Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 14

Kau Mātuʻa​—Hokohoko Atu ʻa e Faʻifaʻitaki ki he ʻApositolo ko Paulá

Kau Mātuʻa​—Hokohoko Atu ʻa e Faʻifaʻitaki ki he ʻApositolo ko Paulá

“Mou hoko ko e kau faʻifaʻitaki kiate au.”​—1 KOL. 11:1.

HIVA 99 Laui Mano ʻo e Fanga Tokouá

ʻI HE KUPÚ NI *

1-2. ʻE lava fēfē ke tokoni ʻa e faʻifaʻitakiʻanga ʻa e ʻapositolo ko Paulá ki he kau mātuʻa ʻi he ʻaho ní?

 KO E ʻapositolo ko Paulá naʻá ne ʻofa ʻi hono fanga tokouá. Naʻá ne ngāue taʻemālōlō maʻa kinautolu. (Ngā. 20:31) Ko ia ai, naʻe ʻofa lahi ʻa hono kaungātuí ʻiate ia. ʻI he taimi ʻe taha, “naʻe hoko ha fetāngihi” ʻi hono ʻiloʻi ʻe he kau mātuʻa ʻi ʻEfesoó heʻikai ke nau toe sio kiate iá. (Ngā. 20:37) Ko ʻetau kau mātuʻa anga-līʻoá ʻoku nau ʻofa lahi foki ʻi honau fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné pea ʻoku nau fai honau lelei tahá ke tokoniʻi kinautolu. (Fil. 2:16, 17) Kae kehe, ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku fehangahangai ʻa e kau mātuʻá mo e ngaahi pole. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kinautolu ke ikuʻi ai ení?

2 Ko ʻetau kau mātuʻa ngāue mālohí ʻoku lava ke nau faʻifaʻitaki kia Paula. (1 Kol. 11:1) Naʻe ʻikai ke ne maʻu ha mālohi mahulu hake ʻi he tangatá. Ko Paulá ko ha tangata taʻehaohaoa pea ʻi he taimi ʻe niʻihi naʻá ne fāinga ke fai ʻa e meʻa naʻe totonú. (Loma 7:18-20) Pea naʻe pau ke ne fekuki mo e ngaahi faingataʻa kehekehe. Ka naʻe ʻikai ke foʻi ʻa Paula pe mole ʻene fiefiá. ʻI he faʻifaʻitaki kia Paulá, ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau ikuʻi ʻa e ngaahi pole ʻoku nau fehangahangai mo iá pea tauhi maʻu ʻenau fiefiá ʻi heʻenau ngāue kia Sihová. Tau sio angé pe ʻe anga-fēfē.

3. Ko e hā te tau sivisiviʻi ʻi he kupu ko ení, pea ko e hā te ne tokoniʻi kitautolu ke tau faí?

3 ʻI he kupu ko ení, te tau sivisiviʻi ai ʻa e pole anga-maheni ʻe fā ʻoku fehangahangai mo e kau mātuʻá: (1) Tauhi ke mafamafatatau ʻenau ngāue fakamalangá mo e ngaahi fatongia kehé, (2) hoko ko e kau tauhi-sipi tokanga, (3) fekuki mo e ngaahi vaivaiʻanga fakafoʻituituí, pea (4) fekuki mo e taʻehaohaoa ʻa e niʻihi kehé. Te tau lāulea ki he founga naʻe ikuʻi ai ʻe Paula ʻa e pole taki taha pea mo e founga ʻe lava ke faʻifaʻitaki ai ʻa e kau mātuʻá kiate iá.

TAUHI KE MAFAMAFATATAU ʻA E NGĀUE FAKAMALANGÁ MO E NGAAHI FATONGIA KEHÉ

4. Ko e hā ʻoku faingataʻa nai ai ki he kau mātuʻá ke nau takimuʻa ʻi he ngāue fakamalangá?

4 ʻUhinga ʻoku hoko ai ia ko ha polé. Ko e kau mātuʻá ʻoku lahi honau ngaahi fatongiá ʻo kau ai ʻenau takimuʻa ʻi he ngāue fakamalangá. Ko e fakatātaá, ko e tokolahi ʻoku nau fetongitongi ʻi hono fakahoko ʻa e fakataha fakauiké pea mo e Ako Tohi Tapu ʻa e Fakatahaʻangá. ʻOku nau toe fai foki mo e ngaahi malanga. ʻOku nau toe longomoʻui ʻi hono akoʻi ʻa e kau sevāniti fakafaifekaú pea ʻoku nau fiefia ke ʻoatu ʻa e fakalototoʻa hokohoko ki he fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. (1 Pita 5:2) Ko e kau mātuʻa ʻe niʻihi ʻoku nau kau ʻi hono langa mo hono tokangaʻi ʻa e ngaahi Fale Fakatahaʻangá mo e ngaahi langa fakateokalati kehé. Neongo ia, hangē pē ko e kotoa ʻi he fakatahaʻangá, ko ha mātuʻa, ko hono ngafa muʻomuʻa tahá ko e hoko ko ha faifekau ʻo e ongoongo leleí.​—Māt. 28:19, 20.

5. Ko e hā ʻa e faʻifaʻitakiʻanga naʻe fokotuʻu ʻe Paula ʻi he tuʻunga ko ha tokotaha malangá?

5 Faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Ko e kī ki he lavameʻa ʻa Paulá ʻoku maʻu ʻi he Filipai 1:10, ʻokú ne ekinaki mai ai: “Mou fakapapauʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga angé.” Naʻe muimui ʻa Paula ʻi heʻene faleʻí tonu. Naʻe vaheʻi kiate ia ha ngāue, pea ʻi he laui hongofuluʻi taʻu naʻá ne vakai ki he ngāue ko iá ko e taha ʻi he ngaahi meʻa mahuʻinga angé. Naʻá ne malanga “ʻi he ʻao ʻo e kakaí pea mei he fale ki he fale.” (Ngā. 20:20) Naʻe ʻikai ke ne fakangatangata ʻene ngāue fakamalangá ki ha taimi pau ʻo e ʻahó pe ko e ʻaho pē taha ʻi he uike. Naʻá ne ngāueʻaongaʻaki ʻa e faingamālie kotoa pē ke malanga! Ko e fakatātaá, lolotonga ʻene talitali ki hono ongo kaungāngāué ʻi ʻAtenisí, naʻá ne vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki ha kulupu ʻo e kakai tuʻu-ki-muʻa, pea naʻe ola lelei. (Ngā. 17:16, 17, 34) Naʻa mo e lolotonga hono “tuku pilīsone” ʻa Paulá, naʻá ne malanga ki he faʻahinga takatakai kiate iá.​—Fil. 1:13, 14; Ngā. 28:16-24.

6. Ko e hā naʻe akoʻi ʻe Paula ki he niʻihi kehé?

6 Naʻe ngāue lelei taha ʻaki ʻe Paula ʻa hono taimí. Naʻá ne faʻa fakaafeʻi ʻa e niʻihi kehe ke kau mo ia ʻi he ngāue fakafaifekaú. Ko e fakatātaá, ʻi heʻene fuofua fononga fakamisinalé, naʻá ne ʻave ʻa Sione Maʻake, pea ʻi heʻene fononga hono uá, naʻá ne ʻave ʻa Tīmote. (Ngā. 12:25; 16:1-4) ʻOku ʻikai ha veiveiua naʻe feinga mālohi ʻa Paula ke akoʻi ki he ongo tangata ko ení ʻa e founga ke fokotuʻutuʻu maau ai ha fakatahaʻanga, founga ke fakahoko ai ʻa e ngāue fakatauhisipí pea mo e founga ke hoko ai ko ha faiako ola lelei.​—1 Kol. 4:17.

Faʻifaʻitaki kia Paula ʻaki ʻa e mateuteu ke faifakamoʻoni (Sio ki he palakalafi 7) *

7. ʻE lava fēfē ke muimui ʻa e kau mātuʻá ki he ekinaki ʻa Paula ʻi he ʻEfesō 6:14, 15?

7 Lēsoní. Ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau faʻifaʻitaki kia Paula ʻaki ʻenau malanga mei he fale ki he fale pea nau toe mateuteu foki mo loto-lelei ke fai ha fakamoʻoni ʻi he taimi kotoa pē. (Lau ʻa e ʻEfesō 6:14, 15.) Ko e fakatātaá, ʻoku lava ke nau fai ha fakamoʻoni ʻi heʻenau ʻalu ki falekoloá pe ʻi honau ʻapi ngāué. Pe ʻi he taimi ʻoku nau kau ai ʻi he ngaahi poloseki langa fakateokalatí, ʻe lava ke nau vahevahe atu ʻa e ongoongo leleí ki he kaungāʻapí mo e kau tuʻuaki koloá. Hangē ko Paulá, ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau ngāueʻaki ʻa e taimi ʻoku nau fakamoleki ʻi he ngāue fakafaifekaú ke akoʻi ʻa e niʻihi kehé, ʻo kau ai ʻa e kau sevāniti fakafaifekaú.

8. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ko e hā nai ʻe fiemaʻu ke fai ʻe ha mātuʻa?

8 Ko e kau mātuʻá ʻoku totonu ke ʻoua ʻaupito te nau fuʻu femoʻuekina ʻi hono fakahoko ʻa e ngāue ʻi he fakatahaʻangá pe ʻi he sēketí kae ʻikai ke ʻi ai hanau taimi ki he ngāue fakamalangá. Ke hanganaki mafamafatataú, ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻe fiemaʻu nai ke ʻoua te nau tali ha vāhenga-ngāue ʻe niʻihi. Hili ha fakakaukau ʻi he faʻa lotu, te nau ʻiloʻi nai heʻikai lava ke nau fai ha ngāue koeʻuhí he te nau taʻetokangaʻi ai ʻa e ngaahi meʻa mahuʻinga angé. ʻOku kau ki heni ʻa hono fakahoko ʻa e lotu fakafāmilí ʻi he uike taki taha, kau kakato ʻi he ngāue fakamalangá, pe akoʻi ʻenau fānaú ki he ngāue ko iá. ʻOku faingataʻa ki he niʻihi ke fakafisi ke tali ha monū ʻo e ngāué, ka ʻoku lava ke nau fakapapauʻi ʻoku mahinoʻi ʻe Sihova ʻenau holi ke hoko ʻo mafamafatatau ʻi he meʻa kotoa pē.

HOKO KO HA TAUHI-SIPI TOKANGA

9. Ko e hā ʻa e pole ʻoku fehangahangai mo e kau mātuʻa femoʻuekiná?

9 ʻUhinga ʻoku hoko ai ia ko ha polé. Ko e kakai ʻa Sihová ʻoku nau hokosia ʻa e ngaahi ʻahiʻahi lahi. Lolotonga ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosi ko ení, ko kitautolu kotoa ʻoku tau fiemaʻu ʻa e fakalototoʻa, poupou mo e fakafiemālie. Pea ʻi ha taimi ʻe fiemaʻu ʻe he niʻihi ʻa e tokoni ke fakaʻehiʻehi ai mei he tōʻonga halá. (1 Tes. 5:14) Ko e moʻoni, heʻikai lava ʻe he kau mātuʻá ʻo toʻo atu ʻa e ʻahiʻahi kotoa ʻoku fehangahangai mo e kakai ʻa Sihová. Neongo ia, ʻoku fiemaʻu ʻe Sihova ke fai ʻe he kau mātuʻá ʻa e meʻa kotoa ʻoku nau malavá ke fakalototoʻaʻi mo maluʻi ʻene fanga sipí. ʻE lava fēfē ke maʻu ʻe he kau mātuʻa femoʻuekiná ʻa e taimi ke ʻoatu ai ʻa e tokoni ʻoku fiemaʻú?

Fakaongoongoleleiʻi ʻa e niʻihi kehé pea langa hake kinautolu (Sio ki he palakalafi 10, 12) *

10. ʻI he fehoanaki mo e 1 Tesalonaika 2:7, naʻe anga-fēfē tokanga ʻa Paula ki he kakai ʻa Sihová?

10 Faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Naʻe kumi ʻa Paula ki he ngaahi founga ke fakaongoongoleleiʻi ai hono fanga tokouá pea langa hake kinautolu. ʻOku lelei ki he kau mātuʻá ke nau muimui ki heʻene faʻifaʻitakiʻanga anga-ʻofá ʻaki ʻa e fakafeangai manavaʻofa ki he kakai ʻa Sihová. (Lau ʻa e 1 Tesalonaika 2:7.) Naʻe fakapapauʻi ʻe Paula ki hono kaungālotú naʻá ne ʻofa ʻiate kinautolu pea naʻe ʻofa ʻa Sihova ʻiate kinautolu. (2 Kol. 2:4; ʻEf. 2:4, 5) Naʻe fakafeangai ʻa Paula ki he faʻahinga ʻi he fakatahaʻangá ko e ngaahi kaumeʻa, ʻo vaheʻi ʻa e taimi ke feohi mo kinautolu. Naʻá ne fakahaaʻi ʻene falala kiate kinautolú ʻaki ʻene lea tauʻatāina fekauʻaki mo ʻene ngaahi manavaheé mo e vaivaiʻangá tonu. (2 Kol. 7:5; 1 Tīm. 1:15) Neongo ia, naʻe ʻikai tokangataha ʻa Paula ki heʻene ngaahi palopalemá. ʻI hono kehé, naʻá ne loto ke tokoniʻi hono fanga tokouá.

11. Ko e hā naʻe akonakiʻi ai ʻe Paula hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné?

11 ʻI he taimi ʻe niʻihi, naʻe fiemaʻu ʻe Paula ke akonakiʻi hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Ka naʻe ʻikai ʻaupito ke ne fai ia koeʻuhí ke ʻaʻau atu ai ki tuʻa ʻene ʻitá. Naʻá ne fai ʻa e akonakí koeʻuhí naʻá ne tokanga kiate kinautolu pea loto ke maluʻi kinautolu mei he ngaahi fakatuʻutāmakí. Naʻá ne feinga ke ʻai ʻene akonakí ke faingofua ke mahinoʻi pea naʻá ne tokanga ki he anga ʻo ʻenau fakafeangai ki aí. Ko e fakatātaá, ʻi ha tohi ki he kau Kolinitoó, naʻe ʻoatu ai ʻe Paula ha akonaki mālohi. Hili hono hiki ʻa e tohi ko iá, naʻá ne fekau atu ʻa Taitusi kiate kinautolu. Naʻe loto-moʻua ʻa Paula pe naʻe anga-fēfē ʻenau fakafeangai ki heʻene tohí. He fiefia ē ko ia ʻi heʻene ʻiloʻi naʻa nau tali lelei ʻa e akonakí!​—2 Kol. 7:6, 7.

12. ʻE lava fēfē ke fakaivimālohiʻi ʻe he kau mātuʻá ʻa e kaungālotú?

12 Lēsoní. Ko e kau mātuʻá ʻe lava ke nau muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ʻaki ʻa e fakamoleki ʻa e taimi mo e kaungālotú. Ko e founga ʻe taha ke fai ai ení ko e aʻu tōmuʻa ki he fakataha ʻa e fakatahaʻangá koeʻuhí ke fai ha fetalanoaʻaki mohu ʻuhinga mo e niʻihi kehé. Ko ha miniti siʻi pē ʻoku faʻa fiemaʻu ke ʻoatu ai ha fakalototoʻa anga-ʻofa ki ha tokoua pe tuofefine. (Loma 1:12; ʻEf. 5:16) Ko ha mātuʻa ʻoku muimui ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá te ne fakaivimālohiʻi foki ʻa e kaungālotú ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá ke langa hake kinautolu pea ke fakapapauʻi ange ʻoku ʻofa ʻa e ʻOtuá ʻiate kinautolu. ʻIkai ko ia pē, ʻokú ne fakahāhā ʻene ʻofá ki he faʻahinga ʻokú ne tokangaʻí. ʻOkú ne fetuʻutaki maʻu pē kiate kinautolu pea kumi ki ha faingamālie ke fakaongoongoleleiʻi ai kinautolu. ʻI he taimi ʻoku fiemaʻu ai ki ha mātuʻa ke ne ʻoatu ha akonaki, ʻokú ne fakatefito ia ʻi he Folofola ʻa e ʻOtuá. ʻOkú ne lea hangatonu kae anga-lelei koeʻuhí ʻokú ne loto ke nau fakafeangai lelei ki heʻene akonakí.​—Kal. 6:1.

FEKUKI MO E NGAAHI VAIVAIʻANGA FAKAFOʻITUITUÍ

13. ʻOku anga-fēfē hono uesia ʻe he ngaahi vaivaiʻanga fakafoʻituituí ha mātuʻa?

13 ʻUhinga ʻoku hoko ai ia ko ha polé. Ko e kau mātuʻá ʻoku ʻikai ke nau haohaoa. Hangē pē ko e tokotaha kotoa, ʻoku nau fai ʻa e ngaahi fehālaaki. (Loma 3:23) ʻOku nau fāinga nai ʻi he taimi ʻe niʻihi ke maʻu ha vakai mafamafatatau ki honau ngaahi vaivaiʻangá. Ko e niʻihi ʻoku nau fuʻu tokangataha nai ki honau ngaahi fakangatangatá ʻo nau hoko ai ʻo loto-siʻi. Ko e niʻihi ia ʻoku nau fakavave nai ke kumi kalofanga ʻi heʻenau fai ʻa e ngaahi tōnounoú, ʻo nau hoko ai ʻo fakafiefiemālie pea ʻikai fai ha fakatonutonu.

14. Fakatatau ki he Filipai 4:13, naʻe anga-fēfē hono tokoniʻi ʻe he anga-fakatōkilaló ʻa Paula ke fekuki mo hono ngaahi vaivaiʻangá?

14 Faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Naʻe lāuʻilo anga-fakatōkilalo ʻa Paula heʻikai lava ke ne fekuki mo hono ngaahi vaivaiʻangá ʻiate ia pē. Naʻá ne fiemaʻu ʻa e mālohi mei he ʻOtuá. ʻI he konga ki muʻa ʻo e moʻui ʻa Paulá, naʻá ne hoko ko ha tokotaha fakatanga taʻefieauna mo anga-kakaha ʻo e kau Kalisitiané. Ka ki mui ange ai, naʻá ne fakahaaʻi ʻene ngaahi tōnounoú pea loto-lelei ke liliu ʻene fakakaukaú mo hono angaʻitangatá. (1 Tīm. 1:12-16) ʻI he tokoni ʻa Sihová, naʻe hoko ʻa Paula ko ha tauhi-sipi anga-ʻofa, manavaʻofa mo anga-fakatōkilalo. Naʻá ne mātuʻaki lāuʻilo ki heʻene ngaahi taʻehaohaoá; neongo ia, naʻá ne fili ke falala ki he fakamolemole ʻa Sihová kae ʻikai ke nōfoʻi ʻi heʻene ngaahi tōnounoú. (Loma 7:21-25) Naʻe ʻikai ke ne ʻamanekina ke ne haohaoa. ʻI hono kehé, naʻá ne ngāue mālohi ke fakaleleiʻi hono angaʻitangata faka-Kalisitiané pea falala anga-fakatōkilalo ki he tokoni ʻa Sihová ke fakahoko ʻene ngāué.​—1 Kol. 9:27; lau ʻa e Filipai 4:13.

Ngāue mālohi ke ikuʻi ʻa e vaivaiʻanga fakafoʻituituí (Sio ki he palakalafi 14-15) *

15. Ko e hā ʻa e vakai mafamafatatau ʻoku totonu ke maʻu ʻe he kau mātuʻá fekauʻaki mo honau ngaahi vaivaiʻangá?

15 Lēsoní. Ko e kau mātuʻá naʻe ʻikai fakanofo kinautolu koeʻuhí ʻoku nau haohaoa. Neongo ia, ʻoku ʻamanekina mai ʻe Sihova ke nau fakahaaʻi ʻenau ngaahi fehālaakí pea fakatupulekina ʻa e angaʻitangata faka-Kalisitiané. (ʻEf. 4:23, 24) Ko ha mātuʻa ʻoku totonu ke ne sivisiviʻi ʻa ia tonu ʻo fakatatau ki he Folofola ʻa e ʻOtuá pea fai ha fakatonutonu pē ʻoku fiemaʻu. Pea ʻe tokoniʻi leva ia ʻe Sihova ke hoko ʻo fiefia mo lavameʻa.​—Sēm. 1:25.

FEKUKI MO E TAʻEHAOHAOA ʻA E NIʻIHI KEHÉ

16. Ko e hā ʻe lava ke hoko kapau ʻoku tokangataha ha mātuʻa ki he ngaahi taʻehaohaoa ʻa e niʻihi kehé?

16 ʻUhinga ʻoku hoko ai ia ko ha polé. Ko e kau mātuʻá ʻoku nau lāuʻilo nai ki he ngaahi taʻehaohaoa ʻa e faʻahinga ʻi he fakatahaʻangá koeʻuhí ko ʻenau ngāue vāofi mo kinautolú. Kae kehe, kapau heʻikai tokanga ʻa e kau mātuʻá ʻe lava ke nau hoko ʻo ʻita, anga-kakaha pe faifakamaau. Naʻe fakatokanga ʻa Paula ki he kau Kalisitiané ko Sētane te ne saiʻia ke nau fai pehē.​—2 Kol. 2:10, 11.

17. Naʻe anga-fēfē vakai ʻa Paula ki hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné?

17 Faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Naʻá ne tauhi maʻu ha vakai pau ki hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Naʻá ne ʻiloʻi lelei ʻenau ngaahi fehālaakí, he ʻi he taimi ʻe niʻihi ko ʻenau ngaahi tōʻongá naʻe aʻu ʻo uesia fakafoʻituitui ai ia. Neongo ia, naʻe ʻiloʻi ʻe Paula ʻoku ʻikai ʻuhinga hono fai pē ʻe ha taha ha fehālaaki ʻokú ne hoko ai ko ha tokotaha kovi. Naʻá ne ʻofa ʻi hono fanga tokouá pea tokangataha ki honau ngaahi ʻulungaanga leleí. Kapau naʻe fāinga ʻa hono fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné ke fai ʻa e meʻa ʻoku totonú, naʻá ne fakakaukau ko ʻenau fakaueʻilotó naʻe lelei pea naʻa nau fiemaʻu pē ha tokoni.

18. Ko e hā ʻokú ke ako mei he founga naʻe fakafeangai ai ʻa Paula ki he tuʻunga ʻo ʻIuotia mo Siniteké? (Filipai 4:1-3)

18 Ko e fakatātaá, fakakaukau ki he anga ʻo e fakafeangai ʻa Paula ki ha ongo tuofāfine ʻi he fakatahaʻanga ʻi Filipaí. (Lau ʻa e Filipai 4:1-3.) Ko ʻIuotia mo Siniteke ʻoku hā ngali naʻá na fakaʻatā ʻa e ngaahi faikehekehe fakafoʻituituí ke ne fakatupunga ha vākovi ʻi hona vahaʻá. Naʻe ʻikai ke anga-kakaha pe faifakamaau ʻa Paula; naʻá ne tokangataha ki hona ngaahi ʻulungaanga leleí. Naʻá na hoko ko ha ongo tuofāfine faitōnunga pea naʻe lelei ʻa hona ongoongó. Naʻe ʻiloʻi ʻe Paula naʻe ʻofa ʻa Sihova ʻiate kinaua. Ko e vakai pau ʻa Paula ki he ongo tuofāfine ko ení naʻe ueʻi ai ia ke ne fakalototoʻaʻi kinaua ke fakaleleiʻi ʻena fetōkehekeheʻakí. Naʻe toe tokoniʻi ai ia ke tauhi maʻu ʻene fiefiá peá ne kaumeʻa vāofi ai pē mo e faʻahinga ʻi he fakatahaʻanga ko iá.

Feinga ke ʻoua ʻe fakamāuʻi ʻa e niʻihi kehé (Sio ki he palakalafi 19) *

19. (a) ʻE lava fēfē ke tauhi maʻu ʻe he kau mātuʻá ha vakai pau ki he kaungālotú? (e) Ko e hā ʻe lava ke ke ako mei he fakatātā ʻo e mātuʻa ʻokú ne fakamaʻa ʻa e Fale Fakatahaʻangá?

19 Lēsoní. Kau mātuʻa, vakai ki he ngaahi ʻulungaanga lelei ʻoku maʻu ʻe ho fanga tokouá mo e fanga tuofāfiné. Ko e tokotaha taki taha ʻoku taʻehaohaoa; neongo ia, ʻoku maʻu ʻe he tokotaha taki taha ha ʻulungaanga ʻe lava ke tau ʻofeina ai kinautolu. (Fil. 2:3) Ko e moʻoni, ʻe fiemaʻu nai ki he kau mātuʻá mei he taimi ki he taimi ke fakatonutonu ʻa e fakakaukau ʻa ha tokoua pe tuofefine. Kae hangē ko Paulá, ko e kau mātuʻá ʻoku totonu ke nau feinga ke sio fakalaka atu ʻi he ngaahi lea mo e tōʻonga fakatupu ʻita ʻa ha tokotaha. ʻI hono kehé, ʻoku lelei ke nau tokangataha ki he ʻofa ʻa e tokotaha ko iá kia Sihová, ko ʻene kātaki ʻi he tauhi ki he ʻOtuá, pea mo ʻene malava ke fai ʻa e meʻa ʻoku leleí. Ko e kau mātuʻa ʻoku nau maʻu ha vakai paú ʻoku nau fakatupulekina ha ʻātakai māfana mo ʻofa ʻi he fakatahaʻangá.

HOKOHOKO ATU KE FAʻIFAʻITAKI KIA PAULA

20. ʻE lava fēfē ke hokohoko atu ʻa e maʻu ʻaonga ʻa e kau mātuʻá mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá?

20 Kau mātuʻa, ʻe ʻaonga kiate kimoutolu ke hokohoko atu ke ako ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá. Ko e fakatātaá, ʻi he Tataki Fakaefekumi Maʻá e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová, ʻe lava ke ke sio ki he kaveinga “Tohi Tapu” pea ʻalu ki he kaveinga tokoni “Kakai ʻi he Tohi Tapú” pea ʻalu leva ki he “Paula (Saula ʻo Tāsisi).” ʻI hoʻo lau ha fakamatala mei ai, ʻeke hifo kiate koe, ‘ʻE lava fēfē ke tokoniʻi au ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa Paulá ke tauhi maʻu ʻeku fiefiá lolotonga ʻeku fakahoko ʻeku ngāue ko ha mātuʻá?’

21. Ko e hā ʻe lava ke fakapapauʻi ʻe he kau mātuʻá?

21 Kau mātuʻa, manatuʻi ʻoku ʻikai kole atu ʻe Sihova ke mou hoko ʻo haohaoa; ʻokú ne kole atu ke mou hoko ʻo faitōnunga. (1 Kol. 4:2) Naʻe houngaʻia ʻa Sihova ʻi he ngāue mālohi mo e faitōnunga ʻa Paulá. ʻE lava ke mou fakapapauʻi ʻoku fakamahuʻingaʻi foki ʻe he ʻOtuá ʻa e meʻa ʻoku mou fai ʻi heʻene ngāué. Ko Sihova heʻikai ʻaupito ke ne “fakangaloʻi hoʻomou ngāué pea mo e ʻofa naʻa mou fakahaaʻi ki hono huafá, ʻi he tauhi mo e tokoni hokohoko kuo mou fai ki he kakai tapú.”​—Hep. 6:10.

HIVA 87 Haʻu! ʻO Fakaivifoʻou

^ pal. 5 He houngaʻia ē ko kitautolu ke maʻu ʻaonga mei he ngāue mālohi ʻa e kau mātuʻa ʻofa mo tokangá! ʻI he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he pole anga-maheni ʻe fā ʻoku nau fehangahangai mo ia. Te tau toe lāulea ki he founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e ʻapositolo ko Paulá ʻa e kau mātuʻá ʻi he ʻahó ni ke fekuki mo e ngaahi pole ko iá. Ko e fakamatala ko ení te ne tokoniʻi kitautolu kotoa ke kaungāongoʻi mo ʻetau kau mātuʻá pea ueʻi kitautolu ke fakahāhā ʻa e ʻofa mo e poupou kiate kinautolu.

^ pal. 61 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: ʻI he foki ha tokoua mei hono ʻapi ngāué, ʻokú ne vahevahe ʻa e ongoongo leleí mo ha kaungāngāue.

^ pal. 63 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha mātuʻa ʻokú ne fakalototoʻaʻi loto-māfana ha tokoua ʻokú ne hehema ke fakamavaheʻi ia.

^ pal. 65 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha tokoua ʻokú ne ʻoatu ʻa e faleʻi ʻaonga ki ha taha ʻokú ne ʻita ʻi ha meʻa.

^ pal. 67 FAKAMATALA ʻO E FAKATĀTĀ: Ko ha mātuʻa ʻoku ʻikai ke ne fakaangaʻi ha tokoua kuo fakaleluʻi mei hono fai ha ngāue naʻá ne pole ki ai.