1-2. Yinki mutindu kifuani ya ntumua Paulo lendaka sadisa bankulutu bubu yayi?

 NTUMUA Paulo vuandaka zola bampangi na yandi. Yandi vuandaka sala kisalu ya ngolo samu na bau. (Bis. 20:31) Yau yina, bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo zolaka yandi mingi. Na diluaku mosi, bau nionso “dilaka mingi” ntangu bankulutu ya Efezo kuwaka ti bakesala mona yandi diaka ve. (Bis. 20:37) Bankulutu na beto diaka yina kesalaka kisalu ya ngolo bakezolaka mingi bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo mpe bakesalaka nionso yina balenda samu na kusadisa bau. (Fil 2:16, 17) Kasi, bantangu yankaka, bankulutu kekutanaka na mambu ya mpasi. Yinki lenda sadisa bau samu banunga bampasi yango?

² Bankulutu na beto yina kesalaka kisalu ya ngolo lenda tadila kifuani ya Paulo. (1Bk. 11:1) Yandi vuandaka ve na makoki yina bambasi kevuandaka na yau. Paulo vuandaka muntu ya kukondua kukoka yina na bantangu yankaka vuandaka na mukakatano ya kusala yina kele mbote. (Bar. 7:18-20) Mpe yandi vuandaka na mambu mingi ya mpasi. Kasi Paulo bikaka ve mpe yandi zimbisaka ve kiese na yandi. Na kulandaka kifuani ya Paulo, bankulutu lenda nunga bampasi na bau yina bakena kukutana na yau mpe kutanina kiese na bau ntangu bakena kusadila Yehova. Beto tadila ntangu yayi mutindu balenda sala yau.

3. Yinki beto ketubila na disolo yayi, mpe yinki diambu yankaka beto kelonguka?

³ Na disolo yayi, beto ketadila mambu yiya ya mpasi yina bankulutu kekutanaka na yau: (1) kuvuanda na bukatikati kati na kisalu na bau ya kusamuna mpe biyekua yankaka, (2) kuvuanda bamvungi ya mameme ya nzola, (3) kununga bulembu ya bau, mpe (4) kusala kintuadi na bampangi yankaka yina kele ya kukondua kukoka. Beto ketubila mutindu ntumua Paulo nungaka bampasi yango mpe mutindu bankulutu lenda landa kifuani na yandi.

4. Samu na yinki yakevuandaka mpasi na bantangu yankaka samu na bankulutu na kuvuanda bifuani ya mbote na kisalu ya kusamuna?

⁴ Samu na yinki yalenda vuanda mpasi. Bankulutu kevuandaka na biyekua mingi katula kuvuanda bifuani ya mbote na kisalu ya kusamuna. Na kifuani, bankulutu mingi kevuandaka na kiyekua ya prezidan na lukutakanu ya katikati ya sabala mpe baketuadisaka ndongokolo ya Biblia na kati ya kimvuka. Bakesalaka diaka badiskur yankaka. Bakesalaka diaka kisalu ya ngolo samu na kupesa formasion na bansadisi na kisalu mpe bakevuandaka na kiese ya kupesa balukindusu konso ntangu na bampangi ya babakala mpe ya banketo. (1 Pi. 5:2) Bankulutu yankaka kesalaka kisalu ya kutunga mpe kutanina Bayinzo ya Kimfumu mpe bayinzo yankaka ya teokrasi. Mutindu mosi kaka na bantu nionso na kimvuka, kisalu ya mfunu yina nkulutu fueti sala kele kisalu ya kusamuna.—Mat. 28:19, 20.

5. Yinki kifuani Paulo bikaka na diambu metadila kisalu ya kusamuna?

⁵ Kifuani ya Paulo. Na Bafilipi 1:10, Paulo kena kuzabisa beto diambu yina vuandaka sadisa yandi samu yandi vuanda nsamuni yina vuandaka nunga, kuna yandi mezabisa beto: ‘Beno sosa kuzaba mambu yina meluta mfunu.’ Paulo sadilaka malongi yina yandi mosi pesaka. Yandi bakaka kiyekua ya kusamuna, mpe banda bamvula mingi yandi tadilaka kisalu ya kusamuna lokola diambu yina meluta mfunu na luzingu na yandi. Yandi vuandaka longa na ‘bisika ya bantu mingi mpe na yinzo na yinzo.’ (Bis. 20:20) Yandi vuandaka sala kaka ve kisalu yango ya kusamuna samu na mua ntangu na kilumbu, to kilumbu mosi na sabala. Yandi vuandaka sala nionso samu na kusamuna konso kisika mpe konso ntangu! Na kifuani, ntangu yandi vuandaka vingila bankundi na yandi na Atene, yandi vuandaka samuna nsangu ya mbote na grupe ya bantu ya kusuasana, mpe ndambu kati na bau ndimaka nsangu ya mbote. (Bis. 17:16, 17, 34) Ata ntangu yandi vuandaka ya ‘kukangama na bashene,’ Paulo samunaka na bantu yina vuandaka nzinga nzinga na yandi.—Fil 1:13, 14; Bis. 28:16-24.

6. Yinki formasion Paulo pesaka?

⁶ Paulo sadilaka mbote ntangu na yandi. Yandi vuandaka bokidisa bayankaka samu na kukuenda na yandi kintuadi na kisalu ya kusamuna. Na kifuani, na vuayaje na yandi ya ntete ya misionere, yandi nataka Marko; mpe na vuayaje ya zole yandi nataka Timote. (Bis. 12:25; 16:1-4) Kondua ntembe Paulo salaka nionso samu na kulonga babakala yango mutindu ya kutuadisa kimvuka, mpe mutindu ya kusala kisalu na bau lokola bamvungi mpe mutindu ya kukuma banlongisi ya mbote.—1Bk. 4:17.

7. Yinki mutindu bankulutu lenda landa lukindusu ya Paulo yina kele na Baefezo 6:14, 15?

⁷ Dilongi yina beto mebaka. Bankulutu lenda landa kifuani ya Paulo kaka na kusamuna yinzo na yinzo ve kasi na kuvuanda pene ya kupesa kimbangi na konso diluaku. (Tanga Baefezo 6:14, 15.) Na kifuani, balenda pesa kimbangi ntangu bamebima  samu na kukuenda sumba bima to na kisika ya kisalu. To ntangu bakena kupesa maboko samu na kutunga Bayinzo ya Kimfumu, balenda samunina bantu yina kezingaka penepene na bau to na bantu yina ketekisilaka bau bima. Lokola Paulo, bankulutu lenda sadila ntangu yina bakelutisaka na kisalu ya kusamuna samu na kupesa bayankaka formasion, buela diaka bansadisi na kisalu.

8. Na bantangu yankaka, yinki nkulutu lenda vuanda na nsatu ya kusala?

⁸ Bankulutu fueti kukipesaka kaka ve na biyekua na bau yina bakele na yau na kimvuka to na kizungidila yina kesala ti babika vuanda na ntangu samu na kusamuna. Samu na kuvuanda na bukatikati, mbala yankaka bafueti manga biyekua yankaka. Na manima ya kukanisa mpe kusala kisambu samu na yau, balenda mona ti kana bamendima kiyekua mosi, bakevuanda ve na dikoki ya kukipesa na mambu yina meluta mfunu. Mambu yango mesangisa kutuadisa nsambudulu na kati ya dibuta konso sabala, kulutisa ntangu mingi na kisalu ya kusamuna, to kulonga bana na bau mutindu ya kusamuna. Bayankaka kemonaka mpasi kumanga kundima biyekua mingi, kasi balenda ndimisama ti Yehova kebakusaka bansatu na bau ya kuvuanda na bukatikati na mambu nionso.

9. Yinki kele mambu mingi ya mpasi yina bankulutu kekutanaka na yau lokola bakele na mambu mingi ya kusala?

⁹ Samu na yinki yalenda vuanda mpasi. Bisadi ya Yehova kekutanaka na mambu mingi ya mpasi. Na ntangu yayi ya bilumbu ya nsuka, mosi mosi na beto kevuandaka na nsatu bapesa yandi lukindusu, lusadusu, mpe babomba yandi. Mpe na bantangu yankaka, bayankaka kevuandaka na nsatu ya lusadusu samu na kubika kikadulu mosi ya yimbi. (1Te 5:14) Ya kedika, bankulutu kele ve na dikoki ya kumanisa mambu nionso ya mpasi yina bisadi ya Yehova kena kukutana na yau. Atako plina, Yehova kele na nsatu ti bankulutu sala nionso yina balenda samu na kukindisa mpe kutanina mameme na yandi. Yinki mutindu bankulutu yina kevuandaka ntangu nionso na mambu mingi ya kusala lenda pesa lusadusu na bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo yina kele na nsatu ya lusadusu?

10. Na nguizani na 1 Batesalonika 2:7, yinki mutindu Paulo vuandaka tudila bisadi ya Yehova dikebi?

¹⁰ Kifuani ya Paulo. Paulo vuandaka sosa maluaku ya kupesa bampangi na yandi felisitasion mpe kukindisa bau. Bankulutu kesalaka nionso samu na kulanda kifuani na yandi ya nzola na kusadilaka bisadi ya Yehova mambu na mutindu mosi ya nzola. (Tanga 1 Batesalonika 2:7.) Paulo ndimisaka bampangi na yandi Baklisto ti yandi vuandaka zola bau mpe Yehova vuandaka zola bau. (2Bk 2:4; Efe 2:4, 5) Paulo vuandaka tadila bampangi ya kimvuka lokola bankundi na yandi, na kulutisaka ntangu kintuadi na bau. Yandi monisaka yau na kutubilaka bau puelele mambu yina vuandaka tungisa yandi mpe yina metadila banzimbala na yandi. (2Bk 7:5; 1Tm. 1:15) Kasi, Paulo tulaka kaka dikebi na bampasi na yandi mosi ve. Kutu, yandi vuandaka na nsatu ya kusadisa bampangi na yandi.

11. Yinki mutindu Paulo vuandaka pesa bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo malongi?

¹¹ Na bantangu yankaka, Paulo vuandaka na nsatu ya kupesa bampangi na yandi ya babakala mpe  ya banketo malongi. Kasi yandi salaka sala yau ata fioti ve samu na kumonisa nganzi na yandi. Yandi vuandaka pesa malongi samu yandi vuandaka tudila bau dikebi mpe yandi vuandaka na nsatu ya kutanina bau na bivonza mingi. Yandi vuandaka sala nionso samu malongi na yandi vuanda pete na kubakusa, mpe yandi vuandaka sosa ti bandima yau. Na kifuani, na mukanda yina yandi tindaka na Baklisto ya Korinto, Paulo pesaka malongi ya ngolo. Na manima ya kusonika mukanda, yandi tindilaka bau Tito. Paulo vuandaka kukitungisa samu na kuzaba mutindu batadilaka mukanda yango. Yandi vuandaka mpenza na kiese na kuzaba ti babakaka malongi na yandi na mfunu!—2Bk 7:6, 7.

12. Yinki mutindu bankulutu lenda kindisa bampangi na bau Baklisto?

¹² Dilongi yina beto mebaka. Bankulutu lenda landa kifuani ya Paulo na kulutisaka ntangu kintuadi na bampangi na bau Baklisto. Mosi ya mutindu ya kusala yau kele na kukumaka na balukutakanu ya kimvuka na wola ya mbote samu na kusolola masolo ya lukindusu na bantu yankaka. Mbala mingi yakelombaka baminiti fioti samu na kupesa balukindusu ya nzola yina bampangi na beto ya babakala mpe ya banketo kele na yau nsatu. (Bar. 1:12; Efe 5:16) Nkulutu yina kena kulanda kifuani ya Paulo kekindisa diaka bampangi na yandi Baklisto na kusadilaka Mpova ya Nzambi samu na kukumisa kiminu na bau ngolo mpe kundimisa bau ti Nzambi kezolaka bau. Yandi kesalaka diaka nionso samu na kukindimisa ti bampangi ya kimvuka mezaba ti yandi kezolaka bau. Yandi kesololaka na bau ntangu nionso mpe yandi kesosaka maluaku samu na kupesa bau bafelisitasion. Kana yamelomba ti nkulutu mosi pesa malongi, yandi fueti ndimisama ti malongi na yandi kele na nguizani na Mpova ya Nzambi. Yandi fueti pesa malongi yango na mutindu mosi ya puelele kasi na kimpombo samu yandi zola ti bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo basadila malongi yango.—Bag. 6:1.

13. Bulembu ya nkulutu mosi lenda tinda yandi yandi kukimona yinki mutindu?

¹³ Samu na yinki yalenda vuanda mpasi. Bankulutu kele bantu ya kukondua kukoka. Bakesalaka banzimbala lokola bantu nionso. (Bar. 3:23) Yalenda vuanda mpasi samu na bau batadila banzimbala na bau na mutindu mosi ya mbote. Bayankaka lenda kukitungisa samu na banzimbala na bau, yakesalaka ti balemba nzutu. Bayankaka lenda kanisa ti banzimbala na bau kele mfunu ve mpe bakele ve na nsatu ya kusala bansobolo.

14. Na nguizani na Bafilipi 4:13, yinki mutindu kumikitisa sadisaka Paulo yandi nunga bulembu na yandi?

¹⁴ Kifuani ya Paulo. Na kumikitisa nionso, Paulo ndimaka ti yandi vuandaka ve na dikoki ya kununga bulembu na yandi yandi mosi. Yandi vuandaka na nsatu ya lukindusu yina Nzambi vuandaka pesa yandi. Tekila Paulo kuma Muklisto, yandi vuandaka niokola bisadi ya Nzambi. Kasi na manima, yandi kuizaka bakusa ti yandi vuandaka sala mambu ya yimbi mpe yandi vuandaka pene ya kusoba bikadulu mpe kimuntu na yandi. (1Tm. 1:12-16) Na  lusadusu ya Yehova, Paulo kumaka mvungi mosi ya nzola, ya ntima kiadi, mpe ya kumikitisa. Yandi zabaka ti yandi vuandaka na banzimbala mingi kasi yandi vuandaka tatamana ve kutula dikebi na yau; kutu, yandi kukindimisaka ti Yehova nlemvukilaka yandi. (Bar. 7:21-25) Yandi vuandaka sosa ve kuvuanda muntu ya kukoka. Kasi, yandi salaka ngolo samu na kukudisa bikadulu na yandi ya Buklisto mpe na kumikitisa nionso yandi tulaka ntima na lusadusu ya Yehova samu na kukokisa kiyekua na yandi.—1Bk. 9:27; tanga Bafilipi 4:13.

15. Yinki mutindu nkulutu lenda tadila bulembu na yandi na mutindu ya mbote?

¹⁵ Dilongi yina beto mebaka. Bankulutu keponamaka ve samu bakele bantu ya kukoka. Kasi, Yehova, kesosaka ti bazaba banzimbala na bau mpe bakudisa bikadulu ya Buklisto. (Efe 4:23, 24) Nkulutu fueti kukitadila yandi mosi na nzila ya Mpova ya Nzambi mpe kusala bansobolo yina melombama. Na manima Yehova kesadisa yandi samu yandi vuanda nkulutu mosi ya kiese mpe ya mbote.—Yak. 1:25.

16. Yinki diambu kesalama kana nkulutu kena kutula dikebi na yandi na banzimbala ya bampangi yankaka?

¹⁶ Samu na yinki yalenda vuanda mpasi. Ntangu bankulutu kena kulutisa ntangu kintuadi na bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo na kimvuka, yalenda vuanda pete bamona banzimbala ya konso muntu. Kasi kana bakenga ve, bankulutu lenda kuma na nganzi, na mambu ya ngolo, to balenda banda kusambisa bantu yankaka. Paulo luengisaka Baklisto ti Satana kesepela kana bakena kusala mutindu yina.—2Bk 2:10, 11.

17. Yinki mutindu Paulo vuandaka tadila bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo?

¹⁷ Kifuani ya Paulo. Yandi tatamanaka kutadila bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo na mutindu mosi ya mbote. Yandi zabaka ti bavuandaka sala banzimbala, samu na bantangu yankaka mambu yina bavuandaka sala vuandaka sala yandi mpasi. Kasi, Paulo zabaka lusuasanu yina kele kati na kuvuanda na bikadulu ya yimbi mpe kuvuanda muntu ya yimbi. Yandi vuandaka zola bampangi na yandi mpe yandi tulaka dikebi na yandi na bikadulu na bau ya mbote. Kana bampangi na yandi ya babakala mpe ya banketo vuandaka na mukakatano ya kusala mambu ya mbote, yandi ponaka kukanisa ti bavuandaka na nsatu ya kusala yina kele mbote mpe lunungu mpe bavuandaka na nsatu ya lusadusu.

18. Yinki dilongi nge mebaka na mutindu Paulo sadisaka Evodi mpe Sentishe bamanisa mantata na bau? (Bafilipi 4:1-3)

¹⁸ Na kifuani, beto tadila mutindu Paulo sadisaka bampangi zole ya banketo na kimvuka ya Filipi. (Tanga Bafilipi 4:1-3.) Mbala yankaka Evodi mpe Sentishe vuandaka na mantata mpe bavuandaka diaka ve bankundi. Paulo vuandaka ve na mambu ya ngolo mpe yandi vuandaka sambisa bau ve; yandi tulaka nde dikebi na bikadulu na bau ya mbote. Bampangi yango ya banketo ya kukuikama sadilaka Yehova samu na bantangu mingi. Paulo zabaka ti Yehova zolaka bau. Mutindu ya mbote yina Paulo vuandaka tadila bampangi yango ya banketo tindaka yandi yandi kindisa bau samu bamanisa mantata  na bau. Mutindu na yandi ya kutadila mambu sadisaka yandi yandi tanina kiese mpe kinkundi na yandi ngolo na bantu yankaka na kimvuka yango.

19. (a) Yinki mutindu bankulutu lenda tatamana kutadila bampangi na bau na mutindu mosi ya mbote? (b) Yinki dilongi nge lenda baka na foto yina kena kumonisa mutindu nkulutu kena kutula bunkete na Yinzo ya Kimfumu?

¹⁹ Dilongi yina beto mebaka. Bankulutu, beno sosa bikadulu ya mbote yina bampangi na beno ya babakala mpe ya banketo kele na yau. Konso muntu kele ya kukondua kukoka; kasi, konso muntu kele na bikadulu yina beto lenda sepela na yau. (Fil 2:3) Ya kedika, bankulutu lenda vuanda na nsatu ya kupesa ntangu nionso bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo malongi. Kasi lokola Paulo, bankulutu fueti sala ngolo samu na kutula kaka ve dikebi na bau na bampova ya yimbi mpe na mambu ya yimbi yina bampangi na bau kesalaka. Kasi, bafueti tula nde dikebi na nzola yina mpangi mosi mosi kele na yau samu na Yehova, na mambu yina yandi kena kukangila ntima samu na kusadila Nzambi, mpe na bangolo yina yandi kena kusala samu na kusala mambu ya mbote. Bankulutu yina ketulaka dikebi na bau na bikadulu ya mbote ya bantu yankaka, bakesadisaka bampangi na bau ya babakala mpe ya banketo bamona ti bakezolaka bau na kimvuka ya mvimba.

20. Yinki mutindu bankulutu lenda tatamana kubaka mambote na kifuani ya Paulo?

²⁰ Beno bankulutu, beno kebaka mambote na kutatamanaka kulonguka kifuani ya Paulo. Na kifuani, na Index des publications des Témoins de Jéhovah, beno lenda tala na yintu ya diambu ya nene “Paul” mpe na manima na yintu ya diambu ya fioti “exemple pour les anciens.” Ntangu beno kena kutanga masolo yina kele kuna, beno lenda kukiyuvusa, ‘Yinki mutindu kifuani ya Paulo lendaka sadisa munu samu munu tanina kiese na munu ntangu munu kena kukokisa kiyekua na munu lokola nkulutu?’

21. Yinki diambu bankulutu fueti ndimisama na yau?

²¹ Bankulutu, beno zaba ti Yehova kena kusosa ve ti beno vuanda bantu ya kukoka; yandi kena kulomba beno vuanda bantu ya kiminu. (1Bk. 4:2) Yehova sepelaka na kisalu ya Paulo mpe kukuikama na yandi. Beno lenda ndimisama diaka ti Yehova kebakaka na valere mambu yina beno kesalaka na kisalu na yandi. Yehova ‘kezimbakana ve kisalu na beno mpe nzola yina beno monisaka samu na nkumbu na yandi, mutindu beno sadilaka banlongo mpe beno kena kutatamana kusadila bau.’—Ebr 6:10.