1, 2. ¿Achkë rma nqaʼij chë ri xuʼän Pablo xkerutoʼ ri ukʼwäy taq bʼey?

 RI APÓSTOL Pablo kowan xerajoʼ ri cristianos, rma riʼ kan xtäj ruqʼij chkitoʼik (Hech. 20:31). Nqʼax pa qajolon achkë rma kowan xajowäx. Kʼo jun qʼij, taq ri ukʼwäy taq bʼey aj Éfeso xkitamaj chë ma xtkitzʼët ta chik ruwäch, «jontir xeʼoqʼ» (Hech. 20:37). Komä chqä, ri ukʼwäy taq bʼey nkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë yekitoʼ ri qachʼalal (Filip. 2:16, 17). Tapeʼ ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ kʼo jojun ri kʼayewal nuʼän chkiwäch nkiʼän. ¿Achkë xttoʼö kichë?

² Ri ukʼwäy taq bʼey, ri kan kʼïy nkʼatzin nkiʼän, ütz nkikʼän kinaʼoj chrij Pablo (1 Cor. 11:1). Ryä chqä xa kʼo qa ri mak chrij, rma riʼ kʼo mul kʼo chë xtäj ruqʼij rchë xuʼän ri ütz (Rom. 7:18-20). Tapeʼ xqʼaxaj kʼïy kʼayewal, majun bʼëy xyaʼ ta qa Jehová chqä ma xyaʼ ta qʼij chë ri bʼis xchʼakon chrij. We ri ukʼwäy taq bʼey nkikʼän kinaʼoj chrij, kan kiʼ kikʼuʼx xtkiyaʼ ruqʼij Jehová tapeʼ kʼo kʼayewal xtkiqʼaxaj. Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik nkiʼän riʼ.

3. ¿Achkë xtqatzjoj chpan re tjonïk reʼ, y achkë xtqatamaj qa?

³ Chpan re tjonïk reʼ xtqatzjoj kij kajiʼ ri rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch ri ukʼwäy taq bʼey: 1) nkïl tiempo rchë nkitzjoj le Biblia chqä rchë nkiʼän ri nkʼaj chik samaj kʼo chkij, 2) nkïl tiempo rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik, 3) ri rubʼanik nkitzʼët qa kiʼ y 4) ri rubʼanik yekitzʼët ri nkʼaj chik taq kʼo ma ütz ta yekiʼän. Xtqatamaj achkë xtoʼö Pablo chqä achkë rubʼanik ri ukʼwäy taq bʼey nkikʼän kinaʼoj chrij.

4. ¿Achkë rma ri ukʼwäy taq bʼey rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch nkikʼwaj bʼey chpan ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia?

⁴ ¿Achkë rma rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch? Ri ukʼwäy taq bʼey kan kʼïy samaj kʼo chkij chpan ri congregación. Tqatzjoj kij jojun chkë ri samaj riʼ. Kʼo mul kʼo chë nkiqʼaxaj ri qamoloj  ri nbʼan chukojöl qʼij o ri Tjonïk chrij le Biblia pa congregación. Ye kʼa kʼo chik nkʼaj asignaciones o tzijonem ri nkʼatzin nkiqʼaxaj. Ryeʼ chqä kan kʼïy tiempo nkiksaj rchë yekitjoj ri toʼonelaʼ chqä rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal (1 Ped. 5:2). Ye kʼo jojun yetoʼon rchë yeyak o yechojmïx Salones del Reino o nkʼaj chik jay rchë nyaʼöx ruqʼij Jehová chkipan. Tapeʼ kan kʼïy nkʼatzin nkiʼän, ri más ruqʼij chkiwäch ri ukʼwäy taq bʼey ya riʼ nkikʼwaj bʼey chpan ri samaj chrij rutzjoxik ri Ruchʼaʼäl Dios (Mat. 28:19, 20).

5. ¿Achkë tzʼetbʼäl nuyaʼ qa Pablo chqawäch chrij ri rutzjoxik Ruchʼaʼäl Dios?

⁵ Ri xuʼän Pablo. Chpan Filipenses 1:10 nqatzʼët achkë rma Pablo xkowin xyaʼ ran chutzjoxik le Biblia. Chriʼ, ryä nuʼij chë tqatzʼetaʼ «ri achkë kʼo más kiqʼij». Ryä chqä xsmajij ri naʼoj xyaʼ. Xqʼalajin riʼ taq kan pa junaʼ xuʼän ri samaj xyaʼöx che rä rma Dios. Chwäch ryä majun ta wä chik jun samaj ri más rejqalen. Rma riʼ, xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios akuchï ye kʼo wä ye kʼïy winäq chqä chuchiʼ taq jay (Hech. 20:20). Ryä ma xuʼän ta ri samaj riʼ xa qʼalaj horas chpan jun qʼij o xa jun qʼij chpan jun semana. Pa rukʼexel riʼ, ryä xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios xa bʼa akuchï kʼo wä chqä che rä xa bʼa achkë winäq. Tqaquʼ achkë xuʼän taq najin wä yeruyoʼej rachiʼil pa tinamït Atenas. Ryä xchäp rutzjoxik Ruchʼaʼäl Dios chkë jun molaj winäq ri kan kʼo kiqʼij chkiwäch ri nkʼaj chik. Ya riʼ xuʼän chë jojun chkë ri winäq xeʼok rutzeqelbʼëy Jesús (Hech. 17:16, 17, 34). Yajün taq yaʼon wä pacheʼ, ryä xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios chkë xa bʼa achkë winäq xeʼapon rkʼë (Hech. 28:16-24; Filip. 1:13, 14).

6. ¿Achkë rubʼanik xerutjoj Pablo ri nkʼaj chik?

⁶ Pablo kan ütz ruksaxik xuʼän che rä ru-tiempo. Xqʼalajin riʼ taq xerukʼwaj äl nkʼaj chik rchë xbʼerutzjoj Ruchʼaʼäl Dios. Achiʼel taq xerubʼechʼaʼej ri congregaciones naʼäy mul, ryä xkʼwaj äl Juan Marcos, y pa rukaʼn mul, yë Timoteo xkʼwaj äl (Hech. 12:25; 16:1-4). Ryä xtäj ruqʼij rchë xkʼüt chkiwäch re achiʼaʼ reʼ achkë rubʼanik nkikʼwaj bʼey chpan jun congregación, achkë rubʼanik yekitoʼ ri cristianos chqä achkë rubʼanik yeʼok utziläj taq tijonelaʼ (1 Cor. 4:17).

7. ¿Achkë rubʼanik nkismajij ri ukʼwäy taq bʼey ri naʼoj xuʼij qa Pablo chpan Efesios 6:14, 15?

⁷ Ri nkitamaj ri ukʼwäy taq bʼey. Ryeʼ xtkikʼüt chë najin nkikʼän kinaʼoj chrij Pablo ma xa xuʼ ta taq nkitzjoj le Biblia chuchiʼ taq jay, xa kan nkikʼüt riʼ taq nkitzjoj le Biblia xa bʼa akuchï ye kʼo wä chqä che rä xa bʼa achkë winäq (taskʼij ruwäch Efesios 6:14, 15). Rkʼë jbʼaʼ ütz nkitzjoj le Biblia taq kʼo jun nkʼatzin nkilöqʼ o taq ye kʼo pa kisamaj. Y taq najin yetoʼon rchë nyak jun Salón del Reino, ryeʼ ütz nkitzjoj le Biblia chkë ri vecinos o chkë ri winäq  ri yebʼeyaʼö qa ri nkʼatzin rchë nyak ri jay. Y, achiʼel xuʼän Pablo, taq ryeʼ ye bʼenäq chutzjoxik le Biblia, rkʼë jbʼaʼ ütz nkiksaj ri tiempo riʼ rchë yekitjoj ri nkʼaj chik, achiʼel ri toʼonelaʼ.

8. Kʼo mul, ¿achkë nkʼatzin nuʼän jun ukʼwäy bʼey?

⁸ Tapeʼ ri ukʼwäy taq bʼey kan kʼïy kisamaj pa congregación o pa circuito, ryeʼ kʼo ta chë majun bʼëy nkiyaʼ qʼij chë ya riʼ nuʼän chë ma ta yeʼel chik chutzjoxik le Biblia. Rchë nkïl ri tiempo rchë nkiʼän jontir ri nkʼatzin nkiʼän, kʼo mul rkʼë jbʼaʼ xtkʼatzin ma xtkikʼän ta jun samaj. Rkʼë jbʼaʼ, taq xechʼö yän rkʼë Jehová chrij riʼ, nqʼax chkiwäch chë, we nkikʼän chik jun samaj chpan rutinamit Jehová, rkʼë jbʼaʼ xa xtuʼän chë ma xtkiʼän ta chik ri kʼo más kiqʼij, achiʼel ri nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch ronojel semanas, yeʼel chutzjoxik le Biblia o nkikʼüt chkiwäch kalkʼwal achkë rubʼanik nkitzjoj le Biblia. Ye kʼo jojun kʼayewal nuʼän chkiwäch ma nkikʼän ta jun samaj pa rutinamit Jehová, ye kʼa ütz nkiyaʼ chwäch kan chë ryä nqʼax chwäch chë ryeʼ nkajoʼ kan pa rubʼeyal nkiʼän che rä ri samaj yaʼon pa kiqʼaʼ. 

9. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch ri ukʼwäy taq bʼey rma kan kʼïy nkʼatzin nkiʼän?

⁹ ¿Achkë rma rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch? Rma yoj kʼo chik chkipan ri rukʼisbʼäl taq qʼij, röj, ri rusamajelaʼ Jehová, kan kʼïy kʼayewal yeqaqʼaxaj. Rma riʼ jontir nkʼatzin nqtoʼöx chqä nkʼuqbʼäx qakʼuʼx. Ye kʼo jojun nkʼatzin yetoʼöx rchë ma nkikʼwaj ta jun bʼey ri ma ütz ta (1 Tes. 5:14). Kantzij na wä chë ri ukʼwäy taq bʼey ma yekowin ta nkesaj jontir ri kʼayewal kʼo chqij. Ye kʼa Jehová nrajoʼ chë ryeʼ nkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë yekichajij chqä rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx rusamajelaʼ. Rma riʼ, ¿achkë ütz nkiʼän rchë nkïl ri tiempo rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal tapeʼ kʼo kʼïy nkʼatzin nkiʼän?

10. Rkʼë ri nuʼij chpan 1 Tesalonicenses 2:7, ¿achkë runaʼoj xuʼän Pablo kikʼë ri nkʼaj chik cristianos?

¹⁰ Ri xuʼän Pablo. Ryä ronojel mul xkanuj rubʼanik rchë xkʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri cristianos chqä rchë xuʼij chkë chë kiʼ rukʼuʼx rkʼë ri najin nkiʼän. Ri ukʼwäy taq bʼey xtkikʼüt chë najin nkikʼän kinaʼoj chrij we yekajoʼ chqä ütz kinaʼoj nkiʼän kikʼë ri qachʼalal (taskʼij ruwäch 1 Tesalonicenses 2:7). Pablo xuʼij chkë ri cristianos chë ryä chqä Jehová kowan yekajoʼ (2 Cor. 2:4; Efes. 2:4, 5). Rma riʼ kan rachiʼil xerutzʼët chqä xjäm ruwäch rchë xjeʼ kikʼë. Ryä chqä xkʼüt chë xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chkij rma ma xkʼïx ta xuʼij chkë achkë xbʼanö chë xbʼison ran chqä achkë kʼayewal xuʼän chwäch (2 Cor. 7:5; 1 Tim. 1:15). Tapeʼ ke riʼ, ryä ma chrij ta ri kʼayewal ri najin yeruqʼaxaj xyaʼ wä ran, xa kan xyaʼ ran chkitoʼik ri nkʼaj chik.

11. ¿Achkë rma Pablo xerupixabʼaj ri cristianos?

¹¹ Kʼo mul, Pablo xkʼatzin xerupixabʼaj ri cristianos. Ye kʼa ryä ma xuʼän ta riʼ rma ruyowal  chkë, xa kan xuʼän riʼ rma kowan xerajoʼ chqä ma xrajoʼ ta chë kʼo kʼayewal xkïl. Ryä xtäj ruqʼij chë ri naʼoj xeruyaʼ äl ma kʼayewal ta xeqʼax chqä xrajoʼ chë ryeʼ xkismajij ri naʼoj riʼ. Tqaquʼ achkë xbʼanatäj taq xerupixabʼaj äl ri cristianos aj Corinto. Jun tiempo taq rutaqon äl chik ruwuj chkë, xtäq äl Tito rchë xerubʼetzʼetaʼ. ¿Achkë rma? Rma nrajoʼ wä nutamaj we ri cristianos riʼ xkismajij ri xuʼij äl chkë o manä. ¡Y kan jaʼäl xnaʼ taq xtamaj chë ri cristianos riʼ kan xkiʼän ri xbʼix äl chkë! (2 Cor. 7:6, 7).

12. ¿Achkë ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal?

¹² Ri nkitamaj ri ukʼwäy taq bʼey. Ryeʼ xtkikʼüt chë najin nkikʼän kinaʼoj chrij Pablo we xtkijäm kiwäch rchë xkejeʼ kikʼë ri qachʼalal. Jun rubʼanik nkiʼän riʼ ya riʼ taq yeʼapon yän pa qamoloj rchë yekichʼaʼej. Kan ronojel bʼaʼ mul xa jun kayoxiʼ minutos nkʼatzin rchë nkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx jun qachʼalal chqä rchë nkikʼüt chwäch chë kowan nkajoʼ (Rom. 1:12; Efes. 5:16). Ri ukʼwäy taq bʼey ri nkikʼän kinaʼoj chrij Pablo nkiksaj le Biblia rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik chqä rchë nkikʼüt chkiwäch chë Jehová kowan yerajoʼ. Ryeʼ chqä nkikʼüt chkiwäch chë yekajoʼ taq chaq taqïl yetzjon kikʼë chqä nkiʼij chkë chë kiʼ kikʼuʼx kikʼë rma ri najin nkiʼän. We jun ukʼwäy bʼey nkʼatzin nupixabʼaj jun qachʼalal, kʼo chë nresaj runaʼoj chpan Ruchʼaʼäl Dios. Ryä ma rkʼë ta chaponïk xtuʼij che rä qachʼalal achkë nkʼatzin nujäl rma nrajoʼ chë nsmajïx ri naʼoj najin nuyaʼ (Gál. 6:1).

13. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nunaʼ jun ukʼwäy bʼey rma ri rubʼanik nutzʼët qa riʼ?

¹³ ¿Achkë rma rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch? Ri ukʼwäy taq bʼey xa kʼo qa mak chkij, rma riʼ kʼo chqä akuchï yesach wä, kan achiʼel nbʼanatäj qkʼë jontir (Rom. 3:23). Rma riʼ, kʼo mul kʼayewal nuʼän chkiwäch kan pa rubʼeyal nkitzʼët qa kiʼ. Ye kʼo jojun rkʼë jbʼaʼ kowan yebʼison rma xa chrij ri akuchï yesach wä nkiyaʼ wä kan. Ye kʼo chik jojun rkʼë jbʼaʼ kan majun rubʼanon ta chkiwäch tapeʼ yesach. Rma riʼ nkiquʼ chë majun ta nkʼatzin nkijäl chpan kikʼaslemal.

14. Rkʼë ri nuʼij chpan Filipenses 4:13, ¿achkë rubʼanik xtoʼ Pablo ri ma xnaʼ ta riʼ rchë kan pa rubʼeyal xtzʼët qa riʼ?

¹⁴ Ri xuʼän Pablo. Ryä xqʼax chwäch chë ruyonïl ma nkowin ta kan pa rubʼeyal nutzʼët qa riʼ. Ryä retaman wä chë nkʼatzin rutoʼik Dios che rä. Taq majanä wä ttok rutzeqelbʼëy Jesús, ryä xyaʼ kʼayewal pa kiwiʼ ri cristianos. Ye kʼa taq xqʼax ri tiempo, xqʼax chwäch chë ma ütz ta ri xuʼän. Rma riʼ ma xkʼewaj ta xjäl runaʼoj (1 Tim. 1:12-16). Rkʼë rutoʼik Jehová, ryä xok jun ukʼwäy bʼey ri kowan xajowan, ri xpoqonaj  kiwäch ri nkʼaj chik chqä kan ma xnaʼ ta riʼ. Tapeʼ retaman wä chë kʼo ma ütz ta xeruʼän, ryä ma chrij ta riʼ xyaʼ wä ran, xa kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chë Jehová xtküy rumak (Rom. 7:21-25). Ryä retaman wä chë kʼo akuchï xtsach wä, rma riʼ xtäj ruqʼij rchë más junan xuʼän runaʼoj rkʼë Cristo chqä xtoʼ riʼ rkʼë Jehová rchë xuʼän ri samaj yaʼon qa pa ruqʼaʼ (1 Cor. 9:27; taskʼij ruwäch Filipenses 4:13).

15. ¿Achkë ütz nuʼän jun ukʼwäy bʼey rchë kan pa rubʼeyal nutzʼët qa riʼ?

¹⁵ Ri nkitamaj ri ukʼwäy taq bʼey. Jehová ma nuyoʼej ta chë ri yaʼon re samaj reʼ pa kiqʼaʼ kan ma yesach ta, ye kʼa nrajoʼ chë ryeʼ nkitzʼët akuchï yesach wä chqä chë tkitjaʼ kiqʼij rchë más junan nuʼän kinaʼoj rkʼë Cristo (Efes. 4:23, 24). Rkʼë Ruchʼaʼäl Dios, ryeʼ kʼo ta chë nkitzʼët achkë kinaʼoj najin nkikʼüt chqä nkijäl ri naʼoj ri ma ütz ta kʼo kikʼë. We xtkiʼän riʼ, Jehová xkerutoʼ rchë kiʼ kikʼuʼx xtkiʼän chqä rchë xkeʼok utziläj ukʼwäy taq bʼey (Sant. 1:25).

16. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nbʼanatäj we ri ukʼwäy taq bʼey xa xuʼ ri ma ütz ta nkitzʼët chkij ri qachʼalal?

¹⁶ ¿Achkë rma rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch? Rma ri ukʼwäy taq bʼey kan chaq ye kʼo kikʼë qachʼalal rkʼë jbʼaʼ kan chanin nkitzʼët achkë ma ütz ta yekiʼän. We ma xtkichajij ta kiʼ, rkʼë jbʼaʼ xa xtikʼo kikʼuʼx kikʼë. Ya riʼ xtuʼän chë ma ütz ta chik kinaʼoj xtkiʼän kikʼë chqä xa itzel xketzjon chkij. Pablo xuʼij chkë ri cristianos chë ya riʼ nrajoʼ Satanás chë nbʼanatäj (2 Cor. 2:10, 11).

17. ¿Achkë rubʼanik xerutzʼët Pablo ri cristianos?

¹⁷ Ri xuʼän Pablo. Ryä ronojel mul yë ri ütz xtzʼët chkij ri cristianos. Reʼ ma ntel ta chë tzij chë ryä ma ta xtzʼët akuchï xesach wä, rma kʼo mul kan xkiʼän chë xbʼison. Ye kʼa ryä retaman wä chë taq jun winäq kʼo jun ma ütz ta nuʼän, ma ntel ta chë tzij chë ri winäq riʼ kan itzel runaʼoj. Ryä kowan xerajoʼ ri cristianos, rma riʼ kan yë ri ütz xtzʼët chkij. Y taq xtzʼët chë kʼo jun kʼayewal nuʼän chwäch nuʼän ri ütz, nuyaʼ wä chwäch ran chë ri winäq riʼ kan nrajoʼ nuʼän ri nrajoʼ Dios chqä chë nkʼatzin ntoʼöx.

18. ¿Achkë nqatamaj chrij Pablo rkʼë ri rubʼanik xerutoʼ Evodia chqä Síntique? (Filipenses 4:1-3).

¹⁸ Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik xerutoʼ Pablo ye kaʼiʼ cristianas ri ye kʼo wä chpan ri congregación ri kʼo Filipos (taskʼij ruwäch Filipenses 4:1-3). Rkʼë jbʼaʼ, rma jun chʼaʼoj ri xbʼanatäj chkikojöl, Evodia chqä Síntique ma yechʼaʼen ta wä chik kiʼ. Pablo ma xchapon ta chkë chqä ma itzel ta xtzjon chkij. Pa rukʼexel riʼ, ryä xtzʼët ri utziläj taq naʼoj kʼo kikʼë chqä ri samaj kibʼanon pä chpan rutinamit Dios. Ryä retaman wä chë Jehová kowan yerajoʼ. Rma kan yë ri ütz xtzʼët chkij ryä xuʼij chkë chë tkisoloʼ ri kʼayewal kʼo chkiwäch. Ri rubʼanik xerutzʼët ri cristianos xtoʼ Pablo rchë kan kiʼ rukʼuʼx  xuʼän chqä rchë kan ütz xkʼwaj riʼ kikʼë ri cristianos ri ye kʼo wä chpan ri congregación riʼ.

19. a) ¿Achkë ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey rchë yë ri ütz nkitzʼët chkij ri qachʼalal? b) ¿Achkë natamaj qa rït chrij ri achbʼäl ri kʼo jun ukʼwäy bʼey chwäch ri najin nuchʼajchʼobʼej ri Salón del Reino?

¹⁹ Ri nkitamaj ri ukʼwäy taq bʼey. Rïx, ri yaʼon re samaj reʼ pan iqʼaʼ, yë ri ütz taq naʼoj titzʼetaʼ chkij ri qachʼalal, rma tapeʼ kʼo akuchï yesach wä, kʼo chqä utziläj taq naʼoj kikʼë (Filip. 2:3). Kantzij na wä chë kʼo mul xtkʼatzin xtipixabʼaj jun qachʼalal, rma kʼo xtuʼij o xtuʼän ri xkerusök ri nkʼaj chik. Ye kʼa, achiʼel xuʼän Pablo, titjaʼ iqʼij rchë ma chrij ta riʼ niyaʼ wä iwan. Pa rukʼexel riʼ, tiyaʼ iwan chrij ri utziläj taq naʼoj kʼo rkʼë, achiʼel chë nrajoʼ Jehová, chë kan kʼo rukochʼon pä rchë nuyaʼ ruqʼij chqä chë nkowin nujäl runaʼoj. Ri ukʼwäy taq bʼey ri yë ri ütz taq naʼoj nkitzʼët chkij ri nkʼaj chik, nkiʼän chë ri qachʼalal pa congregación nkinaʼ chë yejowäx.

20. ¿Achkë ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey rchë nkitamaj más chrij ri xuʼän Pablo?

²⁰ Ri ukʼwäy taq bʼey ütz nkikanuj más kinaʼoj chrij ri xuʼän Pablo. Ryeʼ ütz nkikanuj ri bʼiʼaj «Pablo» chpan ri Índice de las publicaciones Watch Tower. Taq xtkïl, ütz nkikanuj «ejemplo para los ancianos». Taq xtkinukʼuj jojun chkë ri tzijonem riʼ, ütz nkikʼutuj qa reʼ chkiwäch: «¿Achkë rubʼanik yirutoʼ ri xuʼän Pablo rchë kan kiʼ nkʼuʼx nbʼän ri samaj yaʼon qa pa nqʼaʼ?».

21. ¿Achkë ütz nkiyaʼ chwäch kan ri ukʼwäy taq bʼey?

²¹ Ukʼwäy taq bʼey, tnatäj chiwä chë Jehová ma nuyoʼej ta chë kan majun akuchï yixsach wä, ye kʼa ryä nrajoʼ chë kan ütz niʼän che rä isamaj (1 Cor. 4:2). Ryä kan kiʼ rukʼuʼx xuʼän rkʼë ri xuʼän Pablo. Rma riʼ ütz niyaʼ chwäch iwan chë Jehová chqä nuloqʼoqʼej jontir ri najin niʼän. Rma, kan achiʼel nuʼij chpan Hebreos 6:10, ryä «ma itzel ta runaʼoj y ma numestaj ta ri samaj ibʼanon pä chqä ri ajowabʼäl ikʼutun pä chrij ri rubʼiʼ, rma xeʼitoʼ ri ralkʼwal Dios y rma ma iyaʼon ta qa rubʼanik riʼ».