Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 14

Nobaalu​—Amuzumanane Kumwiiya Mwaapostolo Paulo

Nobaalu​—Amuzumanane Kumwiiya Mwaapostolo Paulo

“Amwiiye ndime.”​—1KOR. 11:1.

LWIIMBO 99 Myaanda-myaanda Yabakwesu

IZILI MUCIBALO *

1-2. Mbuti cikozyanyo camwaapostolo Paulo mbocikonzya kubagwasya baalu mazuba aano?

 MWAAPOSTOLO Paulo wakali kubayanda kapati bakwesu. Wakabeleka canguzu kutegwa abagwasye. (Mil. 20:31) Akaambo kaceeci, abalo basyominyina bakali kumuyanda kapati Paulo. Aciindi cimwi, “bakalila kapati” ciindi baalu baku Efeso nobakamvwa kuti tabakamuboni limbi. (Mil. 20:37) Mbubwenya buyo, abalo baalu balabayanda kapati bakwesu abacizyi alimwi balabeleka canguzu kutegwa babagwasye. (Flp. 2:16, 17) Nokuba boobo, zimwi ziindi balajana buyumuyumu. Ncinzi cikonzya kubagwasya kubuzunda buyumuyumu oobo?

2 Baalu ibabeleka canguzu balakonzya kwiiya cikozyanyo ca Paulo. (1Kor. 11:1) Tanaakali mungelo. Paulo wakali muntu uutalondokede, zimwi ziindi iwakali kujana buyumuyumu kucita ciluzi. (Rom. 7:18-20) Alimwi wakali kulwana abuyumuyumu bwiindene-indene. Pele Paulo tanaakatyompwa naa kucileka kukkomana. Kwiinda mukwiiya Paulo, baalu balakonzya kubulwana buyumuyumu mbobajana alimwi akuzumanana kubelekela Jehova calukkomano. Atubone mbobakonzya kucita oobo.

3. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci, alimwi tulagwasyigwa buti?

3 Mucibalo eeci, tulalanga-langa buyumuyumu mbobajana baalu: (1) kujana ciindi cakukambauka akulanganya mikuli iimbi, (2) kujana ciindi cakukulwaizya bakwesu abacizyi, (3) kuliyumya kukutyompwa akaambo kakulezya kwabo (4) kuliyumya akaambo kakulezya kwabamwi. Mpoonya tulalanga-langa Paulo mbwaakabuzunda buyumuyumu oobo alimwi akubona baalu mbobakonzya kwiiya cikozyanyo cakwe.

KUJANA CIINDI CAKUKAMBAUKA AKULANGANYA MIKULI IIMBI

4. Nkaambo nzi ncocikonzya kubakatazya baalu kujana ciindi cinji cakukambauka?

4 Ncocikonzya kukatazya. Kunze buyo lyakusololela mulimo wakukambauka, baalu balijisi mikuli iimbi minji. Mucikozyanyo, balacincana kweendelezya muswaangano wamukati kansondo akusololela Ciiyo ca Bbaibbele Cambungano. Alimwi balapa amakani aambi. Balabeleka canguzu kuyiisya bakutausi alimwi balakkomana kukulwaizya bakwesu abacizyi. (1Pet. 5:2) Baalu bamwi balatola lubazu mumulimo wakuyaka akubambulula Maanda aa Bwami alimwi amasena aamwi aakukombela. Nokuba boobo, mbubwenya mbuli basikumwaya boonse mumbungano, mulimo uuyandika kapati kubaalu, nkukambauka makani mabotu.—Mt. 28:19, 20.

5. Ncikozyanyo nzi Paulo ncaakapa kali mukambausi?

5 Ncobakonzya kwiiya baalu kucikozyanyo ca Paulo. Ku Bafilipi 1:10, Paulo ulatwaambila kaambo ikakamupa kuzwidilila, wakati: “Kuti musinizye zintu ziyandika kapati.” Paulo wakalutobela lulayo oolu. Wakapegwa mulimo wakukambauka, alimwi kwamyaka minji mulimo ooyu wakaubona kuba cintu ciyandika kapati. Wakakambauka “mubuleya alimwi akuŋanda aŋanda.” (Mil. 20:20) Alimwi kunyina naakali kukambauka buyo aciindi cigaminide naa buzuba bomwe mumvwiki. Wakali kukambauka kubusena buli boonse alimwi kufwumbwa ciindi naakali kukonzya kucita oobo. Mucikozyanyo, naakali kulindila beenzinyina ku Atene, wakakambauka makani mabotu kunkamu yabantu bamwi balemekwa, mpoonya bamwi bakakatambula kasimpe. (Mil. 17:16, 17, 34) Noliba leelyo “naakaangidwe nketani,” Paulo wakabakambaukila aabo ibakamuzingulukide.—Flp. 1:13, 14; Mil. 28:16-24.

6. Milimo nzi Paulo njaakayiisya bamwi?

6 Paulo wakacibelesya kabotu ciindi. Kanji-kanji, wakali kubatamba bamwi kuti bamusangane mumulimo wakukambauka. Mucikozyanyo, mulweendo lwakwe lwakusaanguna lwabumisyinali, wakaunka a Johane uutegwa Marko, mpoonya lwabili, wakaunka a Timoteyo. (Mil. 12:25; 16:1-4) Tacidoonekwi buya kuti Paulo wakabeleka canguzu kuyiisya baalumi aaba kweendelezya mbungano, mbokucitwa nyendo zyabweembezi alimwi ambobakali kukonzya kuba bamayi bacibwene.—1Kor. 4:17.

Amwiiye cikozyanyo ca Paulo kwiinda mukulibambila kupa bumboni (Amubone muncali 7) *

7. Mbuti baalu mbobakonzya kutobela lulayo lwa Paulo iluli ku Baefeso 6:14, 15?

7 Ciiyo. Baalu balakonzya kumwiiya Paulo kwiinda mukukambauka kuŋanda aŋanda alimwi akuba bantu balibambilide kupa bumboni kufwumbwa ciindi. (Amubale Baefeso 6:14, 15.) Mucikozyanyo, balakonzya kupa bumboni ciindi nobaunka kuyakuula zintu naa nobali kumulimo. Alimwi ciindi nobayaka Ŋanda ya Bwami, balakonzya kukambaukila bantu bakkala munsi-munsi alimwi anobaunka kuyakuula zintu. Mbubwenya mbuli Paulo, baalu balakonzya kuyiisya bamwi, kubikkilizya abakutausi ciindi nobabeleka limwi mumulimo wakukambauka.

8. Ncinzi baalu ncobayandika kucita zimwi ziindi?

8 Baalu tabeelede kujata bubi kapati kulanganya mikuli yambungano naa yamubbazu cakuti mane babula aciindi cakukambauka. Kutegwa bacikonzye kucita zintu zyoonse nzyobeelede kucita, zimwi ziindi beelede kukaka mikuli iiyungizyidwe. Kwiinda mukuzinzibala kuyeeya alimwi akupaila, balakonzya kubona kuti, ikuti baizumina mikuli eeyo, inga baalilwa kucita zintu zimwi ziyandika kapati. Zintu mbuli kusololela kukomba kwamumukwasyi nsondo ansondo, kutola lubazu cakumaninina mumulimo wakukambauka naa kuyiisya bana babo kukambauka. Bamwi cilabayumina kukaka mikuli iiyungizyidwe, pele balakonzya kuba masimpe kuti Jehova ulamvwisya luyandisisyo ndobajisi lwakucita zintu zimwi cakulomya.

KUBA MWEEMBEZI UUBIKKILA MAANO

9. Mbuyumuyumu nzi baalu ibajisi bubi mbobajana?

9 Ncocikonzya kukatazya. Bantu ba Jehova balajana masunko manji. Mumazuba aaya aamamanino, toonse tuyandika kukukwaizyigwa, kugwasyigwa alimwi akuumbulizyigwa. Zimwi ziindi bamwi bayandika lugwasyo kutegwa batantamuke micito mibyaabi. (1Tes. 5:14) Masimpe kuti baalu tabakonzyi kwaagusya masunko woonse bantu ba Jehova ngobajana. Nokuba boobo, Jehova uyanda kuti bacite zyoonse nzyobakonzya kutegwa kabakulwaizya mbelele akuzikwabilila. Mbuti baalu ibajisi kale bubi mbobakonzya kujana ciindi cakugwasya bakwesu abacizyi?

Amubalumbaizya alimwi akabakulwaizya bamwi (Amubone muncali 10, 12) *

10. Kweelana a 1 Batesalonika 2:7, mbuti Paulo mbwaakabalanganya bantu ba Jehova?

10 Ncobakonzya kwiiya baalu kucikozyanyo ca Paulo. Paulo lyoonse wakalilibambilide kubalumbaizya alimwi akubakulwaizya bakwesu. Baalu inga bacita kabotu kwiiya cikozyanyo ca Paulo caluyando kwiinda mukubeendelezya kabotu bantu ba Jehova. (Amubale 1 Batesalonika 2:7.) Paulo wakabaambila basyominyina kuti ulabayanda alimwi akuti awalo Jehova ulabayanda. (2Kor. 2:4; Ef. 2:4, 5) Boonse mumbungano wakali kubabona kuti mbalongwe, alimwi wakali kujana ciindi cakuba ambabo. Wakatondezya kuti ulabasyoma kwiinda mukubaambila caantangalala kujatikizya zintu nzyaakali kulibilika alimwi akulezya kwakwe. (2Kor. 7:5; 1Tim. 1:15) Nokuba boobo, Paulo kunyina naakabikkila buyo maano kumapenzi aakwe. Muciindi caboobo, wakali kuyanda kugwasya bakwesu abacizyi.

11. Nkaambo nzi Paulo ncaakali kubapa lulayo bakwesu abacizyi?

11 Zimwi ziindi, Paulo wakeelede kubapa lulayo bakwesu abacizyi. Pele kunyina naakacita boobo akaambo kakunyema. Wakali kucita oobo nkaambo wakali kubabikkila maano alimwi wakali kuyanda kubakwabilila kuntenda ziindene-indene. Wakasola kupa lulayo munzila njobakali kukonzya kulumvwisya alimwi wakali kuyanda kuti balutambule. Mucikozyanyo, mulugwalo ndwaakalembela bana Korinto, Paulo wakapa lulayo lwanguzu. Naakamana kululemba, wakatuma Tito kulimbabo. Paulo wakaliyandide kuzyiba mbobakali kuyoolutambula lugwalo lwakwe. Eelo kaka wakakkomana kuzyiba kuti bakalutambula lulayo lwakwe akulubesya!—2Kor. 7:6, 7.

12. Mbuti baalu mbobakonzya kuyumyayumya bakwesu abacizyi?

12 Ciiyo. Baalu balakonzya kutobela cikozyanyo ca Paulo kwiinda mukujana ciindi cakuba antoomwe abakombinyina. Nzila imwi mbobakonzya kucita boobo, nkwiinda mukusika cakufwambaana kumiswaangano kutegwa babe amibandi iikulwaizya. Kanji-kanji, citola ciindi cisyoonto buyo kukulwaizya mukwesu naa mucizyi. (Rom. 1:12; Ef. 5:16) Mwaalu uutobela cikozyanyo ca Paulo ubelesya Jwi lya Leza kukulwaizya bakwesu abacizyi alimwi akubaambila kuti Leza ulabayanda. Kuyungizya waawo, ulatondezya kuti ulabayanda kwiinda mukubabikkila maano aabo mbalanganya. Ulajana ciindi cakubandika ambabo alimwi akubalumbaizya. Ciindi mwaalu napa lulayo, ubelesya Jwi lya Leza. Ulalupa cacigaminina, pele caluzyalo kutegwa ooyo ngwapa lulayo acikonzye kulutambula.—Gal. 6:1.

KULIYUMYA KUKULEZYA KWABO

13. Mbuti kulezya kwabo mbokukonzya kubajatikizya baalu?

13 Ncocikonzya kukatazya. Baalu tabalondokede. Mbubwenya mbuli bantu boonse, balalubizya. (Rom. 3:23) Zimwi ziindi, cilakonzya kubakatazya kuzibona munzila yeelede zintu kujatikizya kulezya kwabo. Baalu bamwi balakonzya kubikkila maano kapati kulezya kwabo cakuti mane batyompya. Bamwi balakonzya kuyeeya kuti kulezya kwabo kunyina mbokubede, akuti tabayandiki kucinca.

14. Kweelana a Bafilipi 4:13, mbuti kulicesya mbokwakamugwasya Paulo kuzunda kulezya kwakwe?

14 Ncobakonzya kwiiya baalu kucikozyanyo ca Paulo. Akaambo kakuti Paulo wakali kulicesya, wakalizyi kuti takonzyi kukuzunda kulezya ooko munguzu zyakwe. Wakali kuyandika kugwasyigwa a Leza. Kumatalikilo, Paulo wakali kubapenzya kapati Banakristo. Pele kumbele, wakakuzyiba kulezya kwakwe alimwi wakalilibambilide kucinca. (1Tim. 1:12-16) Pele kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, Paulo wakaba mweembezi siluyando, siluzyalo alimwi uulicesya. Paulo walizyi kuti wakali kulezya mumbazu zinji, pele kunyina naakabikkila maano kukulezya kwakwe, muciindi caboobo, wakalijisi lusyomo lwakuti Jehova ulamulekelela. (Rom. 7:21-25) Kunyina naakali kulangila kucita zintu cakulondoka. Muciindi caboobo, wakabeleka canguzu kutegwa abe abube bwa Bunakristo alimwi cakulicesya wakasyoma Jehova kuti amugwasye kuzuzikizya mulimo wakwe.—1Kor. 9:27; amubale Bafilipi 4:13.

Amubeleke canguzu kutegwa muzunde kulezya kwanu (Amubone muncali 14-15) *

15. Mbuti baalu mbobakonzya kuzibona munzila yeelede zintu kujatikizya kulezya kwabo?

15 Ciiyo. Nokuba kuti baalu balasalwa, tabalondokede pe. Pele ncayanda buyo Jehova ncakuti kabazyi kuti balalubizya alimwi akuti beelede kubeleka canguzu kutegwa babe abube bwa Bunakristo. (Ef. 4:23, 24) Mwaalu weelede kulilingula kwiinda mukubelesya Jwi lya Leza kutegwa abone mwayandika kucinca. Mpoonya Jehova uyoomugwasya kuba alukkomano alimwi akuzwidilila.—Jak. 1:25.

KULIYUMYA KUKULEZYA KWABAMWI

16. Ncinzi cikonzya kucitika kuti baalu kababikkila kapati maano kukulezya kwabamwi?

16 Ncocikonzya kukatazya. Baalu balakonzya kukuzyiba kulezya kwabamwi mumbungano akaambo kakuti babelekela antoomwe. Nokuba boobo, kuti naa tiibacenjela, baalu balakonzya kutalika kunyema, kuba bakali naa kutababona munzila yeelede bamwi. Paulo wakacenjezya Banakristo kuti Saatani mbwayanda kuti bacite oobo.—2Kor. 2:10, 11.

17. Ino Paulo wakali kubabona buti bakwesu abacizyi?

17 Ncobakonzya kwiiya baalu kucikozyanyo ca Paulo. Paulo wakali kubabona munzila yeelede bakwesu abacizyi. Wakalikuzyi kabotu-kabotu kulezya kwabo, nkaambo zimwi ziindi zintu nzyobakali kucita zyakali kumunyemya. Nokuba boobo, Paulo wakalizyi kuti ikuti muntu walubizya, tacaambi kuti muntu ooyo mubi. Wakali kubayanda bakwesu abacizyi alimwi wakali kubikkila buyo maano kubube bwabo bubotu. Ciindi bakwesu abacizyi nobakali kukatazyigwa kucita ciluzi, wakalizyi kuti bakalijisi makanze mabotu, pele bayandika buyo lugwasyo.

18. Ncinzi ncomwiiya kujatikizya Paulo mbwaakeendelezya bukkale ibwakali akati ka Yuwodiya a Sintike? (Bafilipi 4:1-3)

18 Mucikozyanyo, amubone Paulo mbwaakagwasya bacizyi bobilo bamumbungano yaku Filipi. (Amubale Bafilipi 4:1-3.) Kuboneka kuti Yuwodiya a Sintike bakaimpana akuleka kumvwana. Paulo kunyina naakabanyemena naa kubabona munzila iitaluzi, pele wakabikkila maano kubube bwabo bubotu. Bacizyi aaba basyomeka bakamubelekela Jehova kwaciindi cilamfwu. Paulo wakalizyi kuti Jehova ulabayanda. Akaambo kakuti Paulo wakababona munzila iiluzi bacizyi aaba, wakabakulwaizya kuti babambe luumuno. Akaambo kakuti Paulo wakali kubikkila maano kubube bubotu bwabamwi, wakazumanana kuba alukkomano alimwi akuba azilongwe ziyumu abaabo ibakali mumbungano yaku Filipi.

Mutanikubayeeyeli zintu zitali kabotu bamwi (Amubone muncali 19) *

19. (a) Mbuti baalu mbobakonzya kubabona munzila yeelede bakwesu abacizyi? (b) Ncinzi ncomukonzya kwiiya kucifwanikiso camwaalu uusalazya Ŋanda ya Bwami?

19 Ciiyo. Nobaalu, amubikkile maano kubube bubotu mbobajisi bakwesu abacizyi. Toonse tatulondokede; nokuba boobo, aumwi ulijisi bube bubotu mbotukonzya kukkomanina. (Flp. 2:3) Masimpe kuti, ciindi aciindi baalu balakonzya kupa mukwesu naa mucizyi lulayo. Pele mbubwenya mbuli Paulo, baalu beelede kusolekesya kutabikkila maano kapati kumajwi aanyemya naa micito yamuntu ooyo. Muciindi caboobo, inga bacita kabotu kubikkila buyo maano kuluyando ndwajisi kuli Jehova muntu ooyo, kuliyumya kwakwe mukubelekela Jehova alimwi akuti ulakonzya kucita kabotu. Baalu ibabikkila buyo maano kubube bubotu mbobajisi bamwi, bagwasya bakwesu abacizyi kulimvwa kuyandwa abantu boonse mumbungano.

AMUZUMANANE KUMWIIYA PAULO

20. Mbuti baalu mbobakonzya kuzumanana kugwasyigwa acikozyanyo ca Paulo?

20 Nobaalu mulakonzya kugwasyigwa kapati ikuti mwazumanana kwiiya cikozyanyo ca Paulo. Mucikozyanyo, mu Watch Tower Publications Index, amuunke amutwe wamakani wakuti, “Paul akatwe kamakani kakuti, “example for elders.” Ciindi nomubala makani aali ansi aakatwe aaka, amulibuzye kuti, ‘Mbuti cikozyanyo ca Paulo mbocikonzya kundigwasya kuba alukkomano ciindi nondizuzikizya mulimo wangu wabwaalu?’

21. Ndusyomo nzi ndobeelede kuba andulo baalu?

21 Nobaalu, amuyeeye kuti Jehova talangili kuti mulondoke buya; uyanda buyo kuti kamusyomeka. (1Kor. 4:2) Jehova wakamukkomanina Paulo akaambo kakubeleka canguzu alimwi akusyomeka. Andinywe mulakonzya kuba alusyomo lwakuti Leza ulaukkomanina mulimo ngomumubelekela. Alimwi ‘takailubi milimo yanu alimwi aluyando ndomutondezya kuzina lyakwe kwiinda mukubabelekela alimwi akuzumanana kubabelekela basalali.’—Heb. 6:10.

LWIIMBO 87 Amuboole Mukatalusyigwe!

^ munc. 5 Eelo kaka tulalumba kapati kumulimo mupati ngobabeleka baalu basiluyando alimwi ibabikkila maano! Mucibalo eeci tulalanga-langa buyumuyumu bone mbobajana baalu. Kuyungizya waawo, tulalanga-langa cikozyanyo camwaapostolo Paulo mbocikonzya kubagwasya baalu mazuba aano kubulwana buyumuyumu oobo. Cibalo eeci cilatugwasya toonse kubeetelela baalu, alimwi cilatukulwaizya kubayanda akubagwasya.

^ munc. 61 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mukwesu ukambaukila mubelesinyina makani mabotu ciindi nobakotoka.

^ munc. 63 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Calubomba mwaalu ukulwaizya mukwesu uujisi cilengwa cakulizandula.

^ munc. 65 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mukwesu ugwasya muntu umwi iwanyema akaambo kacintu cimwi cacitika.

^ munc. 67 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mwaalu kunyina naamubona munzila iitaluzi mukwesu iwanyonganizyigwa afooni, muciindi cakubikkila maano kumulimo.