1-2. Ika kụ idị ikumor awe phọ komooghọm suọ esi eḍeenhaan phọ aPọl?

 OTELHEDOM mọ Pọl aphomhoghiạn agey bumor phọ. Odị akumuan ghan agey olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh. (Iiḍighi 20:31) Epẹ kụ iyaạr phọ, abumor phọ ophomhoghiạn bọ nyodị agey. Eniin amem, dị aPọl aḅenhị ikumor awe ipẹ Efesuọs mọ bidị ko/miịn mun nyodị “oomo phọ abidị umoghi ni.” (Iiḍighi 20:37) Eniin phọ eten phọ kụ edị ikumor awe phọ ophomhoghiạn bumor r’abumaranhi phọ ḅilhẹ rokumuan ghan kẹn olhoghonhaạn abidị dịghaạgh. (Fil. 2:16, 17) Kuolọ eeni amem, ikumor awe phọ rosoman aani ghan nị ipaanhaạn. Eeghe kụ kelhoghonhaạn bidị ḍighaạgh okpạr opu ipaanhaạn phọ ipẹ phọ?

² Ikumor awe phọ kotue ni ooḅeghiọn eḍeenhaan aPọl. (1 Kọr. 11:1) APọl o/ḍighi ookpaạny. Odị aḍighi ni oye dị u/munughan dị akparaghạ ghan eeni amem oḍighi ipẹ enighẹ bọ. (Rom. 7:18-20) Kụ odị asoman ni kẹn ḍikparaminheẹn kirokirọ. Kuolọ aPọl o/wilhẹ oḍighi ghan ipẹ enighẹ bọ ḅilhẹ o/roph ibo phọ odị. Ikumor awe phọ otuughaạny Pọl, bidị kokpạr rị opu ipaanhaạn phọ abidị, kụ okiọm ghisigh okumu ghan aZihova r’ibo etigheri iiḅaghamhị dị bidị osoman. Ooḅeghiọn nuụn ipẹ bidị kotue bọ oḍighi iduọn phọ.

3. Yira kooḅeghiọn eeghe siẹn emhuoghaạgh phọ ephẹn phọ?

³ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn inya ipaanhaạn dị ikumor awe phọ rogbor ghan kosoman: (1) omhoọgh amem omite epẹ erugh phọ r’amem oḍighinhom inhọn araraạr, (2) oḍighi omạ opoghom, (3) okparaghạm asidugh ilọ abidị, ḅilhẹ (4) r’okparaghạm e/munughan abunhọn. Yira kooḅeghiọn idị aPọl akpạr apu ipaanhaạn phọ iphẹn phọ r’idị ikumor awe phọ kotue otuughaạny eḍeenhaan phọ odị.

4. Uḍighi ika kụ omite epẹ erugh phọ reḍighi ghan bọ ipaanhaạn k’engọ ikumor awe phọ?

⁴ Iyaạr phọ eḍighi bọ ipaanhaạn. Etigheri oḍiemiom epẹ erugh phọ, ikumor awe phọ omoọgh ni inhọn ibadị iiḍighi. Esi omaạm, ibadị roḍighi ghan butolhọm agadạ ituughạ ogbo awiki phọ koḅilhẹ otughemhị ituughạ aBaibul Ookpomhoghan phọ. Bidị ropạm ghan kẹn ni inhọn araghaạph. Bidị rotughemhị ghan buphẹ rolhoghonhaạn ghan bọ ḍighaạgh ikumor awe phọ kobilhẹ okparamhị bumor r’abumaranhi phọ. (1 Pit. 5:2) Abunhọn ikumor awe r’olhọgh ghan, koḅilhẹ omhaạr ophogh siKindọm Họl phọ r’inhọn aruutu oḍighom mọ. Kụ idiphọ atorobọ okaaphọm siphẹ ookpomhoghan phọ, ikumor awe phọ ropinhom aani ghan ni bin oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.—Mat. 28:19, 20.

5. Eeghe eḍeenhaan kụ edị aPọl aphighi ilọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ?

⁵ Eḍeenhaan phọ aPọl. Siphẹ Filipai 1:10 aPọl uḅenhị ni iyira iyaạr phọ elhoghonhaạn bọ nyodị ḍighaạgh omhoọgh ekol epẹ eru phọ, odị aḅẹm mọ: “Sọn ghan ipẹ esooran bọ.” APọl adaphạn ni oromha phọ odị. Odị asighẹ oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ idiphọ iyaạr dị emhạn maạr epu inhọn araraạr kụ odị arolhonhaạn ni oḍighi phọ opọ phọ esi ibadị asiạ. Odị aghaạph ghan ni iiḅi iinhaghạn phọ “esi ogbo, r’oḍuạ ghan otu ogbạ otu.” (Iiḍighi 20:20) Odị aghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ oomo amem. Odị asighẹ ni aḍighinhom torobọ eepoogh dị emite! Esi omaạm, mem dị odị akori ghan righirị odị epẹ Atẹns, odị asighẹ ni eepoogh phọ epẹ phọ aḅenhiọm egu awe dị ogbatanaạn iiḅi iinhaghạn phọ, kụ eekunha phọ imạ iḍuạ ni emite. (Iiḍighi 17:16, 17, 34) Ghalhamọ r’amem mọ odị “odi bọ ikoli phọ,” aPọl aghaaphạn ghan ni buphẹ orọl bọ r’odị.—Fil. 1:13, 14; Iiḍighi 28:16-24.

6. Ighẹn araraạr kụ edị aPọl atughemhị bunhọn oḍighi?

⁶ APọl aḍighinhom ni mem mọ odị agey. Odị amhạgh ghan ni bunhọn oḍighan odị siphẹ oḍighi ogbeelhom omhạr phọ. Esi omaạm, siphẹ oḅẹl oḍighi amisonari phọ odị, odị aphạm Jọn Mạk; kụ siphẹ omhunenhiom iyạl phọ, odị aphạm Timoti. (Iiḍighi 12:25; 16:1-4) Dị iikia i/lo aPọl aḍighi ni ipẹ odị katue bọ otughemhị abidị ilọ omhaạr ophogh arookpomhoghan phọ, bumor r’abumaranhi phọ, ḅilhẹ r’ilọ oḍighi abutughemhiạ dị osilor.—1 Kọr. 4:17.

7. Ika kụ idị ikumor awe phọ kotue odaphạn oromha phọ aPọl odi bọ siphẹ Efesọs 6:14, 15?

⁷ Iyaạr ituughạ. Ikumor awe phọ kotue ni otuughaạny Pọl esi osighẹ ghan atorobọ eepoogh dị emite oghaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ. (Bạl Efesoṣ 6:14, 15.) Esi omaạm, bidị kotue ni okaạph iiḅi iinhaghạn phọ mem dị bidị odi ḍighi obobọ otu oḍighi abidị. Ḅilhẹ mem dị bidị oḍighom aani olhọgh asiKindom Họl bidị otue ni okaaphạn  buphẹ orugh bọ otuman esi phọ, obobọ budị robologhi raraạr. Idiphọ aPọl, ikumor awe phọ rosighẹ ghan ni mem mọ bidị odi bọ epẹ erugh phọ kotughemhiọm bunhọn, bilhẹ r’abuphẹ rolhoghonhaạn ghan bọ ḍighaạgh ikumor awe phọ.

8. Kewạ mọ okumor oye aḍighi eeghe eniin amem?

⁸ Ikumor awe phọ ku/meera mọ iiḍighi ookpomhoghan phọ obobọ ilọ eghir phọ eḍighi idị bidị ko/moọgh mem ophinhom aani abin oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Orue oḍighi iduọn phọ, pọ kewạ mọ eeni amem bidị oḅẹm ghan mọ bidị ko/tue osighẹ iniin aroopoogh arukumuan. Nạ aaḅeghiọn iphẹn phọ r’iiḅereghị, nạ katue ni amiịn mọ osighẹ aroopoogh phọ iphẹn phọ etue ni esophoghom nyinhạ oḍighi inhọn araraạr dị emhạn maạr epu. Idiphọ ophạm iiseeny eghun otu torobọ awiki, r’ophinhom aani abin oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, obobọ otughemhị ibạm anmụny phọ anạ ilọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Rekparanhaạn ghan ni ibadị oḅẹm mọ bidị ko/tue osighẹ eepoogh arukumuan, kuolọ bidị okuphom ni owol mọ aZihova anaghanhạn ni mọ bidị rowạ ni oḍighi ongọ odị oomo ipẹ asidọl phọ abidị emheera bọ.

9. Eeghe ipaanhaạn kụ edị ikumor awe phọ osoman?

⁹ Iyaạr phọ eḍighi bọ ipaanhaạn. Awe phọ aZihova rosoman ghan ni ibadị ipaanhaạn. Siẹn asiḍio aruukunha phọ, oomo phọ ayira omoghi iidereghị, obakị, ḅilhẹ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh. Kụ eeni amem rewạ ghan ni mọ yira oghel ikarạph iḍighinhom araraạr. (1 Tẹs. 5:14) Ii, ikumor awe phọ ko/tue osighẹ oomo iiḅaghamhị phọ awe phọ aZihova osoman bọ. Kuolọ, aZihova rawạ mọ ikumor awe phọ oḍighi oomo ipẹ bidị kotue bọ okparamhị r’oghoph iyool phọ odị. Ika kụ idị ikumor awe phọ abuẹn phọ omhoọgh bọ ni ibadị araraạr oḍighi kotue omiteom mem oḍighi iphẹn phọ?

10. Odaphạn 1 Tesalonikạ 2:7, ika kụ edị aPọl aphogh ghan iyool phọ aZihova?

¹⁰ Eḍeenhaan phọ aPọl. APọl awạ ghan ni eepoogh osẹph ḅilhẹ r’olhọgh ophophe abumor phọ odị. Ikumor awe phọ otue ni otuughaạny eḍeenhaan phọ odị esị oḍeenhaan ghan ephomhoghiạn bumor r’abumaranhi phọ. (Bạl 1 Tesalonikạ 2:7.) APọl aḅenhị ni bumor phọ odị mọ odị apomhoghiạn ni bidị ḅilhẹ mọ aZihova kẹn apomhoghiạn ni bidị. (2 Kọr. 2:4; Efẹ. 2:4, 5) APọl asighẹ ni buọ ookpomhoghan phọ idiphọ arighirị odị, kụ amiteom ghan mem angọ bidị. Odị aḍeenhaan mọ odị aḍuom ni bidị olhoghi esi oghaạgh ghan ilọ oghiilhaan phọ bilhẹ r’aḍidugh phọ odị oḅenhị abidị. (2 Kọr. 7:5; 1 Tim. 1:15) Toroboiperolbọ aPọl, o/gbon iiḅaghamhị odị bịn. Kparipẹ ghụn, odị agbon olhoghonhaạn aḍighaạgh bumor phọ odị.

11. APọl atuạn eeghe kụ aromha ghan bọ bumor r’abumaranhi phọ?

¹¹ Imhoghi ghan ni eeni amem mọ aPọl angọ oromha bumor r’abumaranhi phọ. Kuolọ odị o/ḍighi ghan iduọn phọ r’oghạgh olhoghi. Kparipẹ odị atuạn oḍeenhaan abidị ephomhoghiạn  ḅilhẹ r’oghoph abidị osighẹ esi iiḅaghamhị. Odị angọ ghan oromha dị adugh onhaghanhạn obọ orue osighẹ oḍighinhom. Esi omaạm, siphẹ aḍinyạ phọ odị agẹ bọ aghiọm ookpomhoghan phọ aKorịnt aPọl angọ nị bidị ogbagarạ oromha. Odị m’ogẹ ḍinyạ phọ oghiọm bidị, kụ arom Titus oghị oteẹny abidị. APọl awạ ghan olhegheri ipẹ bidị osighẹ bọ oromha phọ. P’eeghe idị olhoghi odị aḅaạl olhegheri mọ bidị usighẹ ni oromha phọ oḍighinhom!—2 Kọr. 7:6, 7.

12. Ika kụ idị ikumor awe phọ kotue okparamhị bunhọn?

¹² Iyaạr ituughạ. Ikumor awe phọ kotue ni odaphạn eḍeenhaan phọ aPọl esi oghelhọm ghan amem r’abumor r’abumaranhi phọ. Eniin eten oḍighi iduọn phọ pọ onhuụn ghan oghị ituughạ pidị bidị omhoọgh mem oghaạphạn abumor r’abumaranhi phọ. Bidị kotue ni osighẹ iyạl ikpo ikalhạ okaaphọm iyaạr dị kekparamhị bumor r’abumaranhi phọ. (Rom. 1:12; Efẹ. 5:16) Okumor oye dị radaphạn eḍeenhaan phọ aPọl r’asighẹ ghan Baibul phọ kụ akparamhiọm omheeraam abumor r’abumaranhi phọ, kụ aḅilhẹ aḍeenhaan mọ Enhaạn apomhoghiạn ni bidị. Odị raḍighi ghan idị bidị kolhegheri okuphom owol mọ odị apomhoghiạn kẹn ni bidị. Odị ragbor ghan ni k’aghaaphạn aḅilhẹ awạ reten osẹph abidị. Mem dị ekpaariọm ikumor awe phọ ongọ oromha, bidị rokpasị ghan oromha phọ abidị siphẹ aBaibul phọ. Kụ bidị rongọ ghan eyoghoyoghọ eten oromha phọ pidị edughanhaan bumor r’abumaranhi phọ osighẹ oḍighinhom.—Gal. 6:1.

13. Ika kụ idị asidugh dị ikumor awe phọ omhoọgh retir ghan bidị?

¹³ Iyaạr phọ eḍighi bọ ipaanhaạn. Ikumor awe phọ ka/ruukpaạny. Kụ idiphọ atorobọ oye, bidị r’opiomạn ghan ni. (Rom. 3:23) Eeni amem bidị rokparaghạ ghan ni omhoọgh ephoghom dị eeleeny ilọ asidugh phọ abidị. Bunhiin r’oḅonyonhu ghan ni kozuan loor esi ogbon asidugh phọ abidị. Abunhọn roogborionhom ghan ootughiạn mọ asidugh phọ abidị i/kạr ibeeph, ḅilhẹ mọ i/moghi dị bidị koḍighi iyaạr ilọ asidugh phọ ipẹ phọ.

14. Odaphạn Filipaị 4:13, ika kụ idị osooromhi aloor alhoghonhaạn Pọl ḍighaạgh okaran asidugh phọ odị?

¹⁴ Eḍeenhaan phọ aPọl. R’osooromhi aloor aPọl alhọgh ni elhegh mọ odị amoọgh ni sidugh dị odị r’aloor bịn ka/tue akpạr apu. Odị amhoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh Enhaạn. Epẹ omhạn, aPọl r’oophugh agbiphoghom ghan ni Kristẹn phọ. Kuolọ esighẹ rekị bịn, odị aru alhọgh elhegh mọ ipẹ odị raḍighi bọ k/idị, kụ odị asopha onme ezọ phọ r’iḍighinhom araraạr phọ odị. (1 Tim. 1:12-16) R’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, aPọl aḍighi ni omạ opoghom dị asooromhi loor aḅilhẹ aḍeenhaan ghan igbiririph. Odị alhegheri ni mọ odị amoọgh ibadị asidugh  kuolọ odị ogbon iitughiạn phọ odị siphẹ, kparipẹ odị akuphom owol mọ aZihova k’asạr ri ikarạph phọ odị abilhenhaạn nyodị. (Rom. 7:21-25) Odị oo/tughiạn ghan mọ odị amunughan. Kparipẹ ghụn, odị alhọgh inyaạm onhighemhị aroozọ phọ odị idiphọ onyọ aKristẹn kụ r’osooromhi aloor odị abeḍenhọm ni olhoghonhaạn aḍighaạph aZihova orue oḍighi oḍighi phọ odị.—1 Kọr. 9:27; bạl Filipai 4:13.

15. Eeghe ephoghom dị eeleeny kụ edị ikumor awe phọ komoọgh ilọ asidugh phọ abidị?

¹⁵ Iyaạr ituughạ. Ro/mạ ghan oye oḍighi okumor oye loor esi dị sidugh o/moọgh. Kuolọ aZihova rawạ dị bidị kolọgh elhegh sidugh phọ abidị, kụ okị ghisigh onighemhị roozọ phọ abidị idiphọ aKristẹn. (Efẹ. 4:23, 24) Mem dị okumor oye phọ asighẹ ghan aBaibul phọ kụ aphoghom loor phọ odị kamhiịn ni riisi dị ekpẹ oolemi siphẹ aghuḍum mọ odị. Bịn r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova odị k’amoọgh ni ibọ ḅilhẹ r’ekol.—Jems. 1:25.

16. Eeghe kụ ketue emite eḍighi maạr dị okumor oye phọ agbon sidugh abunhọn?

¹⁶ Iyaạr phọ eḍighi bọ ipaanhaạn. Loor iduọn ikumor awe phọ rogbor ghan bọ korolhạn bumor r’abumarani phọ, bidị otue ni onuụn olhegheri sidugh abidị. Loor esi iduọn phọ ikumor awe phọ otue ni okaghạm olhoghi bidị obobọ oogborion osophonhaan abidị iiruẹn. APọl aphụr ri rurụ Kristẹn phọ mọ ipẹ kụ edị aSetạn rawạ mọ bidị oḍighi.—2 Kọr. 2:10, 11.

17. APọl amhiịn ika bumor r’abumaranhi phọ odị?

¹⁷ Eḍeenhaan phọ aPọl. Odị aḍuom olhoghi bumor r’abumaranhi phọ. Odị alhegheri ni sipiomạn phọ abidị, kụ eeni amem iḍighinhom araraạr phọ abidị itir ghan ni nyodị. Toroboiperolbọ, aPọl alhọgh ni elhegh mọ asidugh abumor r’abumaranhi phọ i/mạ mọ bidị oḍighi ikarạph awe. Odị aphomhoghiạn ni bumor r’abumaranhi phọ kụ agbon ghan imạ aroozọ phọ abidị. Eḍighi iyaạr dị ekparanhaạn bumor r’abumaranhi phọ oḍighi ipẹ enhighẹ bọ, odị asopha ghan ootughiạn mọ bidị rowạ ni oḍighi ipẹ enhighẹ bọ, kuolọ omoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh.

18. Yira otuughạ eeghe esi ipẹ aPọl azoọm bọ Yuodia r’aSintiki? (Filipai 4:1-3)

¹⁸ Ooḅeghiọn eniin eḍeenhaạn idị aPọl azoọm iyạl abumaranhi epẹ ookpomhoghan phọ aFilipai. (Bạl Filipai 4:1-3.) AYuodia r’aSintiki umheera ni mọ igbaragbarạ erọl siphẹ igbo phọ abidị dị etir ri siya arighirị phọ abidị. Kuolọ aPọl o/tuạn iduọn phọ bịn ozoọm bidị egbagarạ eten; kparipẹ ghụn odị agbon igey aroozọ phọ abidị. Bidị abumaranhi dị okpẹ oḍuom olhoghi dị mokumu aZihova esi ibadị asiạ. APọl akuphom ni owol mọ bidị opomhoghiạn ni aZihova. Emạ eten phọ aPọl amhiịn bọ bumaranhi phọ abuẹn phọ, inyu ni nyodị oromha abidị mọ oolemi igbaragbarạ phọ erọl bọ igbo abidị. Ogbon ghan imạ aroozọ abumor r’abumaranhi phọ ilhoghonhaạn ḍighaạgh Pọl ophamanhạm ibo phọ odị r’oghelhom igey arighirị siphẹ ookpomhoghan phọ.

19. (a) Ika kụ edị ikumor awe phọ kotue omoọgh egey ephoghom abumor r’abumarani phọ? (b) Afoto okumor oye phọ ragbuurogh bọ Kindọm Họl phọ utughemhị iyira eeghe?

 ¹⁹ Iyaạr ituughạ. Ikumor awe phọ ogbon ghan imạ aroozọ abumor r’abumaranhi phọ. Oye o/lho dị amhunughan; kuolọ torobọ oye amoọgh ni imạ aroozọ. (Fil. 2:3) Etu ni inẹ mọ eeni amem ikumor awe phọ rongọ ghan ni oromha bumor r’abumaranhi phọ. Kuolọ idiphọ aPọl, ikumor awe phọ kokparaghạ ghan omhiịn mọ bidị u/gbon ikarạph aroozọ oye phọ bịn. Bidị ogbon ghụn ephomhoghiạn phọ oye phọ amhoọgh bọ aghị esi aZihova, okparạm mọ odị, r’eephuạ oye phọ oghị aghisigh oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Ikumor awe dị rogbon ghan imạ aroozọ abumor r’abumaranhi phọ r’olhogh ghan kophophe ephomhoghiạn siphẹ ookpomhoghan phọ.

20. Ika kụ idị ikumor awe phọ kotue okị ghisigh omooghọm suọ eḍeenhaan phọ aPọl?

²⁰ Ikumor awe phọ kotue ni omooghọm suọ esi otuughaạny ghan eḍeenhaan phọ aPọl. Esi omaạm, nạ aghị siphẹ aWatch Tower Publications Index, eeḍiạn emhuoghaạgh phọ “Paul” r’eeḍiạn ebạm emuoghaạgh phọ “example for elders.” Nạ atue ni apuru loor anạ iduọn nạ rabạl bọ rumhuoghaạph phọ ipẹ phọ mọ, ‘Ika kụ edị eḍeenhaan phọ aPọl k’ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh ophamanhạm ibo phọ amhị siẹn oḍighi phọ amhị idiphọ okumor oye?’

21. Ikumor awe phọ kokuphom owol eeghe?

²¹ Ikumor awe, ilegheri mọ aZihova ra/ḅẹm ghan mọ iḍighi we dị ro/piomạn ghan, kparipẹ odị r’awạ mọ iḍighi we dị okpẹ oḍuom olhoghi. (1 Kọr. 4:2) AZihova asereghiạn ni oḍighi phọ aPọl r’adọl oḍuom olhoghi phọ odị. Kuphom ni owol mọ aZihova rasereghiạn ni oomo phọ ipẹ nạ raḍighinhaan bọ nyodị, odị “ka/bula oḍighi phọ nyinha eḍighi bọ, ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ nyina emhooghọm bọ nyodị siphẹ aḍighaạgh phọ nyina elhoghonhaạn ghan bọ kụ reloghonaạn bọ ni buọ asiya phọ anyina.”—Hib. 6:10.