muŋ waa tosaa lepaa o lepaa. Naapum ŋ kandu hei tosaa o pɔmpɔmbɔ. Nduyɛ mɛɛ naŋ kua fau, lende naŋ kua a teleŋndo bɛndioo ni. Te ŋ wa pɛ hiouwɔɔ lachioo chɔɔ o sɛmbɛ naŋ cho dɔwɔɔ wo niŋ, naapum nyɔɔ cho naa hɛnaŋ le muŋ waa tosaa teleŋ o teleŋ. Baa ŋ tiu pa ba miŋ tosa nyɛ pilɔɔ hoo kpe a sɔɔŋ naŋ tosa o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo?

18. Yɛɛ sɔvɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa, nduyɛ fulamakɔɔli yɛɛ naŋ sɔla yɛ o ndu tosaa niŋ?

18 Chɛhowa piɛiyo a kɔl naa kpou cho nyɛ sɔvɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo ni. Fulamakɔɔlioo cho wa ni, ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ, miŋ nɔ yoomu sɔviɔɔ, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo le ndu waa piɛiyo lefafɛɛŋ. (Pulɔ. 10:​22) Ŋ cho niŋ a kɔl nyulu kanifuule, ŋ sina maa mi Chɛhowa mala buɛiyaa nduaa te bahawɛilaŋ la komal nda pɛ. (Aisaya 41:​9, 10) A tonya, ŋ nɔ sabula kɛndɛlaŋ tau le waa a kɔl kɛndɛ o Finya naa kaalaa piɛiyo niŋ. Kanifuule, ndu “bɛnda ni [mbo] sɔla biiloo, a bɛɛleŋ, a kpaayaa” nyɛm o toosiaa woŋ kpou o ba.—Sɔɔŋ. 4:​11.

CHONDII 24 La Hel o Pembii Chɛhowɛi Choo

^ pɛl. 5 Chɛhowa toosiaa nyɛ o nyɛ fee ni. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ piɛi ndu. Mbo chɛl sɔɔŋ naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndoŋ te ŋ diikuŋ pɛ sawala ndɔlaŋ, nduyɛ miŋ dɔu sawala ndɔla mandaalaŋ o wali niŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho sɔɔŋ yaasiaa ŋɔmaa ŋ naŋ tosa o ndu piɛiyo niŋndo. Nduyɛ ŋ cho pɛɛku mɛɛ naŋ tosa hiouwɔɔ lachioo o sɔɔŋ muŋ niŋ yɛ, vɛlɛ miŋ che mɛɛ ŋ mala naa miŋ chɔɔlu wa a kɔl kɛndɛ yɛ.