1-2. Era na vuli vakacava na qase nikua ena nona ivakaraitaki na yapositolo o Paula?

 E LOMANI ira na mataveitacini na yapositolo o Paula. E cakacaka vagumatua me qaravi ira. (Caka. 20:31) Sa rauta mera lomani koya vakalevu na mataveitacini. Dua na gauna “era veitagicaki kece” na qase ni ivavakoso mai Efeso nira kila nira na sega ni raici koya tale. (Caka. 20:37) Era lomani ira tale ga vakalevu na mataveitacini na qase ni ivavakoso gugumatua, era tu vakarau mera vukei ira. (Fpai. 2:16, 17) Ia eso na gauna e dredre mera cakava na ka kece e vinakati me caka. Na cava ena vukei ira?

² E rawa nira vuli na qase gugumatua ena nona ivakaraitaki o Paula. (1 Kor. 11:1) E sega ni kaukaua me vaka na agilosi. E tamata ivalavala ca o Paula, eso na gauna e dau dredre me cakava na ka e dodonu. (Roma 7:18-20) E vosota tale ga e levu na ituvaki dredre, ia e sega ni soro se rarawa. Nira vakatotomuri Paula na qase ni ivavakoso, e rawa nira vosota na veika dredre, ra qai marautaka tiko ga nodra qaravi Jiova. Meda veivosakitaka mada na sala era na cakava kina qori.

3. Na cava eda na dikeva ena ulutaga qo? Cava tale eda na veivosakitaka?

³ Eda na dikeva ena ulutaga qo e va na ka e dau dredre mera cakava na qase ni ivavakoso: (1) me tiko nodra gauna ni cakacaka vakavunau kei na so tale na itavi, (2) mera ivakatawa dauloloma, (3) mera kua ni yalolailai nira sega ni uasivi, kei na (4) mera vosota nodra malumalumu na tacidra era cakacaka vata. Eda na veivosakitaka na ka e cakava o Paula ena ituvaki yadua, kei na ka era na vulica na qase ni ivavakoso.

4. Na cava ena rairai dredre kina vei ira na qase mera liutaka na cakacaka vakavunau?

⁴ Vuna e dredre kina. Era na liutaka na qase ni ivavakoso na cakacaka vakavunau, ia e tiko eso tale na nodra itavi. Kena ivakaraitaki, levu era na jeameni ena soqoni ena lomanimacawa, era liutaka na Vuli iVolatabu ni iVavakoso. Era na rairai lesi ena ivunau soqovi levu. Era vakavulici ira na dauveiqaravi ni ivavakoso, era marau tale ga mera vakayaloqaqataki ira na mataveitacini. (1 Pita 5:2) Eso na qase era vakaitavi ena tarataravaki kei na vakavinakataki ni Vale ni Soqoni kei na so tale na vale e taukena na isoqosoqo. Ia me vakataki ira ga na dautukutuku ena ivavakoso, e nodra cakacaka bibi duadua na qase na vunautaki ni itukutuku vinaka.—Maciu 28:19, 20.

5. E ivakaraitaki vinaka vakacava ena vunau o Paula?

⁵ iVakaraitaki nei Paula. E laurai ena Filipai 1:10 na vuna e rawata vinaka kina o Paula na nona itavi. E uqeti keda: “Moni vakadeitaka . . . na veika era bibi sara.” E muria o Paula na ivakasala qori. E lesi ena cakacaka vakavunau, e vicasagavulu na yabaki nona vakaliuca tiko na cakacaka qori. E vunau “e matanalevu kei na . . . veivale.” (Caka. 20:20) E sega ni vunau ga ena dua na gauna ena dua na siga se vakadua ena lomanimacawa. E vunau e veigauna se vanua cava ga e tiko kina. Me kena ivakaraitaki, ni waraki ira nona itokani mai Aceni, e vunau vei ira eso era vakaitutu. Era mani vakarorogo eso. (Caka. 17:16, 17, 34) Ena gauna mada ga e “vesu” tu kina, e vunau vei ira na sotava.—Fpai. 1:13, 14; Caka. 28:16-24.

6. Na cava e vakavulica o Paula vei ira eso tale?

⁶ E vakayagataka vinaka nona gauna o Paula, e dau sureti ira eso tale ena nona cakacaka vakaitalatala. Me kena ivakaraitaki, ena imatai ni nona ilakolako vakadaukaulotu e kauti Joni Marika, ena kena ikarua e kauti Timoci. (Caka. 12:25; 16:1-4) E saga ena nona vinaka o Paula me vakavulici rau na tagane qo me rau tuvanaka na cakacaka ni ivavakoso, veivakatawani, me vuavuaivinaka tale ga na nodrau veivakavulici.—1 Kor. 4:17.

7. Era na muria vakacava na qase na veivakadreti i Paula ena Efeso 6:14, 15?

⁷ Ka e vulici. E rawa nira vakatotomuri Paula na qase ni ivavakoso nira vunau e veivale, ia mera tu vakarau qai yalorawarawa ni vunau ena gauna kece. (Wilika Efeso 6:14, 15.) Me kena ivakaraitaki, rawa nira vunau nira volivoli se nira tiko ena vanua ni cakacaka. Se nira  veiqaravi ena vanua ni tarataravaki, rawa nira tukuna na itukutuku vinaka vei ira na tiko voleka kei ira na volivolitaki yani. Me vakataki Paula, e rawa nira vakayagataka na qase ni ivavakoso nodra gauna ena cakacaka vakaitalatala mera vakavulici ira tale eso, okati kina o ira na dauveiqaravi.

8. Na cava ena rairai cakava na qase ni ivavakoso ena so na gauna?

⁸ Mera kua ni nanuma na qase nira sa rui osooso ena nodra qaravi itavi ena ivavakoso se tabacakacaka e sega kina na gauna mera lai cakacaka vakavunau. Ena rairai vinakati ena so na gauna mera kua ni vakadonuya mera qarava eso tale na itavi. Nira masu ra qai vakasamataka vakabibi, era na raica ni sega ni rawa nira qarava tiko e dua na itavi ra qai vakawalena eso na ka bibi. Eso na ka qori e okati kina na sokalou vakavuvale e veimacawa, nodra vakaitavi vakalevu ena cakacaka vakavunau, se nodra vakavulici luvedra mera vunau. Eso era dau dredre mera vakasega ena so na itavi. Ia mera nuidei ni kila vinaka o Jiova nira via qarava vinaka na itavi kece.

9. Na cava e dredre mera cakava na qase ni ivavakoso?

⁹ Vuna e dredre kina. Levu na ituvaki dredre era sotava na tamata i Jiova. Ena iotioti ni veisiga qo, e vinakati meda vakayaloqaqataki kece, meda vukei qai vakacegui. Ena so na gauna era na vukei eso mera kua ni caka cala. (1 Ces. 5:14) Era na sega ni vakaotia na qase ni ivavakoso na ituvaki dredre kece era sotava na tamata i Jiova. Ia e vinakata o Jiova mera vakayaloqaqataki nona sipi, mera taqomaki tale ga. Ni levu tu na nodra itavi na qase, e rawa vakacava mera vukei ira na mataveitacini?

10. E kauaitaki ira vakacava na tamata i Jiova o Paula me vaka e tukuni ena 1 Cesalonaika 2:7?

¹⁰ iVakaraitaki nei Paula. E dau qara na sala o Paula me vakavinavinakataki ira na tacina qai vakauqeti ira. E vinaka tale ga mera vakatotomuria qori na qase ni ivavakoso nira lomani ira na tamata i Jiova ra qai yalovinaka vei ira. (Wilika 1 Cesalonaika 2:7.) E vakadeitaka o Paula vei ira na nona itokani vakabauta ni lomani ira, e lomani ira tale ga o Jiova. (2 Kor. 2:4; Efeso 2:4, 5) E raici ira na lewe ni ivavakoso o Paula mera vaka nona itokani, qai raica me tiko na gauna e veimaliwai kina kei ira. E vakaraitaka ni nuitaki ira ena nona sega ni dau vunitaka na ka e rerevaka kei na nona malumalumu. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Ia e sega ni kauaitaka vakasivia o Paula na nona leqa. E via vukei ira sara ga na tacina.

11. Na cava e vakasalataki ira kina na mataveitacini o Paula?

¹¹ Eso na gauna e vinakati me vakasalataki ira na mataveitacini o Paula. Ia e  sega ni cakava qori ni cudruvi ira. E veivakasalataki ga ni kauaitaki ira, e vinakata me taqomaki ira tale ga. E vinakata mera kila na ka era vakasalataki kina qai vinakata mera muria. Kena ivakaraitaki, ena nona ivola vei ira e Korinica, e kaukaua toka nona ivakasala. Ni vola oti na ivola qori, e talai Taito tale ga vei ira. E via kila sara ga o Paula ke ra muria se sega na ka e tukuni ena ivola. Ia dua na ka nona marau nira muria nona ivakasala!—2 Kor. 7:6, 7.

12. Era na vakayaloqaqataki ira vakacava na tacidra na qase ni ivavakoso?

¹² Ka e vulici. E rawa nira muria na qase ni ivavakoso na ivakaraitaki i Paula ena nodra raica me tiko na gauna mera veimaliwai kina kei ira na mataveitacini. Dua na sala, ya nodra yaco totolo yani ena soqoni ra qai veitalanoa mera veiuqeti. O rawa ni vakayaloqaqataka e dua na tacimu e vinakata tu me vakauqeti ena vica wale sara na miniti. (Roma 1:12; Efeso 5:16) E rawa ni vakatotomuria e dua na qase na ivakaraitaki i Paula ni vaqaqacotaka nodra vakabauta na tacina ena nona uqeti ira ena Vosa ni Kalou qai vakadeitaka vei ira ni lomani ira na Kalou. E vakaraitaka tale ga o Paula nona lomani ira e lesi me qarava. E veivosaki wasoma kei ira, e saga tale ga me tiko na gauna me dau vakavinavinakataki ira kina. Ni veivakasalataki e dua na qase, ena yavutaka ga ena Vosa ni Kalou. Ena vakatabakidua ga ena ka e veivakasalataki kina ni kauaitaka na kena muri.—Kala. 6:1.

13. Na cava ena yaco ke kauaitaka vakasivia e dua na qase nona malumalumu?

¹³ Vuna e dredre kina. Era sega ni uasivi na qase. Era dau cala me vakataki keda ga. (Roma 3:23) Eso na gauna ena dredre me donu nodra rai baleta nodra malumalumu. Eso era na rairai kauaitaka vakasivia nodra malumalumu era lai yalolailai tale kina. Eso tale era na vakaulubaletaka nodra cakacala, era nanuma ni sega ni vinakati mera veisau.

14. Me vaka e tukuni ena Filipai 4:13, e yaga vakacava nona yalomalumalumu o Paula?

¹⁴ iVakaraitaki nei Paula. E yalomalumalumu o Paula qai kila ni sega ni walia ga vakataki koya nona malumalumu. E vinakata na kaukaua e vakarautaka na Kalou. E liu e dau yalodua tu o Paula, dau kaukaua tale ga nona tusaqati ira na lotu vaKarisito. Toso na gauna e qai kila ni cala na ka e cakava. E yalorawarawa tale ga me veisautaka nona ivakarau kei na nona itovo. (1 Tim. 1:12-16) E vukei Paula o Jiova me dua na ivakatawa  yalololoma, dau veikauitaki qai yalomalumalumu. E kila ni tiko nona malumalumu qai rarawataka, ia e nuidei ni vosoti koya o Jiova, e sega gona ni vakasamataka tu ga nona malumalumu. (Roma 7:21-25) E sega ni namaka o Jiova me uasivi. E gumatua ga o Paula me vakavinakataka nona itovo vaKarisito qai nuitaka na veivuke i Jiova ena yalomalumalumu me vakayacora vinaka kina nona cakacaka.—1 Kor. 9:27; wilika Filipai 4:13.

15. Na rai donu cava me tiko vua e dua na qase me baleta nona malumalumu?

¹⁵ Ka e vulici. Era sega ni lesi na qase baleta nira uasivi. Ia e vinakata o Jiova mera vakadinata ni tiko nodra malumalumu, mera qai vakavinakata nodra itovo vaKarisito. (Efeso 4:23, 24) E vinakati me dikevi koya e dua na qase ni vulica na Vosa ni Kalou me kila na ka me vakavinakataka. Ena qai vukei koya o Jiova me marau, me dua tale ga na qase vinaka.—Jeme. 1:25.

16. Na cava e rawa ni yaco ni kauaitaka vakasivia e dua na qase nodra malumalumu eso tale?

¹⁶ Vuna e dredre kina. E rawa nira kila na qase ni ivavakoso na nodra malumalumu eso na lewe ni ivavakoso nira cakacaka vata vakavoleka. Ke ra sega ni qaqarauni ena rawa nira cudru, kaukaua nodra lewa, se ra veivakalewai tale. E vakasalataki ira gona na lotu vaKarisito o Paula ni qori sara ga na ka e vinakata o Setani mera cakava.—2 Kor. 2:10, 11.

17. E raici ira vakacava na mataveitacini o Paula?

¹⁷ iVakaraitaki nei Paula. E dau donu tiko ga nona rai o Paula me baleti ira na mataveitacini, e kila nira dau cala, eso na gauna e dau rarawataka na ka era cakava. Ia e kila o Paula na duidui ni itovo ca kei na tamata ca. E lomani ira na mataveitacini, e kauaitaka ga na nodra itovo vinaka. Ke dredre mera cakava na ka dodonu, e kila ni vinaka nodra inaki, e vinakata ga mera vukei.

18. Na cava o vulica ena nona vukei rau o Uotia kei Sainitiki o Paula? (Filipai 4:1-3)

¹⁸ Me kena ivakaraitaki, vakasamataka na ka e cakava o Paula me vukei rau kina na yalewa lotu vaKarisito ena ivavakoso e Filipai. (Wilika Filipai 4:1-3.) Erau vakalaiva o Uotia kei Sainitiki nodrau duiyaloyalo me vakavuna nodrau sega ni veimaliwai vinaka tiko. E sega ni kaukaua nona lewa o Paula vei rau, se me vakalewai rau. E kauaitaka ga na nodrau itovo vinaka. Erau marama yalodina, sa dede tale ga nodrau qaravi Jiova tu. E kila o Paula ni lomani rau o Jiova. Na nona rai donu o Paula me baleti rau e uqeti rau me rau veiyaloni tale. E marau tiko ga o Paula qai veiyaloni vinaka kei ira na lewe ni ivavakoso ena vuku ni nona rai donu.

19. (a) Ena donu vakacava nodra rai na qase me baleti ira na tacidra? (b) Na cava o vulica ena kena itaba na qase ni ivavakoso e sasamaki tiko?

 ¹⁹ Ka e vulici. Moni kauaitaka ga na qase ni ivavakoso nodra itovo vinaka na mataveitacini. Eda ivalavala ca kece, ia e tiko nodra itovo vinaka eda taleitaka. (Fpai. 2:3) Io, de dua ena vinakati ena so na gauna mera vakasalataki na tacida. Ia me vakataki Paula moni kua ni kauaitaka vakasivia ni veivakacudrui na nodra vosa kei na ka era cakava. Moni kauaitaka ga na nodra lomani Jiova, nodra vosota, kei na nodra rawa ni caka vinaka. Na qase e dau donu na nona rai e uqeta tiko na veilomani kei na veimaliwai vinaka ena ivavakoso.

20. Na cava mera cakava na qase me yaga vei ira na ivakaraitaki nei Paula?

²⁰ Ena yaga sara ga nomuni vulica tiko na qase ni ivavakoso na ivakarataki nei Paula. Me kena ivakaraitaki, oni rawa ni raica ena Watch Tower Publications Index na ulutaga levu “Paul,” oti rai sara ena ulutaga lailai “example for elders.” Ni o wilika tiko eso na ulutaga e tiko kina, mo taroga, ‘Ena yaga vakacava vei au na ivakaraitaki nei Paula meu marau niu qarava tiko noqu itavi vaqase?’

21. Na cava mera nuidei kina na qase?

²¹ Moni nanuma tiko na qase ni ivavakoso ni sega ni tukuna tiko vei kemuni o Jiova moni uasivi, e vinakata ga moni yalodina. (1 Kor. 4:2) E marautaka o Jiova nona gumatua o Paula kei na nona yalodina. Moni nuidei ni talei tale ga vei Jiova nomuni veiqaravi. Ena sega ni “guilecava na nomuni cakacaka kei na loloma oni vakaraitaka ena vuku ni yacana, ena nomuni qaravi ira na yalosavasava, qai sega ni cegu na nomuni veiqaravi.”—Iper. 6:10.