1-2. Ekuma mbandu a Paulu wa ntumwa ilenda sadisila akuluntu o unu?

 PAULU wa ntumwa watoma zolanga mpangi zandi. Wasalanga kwayingi muna kubalunga-lunga. (Mav. 20:31) Kiaki i kuma ampangi muna nkutakani batoma zolelanga Paulu. Lumbu kimosi, akuluntu kuna Efeso ‘babokomoka ye dilu’ vava bawá vo ke bemona diaka Paulu ko. (Mav. 20:37) Akuluntu mpe muna nkutakani betoma zolanga mpangi zau yo funtuka muna kubasadisa. (Fili. 2:16, 17) Kansi ezak’e ntangwa, akuluntu mambu mampasi benuananga mau. Ozevo, nki kilenda kubasadisa?

² E mbandu a Paulu ilenda sadisa akuluntu mu sunda e mambu mampasi benuananga mau. (1 Kor. 11:1) Paulu muntu alembi lunga kakala nze yeto. Ezak’e ntangwa, diampasi diakalanga kwa yandi mu vanga edi diambote. (Roma 7:18-20) Mambu mayingi mpe mampasi kanuana mau. Kansi, Paulu kayoya ko ngatu vidisa e kiese kiandi. Avo akuluntu batanginini mbandu a Paulu, belenda sunda mambu mama mampasi yo kwamanana sadila Yave ye kiese. Owau, yambula twazaya una balenda wo vangila.

3. Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

³ Mu longi diadi, mambu yá mampasi tulongoka mana benuananga mau akuluntu: (1) vaula e ntangwa ya samuna e nsangu zambote kana una vo bena ye mbebe zankaka, (2) vungula mameme kuna zola (3) lutovoko lwa yau kibeni ye (4) usumuki wa mpangi zau. Tulongoka mpe una Paulu kasundila mambu mama mampasi ye una akuluntu balenda tanginina mbandu andi.

4. Ezak’e ntangwa, ekuma dilenda kadila diampasi kwa akuluntu mu yikama e salu kia umbangi una ufwene?

⁴ Ekuma dilenda kadila diampasi? Akuluntu yau bevitang’o ntu muna salu kia umbangi, kansi bena mpe ye mbebe zankaka  muna nkutakani. Kasikil’owu, akuluntu ayingi befilanga lukutakanu lwa kati kwa lumingu yo fila e Longi dia Bibila dia Nkutakani. Yau mpe bevanganga longi dia nkangu awonso muna nkutakani ye malongi mankaka. Mayingi mpe bevanganga muna longa e selo ya salu yo kala ye kiese kia vungula ampangi yo kubakasakesa. (1 Pet. 5:2) Akuluntu akaka beyikamanga salu kia tunga Maseka ma Kintinu ye fulu yankaka ya nsambila. Kansi, nze ateleki awonso mu nkutakani, e salu kisundidi o mfunu kwa nkuluntu i samuna e nsangu zambote.—Mat. 28:19, 20.

5. Nkia mbandu ambote Paulu kasisa muna salu kia umbangi?

⁵ Mbandu a Paulu. Muna sono kia Filipi 1:10, Paulu wayika dina diansadisa mu kala nteleki avema a nsangu zambote. Wasoneka vo: “Nuazaya mambu masundidi o mfunu.” I diau kikilu Paulu kavanganga. Watambula kiyekwa kia sila umbangi kwa esi zula ye mu mvu miayingi kiaki i salu kiasunda o mfunu kwa yandi. Wasilanga umbangi “muna fulu ya ndonga ye muna nzo ye nzo.” (Mav. 20:20) Paulu kakala ye ola yasikididi ko muna lumbu ngatu lumbu kimosi kaka muna lumingu mu sila umbangi. Wasadilanga konso lau kakalanga diau mu sila umbangi. Kasikil’owu, kuna Atenai ekolo Paulu kavingilanga akwandi ana kakangalanga yau, wayantika samuna e nsangu zambote kwa akwa tunda yo vua nluta miayingi. (Mav. 17:16, 17, 34) Kana nkutu muna pelezo, Paulu wasamunanga e nsangu zambote.—Fili. 1:13, 14; Mav. 28:16-24.

6. Nkia mambu Paulu kalonga akaka?

⁶ Paulu watoma sadilanga e ntangwa andi. Nkumbu miayingi wabokelanga akaka kimana banyikama muna salu kia umbangi. Kasikil’owu, muna nkangalu andi antete a salu kia kimisionario, Paulu wanata Maku ye muna nkangalu wazole, wanata Timoteo. (Mav. 12:25; 16:1-4) Kalukatikisu ko vo, Paulu wavanganga mawonso muna longa mpangi zazi una balenda sikidisila e nkutakani, una balenda vungulwila mameme ma Yave ye una balenda kadila alongi ambote a Diambu dia Nzambi.—1 Kor. 4:17.

7. Aweyi akuluntu balenda sadila luludiku lwa Paulu lwa sonama muna Efeso 6:14, 15?

⁷ Longi kwa akuluntu. Akuluntu balenda tanginina Paulu ke muna samunanga kaka e nsangu zambote ko mu nzo ye nzo, kansi muna kalanga bakubama mu sila umbangi kwa konso muntu ye konso fulu. (Tanga Efeso 6:14, 15.) Kasikil’owu, balenda sila umbangi vava bekwenda sumbanga e lekwa yovo kuna salu. Vo i akuluntu ana beyikamanga e salu kia tunga fulu yeto ya nsambila, balenda sila umbangi kwa mfinangani za fulu betunganga yovo awana bekubatekelanga e salanganu ya tungila.  Nze Paulu, akuluntu balenda longa mpangi zankaka kumosi ye selo ya salu ekolo bena muna salu kia umbangi.

8. Ezak’e ntangwa, nkia diambu o nkuluntu kafwete vanga?

⁸ O nkuluntu kafwete sianga kaka sungididi ko muna lunga-lunga e salu ya nkutakani yovo salu ya zunga kia nkutakani andi yamu tezo kia lembi kala ye ntangwa ya samuna e nsangu zambote. Muna kala ye zeto, ezak’e ntangwa diamfunu kwa nkuluntu mu lembi tambulwila yiyekwa yankaka. Avo otomene kuyifimpa yo samba, o nkuluntu olenda bakula vo avo otambulwidi kiyekwa kiankaka, ke lenda lungisa salu yankaka ko isundidi o mfunu nze kala ye nsambila ya esi nzo konso lumingu, kuyivana emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote yo longa wana e salu kiaki. Diampasi dikalanga kwa akuluntu ankaka mu vova ve vava bekudikilwanga kiyekwa kiankaka. Kansi, bafwete kala ye ziku vo Yave obakulanga luzolo bena lwau lwatoma lungisa yiyekwa yau.

9. Nkia diambu dilenda kala diampasi kwa akuluntu mu vanga wau vo salu yayingi bekalanga yau?

⁹ Ekuma dilenda kadila diampasi? Selo ya Yave mambu mayingi mampasi benuananga mau. Mu lumbu yayi yambaninu, yeto awonso lukasakeso, lusadisu ye lufiaulwisu tuvuidi o mfunu. Ezak’e ntangwa, lusadisu tuvuidi o mfunu muna venga e vangu diambi. (1 Tes. 5:14) Dialudi vo, akuluntu ke balendi fokola ko e mpasi zawonso benuananga zau ampangi muna nkutakani. Kana una vo i wau, Yave ovingilanga vo akuluntu bavanganga mawonso balenda muna kasakesa yo tanina nkangu andi. Wau vo akuluntu salu yayingi bekalanga yau, aweyi balenda vaulwila e ntangwa muna sadisa akaka?

10. Landila e sono kia 1 Tesalonika 2:7, aweyi Paulu kakadilanga ye mpangi zandi?

¹⁰ Mbandu a Paulu. Paulu wasanisinanga mpangi zandi yo kubakumika. Akuluntu betangininanga e mbandu a Paulu muna songanga zola ye ngemba kwa ampangi. (Tanga 1 Tesalonika 2:7.) Paulu wasikidisa mpangi zandi vo zola katoma kubazolanga, Yave mpe watoma kubazolanga. (2 Kor. 2:4; Efe. 2:4, 5) Kuna kwa Paulu, ampangi muna nkutakani bakala se akundi andi ye wavaulanga e ntangwa mu kala yau vamosi. Wasonga vo wababundanga e vuvu muna kubazayisanga e mambu mamwesanga o wonga ye lutovoko lwandi. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Kansi, Paulu kasianga kaka sungididi muna mpasi zandi ko. Wazolanga mpe sadisa ampangi.

11. Ekuma Paulu kavaninanga mpangi zandi e longi?

¹¹ Ezak’e ntangwa, diavavanga vo Paulu kavana mpangi zandi e longi. Kansi, kavanganga wo ko mu kuma kia sia vo makasi kabafungilanga. Wabavananga e longi kadi wete diau katokanenanga ye wazola kubatanina balembi bwa muna vonza. Wavanganga mawonso kimana babakula e longi diandi yo kubafila mu tambulwila  dio. Kasikil’owu, muna nkanda kasonekena ampangi kuna Korinto, Paulu wabavana longi diankuma. Vava kasoneka nkanda wau, wafila Tito kuna Korinto. Paulu wazola zaya una bamona vava batambula nkand’andi. Ekwe kiese kamona vava kazaya wo vo ampangi batambulwila e longi kabavana!—2 Kor. 7:6, 7.

12. Aweyi akuluntu balenda kasakesela mpangi zau muna nkutakani?

¹² Longi kwa akuluntu. Akuluntu balenda tanginina e mbandu a Paulu muna vaulanga e ntangwa ya mokena ye mpangi zau. Imosi muna mpila balenda wo vangila, i lwakanga mu ola yambote vitila lukutakanu lwayantika kimana bakasakesa ampangi. Miniti miakete miafwana kwandi muna kasakesa mpangi zeto. (Roma 1:12; Efe. 5:16) O nkuluntu ona otangininanga mbandu a Paulu, kafwete kasakesanga mpangi zandi muna sadilanga e Diambu dia Nzambi yo kubasikidisa vo Nzambi ozolanga konso muntu muna yau. Kafwete mpe songa vo ozolanga konso mpangi muna nkutakani. Kafwete mokenanga yau yo vavanga e lau dia kubasanisina. Avo nkuluntu longi kevana kwa mpangi, kafwete sadila e Diambu dia Nzambi. Vava kevana e longi, kafwete vova ye sikididi kiawonso, kansi kuna ngemba, kadi ozolele vo ampangi basadila e longi diandi.—Ngal. 6:1.

13. Nkia ngindu zabendomoka o nkuluntu kalenda kala zau mu kuma kia lutovoko lwandi?

¹³ Ekuma dilenda kadila diampasi? Akuluntu ke wantu alunga ko. Nze wantu awonso, yau mpe vilwa bevanganga. (Roma 3:23) Muna kuma kiaki, akuluntu akaka balenda kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia lutovoko lwau. Kasikil’owu, akaka bekendalalanga kadi besianga e sungididi kiasaka muna lutovoko lwau. Vo i akuluntu ankaka bevavanga e vakuba muna lutovoko lwau yo yindula vo ke bena ye diambu ko bafwete soba.

14. Landila e sono kia Filipi 4:13, aweyi lulembamu lwasadisila Paulu mu kala ye ngindu zasikila mu kuma kia lutovoko lwandi?

¹⁴ Mbandu a Paulu. Paulu kuna lulembamu lwawonso wazaya wo vo muna ngolo za yandi kibeni kalendi sunda lutovoko lwandi ko. Wazaya wo mpe vo lusadisu lwa Nzambi kavuanga o mfunu. Vitila kakituka Nkristu, Paulu watoma bangikanga Akristu. Kansi, kuna kwalanda wabakula vo dina kavanganga diambi yo soba e fu ye kiwuntu kiandi. (1 Tim. 1:12-16) Muna lusadisu lwa Yave, Paulu wakituka se nkuluntu azola, nkwa ngemba ye nlembami. Paulu wazaya wo vo vilwa wayingi kavanganga mu kuma kia usumuki wandi. Kansi, kasianga kaka sungididi muna usumuki wandi ko kadi wakala ye ziku vo Yave okunloloka. (Roma  7:21-25) Edi kazaya vo, ke dilendakana ko mu kala muntu alunga. Kana una vo i wau, wasianga e ngolo muna tomesa kiwuntu kiandi ye kuna lulembamu lwawonso wabundang’e vuvu muna lusadisu lwa Yave kimana kalungisa e salu kiandi.—1 Kor. 9:27; tanga Filipi 4:13.

15. Aweyi o nkuluntu kalenda kadila ye ngindu zasikila mu kuma kia lutovoko lwandi?

¹⁵ Longi kwa akuluntu. Ke vena mpangi ko otumbikwanga se nkuluntu wau vo muntu alunga. Kansi, Yave ozolele vo akuluntu batambulwilanga o vilwa wau yo sia e ngolo za yima e fu yambote ya Kikristu. (Efe. 4:23, 24) O nkuluntu kafwete longokanga e Diambu dia Nzambi kimana kazaya e fu kafwete tomesa. Muna mpila yayi, Yave okunsadisa mu kala nkuluntu ambote ye nkwa kiese.—Yak. 1:25.

16. Adieyi dilenda vangama avo o nkuluntu osidi e sungididi muna usumuki wa ampangi?

¹⁶ Ekuma dilenda kadila diampasi? Ekolo akuluntu beviokesanga e ntangwa yayingi ye mpangi zau muna nkutakani, diasazu dikalanga mu sia e sungididi muna usumuki wau. Muna kuma kiaki, avo ke bakebele ko akuluntu balenda kendalala, funga makasi yo yantika fundisa ampangi. Paulu walukisa ampangi muna kubavovesa vo, i diau Satana kazolele vo diavangama muna nkutakani.—2 Kor. 2:10, 11.

17. Aweyi Paulu kabadikilanga mpangi zandi?

¹⁷ Mbandu a Paulu. Wasianga e sungididi muna fu yambote ya ampangi. Paulu watoma zayanga o vilwa bavanganga, ezak’e ntangwa nkutu wakendalalanga mu kuma kia vilwa wau. Kansi, Paulu wazaya wo vo avo mpangi ovangidi vilwa ke disongele ko vo muntu ambi. Watoma zolanga mpangi zandi yo sia e sungididi muna fu yau yambote. Vava kamonanga mpangi ona kalendanga vanga edi diambote ko, kamfundisanga ko, edi kayindulanga vo kani dia vanga edi diambote kena diau, kansi lusadisu kaka kavuidi o mfunu.

18. Adieyi olongokele muna mpila ina Paulu kasadisila Ewodia yo Suntuki? (Filipi 4:1-3)

¹⁸ Tala una Paulu kasadisila mpangi zole zamakento muna nkutakani kuna Filipi. (Tanga Filipi 4:1-3.) Nanga Ewodia yo Suntuki ntantani bakala zau yo fwasa nkutu e kikundi kiau. Paulu kabafungila makasi ko ngatu kubafundisa, kansi wasia e sungididi muna fu yau yambote. E mpangi zole zazi basadilanga Yave ye kwikizi kiawonso mu mvu miayingi. Paulu wazaya wo vo Yave watoma kubazolanga. Wau vo Paulu mu mpila yambote kabadikilanga e mpangi zole zazi zamakento, wabakasakesa mu singika e ntantani zau. Paulu wasianga e sungididi muna fu yambote ya mpangi. Ediadi diansadisa mu kala ye kiese yo kwamanana kala ye kikundi kiakola ye ampangi muna nkutakani.

19. (a) Aweyi akuluntu balenda tanginina Paulu? (b) Adieyi olongokele muna foto dia nkuluntu ovelelesanga e Seka dia Kintinu?

¹⁹ Longi kwa akuluntu. Akuluntu, nusianga e  sungididi muna fu yambote ya mpangi zeno. Yeto awonso tu wantu alembi lunga, kansi konso mpangi una ye fu ina tuzolele tanginina. (Fili. 2:3) Dialudi vo, ezak’e ntangwa divavanga vo akuluntu bavana e longi kwa mpangi mosi. Nze Paulu, akuluntu bafwete venga e fu kia sianga e sungididi muna mvovo ye mavangu ma mpangi mana malenda kubafungisa makasi. Kansi, bafwete sianga e sungididi muna zola besonganga ampangi muna Yave, kwikizi kiau muna salu kia Nzambi ye muna tima bena diau dia vanga oma mambote. Vava akuluntu besianga e sungididi muna fu yambote ya mpangi zau, ediadi disadisanga ampangi mu nkutakani muna kuyimwena vo zolwa bezolwanga.

20. Aweyi akuluntu balenda longokela mayingi muna mbandu a Paulu?

²⁰ Dialusadisu kwa akuluntu avo bakwamanene longoka e mbandu a Paulu. Kasikil’owu, muna Índice das Publicações da Torre de Vigia, olenda solola mambu mayingi mu kuma kia Paulu, tala vana vasonama “Paulo,” i bosi, vana ntu a diambu “exemplo para os anciãos.” Ekolo otanganga malongi mama, ukiyuvula: ‘Aweyi e mbandu a Paulu ilenda kunsadisila mu kala ye kiese ekolo ilungisanga e kiyekwa kiame nze nkuluntu?’

21. Nkia ziku akuluntu balenda kala kiau?

²¹ Akuluntu, nusungamenanga vo Yave ke vavanga ko vo nuakala wantu alunga, kansi nuakala akwa kwikizi. (1 Kor. 4:2) Yave watoma yangalelanga e salu kia Paulu ye kwikizi kiandi muna yandi. Muna kuma kiaki, olenda kala ye ziku vo Yave mpe otoma yangalelanga e salu kiaku. Yave ‘ke vilakana ko e salu kieno yo zola nuasonga muna nkumbu andi, wau nuasadila avauki yo kwamanana kubasadila.’—Ayib. 6:10.