1-2. Bɔmɛn Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˗dho mɛn zii ˗nu ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

 BƆMƐN Pɔdhö ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë. ˗Yö ö ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ kö ˈö ö ˗zokë ˗an ˈˈpiʋ̈. (Këw. 20:31) ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗a ˗wɔn ˗kun ˗a ꞊dhegblü ˗nu ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dedewo. ˗Dhɛkpaɔyi do ˈka, ˈdhɛ mɛn zii ˗nu ˈwo kun Efɛzö ˈwo˗ man ꞊dhɛ waa˗ ˗nu wo ˈti ˗dho ˗kpan wo ˈko ˗bha ˈzüdho, «[˗]wo wo ˗wʋ ˗da Pɔdhö ˗dhɛ ˈˈgbʋ ˈka.» (Këw. 20:37) Kwa ˗bha mɛn zii ˗nu ˗de ˈpö ˗an ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë ꞊dedewo, ˈwo pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈwo ˗an ˗takun. (Fdh. 2:16, 17) ˈˈKɛɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, mɛn zii ˗nu ˗bha yö ˈbha ˗nu kë ˗sü ˗kë ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗. ˗Mën ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö ˗an ˗takun?

² Kwa ˗bha mɛn zii ˈgügbɩɩsü ˗nu ˈwo bhë, ˗wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo ˗gleŋ sü Pɔdhö ˗bha. (1 Ko. 11:1) Pɔdhö ˗kun mɛnbhɩɩdhe ˈka ˈpö. ˈWɔn yaa kë ˗dhii ˗kun ˗a ˗bha, ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˈö ˈkozë ö ˗de ˈka kö ö ˗kɔ ˈya ˗dho ˗da ˈwɔn yaa kë ˗sü ˈgü. (Wlɔ. 7:18-20) ˈWɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊va ˗kun ˗a ˗bha ˈpö. ˈˈKɛɛ ˗a ˈgü ˈti ga ɛɛnˈˈ ˗a ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˈti ˈdho ˈˈshia˗. Mɛn zii ˗nu ˗wa ˈto Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, ˗an ˗kɔ ˗dho ʒiö ˗an ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗gɔ, ˈö ˈwo Zoova ˗dhɔkë zuʋ̈gblüdhi ˈka. ˗Kɔ ˈö ˈwo dho ˗a kë ˗a ˈka ˗kwaa ˗ga.

3. ˗Mën ˈö ˈkwa dho ˗a ˗wɔn blɛɛˈˈ ˈwɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü?

³ ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü, kwa ˗dho ˈwɔn ˗yiishiö ˈö˗ kë ˗sü ꞊mɔɔn- ˗bha ˈö ˗kë mɛn zii ˗nu ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗, ˗an yö: (1) ˈˈTʋ̈ŋ ꞊va ꞊slɔɔ ˗sü kö ˗wo ˗zlanwopö ɛɛnˈˈ ˗wo yö ˈˈwɛɛ ˗nu ˈwo to ˗an kë. (2) ˈˈTʋ̈ŋ ꞊slɔɔ ˗sü kö ˗wo wo ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën. (3) ˈKozë ˗an ˗de ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˈka ˗sü. (4) Yökë mɛn ˗nu ˈö ˈwɔn yaa kë ˗dhii ˈdhö ˗an ˗bha ˗an ˈˈpiʋ̈ ˗sü. ˗Kɔ ˈö Pɔdhö ˗yö bɔ ˗a ˈka ˈwɔn ˗nu ˈwo bhë ˗an ˈgü do do ˈka waa ˗kɔ ˈö mɛn zii ˗nu dho ˈto ˗a ˈka ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, kwa ˗dho ˗a yö.

4. ˈMën ˗kë ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˈˈdhiʋ̈sü ˗zlanwopösü ˈka ˗sü ˗kë mɛn zii ˗nu ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗?

⁴ ˈMën ˗kë ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗? ˗Ya ˈˈkan ˈˈdhiʋ̈sü ˗zlanwopösü ˈka ˗sü ˗bha, yö ꞊va ˈbha ˗nu ˗wo mɛn zii ˗nu ˗kɔ ˗ta. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ, ˗a mɛn ꞊vadhɛ ˗wo ˈˈdhiʋ̈sü ꞊shiöŋ ˗bhɔkwëë ˈö ˈˈdhoogɔ ꞊zinŋgü waa ˗zlanwokɔdhi ˗bha Biblö draansü, ˗an ˈka. ˗Wo ˈˈdhɛɛtadhiaŋ ˗nu ˗zë, ˈwo mɛn zii ˗kɔ ꞊löö ˗nu ˗kian ˈpö, ˈö ˗an ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën ˗sü ˗dhɔ ˗yö ˗an ˗kë. (1 Piɛ. 5:2) Mɛn zii ˈbha ˗nu ˗wo yö ˈö ˗gban ˗bhɔkwëëkëgükɔ ɛɛnˈˈ Zoova ˗bha ˈkɔ ˈbha ˗nu dɔ ˗sü waa˗ ˗kun ˗së ˗sü ˗bha, ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ ꞊dhɛ ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˈˈpɛpɛ ˈdhö, yö ˗dhɛ ˈö˗ ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ mɛn zii ˗nu ˗bha ˈka ˈyö ˗tɔ ˗zlanwopösü.—Mat. 28:19, 20.

5. ˈWɔnzuan ˗mɛɛn ˈö Pɔdhö ˗ya to kwa ˗gɔ ˈö ˗gban ˗zlanwopösü ˗bha?

⁵ Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan. Pë ˈö Pɔdhö ˗takun ˈö ˗mɔn ˗zlanwopösü ˗bha, ˗yö ˗bɛn zë ˗sü ˈka Fidhipö 1:10 ˈgü. ˗Ya pö: «[˗]Ka ˈwɔn ˗së ꞊dede ˈö ˗dhi [˗Zlan] ˗dhɛ ˗a dɔ, kö ˈka˗ kë.» Pɔdhö ˗yö ˗to ö ˗de ˗bha ˗dhioo ˈö˗ dɔ bhë, ˗a ˈˈpiʋ̈. Zoova ˗yö ˗zlanwopö ˗yö ˗dɔ ˗a ˗kɔ ˈka, ˈyö˗ sü yö ˗wɔngbɩɩsü ˈka ö ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, ˗yö ˗zlanwopö ‹mɛ kpö ˈgü, ˈˈɛɛn ˈkɔɔdhɛ ˗nu ˈgü.› (Këw. 20:20) ˈYaa kun dɔ ˗ni ˈgü ˈˈlɛlɛ ɛɛnˈˈ ˗dhɛkpaɔyi do ˗gɔ ˈˈdhoogɔ ˈgü kö ˗yö ꞊kun ˗zlanwopö. ˗Yö ˗zlanwopö ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈplɛ ˈka ˗dhɛ ˈˈoo ˗dhɛ ˈö kun ˗a ˗bha, ˗a ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˈDhɛ kun ö ˈˈtayoo ˗nu ˈˈdhiʋ̈ ˈˈgan ˗ni ˈgü kö ˗yö Atɛnö, ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˈbha ˗nu ˈö ˗duɛɛ ˈkpii˗ kun ˗an ˗gɔ ˈˈkwipö ˈö bhë ˗a ˈgü ˗an ˗dhɛ, ˈyö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗wɩ ˗a ˗bha. (Këw. 17:16, 17, 34) ˗Dhɛ ˗de ˈö kun «kaso» ˈgü, Pɔdhö ˗yö ˗zlanwopö mɛn ˗nu ˈö ˗kpan ˗an ˗bha mü ˗an ˗dhɛ.—Fdh. 1:13, 14; Këw. 28:16-24.

6. ˈMën Pɔdhö ˗yö mɛn ˈbha ˗nu ˗kian ˗a kë ˗sü ˗bha?

⁶ Pɔdhö ˈti ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ shiʋ̈ˈˈ. ˗Yö mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗kpa ö ˗bha ˈö waa˗ ˗nu ˈwo dho ˗zlanwopö. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˗A ˗bha ˗zlanwopösü ˈˈta ˗blɛɛsü ˈö˗ kpɔ ˗a ˈgü, ˗yö Zan Makö ˗kpa ö ˗bha. ˈYö ˗a ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˈgü, waa Timote ˈwo dho. (Këw. 12:25; 16:1-4) ˈYaa za ˈgü ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu bhë ˗an ˈka, ˗kɔ ˈwo dho ˗zlanwokɔdhi ˗nu ˗ya ˗a ˈka, ˗kɔ ˈwo dho wo ˗zokë ˗a ˈka wo ꞊dhegblü ˗nu ˈˈpiʋ̈ waa ˗kɔ ˈwo dho ˗a kë˗ ˈka kö ˗wo kë mɛn ꞊klaŋkëmɛn ˗së ˗nu ˈka, Pɔdhö ö ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ˈö˗ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ.—1 Ko. 4:17.

7. ˗Wo ˈö Pɔdhö ˗ya pö Efɛzö 6:14, 15 ˈgü bhë, mɛn zii ˗nu ˗dho ˈto ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

⁷ ˗Gleŋ ˈö go ˗a ˈgü.  Mɛn zii ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo to Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈. ˗Wo ˗dho ˗zlanwopö ˈkɔ ˈgü ˈkɔ ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗an dua ˗mü ˈpö kö ˗dhɛ ˈˈoo ˗dhɛ ˈgü, ˗wo kë baasü ˈka. (Efɛzö 6:14, 15 ˗wo pö) ˗Wo ꞊mɔɔn- ˗bha ˈwo ˗zlanwopö pëdhɔdhɛ ˗nu ɛɛnˈˈ ˗an ˗bha yökëdhɛ ˗nu ˈgü. ꞊Wa kë ˈzü ˗bhɔkwëëkëgükɔ dɔ  ˗yö ˗nu ˈgü, ˗wo ꞊mɔɔn- ˗bha ˈwo ˗zlanwopö wo ˗yayoo ˗nu ɛɛnˈˈ ˈˈdhoodɔmɛn ˗nu ˗dhɛ. ꞊Dhɛ Pɔdhö ˈdhö, ˗zlanwopödhɛ ˈgü, mɛn zii ˗nu dua ˗mü kö ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ ˈsü ˗wo mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu, ˈö˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗kë mɛn zii ˗kɔ ꞊löö ˗nu ˈka, ˗an ˗kian.

8. ˈMën mɛn zii ˗nu dua ˈdhö ˗mü kö ˗wa kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka?

⁸ Mɛn zii ˗nu dua ˈyaa ˗mü kö ˗wo zë yö ˈö ˗an ˗kɔ ˈka ˗zlanwokɔɔdhö ˗a ˗wɔn ˗dhɛ kö ˗wo wo bo ˗zlanwopösü ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˗wo ˗kɔ yö ˈbha ˗nu ˈka. ˗Wa wo ˗zota ˗a ˈgü ˗së ˈka, ˗wa bhɛɛˈˈ Zoova ˗dhɛ, ˗wo ꞊mɔɔn- ˗bha ˗wa yö ꞊dhɛ yö ˈbha ˗nu ˈwo ˈdhö ˗wa ˈˈwɩ ˗an ˗bha, ˗an ˗kɔ ˈti ˗dho ꞊mɔɔn- ˗bha ˈzü kö pë ˗nu ˈö ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˗wo ˗an kë. Pë ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈ ˗a ˈbha ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ ˗Zlan ˗dhɔkë ˈkɔɔ ˗sü ˈö ˈˈdhooga ˈˈpɛpɛ ˈka, ˗zlanwopö ö ꞊faan ˈka ˗sü waa ˗an ˗bha ˈnën ˗nu draansü ˈö ˗zlanwopösü ˗bha. ˗Kɔ yö ˈbha ˈka ˗sü ˗yö mɛn ˈbha ˗nu ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗. ˈˈKɛɛ ˗yö ꞊mɔɔn- ˗bha ˈö ga ˗an ˈgü ꞊dhɛ yö ꞊va ˗kë ˗së ˈka ˗sü ˗dhɔ ˈö ˗an ˈgü bhë, Zoova ˗ya ˈgüman.

9. ˈMën ˈö˗ kë ˗sü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë mɛn zii ˗nu ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗?

⁹ ˈMën ˗kë ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗? Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bɔ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊va ˈgü. ˈˈTʋ̈ŋ ˗totabhaasü ˈö yö ˗a ˈgü, kwa ˈˈpɛpɛ kwa ˗bhawɔn ˗yö ꞊faanmëndhe, ˗takundhe waa ˗zogbandhe ˗bha. ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˈzü, mɛn ˈbha ˗nu ˗bhawɔn ˗yö ˗takundhe ˗bha kö ˗wo ˈˈkan ˈˈtakɔ yaa ˗nu ˗bha. (1 Tes. 5:14) Mɛn zii ˗nu ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗wo wo ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈˈpɛpɛ ˈˈɲanbhɔ. ˈˈKɛɛ Zoova ˗ya ˈˈpiʋ̈ kö ˗wo pë ˈˈpɛpɛ kë ˗wo ö ˗bha ˗tuëë ˗nu ꞊faanmën, ˗wo wo ˗zokë ˗an ˈˈpiʋ̈. Mɛn zii ˗nu ˈö yö ˈdhö ˗an ˗kɔ ˗ta ꞊va ˈsaadhö ˗wo ˗dho ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö ˗takundhe ˈö ˗an ꞊dhegblü ˗nu ˗bhawɔn ˈdhö˗ ˗bha ˗wa nu ˗an ˗dhɛ?

10. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga 1 Tesadhonikö 2:7 ˈgü, Pɔdhö ˗yö ö ˗zokë ö ꞊dhegblü ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁰ Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan. Pɔdhö ˗ya ˈˈslö ˗mɛɛn ˗kplawo kö ˈö ö ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën, ˈö ˗an ˗gbegü ˈˈgan. (1 Tesadhonikö 2:7 ˗wo pö.) ˗Yö ˗dho kë ˗së kö mɛn zii ˗nu ˗wo ˈto ˗a ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈, kö ˗an ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˗yö ˗an kë, ˗wo ˈˈgblüsë kë ˗an ˈka. (2 Ko. 2:4; Efɛ. 2:4, 5) Pɔdhö ˗kun ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˈsü ˗ni ˈgü ꞊dhɛ ˈö ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈdhö, ˈö ö ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ sü ˈö˗ ˗kë ˗an ˈˈpiʋ̈. ˗Ya ˗zɔn ꞊dhɛ ö ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗an ˈˈdhiʋ̈, ˈyö zuʋ̈dhiʋ̈tɛ ˗nu waa˗ ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˈö kun ˗a ˗bha, ˈö˗ ˗wɔn ꞊blɛɛ ˗an ˗dhɛ. (2 Ko. 7:5; 1 Tim. 1:15) ˈˈKɛɛ Pɔdhö ˈti ˗ya ö ˗de ˗bha ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˗wɔn ꞊zɔnŋ ˗ta ˈgbɛ. ˗Yö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈö ö ꞊dhegblü ˗nu ˗takun.

11. ˈMën ˗kë ˈö Pɔdhö ˗dhioo dɔ ö ꞊dhegblü ˗nu ˗ta?

¹¹ ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˗wo, ˈö˗ ˗dhɛ kun ˗a ˗bha kö Pɔdhö ˗yö ˗dhioo dɔ ö ꞊dhegblü ˗nu ˗ta. ˈYii kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˈnën ˗shiö ˗a ˗dhɛ. ˗An ˗dhɔ ˈnën˗ ˗kë, ˈö kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗an ˗takun kö ˗wo wo ˗gɔ bho ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ꞊vadhɛ ˗gɔ ʒiaan˗. ˗Ya ˈˈslö ˗mɛɛn kö ö ˗bha ˗dhioo ˗nu ˈgümandhɛ kë ˗së, ˈö ö ˗zota  ˈzü ˗kɔ ˈwo dho ˗a yö ˗a ˈka, ˗a ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ꞊nɛn: ˈSëëdhɛ ˈö˗ bɔ Kodhɛŋtömɛn ˗nu ˗dhɛ ˗a ˈgü, ˗yö ˗dhioo ˈˈgbɩɩ˗ ˗dɔ ˗an ˗ta. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈö ö bo ˗a bɔ ˗sü ˈka, ˗yö Titö ˗bɔ ˗an ˈˈpiʋ̈, ˈyö sü ꞊dhɛ ˗kɔ ˈwo dho ˗a ˈsü ˗a ˈka, ˗a zuʋ̈dhiʋ̈tɛ ˗kun ˗a ˗bha. ˈDhɛ˗ man ꞊dhɛ ˗wo wo ˗kɔ ˗ya ˗a ˗gɔ ˗së ˈka, ˗a zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗yö ˗da ꞊dedewo.—2 Ko. 7:6, 7.

12. Mɛn zii ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹² ˗Gleŋ ˈö go ˗a ˈgü. ꞊Dhɛ Pɔdhö ˈdhö, mɛn zii ˗nu ꞊mɔɔn- ˗bha ˈwo wo ˗bha ˈˈtʋ̈ŋ sü ˈwo˗ ˗kë wo ꞊dhegblü ˗nu ˈˈpiʋ̈. ˗A kë ˗kɔ do ˈnën ˗tɔ ˗nu ˗bhɔkwëë ˗nu ˗ta ˗sü ˈö ˈzodhö, kö ˗wo wo ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën. ˗Ya kë ꞊shiöŋ ˗kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën ˗sü ˈyaa ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ˈsü. (Wlɔ. 1:12; Efɛ. 5:16) Mɛn zii ˗nu ˗bha ˗to Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˈˈpiʋ̈ ˗kɔ do ˈnën ˗tɔ ˈzü ˗bɔ ˗Zlan ˗Wo ˗ta ˗sü ˈwo wo ꞊dhegblü ˗nu ꞊faanmën, ˈö ˈwo˗ ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗an ˗dhɔ ˗yö ˗Zlan ˗kë. ˗An dua ˗mü ˈpö kö ˗wa ˗zɔn ˗an ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗an ˗dhɔ ˗yö wo ˗kë. ˗Wa ˈˈslö ˗mɛɛn ˗kplawo kö waa˗ ˗nu ˈwo ˈˈdoodɔ zoodhö zoodhö, kö ˈwo ˗an ˗gbegü ˈˈgan. Mɛn zii ˗nu ꞊waa˗ pö ˈwo ˗dhioo dɔ, ˗wa ˗gban ˗Zlan ˗Wo ˗ta. ˗Wo ˗yö ˈˈshia˗ ˈwo gagade pö wo ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɛ, ˈˈkɛɛ ˗wa ˗kë ˈˈlëëlë, ˈö sü ꞊dhɛ pë ˈwo˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ ˗wo wo ˗bha ˗dhioo ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü.—Ga. 6:1.

13. Mɛn zii ˈbha ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗kë ö ˗de ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ ˗a ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˗wɔn ˈgü?

¹³ ˈMën ˗kë ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗? ˈWɔn yaa kë ˗dhii ˗yö mɛn zii ˗nu ˗bha. ˈWɔn ˗nu ˗zë ˗an ˗gɔ ˈpö ꞊dhɛ mɛn ꞊gban ˈdhö. (Wlɔ. 3:23) ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ˗an dua ˗mü ˗wo ˈkozë wo ˗de ˈka kö ˗an ˗de ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˗nu yö ˗kɔ ˗së ˗yö kë ˗an ˗gɔ. ˗A mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗zota ˈwɔn ˗nu ˈwo zë ˗an ˗gɔ ˗an ˈgü ˈgbɛ, ˈö ˗an ˈgü ˗yö ga. ˈÖ˗ mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˈwo˗ ˗ga ꞊dhɛ ˈwɔn ˈyaa zë wo ˗gɔ ˈgbɛ, wo ˗bhawɔn ˈyaa wo ˈwɔn kë ˗kɔ ˗nu ˗bho ˈˈgblʋʋ ˗sü ˗bha.

14. ˈKwa ˗dhɛ ˗ga Fidhipö 4:13 ˈgü, ˗dekëtɩtɩsü ˗yö Pɔdhö ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁴ Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ Pɔdhö ˗kun ˗dekëtɩtɩmɛn ˈka, ˗a ˈwɔn ˗kun ˗a ˈˈɲan ꞊dhɛ ˈyaa ꞊mɔɔn- ˗bha ˈö ˈgo ö ˗bha ˈˈtëëtëdhɛ ˗nu ˈgü ö ˗de ꞊faan ˈka, ö ˗bhawɔn ˗yö ꞊faan ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗a ˗bha. ˈˈDhiʋ̈ ˗be, Pɔdhö ˗kun kletiɛn ˗nu ˈˈklʋʋbhɔmɛn ˈkpii˗ do ˈka. ˈˈKɛɛ ꞊taabha ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ pë ˗nu ˈö kun ˗an kë ˗ni ˈgü bhë ˈwaa ˗së, ˈyö ˗wɩ ˗a ˗bha kö ˈö ö ˈˈtakɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ. (1 Tim. 1:12-16) Zoova ˗yö Pɔdhö ˗takun ˈö ˗kë mɛn zii ˈö mɛn ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö mɛn ˗wëë ˗ya ˗kë, ˈö ö ˗de ˗kë ˈˈtɩtɩ ˗a ˈka. ˗A ˈwɔn ˗kun ˗a ˈˈɲaan ꞊dhɛ ö ꞊zaadha ö ˗bha ꞊va, ˈˈkɛɛ yö ˈti ˗ya ˗a ˗wɔn ꞊zɔnŋ ˗ta ˈgbɛ. ˗Yö ˈdhaŋ˗ ˗bho Zoova ˗bha mɛn  ˗bhawɔntosü ˈˈdhiʋ̈. (Wlɔ. 7:21-25) ˈYaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈö ö ˗de yö ꞊dhɛ mɛn ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈdhö. ˗Yö ö ˈgü ˗dɔ ˈˈgbɩɩ˗ ꞊ʒiaan ˈö ö ˈˈtakɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ. ˗Yö ö ˗zoyö ˈzü Zoova ˗bha ˗takundhe ˗dhɛ kö yö ˈö˗ dɔ ö ˗kɔ ˈka bhë, ˈö˗ kë.—1 Ko. 9:27; Fidhipö 4:13 ˗wo pö.

15. Mɛn zii ˗nu dua ˗mü kö ˗wo wo ˗de yö ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁵ ˗Gleŋ ˈö go ˗a ˈgü. ˈYii kë ꞊dhɛ kë ˈnën mɛn zii ˗nu ˗wa wo ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈ ˈyö ˈwo ˗an ˗ya. ˈPë Zoova ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ ˗wa ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈwɔn ˗yö ˗zë wo ˗gɔ, kö ˗wo wo ˈˈtakɔ ˗nu bho ˈˈgblʋʋ. (Efɛ. 4:23, 24) ˗An dua ˗mü kö ˗wo bɔ ˗Zlan ˗Wo ˗ta ˗wo wo ˗de ˗ga, kö ˗an ꞊zaadhɛ ˗nu ˈwo ˗an ˗bha ˗wa baaˈˈ ˗ʒian mɛɛnˈˈ. ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈ Zoova ˗dho ˗an ˗takun ˈö ˗an zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö ˗dhi, ˈwo ˗kë mɛn zii ˗tiandhö ˗nu ˈka.—Zak. 1:25.

16. Mɛn zii ˈbha ˗ya ö ˈˈtʋ̈ŋ kë ö ꞊dhegblü ˗nu ꞊zaadhɛ ˈgü ˈgbɛ, ˈmën ˈö ꞊mɔɔn- ˗bha kö ˗yö kë?

¹⁶ ˈMën ˗kë ˈö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗yö kë ˗an ˗kɔa ˈˈgbɩɩ˗? Mɛn zii ˗nu waa wo ꞊dhegblü ˗nu ˗wo ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗ni ˈgü wo ˈkwëë˗, ˗wo ꞊mɔɔn- ˗bha ˈwo ˗kpan ˗an ꞊zaadhɛ ˗nu ˗bha ˈzodhö. Mɛn zii ˗nu ˈti wo ˗de ˈkun, ˈwɔn ꞊mɔɔn- ˗bha ˈö ˗shiö ˗an ˗dhɛ ˈwo ˗ya zadɔ ˗sü ˗bha wo ꞊dhegblü ˗nu ˗bha. Pɔdhö ˗yö kletiɛn ˗nu ˗zokpɔɔ ꞊dhɛ ˈpë Sɔtraan ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˗wa kë, ˈyö bhë.—2 Ko. 2:10, 11.

17. Pɔdhö ˗kun ö ꞊dhegblü ˗nu yö ˗ni ˈgü ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

¹⁷ Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan. ˗A ꞊dhegblü ˗nu yö ˗kɔ ˗së ˗yö ˗kë ˗a ˗gɔ ˗kplawo. ˗Yö ˗kpan ˗an ꞊zaadhɛ ˗nu ˗bha, ˈö ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka ˗wa ˈwɔn ˈbha ˗nu kë ˈö ˗yɛ ˗a ˗bha ꞊dedewo. ˈˈKɛɛ Pɔdhö ˗ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ, ˈyii kë ꞊dhɛ ˈwɔn ˗ya zë mɛn ˈbha ˗gɔ, kö ˗ya ˈto mü ˗ya kë ꞊sɔnŋyaamɛn ˈka. ˗A ꞊dhegblü ˗nu ˗dhɔ ˗ya ˗kë, ˈö ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë ˗an ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈgü. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗wo ˗kun wo ˈgü dɔ ˗ni ˈgü ˈˈgbɩɩ˗, ˗ya ˗yö ꞊dhɛ ˈwɔn ˗së kë ˗dhɔ ˗yö ˗an ˈgü, ˗an ˗bhawɔn ˗yö ˗takundhe ˗bha.

18. ˗Kɔ ˈö Pɔdhö ˗yö Evodi waa Sɛnngtisö ˗an ˗takun ˗a ˈka bhë, ˗gleŋ ˗mɛɛn ˈö˗ da kwa ˗bha? (Fidhipö 4:1-3)

¹⁸ ˗Kɔ ˈö Pɔdhö ˗yö kwa ꞊dhegblü ˗nu ꞊plɛ ˈwo kun Fidhipö ˗zlanwokɔdhi ˈgü ˗an ˗takun ˗a ˈka, ˗kwaa ˗ga. (Fidhipö 4:1-3 ˗wo pö.) ˗Yö ˗kë ꞊dhɛ Evodi waa Sɛnngtisö ˗an ˗wo ˈti ˗mɔn ˈwɔn ˈbha ˈgü, ˈyö˗ ˗wɔn ˈgü ˈwo kun wo ˈˈɲan ˈsü ˗ni ˈgü wo ˈko ˗nu ˈka. ˈˈKɛɛ Pɔdhö ˈti ˗dɔn bho ˗an ˈka, ɛɛnˈˈ yö ˈti zadɔ ˗an ˗bha. ˗An ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈnën˗ ˗ga. ˗Wo ˗kun dhebɔ ˗nu ˈwo ˗klu ˗Zlan ˗bha, ˈö ˗wa ꞊gwëë ˗a ˗dhɔkësü ˈgü, ˗an ˈka. ˗A ˈwɔn ˗kun Pɔdhö ˈˈɲaan ꞊dhɛ ˗an ˗dhɔ ˗yö Zoova ˗kë. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˗an yö ˗kɔ ˗së ˗yö ˗kë ˗a ˗gɔ, Pɔdhö ˗an ꞊faanmën kö ˈwɔn ˈö ˗an ꞊zinŋgü bhë ˗wa baaˈˈ. ˗A ˗bha ö ˈˈtʋ̈ŋ ˗kë mɛn ˗nu ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈgü ˗sü ˗ya ˗kë ˈö waa ˗zlanwokɔdhigümɛn ˗nu ˗an ˗bha ˈˈtɔŋdëdhɛ ˗kë ˈˈgbɩɩ˗.

19. (1) Mɛn zii ˗nu ˗dho wo ꞊dhegblü ˗nu yö ˗kɔ ˗së kë ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ? (2) ˗Gleŋ ˗mɛɛn ˈö ˈka˗ sü mɛn zii ˈö ˗bhɔkwëëkëgükɔ baaˈˈ ˗ni ˈgü pë ˈˈbin ˗ta bhë, ˗a ˗bha?

¹⁹ ˗Gleŋ ˈö go ˗a ˈgü. Mɛn zii ˗nu, ˗ka ka ˈˈtʋ̈ŋ kë ka ꞊dhegblü ˗nu ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˈgü. ˈWɔn  yaa kë ˗dhii kwa ˗bha. ˈˈKɛɛ mɛn ˈö ˈdhö ˗a ˗bha ˈˈklʋʋsë ˗nu ˗wo ˗dhö ˈpö. (Fdh. 2:3) Gagade ˗mü ꞊dhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, mɛn zii ˗nu dua ˗mü ˗wo ˗dhioo dɔ wo ꞊dhegblü ˗nu ˗ta kö ˗wo wo ˗bha ˈwɔn yö ˗kɔ ˈbha ˗nu bho ˈˈgblʋʋ. ˈˈKɛɛ ꞊dhɛ Pɔdhö ˈdhö, ˗an dua ˗mü kö ˗wo ˗dhɛ ˗ga wo ꞊dhegblü ˗nu ˈˈdhiwo ˗nu waa ˗an këwɔn ˗nu ꞊taabha. Zoova ˗dhɔ ˈö ˗an ꞊dhegblü ˗nu ˈgü, ˗an ˗bha ˈgüdɔgbɩɩsü kö ˗wa ˗dhɔkë waa ˈwɔn ˗së kë ˗sü ˗dhɔ ˈö ˗an ˈgü, ˗an dua ˗mü kö ˗wo wo ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗a ˈgü. Mɛn zii ˗nu ꞊dhegblü ˗nu yö ˗kɔ ˗së ˗ya kë ˗an ˗gɔ, mɛn ˈö ˈdhö ˗yö ˗kë ö ˗de ˈgü ˗së, ˈö ˗dhɔ ˗yö ˗kë ˗an ˗bha ˗zlanwokɔdhi ˈgü.

20. Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ˗dho mɛn zii ˗nu ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?

²⁰ Mɛn zii ˗nu, ˈka Pɔdhö ˗bha ˗kwɛzlan draanˈˈ, ˗yö ˗dho ka ˗takun. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈka ˈdho Index des publications des Témoins de Jéhovah ˈgü, ka ꞊mɔɔn- ˗bha ˈka dho ˗a ˈˈpian ˈö˗ ˗gɔ ˗kë « Paul » ˈka bhë ˗a ˈgü, kö ˈka ˗da ˗a ˈwɔn ˗gɔ ˈö ˗kë « exemple pour les anciens » ˈka bhë, ˗a ˈgü. ˈSëëdhɛ ˗nu ˈwo ˗lo ˗sü ˈka mü ka ˗an ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗ka ka ˗de dhɛɛˈˈ ˈkpɔ: ‹Pɔdhö ˗bha ˈwɔnzuan ꞊mɔɔn- ˗bha ˈö n ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö zuʋ̈gblüdhi ˗yö ˈto n ˗gɔ n ˗man ˗kë mɛn zii ˈka ˗sü ˈgü?›

21. ˗Mën ˈö˗ ˗wɔn dua ˈdhö ˗mü ˗yö ga mɛn zii ˗nu ˈgü?

²¹ Mɛn zii ˗nu, ˗yö kë ˈka ˈˈɲan ꞊dhɛ pë ˈö Zoova ˗ya ˗dhɛ ka ˗gɔ ˈyaa ˈnën ˗tɔ ˈka kë ˈˈslʋ̈ʋ̈slʋ̈. ˗Ya ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan kö ˈka ˈto ˗klu ˗sü ˈka ö ˗bha. (1 Ko. 4:2) Pɔdhö ˗bha yö ˈˈgbɩɩ˗ ˗nu ˈö˗ ˗kë waa˗ ˗bha ˗towotasü ˗wo ˗kë Zoova ˗dhɛ ˗së. ˗Yö kë ka ˈˈɲaan ˈpö ꞊dhɛ pë ˈˈpɛpɛ ˈka˗ kë ˗ni ˈgü ˗a ˗dhɛ, ˗wa ˗dhɛ ˗së. ˗A ˗zo ˈti ˗dho bhɔ toŋtoŋdhö «ˈwɔn ˗së ˗nu ˈka˗ ˗kë ˗a ˗dhɔ ˗bha, ˗a ˗bha mɛ ˗nu ˗dhɛ, ˈö ˈka˗ zü bho ˈˈdhʋ̈ ˈyi bha˗ ˈka ˈka ˗tun ˈka ˈˈdhʋ̈ ꞊dɛɛ bha˗ ˈbha ˈka.»—Ebl. 6:10.