Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 14

Asafo Nu Mgbanyima, Bɛhɔ Zo Bɛzukoa Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo

Asafo Nu Mgbanyima, Bɛhɔ Zo Bɛzukoa Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo

“Bɛzukoa me.”​—1 KƆL. 11:1.

EDWƐNE 99 Mediema Mgbe Dɔɔnwo

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1-2. Kɛzi ɛzoanvolɛ Pɔɔlo neazo ne bahola aboa mgbanyima ɛnɛ ɛ?

 ƐNEE ɛzoanvolɛ Pɔɔlo kulo ɔ mediema ne mɔ. Bɛdabɛ ti ɔyɛle gyima ɛsesebɛ. (Gyi. 20:31) Ɛhye maanle ɔ mediema diedima noko hulole ye kpalɛ. Kenle ko bie mɔɔ Ɛfɛsɛse mgbanyima ne mɔ dele kɛ bɛnrɛnwu Pɔɔlo bieko la, “bɛzunle kpole.” (Gyi. 20:37) Zɔhane ala a yɛ asafo nu mgbanyima ne mɔ mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ la kulo bɛ mediema ne mɔ kpalɛ na bɛyɛ biala mɔɔ bɛbahola la bɛboa bɛ a. (Fel. 2:16, 17) Noko ɔdwu mekɛ ne bie a, mgbanyima ne mɔ yia ngyegyelɛ. Duzu a bahola aboa bɛ yeamaa bɛali ngyegyelɛ ɛhye mɔ azo a?

2 Yɛ mediema mgbanyima mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ la bahola azukoa Pɔɔlo neazo ne. (1 Kɔl. 11:1) Ɛnee Pɔɔlo ɛnle kɛ anwumabɔvolɛma la. Ɛnee ɔle sonla mɔɔ ɛnli munli, na ɔdwu mekɛ ne bie a ɔwɔ kɛ ɔbɔ mɔdenle na yeahola yeayɛ mɔɔ le kpalɛ la. (Wlo. 7:18-20) Yɛɛ ɔyiale ngyegyelɛ dɔɔnwo. Noko Pɔɔlo ammaa ɔ sa nu ando kɛ ɔbaboa ɔ mediema ne mɔ anzɛɛ yeammaa anyelielɛ mɔɔ ɔfa ɔboa bɛ la anga aze. Saa mgbanyima sukoa Pɔɔlo a, bɛbahola bɛali ngyegyelɛ mɔɔ bɛyia la azo na bɛahɔ zo bɛava anyelielɛ bɛazonle Gyihova. Wɔ adenle boni azo?

3. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a, na duzu a ɔbaboa yɛ yeamaa yɛayɛ a?

3 Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ngyegyelɛ nna mɔɔ mgbanyima ta yia la anwo: (1) kɛzi bɛbayɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne na eza bɛali bɛ ɛzonlelilɛ gyɛne nwo gyima la, (2) kɛ ɔkɛyɛ na bɛayɛ mboaneneavolɛma kpalɛ la, (3) kɛzi bɛbagyinla bɛ sinlidɔlɛ nloa yɛɛ (4) kɛzi bɛbagyinla awie mɔ sinlidɔlɛ nloa la. Yɛbazukoa kɛzi Pɔɔlo lile ngyegyelɛ ko biala azo nee kɛzi mgbanyima bahola azukoa ye neazo ne la.

KƐZI BƐBAYƐ EDWƐKƐHANLƐ GYIMA NE NA EZA BƐALI BƐ ƐZONLELILƐ GYƐNE NWO GYIMA LA

4. Duzu ati a ɔyɛ a ɔyɛ se kɛ mgbanyima bɛali edwɛkɛhanlɛ gyima ne anyunlu a?

4 Deɛmɔti ɔbahola yeayɛ ngyegyelɛ la. Saa ɛye edwɛkɛhanlɛ gyima ne mɔɔ ɔwɔ kɛ mgbanyima di ɔ nyunlu la ɛsie ahane a, eza bɛlɛ ɛzonlelilɛ ngakyile dɔɔnwo. Kɛ neazo la, bɛ nuhua dɔɔnwo ta nea dapɛne avinli debiezukoalɛ ne azo yɛɛ bɛyɛ Asafo Baebolo Ɛzukoalɛ ne. Bie a eza bɛmaa ɛdendɛlɛ ngakyile. Eza bɛyɛ gyima ɛsesebɛ bɛtete asafo nu azonvolɛ yɛɛ bɛ nye die nwo kɛ bɛbamaa bɛ mediema anwosesebɛ dahuu. (1 Pita 5:2) Asafo nu mgbanyima bie mɔ boka nwo a bɛsisi Belemgbunlililɛ Asalo nee teokelase azua gyɛne na bɛnea zo a. Noko mgbanyima ne mɔ le kɛ awie biala mɔɔ wɔ asafo ne anu ala la, bɛ gyima titili a le kɛ bɛbabɔ edwɛkpa ne nolo.​—Mat. 28:19, 20.

5. Edwɛkɛhanlɛ gyima ne anwo neazo boni a Pɔɔlo yɛle a?

5 Pɔɔlo neazo ne. Debie mɔɔ boale Pɔɔlo kpalɛ la a wɔ Felepaema 1:10 la, ɔse: Bɛnwu “ninyɛne mɔɔ hyia kpalɛ la.” Pɔɔlo lile ɔdaye mumua ne ye folɛdulɛ ne azo. Bɛvale ɛzonlenlɛ gyima bie bɛwulale ɔ sa, na wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo anu, ɔbule zɔhane ɛzonlenlɛ gyima ne kɛ ɔle ninyɛne mɔɔ anwo hyia kpalɛ la anu ko. Ɔhanle edwɛkɛ ne wɔ “bagua nu nee azua nu.” (Gyi. 20:20) Tɛ mekɛ fɔɔnwo bie wɔ alehyenlɛ ne anu anzɛɛ kenle ko wɔ dapɛne ne anu ala a ɔhanle edwɛkɛ ne a. Ɔvale nwolɛ adenle biala mɔɔ ɔnyianle la ɔhanle edwɛkɛ ne! Kɛ neazo la, mekɛ bie mɔɔ ɛnee ɔlɛkendɛ ɔ gɔnwo mɔ wɔ Atɛnse la, ɔhanle edwɛkpa ne ɔhilele menli titili bie mɔɔ ɛnee ɛyia ɛkɛ la na bie mɔ diele ye. (Gyi. 17:16, 17, 34) Mɔɔ Pɔɔlo ‘la efiade’ bɔbɔ la, ɔhanle edwɛkɛ ne ɔhilele menli mɔɔ ɛnee wɔ ɔ nwo ɛkɛ la.​—Fel. 1:13, 14; Gyi. 28:16-24.

6. Ndetelɛ boni a Pɔɔlo vale maanle awie mɔ a?

6 Pɔɔlo vale ye mekɛ lile gyima kpalɛ. Ɛnee ɔta ɔfɛlɛ awie mɔ ɔ nee bɛ kɔyɛ ɛzonlenlɛ gyima ne. Kɛ neazo la, wɔ ye edwɛkpatɛlɛvolɛ adendulɛ mɔɔ limoa la anu, ɔ nee Dwɔn Maake a hɔle a, yɛɛ mɔɔ tɔ zolɛ nwiɔ la anu, ɔ nee Timote a hɔle a. (Gyi. 12:25; 16:1-4) Pɔɔlo bɔle mɔdenle hilehilele mrenyia ɛhye mɔ kɛzi bɛhyehyɛ asafo, kɛzi bɛyɛ mboane ɛkpɔlalɛ gyima ne nee kɛzi bɛbayɛ kilehilevolɛma kpalɛ la.​—1 Kɔl. 4:17.

Siezie ɛ nwo kɛ ɛbali daselɛ fa sukoa Pɔɔlo neazo ne (Nea ɛdendɛkpunli 7) *

7. Kɛzi mgbanyima bahola ava Pɔɔlo folɛdulɛ mɔɔ wɔ Ɛfɛsɛsema 6:14, 15 la ali gyima ɛ?

7 Ɛzukoalɛdeɛ. Mgbanyima bahola azukoa Pɔɔlo na bɛaziezie bɛ nwo kɛ bɛbali daselɛ wɔ mekɛ biala mɔɔ bɛbanyia la anu na tɛ azua nu angomekye. (Kenga Ɛfɛsɛsema 6:14, 15.) Saa bɛfinde kɛ bɛkatotɔ ninyɛne anzɛɛ bɛkɔ bɛ gyima nu a, bɛbahola bɛali daselɛ. Anzɛɛ saa bɛlɛsi teokelase sua bie a, bɛbahola bɛali menli mɔɔ bikye ɛkɛ nee menli mɔɔ bɛkɔtɔ bɛ ninyɛne la daselɛ. Kɛ mɔɔ Pɔɔlo yɛle la, saa mgbanyima nee asafo nu azonvolɛ nee awie mɔ gyɛne lua daselɛlilɛ nu a, bɛbahola bɛava nwolɛ adenle ne bɛatete bɛ.

8. Ɔdwu mekɛ ne bie a, duzu a ɔwɔ kɛ kpanyinli bie yɛ a?

8 Ɔnle kɛ asafo ne anzɛɛ maangyebakyi ne anu gyimalilɛ ngakyile die mgbanyima mekɛ somaa mɔɔ bɛnnyia bie bɛnyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne a. Amaa bɛahola bɛayɛ ninyɛne mɔɔ hyia la amuala la, ɔdwu mekɛ ne bie a ɔnle kɛ bɛdie gyimalilɛ bie mɔ bɛto nu. Saa bɛfa asɔneyɛlɛ bɛsuzu nwo a, bie a bɛbanwu kɛ, saa bɛdie gyimalilɛ bie mɔ bɛto nu a, ɔnrɛmaa bɛnrɛnyia mekɛ bɛnrɛyɛ ninyɛne mɔɔ hyia kpalɛ la. Ninyɛne ɛhye mɔ bie a le abusua ɛzonlenlɛ mɔɔ bɛyɛ ye dapɛne biala, daselɛlilɛ gyima ne mɔɔ bɛfa bɛ nwo bɛawula nu kpalɛ anzɛɛ bɛ mra mɔɔ bɛtete bɛ bɛamaa bɛayɛ daselɛlilɛ gyima ne bie la. Ɔyɛ se ɔmaa bie mɔ kɛ bɛbakpo ɛzonlenlɛ nwo adenle bie mɔ, noko saa bɛyɛ zɔ a, bɛbahola bɛanyia anwodozo kɛ Gyihova te ɛhulolɛ mɔɔ bɛlɛ kɛ bɛkulo kɛ bɛyɛ debie biala kpalɛ la abo.

KƐ ƆKƐYƐ NA BƐAYƐ MBOANENEAVOLƐMA KPALƐ LA

9. Duzu ngyegyelɛ a mgbanyima mɔɔ ɛnlɛ alagye la yia a?

9 Deɛmɔti ɔbahola yeayɛ ngyegyelɛ la. Gyihova menli yia sɔnea dɔɔnwo. Wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu, yɛ muala yɛhyia anwosesebɛmaanlɛ, moalɛ nee arɛlekyekyelɛ. Yɛɛ ɔdwu mekɛ ne bie a bie mɔ hyia moalɛ amaa bɛanyɛ debie mɔɔ le ɛtane la. (1 Tɛs. 5:14) Nɔhalɛ nu, mgbanyima ɛnrɛhola ɛnrɛye sɔnea biala mɔɔ Gyihova menli yia la ɛnrɛvi ɛkɛ. Noko Gyihova kulo kɛ mgbanyima yɛ biala mɔɔ bɛbahola la bɛmaa ye mboane ne anwosesebɛ na bɛbɔ bɛ nwo bane. Kɛ ɔkɛyɛ na mgbanyima mɔɔ ɛnlɛ alagye la anyia mekɛ ava moalɛ mɔɔ bɛhyia la amaa bɛ ɛ?

Kanvo awie mɔ na maa bɛ anwosesebɛ (Nea ɛdendɛkpunli 10, 12) *

10. Kɛ mɔɔ 1 Tɛsalonaekama 2:7 kile la, kɛzi Pɔɔlo nleanle Gyihova menli ne ɛ?

10 Pɔɔlo neazo ne. Pɔɔlo kpondɛle ndenle luale zo hanvole ɔ mediema na ɔmaanle bɛ anwosesebɛ. Ɔle kpalɛ kɛ mgbanyima bazukoa ye neazo ne na bɛ nee bɛ mediema ali ye wɔ ɛlɔlɛ nee atiakunlukɛnlɛma adenle zo. (Kenga 1 Tɛsalonaekama 2:7.) Pɔɔlo maanle ɔ mediema nwunle kɛ ɔkulo bɛ yɛɛ Gyihova noko kulo bɛ. (2 Kɔl. 2:4; Ɛfɛ. 2:4, 5) Ɔbule asafo ne anu amra kɛ ɔ gɔnwo mɔ na ɔnyianle mekɛ ɔmaanle bɛ. Ɔhanle ninyɛne mɔɔ maa ɛzulolɛ ka ye nee ye sinlidɔlɛ nwo edwɛkɛ wienyi ɔhilele bɛ ɔvale ɔhilele kɛ ɔlɛ bɛ nu anwodozo. (2 Kɔl. 7:5; 1 Tim. 1:15) Noko Pɔɔlo anva ye adwenle anzie ye ngyegyelɛ ne mɔ azo. Emomu, ɛnee ɔkulo kɛ ɔboa ɔ mediema.

11. Duzu ati a Pɔɔlo dule ɔ mediema folɛ a?

11 Ɛnee ɔdwu mekɛ ne bie a, ɔwɔ kɛ Pɔɔlo tu ɔ mediema folɛ. Noko tɛ kɛ yeva ɛya la ati a ɔyɛ zɔ a. Kɛmɔ ɔdwenle bɛ nwo na ɔkulo kɛ ɔbɔ bɛ nwo bane ɔfi esiane ngakyile nwo la ati a ɔdule bɛ folɛ a. Ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbadu bɛ folɛ wɔ adenle mɔɔ ɔbamaa bɛade ɔ bo ndɛndɛ la azo yɛɛ ɔdwenlenle kɛzi ɔbaha bɛ la anwo. Kɛ neazo la, Pɔɔlo dule Kɔlentema folɛ anyebolo zo wɔ ye kɛlata mɔɔ ɔhɛlɛle ɔhɔmaanle bɛ la anu. Mɔɔ ɔhɛlɛle kɛlata zɔhane ɔhɔmaanle bɛ la anzi, ɔzoanle Taetɛse wɔ bɛ nwo lɔ. Ɛnee Pɔɔlo kulo kɛ ɔnwu mɔɔ bɛlɛyɛ wɔ ye kɛlata ne anwo la. Nea kɛzi ɔ nye liele wɔ mekɛ mɔɔ ɔnwunle kɛ bɛdiele ye folɛdulɛ ne la!​—2 Kɔl. 7:6, 7.

12. Kɛ ɔkɛyɛ na mgbanyima amaa bɛ mediema diedima anwosesebɛ ɛ?

12 Ɛzukoalɛdeɛ. Mgbanyima bahola azukoa Pɔɔlo neazo ne na bɛanyia mekɛ bɛamaa bɛ mediema diedima. Adenle ko mɔɔ bɛbahola bɛalua zo bɛayɛ ɛhye la a le kɛ bɛbahɔ debiezukoalɛ ndɛ amaa bɛanyia mekɛ bɛ nee awie mɔ abɔ adawu. Fane dɔɔnwo ne ala, yɛkola yɛfa anwosesebɛmaanlɛ mɔɔ adiema nrenyia anzɛɛ raalɛ bie hyia la yɛmaa ye wɔ mekɛ ekyi bie ala anu. (Wlo. 1:12; Ɛfɛ. 5:16) Eza asafo nu kpanyinli mɔɔ di Pɔɔlo neazo ne anzi la dua Baebolo ne azo maa ɔ mediema anwosesebɛ na ɔmaa bɛnwu kɛ Nyamenle kulo bɛ yɛɛ ɔdaye noko ɔkulo bɛ. Ɔta ɔ nee bɛ tendɛ yɛɛ ɔkpondɛ ndenle ɔdua zo ɔkanvo bɛ. Saa ɔwɔ kɛ asafo nu kpanyinli bie tu awie folɛ a, ɔmaa ɔgyinla Nyamenle Edwɛkɛ ne azo. Ɔka ninyɛne fɔɔnwo anwo edwɛkɛ noko ɔda atiakunlukɛnlɛma ali, ɔluakɛ ɔdwenle kɛzi ye edwɛkɛ ne baha ahenle la anwo.​—Gal. 6:1.

KƐZI BƐBAGYINLA BƐ SINLIDƆLƐ NLOA LA

13. Kɛzi kpanyinli bie sinlidɔlɛ bahola amaa yeade nganeɛ ɛ?

13 Deɛmɔti ɔbahola yeayɛ ngyegyelɛ la. Mgbanyima ɛnli munli. Bɛle kɛ awie biala la, bɛdabɛ noko bɛyɛ nvonleɛ. (Wlo. 3:23) Ɔdwu mekɛ ne bie a ɔyɛ se kɛ bɛbanyia bɛ sinlidɔlɛ ne mɔ anwo adwenle kpalɛ. Bie mɔ kola fa bɛ adwenle sie bɛ sinlidɔlɛ ne mɔ azo too ɔmaa bɛ sa nu to. Bie mɔ noko suzu kɛ bɛ sinlidɔlɛ ne mɔ ɛnle ngyegyelɛ biala na ɔmmaa bɛnyɛ nzenzaleɛ mɔɔ fɛta la.

14. Kɛ mɔɔ Felepaema 4:13 kile la, kɛzi mɛlɛbɛnwoaze boale Pɔɔlo maanle ɔgyinlanle ye sinlidɔlɛ ne mɔ anloa ɛ?

14 Pɔɔlo neazo ne. Kɛmɔ Pɔɔlo bɛlɛ ɔ nwo aze la ati, ɔnwunle kɛ ɔ ngomekye ɔnrɛhola ɔnrɛgyinla ye sinlidɔlɛ ne mɔ anloa. Ɛnee ɔhyia kɛ Nyamenle maa ye anwosesebɛ na yeahola yeayɛ. Mɔlebɛbo ne, ɛnee Pɔɔlo yɛ Kilisienema kpɔdekpɔde kpalɛ. Noko nzinlii, ɔliele ɔdole nu kɛ yeanyɛ ye boɛ na ɛnee ɔlɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbahakyi ye nyɛleɛ nee ye subane. (1 Tim. 1:12-16) Ɔlua Gyihova moalɛ zo, Pɔɔlo rayɛle mboaneneavolɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ, ɔse anwunvɔne na ɔbɛlɛ ɔ nwo aze a. Ɛnee ɔze kɛ ɔlɛ sinlidɔlɛ dɔɔnwo, noko yeangɔ zo yeandwenledwenle yemɔ anwo; emomu, ɔnyianle anwodozo kɛ Gyihova bava ye ɛtane ahyɛ ye. (Wlo. 7:21-25) Ɛnee ɔ nye ɛnla kɛ ɔbayɛ debie biala pɛpɛɛpɛ. Emomu, ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbanyia subane ngɛnlɛma yɛɛ ɔbɛlɛle ɔ nwo aze ɔvale ɔ nwo ɔdole Gyihova anwo zo kɛ ɔboa ye ɔmaa ɔwie ye gyima ne.​—1 Kɔl. 9:27; kenga Felepaema 4:13.

Bɔ mɔdenle kɛ ɛbali wɔ sinlidɔlɛ zo (Nea ɛdendɛkpunli 14-15) *

15. Adwenle mɔɔ fɛta la boni a ɔwɔ kɛ mgbanyima nyia wɔ bɛ sinlidɔlɛ nwo a?

15 Ɛzukoalɛdeɛ. Tɛ kɛ bɛdi munli la ati a bɛkpale bɛ kɛ asafo nu mgbanyima a. Noko Gyihova kulo kɛ bɛdie bɛ nvonleɛ ne mɔ bɛto nu na bɛnyia subane kpalɛ. (Ɛfɛ. 4:23, 24) Ɔwɔ kɛ kpanyinli gyinla Nyamenle Edwɛkɛ ne azo neɛnlea ye nu na ɔyɛ nzenzaleɛ mɔɔ fɛta la. Na Gyihova baboa ye yeamaa ɔ nye alie na yeayɛ asafo nu kpanyinli kpalɛ.​—Gye. 1:25.

KƐZI BƐBAGYINLA AWIE MƆ SINLIDƆLƐ NLOA LA

16. Saa kpanyinli bie fa ye adwenle sie awie mɔ sinlidɔlɛ zo a, duzu a bahola azi a?

16 Deɛmɔti ɔbahola yeayɛ ngyegyelɛ la. Kɛmɔ mgbanyima nee asafo ne anu amra bɔ nu yɛ ninyɛne la ati, ɔnrɛmaa ɔnrɛyɛ se kɛ bɛbanwu menli ɛhye sinlidɔlɛ ne mɔ. Noko saa mgbanyima annea boɛ a, ɔbamaa bɛ nwo ayɛ bɛ ɛvɛlɛ, bɛava bɛ nwo ɛya na bɛadendɛ bɛatia bɛ. Pɔɔlo bɔle Kilisienema kɔkɔ kɛ, saa bɛyɛ zɔ a Seetan anye balie nwo.​—2 Kɔl. 2:10, 11.

17. Kɛzi Pɔɔlo bule ɔ mediema ne mɔ ɛ?

17 Pɔɔlo neazo ne. Ɔnyianle ɔ mediema nwo adwenle kpalɛ dahuu. Ɛnee ɔze bɛ sinlidɔlɛ ne mɔ, ɔluakɛ ɔdwu mekɛ ne bie a bɛyɛ ninyɛne bɛmaa ɔgyegye ye. Noko ɛnee Pɔɔlo ze kɛ saa awie yɛ nvonleɛ a, ɔngile kɛ ahenle le sonlatane. Ɔhulole ɔ mediema ne mɔ na ɔvale ye adwenle ɔziele bɛ subane mgbalɛ ne mɔ azo. Saa ɔnwu kɛ ɔyɛ se ɔmaa ɔ mediema ne mɔ kɛ bɛbayɛ debie mɔɔ le kpalɛ la a, ɔbu ye kɛ bɛlɛ adwenle kpalɛ na moalɛ ala a bɛhyia a amaa bɛayɛ mɔɔ le kpalɛ la.

18. Duzu a ɛsukoa ɛfi kɛzi Pɔɔlo lile Yiwodea nee Senteki edwɛkɛ ne anwo gyima la anu a? (Felepaema 4:1-3)

18 Kɛ neazo la, suzu kɛzi Pɔɔlo lile mediema mraalɛ nwiɔ mɔɔ ɛnee wɔ Felepae asafo ne anu la edwɛkɛ ne anwo gyima la anwo. (Kenga Felepaema 4:1-3.) Ɔbayɛ kɛ Yiwodea nee Senteki maanle akɛsakɛsa bie mɔɔ rale bɛ avinli la zɛkyele bɛ agɔnwolɛvalɛ ne. Pɔɔlo anyɛ kyengye anzɛɛ yeandendɛ yeantia bɛ, emomu ɔvale ye adwenle ɔziele bɛ subane mgbalɛ ne mɔ azo. Ɛnee bɛle mraalɛ nɔhavoma mɔɔ bɛva ɛvolɛ dɔɔnwo bɛzonle Gyihova. Ɛnee Pɔɔlo ze kɛ Gyihova kulo bɛ. Kɛmɔ ɛnee Pɔɔlo lɛ bɛ nwo adwenle kpalɛ la ati, ɔmaanle bɛ anwosesebɛ kɛ bɛziezie bɛ avinli. Eza kɛmɔ Pɔɔlo vale ye adwenle ziele awie mɔ subane mgbalɛ ne mɔ azo la ati, ɔmaanle ɔ nye hɔle zo liele na ɔ nee asafo ne anu amra nyianle agɔnwolɛvalɛ kpalɛ dahuu.

Bɔ mɔdenle kɛ ɛnrɛdendɛ ɛnrɛtia awie mɔ (Nea ɛdendɛkpunli 19) *

19. (a) Kɛ ɔkɛyɛ na mgbanyima anyia bɛ gɔnwo mɔ diedima anwo adwenle kpalɛ ɛ? (b) Duzu a ɛbahola wɔazukoa wɔavi kpanyinli ne mɔɔ ɛlɛsiezie Belemgbunlililɛ Asalo ɛkɛ la anwo nvoninli ne anu a?

19 Ɛzukoalɛdeɛ. Mgbanyima, bɛnlea subane mgbalɛ mɔɔ bɛ mediema lɛ la. Bɛ muala bɛnli munli; noko bɛ nuhua ko biala lɛ subane mɔɔ yɛ nye bahola alie nwo a. (Fel. 2:3) Nɔhalɛ nu, ɔyɛ a ɔwɔ kɛ mgbanyima boa adiema nrenyia anzɛɛ raalɛ bie bɛmaa ɔkakyi ye adwenle. Noko kɛ mɔɔ Pɔɔlo yɛle la, ɔwɔ kɛ mgbanyima bɔ mɔdenle na bɛanva bɛ adwenle bɛanzie ahenle ne edwɛkɛ nee ye nyɛleɛ mɔɔ ka ɛya la azo. Emomu, ɔwɔ kɛ bɛbɔ mɔdenle bɛfa bɛ adwenle bɛsie ɛlɔlɛ mɔɔ ahenle lɛ maa Gyihova la azo, kpundiigyinlanlɛ mɔɔ ɔlɛfa yeazonle Nyamenle nee ɛhulolɛ mɔɔ ɔlɛ kɛ ɔbayɛ mɔɔ le kpalɛ la azo. Mgbanyima mɔɔ lɛ awie mɔ anwo adwenle kpalɛ la maa asafo ne anu amra te nganeɛ kɛ bɛkulo bɛ.

BƐHƆ ZO BƐZUKOA PƆƆLO

20. Kɛzi Pɔɔlo neazo ne bahɔ zo aboa mgbanyima ɛ?

20 Mgbanyima, saa bɛkɔ zo bɛsukoa Pɔɔlo neazo ne anwo debie a, ɔbaboa bɛ. Kɛ neazo la, saa ɛnea Watch Tower Publications Index ne anu a, ɛbanwu edwɛkɛtile “Paul” yɛɛ akee edwɛkɛtile ekyi “example for elders.” Mekɛ mɔɔ ɛlɛkenga edwɛkɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ ne la bie la, biza ɛ nwo kɛ, ‘Kɛzi Pɔɔlo neazo ne bahola aboa me amaa meahɔ zo meava anyelielɛ meayɛ me gyima kɛ asafo nu kpanyinli ɛ?’

21. Anwodozo boni a mgbanyima bahola anyia a?

21 Mgbanyima, bɛhakye kɛ tɛ mɔɔ Gyihova ɛlɛka la a le kɛ bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbali munli; ɔse bɛli nɔhalɛ. (1 Kɔl. 4:2) Gyihova anye liele Pɔɔlo gyima ɛsesebɛ nee ye nɔhalɛlilɛ ne anwo. Bɛbahola bɛanyia anwodozo kɛ, Nyamenle anye die mɔɔ bɛdabɛ noko bɛlɛyɛ wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la anwo. Gyihova arɛle ɛnrɛvi “bɛ gyima nee ɛlɔlɛ mɔɔ bɛlale ye ali wɔ ye duma ne anwo bɛzonlenle nwuanzanwuanzama na bɛlɛkɔ zo bɛazonle bɛ la” ɛlɛ.​—Hib. 6:10.

EDWƐNE 87 Bɛla! Ɛbanyia Anwosesebɛ

^ ɛden. 5 Ɔle nyilalɛ kpole kɛ yɛlɛ asafo nu mgbanyima mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ mɔɔ yɛ gyima ɛsesebɛ boa yɛ la! Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ngyegyelɛ nna mɔɔ bɛta bɛyia la anwo. Eza yɛbazuzu kɛzi ɛzoanvolɛ Pɔɔlo neazo ne bahola aboa asafo nu mgbanyima yeamaa bɛali ngyegyelɛ zɔhane mɔ anwo gyima la anwo. Edwɛkɛ ɛhye baboa yɛ muala yeamaa yɛade ngyegyelɛ mɔɔ yɛ mgbanyima ne mɔ yia la abo, yɛahulo bɛ na yɛaboa bɛ.

^ ɛden. 61 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema nrenyia bie ɛkpɔne gyima na ɔlɛdi ɔ gɔnwo gyimayɛvo bie daselɛ.

^ ɛden. 63 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Asafo nu kpanyinli bie nee adiema nrenyia bie mɔɔ ɔta ɔte ɔ nwo ɔfi mediema nwo la ɛlɛtendɛ.

^ ɛden. 65 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema nrenyia bie ɛlɛtu awie mɔɔ ɛva edwɛkɛ bie mɔɔ ɛzi la anwo ɛya la folɛ.

^ ɛden. 67 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Asafo nu kpanyinli bie andendɛ antia adiema nrenyia bie mɔɔ ye adwenle ɛvi gyima bie mɔɔ ɔhanle kɛ ɔbayɛ la azo la.