Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 14

Makulwana—Nungenu ni Kwimbulula Paulu

Makulwana—Nungenu ni Kwimbulula Paulu

“Pwenu akwa kungwimbulula.”—1 KORI. 11:1.

MWASO 99 Tununu Anji a Mandumbu

CHIKUMA CHILEMU *

1-2. Kuchi chilweza cha Paulu muchihasa kukwasa makulwana a mu chikungulwila musono?

 POSTOLO Paulu te kakuzanga chinji mandumbu jenyi. Iye te kakukalakala chinji hanga aafunge. (Yili. 20:31) Kashika mandumbu mu yikungulwila te akuzanga chinji Paulu. Tangwa limwe, makulwana a mu chikungulwila cha Efwesu ‘kalilile chikolo’ muze anyingikine ngwo, kechi kalimona nawa ni Paulu. (Yili. 20:37) Ni musono, makulwana jetu a mu chikungulwila kakuzanga mandumbu eswe nawa kakukalakala chinji hanga aakwase. (Fwili. 2:16, 17) Alioze ha mashimbu amwe, makulwana kakupalika mu umwe kapinda. Mba yika muyihasa kwakwasa kukumba kapinda wacho?

2 Chuma chize muchihasa kwakwasa, chili kwimbulula chilweza cha Paulu. (1 Kori. 11:1) Iye kakapwile ni kulimona ngwe chifuvu. Paulu kapwile chihenge ngwe yetu, kashika ha mashimbu amwe chapwile ni kumukalila kulinga yuma yalita. (Roma 7:18-20) Iye nawa kapwile ni yipikalo yinji. Chipwe chocho, kakatokesele uwahililo wenyi. Nyi makulwana membulula chilweza cha Paulu, ayo mahasa kukumba yipikalo yize akupalika ni kununga ni kuwayila Yehova ni chiseke. Tutalenu chize mahasa kuchilinga.

3. Yika mutumona ha mutwe uno?

3 Ha mutwe uno, mutumonaho kapinda muwana yoze makulwana a mu chikungulwila akupwa nenyi: (1) kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola chipwe ngwe kali ni yiteli yinji, (2) kupwa tufunga azango, (3) kusa tachi hanga achine kuhonga mumu lia uhenge wo, nawa (4) kukalakala hamuwika ni akwo waze no yihenge. Mutumona chize Paulu akumbile hita kapinda wacho ni chize makulwana mahasa kwimbulula chilweza chenyi.

KULIHANA MU MULIMO WA KWAMBUJOLA CHIPWE NGWE KALI NI YITELI YINJI

4. Mumu liaka muchihasa kupwa chikalu kuli makulwana kusa mulimo wa kwambujola ha chihela chitangu?

4 Mumu liaka chino muchihasa kupwa chikalu? Mumu makulwana kakusongwela mulimo wa kwambujola nawa kakwete yiteli yikwo yinji. Chakutalilaho, anji a kuli ayo kakusongwela kukunguluka cha hakachi ka poso ni Longeso lia Mbimbiliya lia Chikungulwila. Ayo nawa kakulinga pande ja mbunga ni yihanda yikwo. Kakukalakala chinji hanga afumbe tuvumbi, nawa kakuzanga kumeneka mandumbu jo mu chikungulwila hanga aatakamise. (1 Petu. 5:2) Chikwo nawa, makulwana amwe kakutunga ni kululieka Mazuwo a Wanangana ni mazuwo akwo a mu ululikiso wa Yehova. Chipwe chocho, chizechene ngwe mandumbu eswe mu chikungulwila, mulimo wa kwambujola we ukwete ulemu kuli makulwana.—Mateu 28:19, 20.

5. Kuchi Paulu ali chilweza chipema ha kwambujola sango lipema?

5 Yize makulwana mahasa kulilongesa hali Paulu. Ha A-Fwilipu 1:10, Paulu kanatulweze yize yamukwashile mba ambujole kanawa. Yamba ngwenyi: ‘Nukasele shindakenyo ha yuma yahiana ulemu.’ Iye kasele chiyulo chino mu yitanga. Paulu kamuhele chiteli cha kwambujola kuli akwa-mavungu, nawa ha miaka yinji mulimo wa kwambujola wapwile chuma chilemu chinji ku mwono wenyi. Iye te kakwambujola ‘hakachi ka mbunga ni ku zuwo ni zuwo.’ (Yili. 20:20) Paulu kakapwile ni kwambujola wika ha amwe maola ha tangwa hanji ha tangwa limwe ha poso. Iye kazachishile uhashi weswe uze te akupwa nawo hanga ambujole! Chakutalilaho, muze te anashimbwila waze malinga no wenyi mu Atene, iye yambujola kuli amwe atu alufuma, nawa amwe akuli ayo yatayiza. (Yili. 17:16, 17, 34) Paulu kanungine ni kwambujola sango lipema chipwe muze apwile mu zuwo lia ususu.—Fwili. 1:13, 14; Yili. 28:16-24.

6. Fumbo lika Paulu ahanyine kuli akwo?

6 Paulu kazachishile kanawa mashimbu jenyi. Iye te kakusanyika akwo hanga ambujole hamwe nenyi. Chakutalilaho, mu wenyi utangu wa mishionaliu uze alingile, iye yaya hamwe ni Yoano Marku, mu wenyi wamuchiali yaya ni Timoteu. (Yili. 12:25; 16:1-4) Kwamba pundu, Paulu kasele tachi jinji hanga afumbe malunga wano. Iye yaalongesa chize mahasa kululieka chikungulwila, kumeneka mandumbu hanga aatakamise ni chize mapwa akwa-kwambujola apema.—1 Kori. 4:17.

Imbulula Paulu ha kulilulieka hanga wambujole ha shimbu lieswalio (Tala paragrafu 7) *

7. Kuchi makulwana mahasa kulinga yize Paulu ambile ha A-Efwesu 6:14, 15?

7 Longeso. Makulwana mahasa kwimbulula chilweza cha Paulu hi wika ko ha kwambujola ku zuwo ni zuwo, alioze ni kulilulieka hanga ambujole muze mukusoloka uhashi. (Tanga A-Efwesu 6:14, 15.) Chakutalilaho, ayo mahasa kwambujola muze analande yuma hanji muze ali ku milimo yo. Nawa makulwana waze akukwasa kutunga Mazuwo a Wanangana, mahasa kwambujola kuli enyembo ni kuli waze akwalanjisa yuma. Ngwe Paulu, makulwana no mahasa kuzachisa mashimbu waze ali mu munda hanga afumbe akwo, kuchingako tuvumbi.

8. Yika mukulwana mahasa kulinga ha mashimbu amwe?

8 Makulwana katambile kusa ku mbango mulimo wa kwambujola, mumu lia kulihana chinji ku milimo ya mu chikungulwila ni ya mu mbonge (circuito). Mba apwe ni mashimbu akulinga yeswayo mahasa, makulwana katamba kulituna yimwe yiteli. Muze mahengwola ni kulemba ha chikuma chacho, ayo mahasa kunyingika ngwo nyi matayiza chimwe chiteli kechi kupwa nawa ni mashimbu akulinga yuma yize yahiana ulemu. Yuma yacho muuyihasa kupwa, kusongwela uwayilo wa mu usoko hita poso, kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola ni kufumba ana jo mu mulimo wacho. Amwe chakwakalila kulituna yimwe yiteli, alioze mahasa kupwa ni shindakenyo ngwo, Yehova kananyingika zango lio lia kumulingila ni nyonga lialita.

KUPWA TUFUNGA AZANGO

9. Kapinda muka mahasa kupwa nenyi makulwana waze akwete milimo yinji?

9 Mumu liaka chino muchihasa kupwa chikalu? Tuvumbi twa Yehova kakupalika mu kapinda munji. Ha matangwa wano a kusula, tulieswe tunafupiwa utakamiso, ukwaso ni ulembejeko. Ha mashimbu amwe, twakufupiwa ukwaso hanga twehuke kulinga yuma yipi. (1 Tesa. 5:14) Tunanyingika ngwetu, makulwana kechi kuhasa kuhwisa kapinda mweswe wa atu ja Yehova. Alioze, Yehova kanazange hanga makulwana alinge yeswayo mahasa hanga atakamise ni kufunga mapanga jenyi. Kuchi makulwana waze akwete milimo yinji mahasa kuwana mashimbu hanga akwase mandumbu waze anafupiwa ukwaso?

Chichimieka akwenu ni kwatakamisa (Tala maparagrafu 10, 12) *

10. Kulita ni 1 A-Tesalonika 2:7, kuchi Paulu apwile ni kutwama ni mandumbu jenyi?

10 Yize makulwana mahasa kulilongesa hali Paulu. Paulu kapwile ni kuchichimieka mandumbu ni kufupa majila hanga aatakamise. Makulwana kakwimbulula chilweza chino cha zango ha kutwama kanawa ni mandumbu jo. (Tanga 1 A-Tesalonika 2:7.) Paulu kapwile ni kulweza mandumbu jenyi ngwenyi, kakwazanga nawa ngwo ni Yehova kakwazanga. (2 Kori. 2:4; Efwe. 2:4, 5) Iye kapwile ni kumona mandumbu eswe mu chikungulwila ngwe masepa jenyi, nawa te kakupalikisa mashimbu hamwe no. Kapwile ni kujikijila chinji hali mandumbu, kashika aalwezele yuma yize te yakumuvwisa woma ni ulelu uze te akwete. (2 Kori. 7:5; 1 Timo. 1:15) Alioze, Paulu te keshi kulihulikila wika ha milonga yenyi. Shimbu achilinge, te kakuzanga chinji kukwasa mandumbu jenyi.

11. Mumu liaka Paulu apwile ni kuhana yiyulo kuli mandumbu jenyi?

11 Ha mashimbu amwe, Paulu kafupiwile kuhana yiyulo kuli mandumbu jenyi a malunga ni a mapwo. Alioze, te keshi kwaha yiyulo mumu lia kwevwila uli. Kwamba umwenemwene, kapwile ni kwahayo mumu te kakwazanga nawa kazangile kwafunga. Iye kapwile ni kusa tachi hanga mandumbu apanjike kanawa yiyulo yacho ni kulihulumba ha yize ayo malinga hanyima lia kutambula yiyulo. Chakutalilaho, ha umwe mukanda kuli A-Korindu, Paulu yaaha chiyulo cha tachi. Alioze hanyima yatumako Titu, mumu kazangile kunyingika chize mandumbu amwene mukanda wacho. Kwamba pundu, kevwile chinji kuwaha ha kunyingika ngwo, mandumbu katayijile chiyulo chacho!—2 Kori. 7:6, 7.

12. Kuchi makulwana mahasa kutakamisa mandumbu jo mu chikungulwila?

12 Longeso. Makulwana mahasa kwimbulula chilweza cha Paulu ha kupalikisa mashimbu hamuwika ni mandumbu jo. Jila yimwe yize mahasa kuchilingila, yili kulianga kuheta ha kukunguluka hanga apwe ni mashimbu a kushimutwina ni mandumbu jo. Mba utakamise mandumbu je kuwafupiwile mashimbu anji, chipwe ha minutu yikehe muhasa kwatakamisa. (Roma 1:12; Efwe. 5:16) Mukulwana mahasa kwimbulula chilweza cha Paulu ha kuzachisa Mbimbiliya hanga akolese ufulielo wa mandumbu ni kwasolwela ngwo, Yehova kakwazanga. Iye nawa katamba kusolola kuli mandumbu jenyi ngwo, kakwazanga ni kufupa uhashi wa kwachichimieka. Nyi mukulwana mafupa kuhana chiyulo, chiyulo chacho chatamba kukatuka mu Mbimbiliya. Iye machihana kulita ni yize yinafupiwa alioze ni zango, mumu malihulumba ha chize mandumbu jenyi mevwa hanyima lia kwaha chiyulo.—Ngala. 6:1.

KUSA TACHI HANGA ACHINE KUHONGA MUMU LIA UHENGE WO

13. Manyonga aka mukulwana mahasa kupwa no hakutwala ku uhenge wenyi?

13 Mumu liaka chino muchihasa kupwa chikalu? Mumu makulwana a mu chikungulwila hi angunu ko. No kakuhengesa ngwe yetweswe. (Roma 3:23) Mumu lia chino, muchihasa kwakalila kupwa ni nyonga lialita hakutwala ku uhenge wo. Chakutalilaho, amwe a kuli ayo kakulihulikila ha uhenge wo, chocho mahonga. Akwo kakulelesa uhenge wo ni kumona ngwe kafupiwile kwalumuna niyimwe ku mwono wo.

14. Kulita ni A-Fwilipu 4:13, kuchi kulikehesa chakwashile Paulu kukumba ulelu wenyi?

14 Yize makulwana mahasa kulilongesa hali Paulu. Paulu kapwile mukwa-kulikehesa nawa kanyingikine ngwenyi, kechi kuhasa kukumba ulelu wenyi ukawenyi. Kafupiwile chinji ukwaso wa Zambi. Muze te kanda achipwa mukwa-Kristu, kapwile ni kuhungumiona akwa-Kristu ni kwamwesa lamba. Alioze kulutwe yanyingika ngwenyi, yuma yize apwile ni kulinga te yipi, chocho yalumuna manyonga ni yitanga yenyi. (1 Timo. 1:12-16) Ni ukwaso wa Yehova, Paulu yapwa kafunga yoze te ukwete zango, keke ni kulikehesa. Iye kanyingikine ngwenyi kakwete ulelu, chipwe chocho te keshi kulihulikila ha ulelu wacho. Shimbu achilinge, yafuliela ngwenyi Yehova mamukonekena. (Roma 7:21-25) Paulu kanyingikine ngwenyi, kechi kuhasa kulingila Yehova ni ungunu, chipwe chocho, yasa tachi hanga alulieke yitanga yenyi. Ni kulikehesa cheswe yafuliela ha ukwaso wa Yehova hanga alinge kanawa mulimo wenyi.—1 Kori. 9:27; tanga A-Fwilipu 4:13.

Sako tachi hanga ukumbe ulelu we (Tala maparagrafu 14-15) *

15. Kuchi makulwana atamba kumona ulelu wo?

15 Longeso. Kukushi niumwe mukulwana yoze atongwele mumu lia kupwa mungunu. Alioze Yehova kanazange hanga makulwana anyingike ulelu wo, ni kusa tachi hanga apwe ni yitanga ya Ukristu. (Efwe. 4:23, 24) Mukulwana katamba kulilongesa Mbimbiliya hanga amone yitanga yize atamba kululieka. Nyi machilinga, mawahilila nawa Yehova mamukwasa hanga apwe mukulwana mupema.—Tia. 1:25.

KUKALAKALA HAMUWIKA NI AKWO WAZE NO YIHENGE

16. Yika muyihasa kulingiwa nyi makulwana malihulikila ha uhenge wa akwo?

16 Mumu liaka chino muchihasa kupwa chikalu? Mumu muze makulwana akupalikisa mashimbu anji ni mandumbu mu chikungulwila, chakupwa chashi kumona uhenge wo. Kashika, nyi kakeyele mahasa kupihilila ni kuputuka kuhanjika upi hali mandumbu jo. Ngwe chize Paulu ambile, yenayo Satana anazange hanga akwa-Kristu alinge.—2 Kori. 2:10, 11.

17. Kuchi Paulu apwile ni kumona mandumbu jenyi?

17 Yize makulwana mahasa kulilongesa hali Paulu. Iye kapwile ni kulihulikila ha yitanga yipema ya mandumbu. Paulu kanyingikine uhenge wa mandumbu jenyi, mumu ha mashimbu amwe yitanga yo yapwile ni kukwata ni hali iye. Chipwe chocho, kanyingikine ngwenyi, nyi ndumbu mahengesa kuchalumbunukine ngwo kali mutu mupi. Iye kapwile ni kuzanga mandumbu jenyi ni kulihulikila ha yitanga yo yipema. Muze mandumbu te keshi kuhasa kulinga yuma yalita, iye kapwile ni kunyingika ngwenyi ayo kanazange kulinga yuma yipema alioze kanafupiwa wika ukwaso.

18. Yika walilongesa ha chize Paulu akwashile Evotia ni Sentiki? (A-Fwilipu 4:1-3)

18 Chakutalilaho, tutalenu chize Paulu akwashile mapangi aali mu chikungulwila cha Fwilipu. (Tanga A-Fwilipu 4:1-3.) Chinasoloka ngwe Evotia ni Sentiki kanakalipinjisa ha yimwe, hachino yecha kupwa masepa. Shimbu Paulu aambe yuma yipi, iye yalihulikila ha yitanga yo yipema. Mapangi jacho te kakulingila Yehova ha miaka yinji, nawa Paulu te kanyingika ngwo Yehova kakwazanga. Nyonga lino lipema lize apwile nalio hali mapangi wano, lie liamutwalile kwakwasa hanga alivwashane. Kulihulikila ha yitanga yipema ya akwo, chakwashile Paulu kuwahilila ni kupwa ni usepa upema ni mandumbu mu chikungulwila chacho.

Sako tachi uhone kunyongena akwenu yuma yipi (Tala paragrafu 19) *

19. (a) Kuchi makulwana atamba kumona mandumbu jo? (b) Yika walilongesa ha chizulie cha mukulwana yoze unalulieka mu Zuwo lia Wanangana?

19 Longeso. Makulwana, lihulikilenu ha yitanga yipema ya mandumbu jenu. Yetweswe tuli yihenge, chipwe chocho, hita ndumbu kali ni yitanga yipema yize yetu twakukomoka. (Fwili. 2:3) Tunanyingika ngwetu, ha mashimbu amwe makulwana kakufupiwa kuhana yiyulo kuli mandumbu. Alioze ngwe Paulu, makulwana katamba kusa tachi hanga ahone kulihulikila ha maliji hanji yitanga ya mandumbu yize yakwevwisa kupiha. Shimbu achilinge, katamba kulihulikila ha zango lize mandumbu akwete hali Yehova, kunyongonona cho mu mulimo wa Zambi ni ha utotombo wa hita ndumbu. Makulwana waze akulihulikila ha yitanga yipema ya akwo, kakukwasa mandumbu eswe mu chikungulwila kulivwa ngwo kakwazanga.

NUNGENU NI KWIMBULULA PAULU

20. Kuchi makulwana mahasa kununga ni kuyuka ha chilweza cha Paulu?

20 Makulwana, munuyuka chinji nyi munununga ni kulilongesa chilweza cha Paulu. Nyi munuya ha Índice das Publicações da Torre de Vigia, munuwanaho sango jinji hakutwala kuli Paulu. Yako ha mutwe “Paulu,” mushi lia chikuma chinambe ngwo, “chilweza kuli makulwana.” Muze unalilongesa yikuma yacho, muhasa kulihula ngwe: “Kuchi chilweza cha Paulu muchihasa kungukwasa ngununge ni kuwahilila ni chiteli chami ngwe mukulwana wa mu chikungulwila?”

21. Shindakenyo yika makulwana mahasa kupwa nayo?

21 Makulwana, nyingikenu ngwenu Yehova keshi kunwita nupwe angunu, alioze kanazange hanga nushishike kuli iye. (1 Kori. 4:2) Paulu kakalakalile chinji nawa te kashishika, kashika Yehova amulemesene. Ni yenu munuhasa kupwa ni shindakenyo ngwenu, Yehova kakulemesa mulimo uze nwakulinga. Iye kechi keza kavulama “milimo yenu ni zango lize nwalwezele ku jina lienyi, se nwakwashile asandu, mba nuchili ni kuakwasa.”—Hepre. 6:10.

MWASO 87 Tweyenu! Nuhwime

^ kax. 5 Kwamba pundu, twakusakwilila chinji ha milimo yeswe yize akulinga makulwana jetu a mu chikungulwila! Ha mutwe uno, mutumonaho kapinda muwana yoze makulwana akupwa nenyi. Mutumona nawa chize chilweza cha Paulu muchihasa kukwasa makulwana kukumba kapinda wacho. Mutwe uno muutukwasa tulieswe hanga tulise mu chihela cha makulwana, twasolwele zango ni kukwasa yiyulo yize makwata.

^ kax. 61 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Umwe ndumbu hahwisa mulimo, kanambujola kuli mukwa-mulimo-ni-mukwo.

^ kax. 63 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mukulwana wa mu chikungulwila kanahanjika ni umwe ndumbu yoze unatwame kwaukawenyi mu zuwo lia wanangana.

^ kax. 65 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mukulwana kanakwase umwe ndumbu yoze unevu kupiha ha yimwe yize yalingiwa.

^ kax. 67 ULUMBUNWISO WA YIZULIE: Mukulwana keshi kuvwila uli ndumbu yoze unahehe ni telefone ha mashimbu a kulinga mulimo.