وقىرمان ساۋالدارى
سامۋيلدىڭ 2-جازباسى 21:7—9-تارماقتاردا ٴداۋىت «مەپىبوشەتكە جانى اشىپ، امان الىپ قالعان» بولسا، ال كەيىن مەپىبوشەتتى ولتىرەتىن ادامدارعا ۇستاپ بەرگەنىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
كوبىسى بۇل جاعدايدى ٴبىر وقىعاندا «داۋىت نەگە بۇلاي ەتكەن» دەپ تۇسىنبەي قالادى. ٴبىراق، نەگىزىندە، بۇل جەردە اتتاس ەكى بولەك ادام جايىندا ايتىلىپ تۇر. ٴقازىر وسى جاعدايدى جان-جاقتى قاراستىرىپ، قانداي ساباق الاتىنىمىزدى كورەيىك.
يسرايل پاتشاسى ساۋلدىڭ جەتى ۇلى مەن ەكى قىزى بولدى. ونىڭ تۇڭعىشى جوناتان ەدى. كەيىن ساۋلدىڭ ريسپا دەگەن كانيزاگى وعان ۇل تۋىپ بەرىپ، وعان مەپىبوشەت دەگەن ەسىم بەرىلدى. ٴبىر قىزىعى، جوناتاننىڭ دا مەپىبوشەت دەگەن ۇلى بولدى. دەمەك، ساۋلدىڭ ۇلىنىڭ دا، نەمەرەسىنىڭ دە ەسىمى مەپىبوشەت بولعان.
ٴبىر كەزدەرى ساۋل يسرايلدە تۇرىپ جاتقان گيبەوندىقتاردى جەك كورىپ، ولاردىڭ كوزىن جويماقشى بولادى. ٴبىراق بۇنىسى ۇلكەن قاتەلىك ەدى، ويتكەنى ەشۋانىڭ كەزىندە يسرايلدىڭ قاۋىم باسشىلارى گيبەوندىقتارمەن بەيبىت كەلىسىمگە تۇرعان بولاتىن (ەشۋا 9:3—27).
بۇل كەلىسىم ساۋلدىڭ كۇنىندە دە ٵلى كۇشىندە بولاتىن. ٴبىراق ول ونى بۇزىپ، گيبەوندىقتاردى جويىپ جىبەرمەكشى بولدى. كيەلى كىتاپتا: «ساۋل گيبەوندىقتاردى ٶلتىردى، سوندىقتان ولاردىڭ قانى سونىڭ جانە اۋلەتىنىڭ موينىندا»،— دەپ جازىلعان (سام. 2-ج. 21:1). كەيىن يسرايلدىڭ تاعىنا ٴداۋىت وتىردى. سوندا امان قالعان گيبەوندىقتار ونىڭ الدىنا كەلىپ، ساۋلدىڭ وسى سوراقى قىلمىسى جايلى ايتىپ بەردى. ٴداۋىت ولاردان بۇل كىنانى وتەۋ ٷشىن نە ىستەي الاتىنىن سۇرادى. ويتكەنى ەحوبا ساۋلدىڭ وسى قىلمىسىنىڭ كەسىرىنەن يسرايلگە باتاسىن بەرمەي قويعان ەدى. گيبەوندىقتار بۇل ٷشىن اقشالاي قۇن تالاپ ەتكەن جوق. ٴبىراق ولاردى «جويىپ جىبەرگىسى كەلگەن» ادامنىڭ جەتى ۇلىن بەرۋدى سۇراپ، ولاردى ولىمگە كەسپەكشى بولادى (مۇس. 4-ج. 35:30، 31). ٴداۋىت گيبەوندىقتاردىڭ ٶتىنىشىن ورىندادى (سام. 2-ج. 21:2—6).
ول ۋاقىتتا ساۋل مەن جوناتان سوعىستا قازا بولىپ كەتكەن ەدى. ٴبىراق جوناتاننىڭ بالا كەزىندە ەكى اياعى مايىپ بولىپ قالعان مەپىبوشەت دەگەن ۇلى ٴتىرى بولاتىن. ول اتاسىنىڭ گيبەوندىقتارعا قارسى ۇيىمداستىرعان شايقاسىنا قاتىسپاعان. كەزىندە ٴداۋىت جوناتانمەن دوستىق كەلىسىمگە تۇرىپ، ٴسوز بايلاسىپ قويعان ەدى. ال بۇل كەلىسىمنىڭ يگىلىگىن جوناتاننىڭ ۇرپاعى دا، ياعني مەپىبوشەت تە، كورۋ كەرەك-ٴتىن (سام. 1-ج. 18:1؛ 20:42). بۇل جايلى كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «داۋىت مەپىبوشەتكە جانى اشىپ، ونى امان الىپ قالدى. ويتكەنى كەزىندە مەپىبوشەتتىڭ اكەسى ساۋل ۇلى جوناتانمەن ەحوبانىڭ الدىندا ٴسوز بايلاسقان ەدى» (سام. 2-ج. 21:7).
ٴبىراق ٴداۋىت گيبەوندىقتاردىڭ سۇراعاندارىن بەردى. ول گيبەوندىقتارعا ساۋلدىڭ ەكى ۇلىن (بىرەۋىنىڭ ەسىمى مەپىبوشەت ەدى) جانە بەس نەمەرەسىن ۇستاپ بەردى (سام. 2-ج. 21:8، 9). وسى ارەكەتىمەن ٴداۋىت قان توگىلگەن جەردى كىنادان ارىلتتى.
بۇل وقيعا جاي عانا بولىپ كەتكەن جاعداي ەمەس. ٴبىز بۇدان ماڭىزدى ٴبىر جايتتى تۇسىنەمىز. قۇداي زاڭىندا: «اكەلەرىنىڭ ٸسى ٷشىن بالالارى ولىمگە كەسىلمەسىن»،— دەپ انىق ايتىلعان بولاتىن (مۇس. 5-ج. 24:16). ەگەر ساۋلدىڭ ەكى ۇلى مەن بەس نەمەرەسى كىناسىز بولعاندا، ەحوبا ولاردىڭ ولىمگە كەسىلگەنىن ماقۇلداماس ەدى. زاڭدا: «اركىم ٶز كۇناسى ٷشىن ولىمگە كەسىلۋ كەرەك»،— دەپ تە ايتىلعان بولاتىن. سوعان قاراعاندا، ساۋلدىڭ الگى جەتى ۇرپاعىنىڭ گيبەوندىقتاردى جەر بەتىنەن قۇرتۋعا قانداي دا ٴبىر قاتىسى بولعان بولسا كەرەك. ناتيجەسىندە ولار وزدەرىنىڭ جامان ٸسى ٷشىن جازاعا تارتىلدى.
بۇل وقيعادان قانداي قورىتىندى شىعارۋعا بولادى؟ ادام: «مەن جاي عانا بۇيرىقتى ورىندادىم»،— دەپ، جاساعان جامان ٸسى ٷشىن اقتالا المايدى. كيەلى كىتاپتا مىنا دانا سوزدەر بەكەرگە ايتىلماعان: «جۇرەتىن جولىڭدى تەگىستە، سوندا نىق باسىپ جۇرەسىڭ العا» (ناق. س. 4:24—27؛ ەفەس. 5:15).
