1-2. Ere kaka ranyisi mar jaote Paulo nyalo konyo jodong-kanyakla e kindegi?

 JAOTE PAULO nohero Jokristo wetene, kendo notiyo matek mondo okonygi. (Tich 20:31) Mano nomiyo Jokristo wetene bende nohere ahinya. Nitie chieng’ moro ma jodong-kanyakla ma ne a Efeso ‘nomuoch gi ywak ahinya’ bang’ ka ne gifwenyo ni ne ok gidhi neno Paulo kendo. (Tich 20:37) Jodong-kanyakla ma kindewagi bende ohero owete gi nyimine ahinya kendo gitimoga kinda duto mondo gikonygi. (Fil. 2:16, 17) Kata kamano, nitie seche ma jodong-kanyakla romoga gi pek moko. Ang’o ma nyalo konyogi loyo pekgo?

² Jodongo ma tiyo matek nyalo puonjore kuom ranyisi mar Paulo. (1 Kor. 11:1) Jaote Paulo ne ok en malaika, to ne en dhano mana kaka wan. En bende nokedoga matek mondo otim gik makare. (Rumi 7:18-20) Noromo gi chandruoge mopogore opogore. Kata kamano, chunye ne ok ojok moweyo tiyo ne Jehova komor. Ka jodong-kanyakla oluwo ranyisi mar Paulo, ginyalo nyagore maber gi pek ma giromogo kendo ginyalo siko ka gimor e tij Jehova. We wane ane kaka ginyalo timo kamano.

3. Gin weche mage ma wabiro nono e sulani, to ang’o machielo ma bende wabiro puonjore?

³ E sulani, wabiro nono weche moko ang’wen ma seche moko ok yotga ne jodong-kanyakla timo: (1) Yudo thuolo moromo mar tiyo tij lendo kod timo migepe mamoko, (2) bedo jokwath ma dewo rombe, (3) nyagruok gi nyawogi, kod (4) nyagruok gi nyawo mag Jokristo wetegi. Bende, wabiro neno kaka Paulo noloyo pekgo, kod kaka jodongo nyalo luwo ranyisine.

4. Ang’o momiyo seche moko ok yotga ne jodongo yudo thuolo moromo mar lendo?

⁴ Gimomiyo mano nyalo bedo ma ok yot. Jodong-kanyakla nigi migepe mang’eny mopogore gi tayo Jokristo wetegi e tij lendo. Kuom ranyisi, ng’enygi wilorega juma ka juma e bedo jokom e chokruok ma kor juma kendo tayo Puonjruok mar Muma e Kanyakla. Bende, gigologa twege mopogore opogore. E wi mano, gitiegoga jokony-tich kendo gitimoga kinda ahinya mondo gijiw owetegi gi nyiminegi. (1 Pet. 5:2) Jodongo moko nigi migawo mar gero Ute Romo kod ute mamoko mitiyogo e lamo Jehova, kendo rito utego. To mana kaka jomamoko e kanyakla, tich maduong’ ahinya ma jodongo ketoga mokwongo en tij yalo wach maber.​—Mat. 28:19, 20.

5. En ranyisi mane ma Paulo noketo kaka jayalo?

⁵ Ranyisi mar Paulo. Gima duong’ ma nokonyo Paulo ahinya e tije mar yalo yudore e Jo-Filipi 1:10. E ndikono, Paulo jiwowa ni ‘wayang gadier gik ma dwarore moloyo.’ Paulo owuon noluwo wechego. Nomiye tich mar yalo wach maber, kendo kuom higni mang’eny ne okawo tijno kaka gima duong’ ahinya e ngimane. Noyalo “e lela kendo e ot ka ot.” (Tich 20:20) Ne ok oyalga mana kuom seche moko e odiechieng’ kata kuom odiechieng’ achiel kende e juma, to notiyoga gi thuolo moro amora ma noyudo e yalo! Kuom ranyisi, e kinde ma Paulo ne rito jowetene ka ne en Athene, noyalo wach maber ne moko kuom joma ne omi luor e dalano, kendo moko kuomgi ne orwako wach. (Tich 17:16, 17, 34) To kata mana e kinde ma notueye, pod noyalo wach ne joma ne ni machiegni kode.​—Fil. 1:13, 14; Tich 28:16-24.

6. Paulo notiego owete mamoko e migepe mage?

⁶ Paulo notiyo maber gi thuolone. Nojagweloga jomamoko mondo odhi kode e tij yalo. Kuom ranyisi, e wuodhe mokwongo kaka jamisonari, nodhi gi Johana ma bende ne iluongo ni Mariko, kae to e wuodhe mar ariyo, nodhi gi Timotheo. (Tich 12:25; 16:1-4) Onge kiawa ni Paulo notimo duto ma nonyalo mondo opuonj owetego kaka ne ginyalo chano weche e kanyakla, kaka ne ginyalo kwayo rombe mag Jehova, kod kaka ne ginyalo bedo jopuonj molony.​—1 Kor. 4:17.

7. Ere kaka jodongo nyalo luwo puonj ma Paulo nojiwo e Jo-Efeso 6:14, 15?

⁷ Puonj. Jodong-kanyakla nyalo luwo ranyisi mar Paulo, ok mana kuom lendo ot ka ot kende, to bende kuom lendo e thuolo moro amora moneno. (Som Jo-Efeso 6:14, 15.) Kuom ranyisi, ginyalo lendo ne ji  sama gidhi nyiepo kata sama gin kuonde ma gitiye. Bende, sama gikonyo e gero Ute Romo, ginyalo lendo ne joma odak machiegni gi kama gigedoeno kata joma usonegi gik moko. Mana kaka Paulo, sama jodongo ni e tij lendo, ginyalo tiyo gi thuolono e tiego jomamoko, moriwo nyaka jokony-tich.

8. Ang’o ma seche moko nyalo dwarore ni jaduong’-kanyakla otim?

⁸ Jodong-kanyakla ok onego obed modich ahinya e timo migepegi mag kanyakla kata mag alwora ma chop kama ok giyud thuolo mar tiyo tij lendo. Nitie sama nyalo dwarore ni gitamre timo migepe moko ka po ni migepego nyalo chochogi e tij lendo. Bang’ paro matut e yor lamo, ginyalo fwenyo ni nitie migepe moko ma nyalo monogi timo gik mamoko ma dwarore moloyo, kaka timo lamo mar joot juma ka juma, tiyo tij lendo gi kinda, kata tiego nyithindgi mondo gibed jokinda e tij lendo. Jodongo moko nyalo winjo marach e chunygi sama gitamore migawo moro, kata kamano, onego gibed gadier ni Jehova ong’eyo chalgi e yo maber.

9. En ang’o ma jodongo modich nyalo yudo ka ok yotnegi timo?

⁹ Gimomiyo mano nyalo bedo ma ok yot. Jotich Nyasaye kaloga e chandruoge mang’eny. E ndalo mag gikogi, dwarore ni waduto ojiwwa, okonywa, kendo ohowa. Bende, nitie kinde ma nyalo dwarore ni osiem joma wuotho e yo ma ok owinjore. (1 The. 5:14) En adier ni jodongo ok nyal golo chandruoge duto ma jo Nyasaye romogo e kindegi. Kata kamano, Jehova dwaro ni jodongo otim duto ma ginyalo mondo gijiw rombene kendo giritgi. Ere kaka jodongo modich nyalo konyo owete gi nyimine?

10. Ka luwore gi 1 Jo-Thesalonika 2:7, ere kaka Paulo nonyiso ni nodewo rombe mag Jehova?

¹⁰ Ranyisi mar Paulo. Paulo nomanyo yore ma nonyalo pwoyogo Jokristo wetene kendo jiwogi. Jodong-kanyakla luwo ranyisi maber ma Paulo noketo kuom dembo rombe mag Jehova. (Som 1 Jo-Thesalonika 2:7.) Paulo nonyiso Jokristo wetene ni noherogi kendo ni Jehova bende noherogi. (2 Kor. 2:4; Efe. 2:4, 5) Paulo ne neno owetene gi nyiminene kaka osiepene kendo nokawoga thuolone mondo obed kodgi. Nonyiso ni nogenogi kuom nyisogi gik ma ne chando chunye kod nyawoge. (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15) Kata kamano, Paulo ne ok oketo pache duto e chandruogene owuon. Kar mano, nomanyo yore ma nonyalo konyogo jowetene.

11. Ang’o momiyo jaote Paulo ne rieyoga owetene gi nyiminene?

¹¹ Nitie kinde ma ne dwarore ni Paulo osiem owetene gi nyiminene. Kata kamano, ne ok otim mano gi ich-wang’, to nodewogi  kendo nodwaro geng’onegi gik ma ne nyalo hinyogi. Notemo matek mondo siem ma nomiyogi owinjrenegi mayot, kendo nodewo ahinya kaka joma norieyo ne dhi rwako siemgo. Kuom ranyisi, e barua ma nondiko ne Jo-Korintho, nomiyogi siem motegno. Bang’ ndiko baruano, nooro Tito irgi. Paulo ne gombo ahinya winjo kaka Jokristogo nokawo weche ma nondikonegi. To mano kaka nomor ka nofwenyo ni Jokristogo norwako siem ma nomiyogino!​—2 Kor. 7:6, 7.

12. Ere kaka jodongo nyalo jiwo Jokristo wetegi?

¹² Puonj. Jodong-kanyakla nyalo luwo ranyisi mar Paulo kuom manyo thuolo mar bedo gi Jokristo wetegi. Achiel kuom yore ma ginyalo timogo kamano en chopo chon e chokruok kendo goyo mbaka gi Jokristo wetegi ka gijiwogi. Kinde mang’eny, goyo mbaka gi Jakristo wadwa kata mana kuom dakika machuok nyalo jiwe ahinya. (Rumi 1:12; Efe. 5:16) Jaduong’ moro amora ma dwaro luwo ranyisi mar Paulo bende biro jiwo Jokristo wetene kotiyo gi Wach Nyasaye kendo konyogi neno ni Nyasaye oherogi ahinya. Bende, obiro temo mondo joma ojiwogo ong’e ni oherogi. Obiro manyo thuolo mar wuoyo kodgi kendo pwoyogi. Sama dwarore ni jaduong’-kanyakla orie ng’ato, ber kotiyo gi Wach Nyasaye. Bende, dwarore ni owuo moriere, oti gi weche mang’won, kendo oket e paro kaka ng’at morieyono dhi rwako wechego.​—Gal. 6:1.

13. Nyawo ma jaduong’-kanyakla nigo nyalo miyo owinj nade?

¹³ Gimomiyo mano nyalo bedo ma ok yot. Jodongo bende gin joricho. Kendo mana kaka jomamoko, gin bende gikethoga. (Rumi 3:23) Nitie seche moko ma nyalo bedonegi matek bedo gi paro mowinjore e wi nyawogi. Moko kuomgi nyalo keto pachgi ahinya kuom nyawo ma gin-go ma chunygi nyosre. Jodongo moko to nyalo fwayo afwaya nyawogi ma chunygi bed mang’ich, kendo ginyalo paro ni onge lokruok ma dwarore ni gitim.

14. Ka luwore gi Jo-Filipi 4:13, ere kaka bolruok nokonyo Paulo nyagore gi nyawoge?

¹⁴ Ranyisi mar Paulo. Paulo nobolore kendo nong’eyo ni ne ok onyal loyo nyawo ma ne en-go gi tekrene owuon. Ne dwarore ni ogen kuom teko mar Nyasaye. Ka ne Paulo pok obedo Jakristo, ne en ng’at ma wiye tek kendo nosando Jokristo ahinya. Bang’e, nofwenyo ni gik ma notimogo ne gin richo, kendo noikore loko timbene kod kite. (1 Tim. 1:12-16) Jehova nokonyo Paulo mobedo jakwath mohero rombe, mang’won,  kendo mobolore. Paulo ne winjoga malit ka noparo nyawoge. Kata kamano, ne ok oketo pache kuom nyawogo, kar mano, ne en gadier ni Jehova ne dhi weyone richoge. (Rumi 7:21-25) Paulo ne ok ogen ni nonyalo timo gik moko e yo makare chuth. Kar mano, notimo kinda mondo omed bero kite kaka Jakristo, kendo nobolore kogeno Jehova mondo okonye.​—1 Kor. 9:27; som Jo-Filipi 4:13.

15. En paro mane ma jodong-kanyakla onego obedgo e wi nyawogi?

¹⁵ Puonj. Ok ketga ng’ato mondo obed jaduong’-kanyakla nikech en ng’at makare chuth. Kata kamano, Jehova dwaro ni jodongo oyie ni gin joketho kendo gimed nyago kido mag Jokristo. (Efe. 4:23, 24) Jaduong’-kanyakla onego ononre kotiyo gi Wach Nyasaye kendo otim lokruok moro amora ma dwarore. Kae to Jehova biro konye mondo obed jaduong’ mamor kendo ma timo migepene e yo maber.​—Jak. 1:25.

16. Ang’o ma nyalo timore ka jaduong’-kanyakla oketo pache ahinya e wi nyawo mag jomamoko?

¹⁶ Gimomiyo mano nyalo bedo ma ok yot. Jodong-kanyakla nyalo ng’eyo nyawo mag owete gi nyimine e kanyakla nikech gichiegniga kodgi. Ka jodongo ok otang’, igi nyalo wang’ gi Jokristo wetegi, ginyalo bedo mager kodgi, kata ginyalo ng’adonegi bura e yo ma ok kare. Paulo nosiemo Jokristo ni gitang’ nikech mano e gima Satan dwaro ni gitim.​—2 Kor. 2:10, 11.

17. Ere kaka Paulo ne nenoga owetene gi nyiminene?

¹⁷ Ranyisi mar Paulo. Paulo ne ketoga pache kuom kido mabeyo ma owete gi nyimine ne nigo. Nong’eyo maber nyawo ma ne gin-go nikech nitie kinde ma timbegi ne chwanyega ahinya. Kata kamano, Paulo nong’eyo pogruok ma ne nitie e kind nyawo kod bedo ng’at marach. Nohero Jokristo wetene kendo noketo pache kuom kido mabeyo ma ne gin-go. Sama Jokristo wetene ne timo kinda mondo gitim gik makare, nomanyoga yore ma nonyalo konyogigo, kar ng’ado ni jogo ne timo kamano ka gin gi paro ma ok owinjore.

18. En ang’o ma ipuonjori e yo ma Paulo nokonyogo Yuodia gi Suntuke mondo gilos wach ma ne ni e kindgi? (Jo-Filipi 4:1-3)

¹⁸ Par ane kaka Paulo nokonyo nyimine moko ariyo ma ne ni e kanyakla ma Filipi. (Som Jo-Filipi 4:1-3.) Nenore ni Yuodia gi Suntuke ne nigi ywaruok moro e kindgi. Paulo ne ok obedo mager kodgi kata ng’adonegi bura ang’aya. Kar mano, noketo pache kuom kido mabeyo ma ne gin-go. Nyimine ariyogo nosetiyo ne Jehova kuom kinde malach. Paulo nong’eyo ni Jehova noherogi. Paro maber ma Paulo ne nigo kuom nyiminego nochwale mondo ojiwgi gilos kuwe e kindgi. Nikech Paulo noketo pache kuom  kido mabeyo ma jomamoko ne nigo, nosiko komor kendo osiep ma ne ni e kinde gi jomamoko bende nomedo bedo motegno.

19. (a) Ere kaka jodong-kanyakla nyalo bedo gi paro mowinjore e wi Jokristo wetegi? (b) Ang’o ma picha ma nyiso jaduong’-kanyakla ma timo ler e Od Romo puonji?

¹⁹ Puonj. Jodong-kanyakla, temuru matek mondo une kido mabeyo ma owete gi nyimine nigo. Giduto girem; kata kamano, giduto gin gi kido moko ma nyalo morou ahinya. (Fil. 2:3) En adier ni nyalo dwarore ni jodongo orie owadwa kata nyaminwa moro kinde ka kinde. Kata kamano, mana kaka Paulo, jodong-kanyakla onego otem ahinya mondo kik giket pachgi kuom nyawo ma Jakristo moro nigo. Kar mano, onego giket pachgi kuom hera ma Jakristono oherogo Jehova, kaka osenano e tij Jehova, kod gik mabeyo motimo e riwruok mar Jehova. Jodongo ma nigi paro maber kamano miyo kanyakla bedo kama nigi hera kod kuwe.

20. Ere kaka jodong-kanyakla nyalo dhi nyime yudo ber kuom ranyisi mar Paulo?

²⁰ Jodong-kanyakla biro yudo ber ahinya ka gidhi nyime nono ngima Paulo. Kuom ranyisi, e bug Fahirisi, inyalo ng’iyo bwo wich ma wacho ni “Paulo (Sauli),” kae to e bwoye irang “mfano kwa wazee Wakristo.” Sama isomo moko kuom buge man kanyo, penjri ane kama: ‘Ere kaka ranyisi mar Paulo nyalo konya mondo asik ka amor sama atimo migepena kaka jaduong’-kanyakla?’

21. En ang’o ma jodong-kanyakla nyalo bedogo gadier?

²¹ Jodongo, ng’euru ni Jehova ok dwar ni ubed joma kare chuth, to odwaro ni ubed joma igeno. (1 Kor. 4:2) Jehova ne mor ahinya gi kinda ma Paulo notimo e tije kod kaka nomakore kode. Inyalo bedo gadier ni Nyasaye ogeno ahinya tich mitimone. Bed gadier ni wiye ok ‘diwil gi gik ma isetimo kod hera ma isenyiso ne nyinge ka ikonyo jo maler kendo ka idhi nyime tiyonegi.’​—Hib. 6:10.