Taga a kɔnɔkow lajɛ

Taga a kɔnɔnakow lajɛ

BAROKUN KALANTA KAFO KƆNƆ 14

Diinan mɔgɔkɔrɔw: A’ ye to ka ciden Pol ladegi

Diinan mɔgɔkɔrɔw: A’ ye to ka ciden Pol ladegi

“Aw ka kɛ ne ladegebagaw ye.”—1 KOR. 11:1.

DƆNKILI 99 Des frères et sœurs par myriades (Balima waa caamanba)

BAROKUN KƆNƆNAKOW *

1-2. Ciden Pol ka ɲɛyirali be se ka diinan mɔgɔkɔrɔw dɛmɛ cogo di bi?

 CIDEN POL tun b’a balimaw kanu ani a tun be baara gwɛlɛ kɛ k’u dɛmɛ (Kɛw. 20:31). O kama, a balimaw fana tun b’a kanu kosɔbɛ. Tuma min na Efɛzi ka diinan mɔgɔkɔrɔw y’a mɛn ko u tɛna Pol ye tugun, “u kasira kosɔbɛ.” (Kɛw. 20:37). An ka diinan mɔgɔkɔrɔw fana be baara gwɛlɛ kɛ, u b’u balimaw kanu kosɔbɛ ani u b’u seko bɛɛ kɛ k’u dɛmɛ (Filip. 2:16, 17). Nka tuma dɔw la, a ka gwɛlɛ diinan mɔgɔkɔrɔw ma k’u ka kunkanbaaraw bɛɛ dafa. Mun lo be se k’u dɛmɛ?

2 An ka diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka miiri Pol ka ɲɛyirali la (1 Kor. 11:1). Pol tun tɛ ni setigiya kabakoman ye. Mɔgɔ dafabali tun lo ani tuma dɔw la, a tun be bondori kɛ walisa ka koo ɲuman kɛ (Ɔrɔm. 7:18-20). Gwɛlɛya caaman tun b’a kan fana. Nka, a m’a fari faga ani a ka ninsɔndiya ma nagasi. Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be Pol ladegi, u bena se ka to ka Jehova sago kɛ ninsɔndiya la gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta. An k’a filɛ u be se k’o kɛ cogo min na.

3. An bena mun lo lajɛ barokun nin na? An bena koo wɛrɛ juman lo lajɛ?

3 Barokun nin na, an bena koo naani lajɛ minw man nɔgɔ diiman mɔgɔkɔrɔw fɛ tuma bɛɛ: 1) ka wagati sɔrɔ ka waajuli kɛ ani k’u ka kunkanbaara wɛrɛw dafa, 2) ka wagati sɔrɔ k’u janto u balimaw na, 3) ka see sɔrɔ u ka barikantanya kan ani 4) ka tɔɔw ka dafabaliyakow muɲu. An bena a ye cogo min na Pol ye see sɔrɔ o gwɛlɛya kelen kelen bɛɛ kan ani cogo min na diinan mɔgɔkɔrɔw be se k’a ladegi.

KA WAGATI SƆRƆ KA WAAJULI KƐ ANI K’U KA KUNKANBAARA WƐRƐW DAFA

4. Mun na tuma dɔw la, a ka gwɛlɛ diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ ka kɛ ɲɛyirali ɲuman ye waajuli baara la?

4 Fɛɛn min kama o man nɔgɔ. Diiman mɔgɔkɔrɔw ka ɲi ka kɛ ɲɛyirali ɲuman ye waajuli baara la. U be ni kunkanbaara caaman wɛrɛw ye fana. Misali la, u caaman be kerecɛnw ka ɲɛnamaya n’u ka waajuli baara lajɛn ni kafo ka bibulukalan ɲɛminɛ. N’a sɔrɔ u be kalan wɛrɛw kɛ kafo kɔnɔ fana. Ka fara o kan, u be baaraba kɛ u kɛtɔ ka fɔrɔmasɔn di kɔrɔsigi cidenw ma ani u dusu ka di ka balimaw jija tuma o tuma (1 Piyɛri 5:2). Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔw be dɛmɛ don ka Masaya Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔ ani k’u ladon. O bɛɛ n’a ta, i ko kafoden tɔɔw, diinan mɔgɔkɔrɔw b’u seen don waajuli baara la. O baara lo kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ baaraw bɛɛ kan.—Mat. 28:19, 20.

5. Pol ye ɲɛyirali juman lo to waajuli baara koo la?

5 Pol ka ɲɛyirali. Filipikaw 1:10 (NW) kɔnɔ, Pol b’a ɲɛfɔ an ye fɛɛn min y’a dɛmɛ ka kɛ waajulikɛla ɲuman ye. A ko: “Aw k’a filɛ fɛɛn minw kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.” Pol tun be tugu a yɛrɛ ka ladili kɔ. Waajuli baara tun kalifara a ma ani saan caaman kɔnɔ o lo tun kɔrɔtanin lo a fɛ ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan. A tun be waajuli kɛ “forobayɔrɔw la, ani [mɔgɔw] ka soow kɔnɔ.” (Kɛw. 20:20). A tun tɛ waajuli kɛ wagati tigitigi dɔ la dɔrɔn tile kɔnɔ wala loon kelen lɔgɔkun kɔnɔ. Nka, a tun be tɛmɛ sababuw bɛɛ fɛ ka waajuli kɛ. Misali la, tuma min na a tun be a tɔɲɔgɔnw kɔnɔna Atɛni dugu la, a ye kibaro diiman fɔ mɔgɔbaba dɔw ye. O kɛra sababu ye u dɔw sɔnna kibaro diiman na (Kɛw. 17:16, 17, 34). Ka Pol to “kaso la,” mɔgɔ minw tun b’a gɛrɛfɛ, a tun be olu waaju.—Filip. 1:13, 14; Kɛw. 28:16-24.

6. Pol ye fɔrɔmasɔn jumanw lo di tɔɔw ma?

6 Pol ye baara kɛ n’a ka wagati ye cogo fisaman na. A tun be to ka tɔɔw weele u ka fara ale kan waajuli baara la. Misali la, a ye voyazi fɔlɔ min kɛ a ka misɔndenya baara sen fɛ, a y’a kɛ Zan Mariki y’a bila sira. A y’a ɲini Timote fɛ a k’a bila sira a ka voyazi filanan na (Kɛw. 12:25; 16:1-4). Siga t’a la, Pol y’a seko bɛɛ kɛ k’o cɛɛw kalan koo nunu na: Ka kafo ka koow labɛn, ka kafodenw dɛmɛ Alako ta fan fɛ ani ka kɛ kalanfa ɲumanw ye.—1 Kor. 4:17.

I ko Pol, i labɛnnin ka to walisa ka seereya kɛ (Dakun 7nan lajɛ) *

7. Pol ka ladili min be sɔrɔ Efɛzikaw 6:14, 15 kɔnɔ, diinan mɔgɔkɔrɔw be se k’o sira tagama cogo di?

7 Kalan min be sɔrɔ o la. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka Pol ladegi u kɛtɔ ka waajuli kɛ soo ni soo. Nka o dɔrɔn tɛ. U labɛnnin ka ɲi ka to fana ka seereya kɛ sababuw bɛɛ sen fɛ (Efɛzikaw 6:14, 15 kalan). Misali la, u be se ka seereya kɛ n’u tagara sannikɛyɔrɔ wala u ka baarakɛyɔrɔ la. Wala n’u be dɛmɛ donna ka Masaya Boon n’a ɲɔgɔnnaw lɔ, u be se ka kibaro diiman fɔ gɛrɛfɛmɔgɔw ni feerelikɛlaw ye. I ko Pol, u be wagati min kɛ waajuli la, u be se ka tɛmɛ o fɛ ka fɔrɔmasɔn di kɔrɔsigi cidenw ni balima tɔɔw ma.

8. Tuma dɔw la, n’a sɔrɔ diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ ka ɲi ka mun lo kɛ?

8 Diinan mɔgɔkɔrɔw be ni kunkanbaara minw ye kafo wala kafokulu kɔnɔ, u man ɲi k’a to u bolo be degun o baaraw la, fɔɔ u tɛ wagati sɔrɔ ka waajuli kɛ. Walisa ka to ka koow kɛ ka dama kɛɲɛ, n’a sɔrɔ tuma dɔw la u ka ɲi ka ban kunkanbaara dɔw la. O kama, u ka ɲi ka wagati ta ka miiri ani ka delili kɛ o koo la. N’u y’o kɛ, n’a sɔrɔ u bena a faamu ko n’u sɔnna kunkanbaara dɔ la, u tɛna se ka koo kɔrɔtaninbaw kɛ. O koo kɔrɔtaninba dɔw ye nunu ye: Ka gwa kɔnɔ batoli ɲɛminɛ lɔgɔkun bɛɛ, ka waajuli kɛ ni kisɛya ye wala k’u deenw degi waajuli kɛcogo la. A ka gwɛlɛ dɔw ma ka ban kunkanbaara dɔw la. Nka, u be se ka la a la ko Jehova b’a faamu u be jijali minw kɛra walisa ka koow bɛɛ kɛ ka dama kɛɲɛ.

KA WAGATI SƆRƆ K’U JANTO U BALIMAW NA

9. Komi diinan mɔgɔkɔrɔw bolo degunnin lo, n’a sɔrɔ a ka gwɛlɛ u ma ka mun lo kɛ?

9 Fɛɛn min kama o man nɔgɔ. Gwɛlɛya caaman be Jehova sagokɛlaw kan. Laban loon nunu na, an bɛɛ mako be jijali, dɛmɛ ani dususalo la. Ani tuma dɔw la, an dɔw mako be dɛmɛ na walisa an kana an seen don kɛwale juguw la (1 Tes. 5:14). Tiɲɛn lo ko diinan mɔgɔkɔrɔw tɛ se ka Jehova sagokɛlaw ka gwɛlɛyaw bɛɛ ɲɛnabɔ. Nka, Jehova b’a ɲini u fɛ u k’u seko bɛɛ kɛ ka kafodenw jija ani k’u latanga. Hali ni diinan mɔgɔkɔrɔw bolo degunnin lo, u be se ka wagati sɔrɔ cogo di ka kafodenw dɛmɛ?

Tɔɔw tando ani u jija (Dakun 10 ani 12nan lajɛ) *

10. Ka kɛɲɛ ni 1 Tesalonikaw 2:7 ye, Pol tun b’a janto Jehova sagokɛlaw la cogo di?

10 Pol ka ɲɛyirali. Pol tun be sababuw ɲini k’a balimaw tando ani k’u jija. A ka ɲi diinan mɔgɔkɔrɔw k’a ladegi, u kɛtɔ k’u balimaw minɛ ni kanuya ani ɲumanya ye (1 Tesalonikaw 2:7 kalan). Pol y’a kerecɛnɲɔgɔnw hakili sigi ko ale ni Jehova b’u kanu (2 Kor. 2:4; Efɛz. 2:4, 5). Pol tun be kafodenw minɛ i n’a fɔ a teriw ani a tun be wagati kɛ n’u ye. A y’a yira ko a lanin lo u la a kɛtɔ k’a kɔnɔ gwɛ k’a ka haminankow n’a ka barikantanya kofɔ u ye (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15). Pol ma sinsin a ka gwɛlɛyaw kan. Nka, a tun b’a fɛ k’a balimaw lo dɛmɛ.

11. Mun na Pol tun b’a balimaw ladi?

11 Tuma dɔw la, Pol tun b’a balimaw ladi. Nka, dimiya lo tun t’a lasun abada k’o kɛ. A tun b’u ladi sabu a tun b’u kanu ani a tun b’a fɛ k’u tanga farati caaman ma. A tun b’a jija walisa a ka ladiliw faamu ka nɔgɔya. Mɔgɔw tun be o ladiliw ta cogo min na, a tun b’a janto o la fana. Misali la, a ye lɛtɛrɛ min ci Korɛntikaw ma, a ye ladili barikamanw di u ma a kɔnɔ. O lɛtɛrɛ sɛbɛnin kɔ, a ye Titi ci u fɛ. Pol tun b’a fɛ sɔbɛ la k’a lɔn u y’a ka ladiliw ta cogo min na. Miiri k’a filɛ a ninsɔn diyara cogo min na k’a mɛn ko u sɔnna o ladiliw ma koɲuman!—2 Kor. 7:6, 7.

12. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se k’u kerecɛnɲɔgɔnw jija cogo di?

12 Kalan min be sɔrɔ o la. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka Pol ladegi, u kɛtɔ ka wagati kɛ n’u kerecɛnɲɔgɔnw ye. Misali la, u be se ka na kafo ka lajɛnw na joona walisa ka jijali kumaw fɔ tɔɔw ye. Walisa ka balima dɔ jija ni kanuya ye, tuma caaman na o tɛ wagati caaman ta (Ɔrɔm. 1:12; Efɛz. 5:16). Diinan mɔgɔkɔrɔ min be Pol ladegi, ale be basigi Ala ka Kuma kan k’a balimaw jija ani k’u hakili sigi ko Ala b’u kanu. A b’a fɔ u ye fana ko a b’u kanu. A be kuma n’u ye tuma o tuma ani a be sababuw ɲini k’u tando. N’o diinan mɔgɔkɔrɔ ka ɲi ka ladili di mɔgɔ dɔ ma, a be basigi Ala ka Kuma lo kan. A be ladili tigitigiw di ani a b’o kɛ ni ɲumanya ye sabu a balimaw bena o ladili ta cogo min na, a b’a janto o la.—Gal. 6:1.

KA SEE SƆRƆ U KA BARIKANTANYA KAN

13. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ ka barikantanya be se ka nɔɔ juman lo to a kan?

13 Fɛɛn min kama o man nɔgɔ. Diinan mɔgɔkɔrɔw ye mɔgɔ dafabaliw ye. U be fili i ko mɔgɔ tɔɔw (Ɔrɔm. 3:23). Tuma dɔw la, a be se ka gwɛlɛya u ma k’u ka barikantanya jati ka dama kɛɲɛ. Dɔw be se ka sinsin u ka dafabaliyakow kan fɔɔ u fari be faga. Dɔ wɛrɛw be se k’a miiri ko u be fili minw kɛ, o tɛ koo jugu ye ani ko u mako t’a la ka yɛlɛmaniw kɛ.

14. Ka kɛɲɛ ni Filipikaw 4:13 ye, Pol tun majiginin lo minkɛ, o y’a dɛmɛ cogo di ka see sɔrɔ a ka barikantanya kan?

14 Pol ka ɲɛyirali. Pol sɔnna a ma ni majigilenya ye ko a tɛ se ka see sɔrɔ a ka barikantanya kan a yɛrɛ ka fanga sababu la. A mako tun be Ala ka fanga la. Fɔlɔ la, Pol tun cɛsirinin lo ka kerecɛnw tɔɔrɔ kosɔbɛ. Nka kɔfɛ, a sɔnna a ka filiw ma ani a tun labɛnnin lo k’a ka kɛwalew n’a sɔɔn yɛlɛma (1 Tim. 1:12-16). Jehova ka dɛmɛ barika la, Pol kɛra diinan mɔgɔkɔrɔ kanutigi ni makaritigi ye min majiginin lo. A tun b’a ka dafabaliyakow kala ma. Nka sanni a ka to ka miiri o la tuma bɛɛ, a tun lanin b’a la ko Jehova bena yafa ale ma (Ɔrɔm. 7:21-25). A tun t’a ɲinina ka kɛ mɔgɔ dafanin ye. Nka, a ye jijalibaw kɛ walisa k’a ka kerecɛn jogow fisaya. A y’a yɛrɛ majigi fana ka dɛmɛ ɲini Jehova fɛ walisa ka se k’a ka baara kɛ.—1 Kor. 9:27; Filipikaw 4:13 kalan.

I jija kosɔbɛ walisa ka see sɔrɔ i ka barikantanya kan (Dakun 14-15nan lajɛ) *

15. Diinan mɔgɔkɔrɔw ka ɲi k’u ka dafabaliyakow jati cogo di?

15 Kalan min be sɔrɔ o la. Mɔgɔ tɛ kɛ diinan mɔgɔkɔrɔ ye sabu a ye mɔgɔ dafanin ye. Nka, Jehova b’a ɲini diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ u ka sɔn u ka filiw ma ani u k’a ɲini ka kɛ ni kerecɛn jogow ye (Efɛz. 4:23, 24). Diinan mɔgɔkɔrɔ ka ɲi ka basigi Ala ka Kuma kan k’a yɛrɛ sɛgɛsɛgɛ ani ka yɛlɛmani bɛnninw kɛ. O la, Jehova bena a dɛmɛ ka ninsɔndiya sɔrɔ ani ka kɛ diinan mɔgɔkɔrɔ ɲuman ye.—Zaki 1:25.

KA TƆƆW KA DAFABALIYAKOW MUƝU

16. Ni diinan mɔgɔkɔrɔ be sinsin tɔɔw ka dafabaliyakow kan, mun lo be se ka kɛ?

16 Fɛɛn min kama o man nɔgɔ. Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be wagati caaman kɛ ni kafodenw ye, u ka teli k’u ka dafabaliyakow ye. N’u ma kɔrɔsili kɛ, u be se ka dimi u balimaw kɔrɔ, k’u kɔrɔfɔ ani u tɛ u minɛ ni ɲumanya ye tugun. Pol ye kerecɛnw lasɔmi ko Sutana b’a fɛ u k’o lo kɛ jaatika.—2 Kor. 2:10, 11.

17. Pol tun b’a balimaw jati cogo di?

17 Pol ka ɲɛyirali. Pol tun b’a balimaw filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. A tun b’u ka filiw kala ma bɛrɛbɛrɛ sabu tuma dɔw la yɛrɛ u y’a hakɛ ta. Nka, Pol tun b’a lɔn ko a ma kɛ komi mɔgɔ dɔ ye fili kɛ, o lo kama a tigi ye mɔgɔ jugu ye. A tun b’a balimaw kanu ani a tun be sinsin u ka jogo ɲumanw lo kan. Hali n’a tun ka gwɛlɛ a balimaw fɛ ka koo ɲuman kɛ, a tun b’a lɔn ko u be ni ŋaniya ɲuman ye ani ko u mako be dɛmɛ na le dɔrɔn.

18. Bɛnbaliya min tun be Evɔdi ni Sɛtisi cɛ, Pol y’o ɲɛnabɔ cogo min na, i be kalan juman lo sɔrɔ o la? (Filipikaw 4:1-3).

18 Balimamuso fila dɔw tun be Filipi kafo kɔnɔ minw tɔgɔ ko Evɔdi ani Sɛtisi. A be komi bɛnbaliyako dɔ tun b’u cɛ ani u tun tɛ teriw ye tugun. An k’a filɛ Pol y’o koo ɲɛnabɔ cogo min na (Filipikaw 4:1-3 kalan). Pol m’u jalaki, nka a y’u minɛ ni ɲumanya ye ani a sinsinna u ka jogo ɲumanw lo kan. O balimamuso kantigiw tun be Jehova sago kɛra kabi wagatijan. Pol tun b’a lɔn ko Jehova b’u kanu. A tun be ni miiriya ɲuman ye o balimamusow koo la minkɛ, a y’u jija u k’u ka bɛnbaliyako ɲɛnabɔ. Komi Pol tun be tɔɔw ka jogo ɲumanw lo filɛ, a ninsɔndiyanin tora ani a tora ka teriya sɔbɛ kɛ ni Filipi kafomɔgɔw ye.

Banba i kana tɔɔw jalaki (Dakun 19nan lajɛ) *

19. a) Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka to k’u kerecɛnɲɔgɔnw filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye cogo di? b) Jaa min kan diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ be Masaya Boon saniyara, i be kalan juman lo sɔrɔ o la?

19 Kalan min be sɔrɔ o la. Diinan mɔgɔkɔrɔw, a’ ye aw balimaw ka jogo ɲumanw lo filɛ. U si dafanin tɛ, nka u kelen bɛɛ be ni jogo ɲumanw ye minw be se ka diya an ye (Filip. 2:3). Tiɲɛn lo ko diinan mɔgɔkɔrɔw ka ɲi k’u balimaw ladi tuma kelen kelen. Nka i ko Pol, u ka ɲi k’u jija kosɔbɛ walisa u kana sinsin u balimaw ka kuma juguw wala u ka kɛwale juguw kan. U ka ɲi ka sinsin koo nunu lo kan u balima kelen kelen bɛɛ koo la: u be ni kanuya min ye Jehova koo la, u be muɲuli min kɛra a sago kɛli la ani see min b’u ye ka ɲuman kɛ. Diinan mɔgɔkɔrɔ minw be sinsin tɔɔw ka jogo ɲumanw kan, olu b’a to balimaw b’a ye ko kafodenw bɛɛ b’u kanu.

TO KA POL LADEGI

20. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka to ka nafa sɔrɔ Pol ka ɲɛyirali la cogo di?

20 Diinan mɔgɔkɔrɔw, n’aw tora ka kelenna kalan kɛ Pol ka ɲɛyirali kan, aw bena nafa sɔrɔ o la. Misali la, aw be se ka yɔrɔ nunu lajɛ Index des publications des Témoins de Jéhovah kɔnɔ: “Paul” o kɔ, “exemple pour les anciens.” N’i b’o barokunw lajɛra, i yɛrɛ ɲininga ko: “Ne min ye diinan mɔgɔkɔrɔ ye, Pol ka ɲɛyirali be se ka n’ dɛmɛ cogo di ka n’ ka kunkanbaara dafa ani n’ ninsɔndiyanin be to?”

21. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka la mun lo la?

21 Diinan mɔgɔkɔrɔw, a’ y’a to aw hakili la ko Jehova t’a ɲinina aw fɛ aw ka kɛ mɔgɔ dafaninw ye. A b’a fɛ aw ka kɛ mɔgɔ kantigiw lo ye (1 Kor. 4:2). Pol ye baaraba ani kantigiya min kɛ, o diyara Jehova ye kosɔbɛ. I be min kɛra Jehova ka baara la, la a la ko o ka di a ye fana. ‘I ye baara min kɛ, ka koɲuman minw kɛ ka tɛmɛ, ani i be minw kɛra sisan ka Ala ka mɔgɔw dɛmɛ, k’a yira Ala la ko a koo ka di i ye,’ Jehova tɛna ɲinɛ o kɔ abada.—Eburuw 6:10.

DƆNKILI 87 Réconfortons-nous aux reunions (An ka ɲɔgɔn jija lajɛnw na)

^ dakun 5 Diinan mɔgɔkɔrɔ kanutigiw be baara gwɛlɛ min kɛ k’an dɛmɛ, an b’u waleɲuman lɔn o kosɔn! Barokun nin na, an bena koo naani lajɛ minw man nɔgɔ u fɛ tuma bɛɛ. An bena a ye fana Pol ka ɲɛyirali be se k’u dɛmɛ cogo min na k’o koow kɛ. Barokun nin bena an bɛɛ dɛmɛ ka an ka diinan mɔgɔkɔrɔw faamu ani k’an lasun k’u kanu ani k’u dɛmɛ.

^ dakun 61 JAAW ƝƐFƆLI: Baara jiginin kɔ, balimacɛ dɔ be kibaro diiman fɔra a baarakɛɲɔgɔn dɔ ye.

^ dakun 63 JAAW ƝƐFƆLI: Balimacɛ dɔ be to k’a mabɔ tɔɔw la ani diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ b’a jijara ni ɲumanya ye.

^ dakun 65 JAAW ƝƐFƆLI: Balimacɛ dɔ diminin lo koo dɔ kosɔn ani diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ be ladili nafaman dira a ma.

^ dakun 67 JAAW ƝƐFƆLI: Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ tɛ balima kanbele dɔ jalakira, hali k’a sɔrɔ o kanbele tun y’a daa di ko a bena baara dɔ kɛ ani sisan a be koo wɛrɛ kɛra.