TAQ röj kowan nchʼpü qakʼuʼx (yojmayon), ya riʼ nbʼanö chë nqanaʼ jun nimaläj bʼis pa qan (Prov. 12:25). ¿Kʼo anaʼon rït ya riʼ? ¿Kʼo anaʼon chë achiʼel ta ma yatel ta chik chkiwäch ri kʼayewal? We ke riʼ, ma ayonïl ta rït anaʼon riʼ. Kʼïy chqë röj najin nqachajij jun qachʼalal yawaʼ, kamnäq jun qachʼalal, qaqʼaxan jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o xa bʼa achkë na chik jun kʼayewal ri rukʼison qachqʼaʼ chqä rubʼanon chë ma kiʼ ta qakʼuʼx. ¿Achkë ütz nqaʼän taq kowan nchʼpü qakʼuʼx? a

Ri xbʼanatäj rkʼë David, ri qʼatöy tzij, nukʼüt chqawäch achkë ütz nqaʼän taq kowan nchʼpü qakʼuʼx. Ryä xeruqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal chqä kan xxiʼin rij rukʼaslemal (1 Sam. 17:34, 35; 18:10, 11). ¿Achkë xuʼän David taq kowan xchʼpü rukʼuʼx? ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij?

David kan xkijqaj kiʼ ri kʼayewal xepë chrij. Jun tzʼetbʼäl. Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj taq najin wä nanmäj chwäch Saúl. Taq David chqä ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë xetzolin pä chpan jun chʼaʼoj, xkitzʼët chë ri kikʼulel xkileqʼaj äl ri kʼo pa kachoch, xkikʼät qa kachoch chqä xekikʼwaj äl ri ki-familias. ¿Achkë xuʼän David? Le Biblia nuʼij reʼ: «David chqä ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë xkichäp jun mamaʼ oqʼej. Xkiʼän riʼ kʼa taq ma xekowin ta chik xeʼoqʼ rma xkʼis kichqʼaʼ». Y ma xa xuʼ ta riʼ, ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë xkajoʼ xkikamsaj chë abʼäj (1 Sam. 30:1-6). Achiʼel nqatzʼët, David kʼo wä oxiʼ kʼayewal chwäch: nxiʼin wä rij kikʼaslemal ru-familia, ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë xkajoʼ xkikamsaj y Saúl najin wä nukanuj rchë nukamsaj. Kantzij na wä chë David kan kowan xchʼpü rukʼuʼx.

Ye kʼa ¿achkë xuʼän ryä? David kan chanin «xkʼutuj rutoʼik che rä Jehová ru-Dios rchë xkʼuqeʼ rukʼuʼx». Ryä xuʼän riʼ rma rukʼulun wä che rä nukʼutuj rutoʼik che rä Dios chqä nchʼobʼon chrij ri achkë rubʼanik toʼon pä rma Dios chpan rukʼaslemal (1 Sam. 17:37; Sal. 18:2, 6). David chqä xqʼalajin chwäch chë nkʼatzin chë yë Jehová nkʼwan rubʼey. Rma riʼ xkʼutuj che rä achkë kʼo chë nuʼän. Taq Jehová xuʼij yän pä che rä achkë kʼo chë nuʼän, ryä kan chanin xuʼän riʼ. Rma riʼ, Jehová xyaʼ utzil pa ruwiʼ David chqä pa kiwiʼ ri achiʼaʼ ri ye bʼenäq rkʼë, chqä xekowin xekiköl ki-familias chqä ri achkë kʼo kikʼë (1 Sam. 30:7-9, 18, 19). ¿Xatzʼët rït achkë oxiʼ xuʼän David? Ryä xchʼö rkʼë Jehová rchë xkʼutuj rutoʼik che rä, xchʼobʼon chrij ri achkë rubʼanik toʼon pä rma Dios chqä xuʼän ri xuʼij pä Jehová che rä. ¿Achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij David? Tqatzʼetaʼ oxiʼ rubʼanik.

1. Qchʼö rkʼë Dios. Taq nqanaʼ chë kowan nchʼpü qakʼuʼx, ütz nqaʼij che rä Jehová chë tqrtoʼ pä rchë nqatamaj achkë kʼo chë nqaʼän. Röj kan jaʼäl xtnaʼ qan we yalöj xtqchʼö rkʼë chqä xtqaʼij che rä achkë najin nbʼanö chë nchʼpü qakʼuʼx. Chqä ütz pa qan nqchʼö wä rkʼë we xa xuʼ ya riʼ ütz nuʼän chqawäch ri hora riʼ. Ronojel mul ri nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová najin nqakʼüt chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij, achiʼel xuʼän David. Ryä xuʼij: «Yë Jehová ri mamaʼ wabʼäj, ri nyaʼö wuchqʼaʼ chqä ri nkolö wchë. Ri n-Dios ya riʼ wabʼäj ri akuchï ntoʼ wä wiʼ» (Sal. 18:2). Ye kʼa, ¿kʼo komä utzil nqïl we nqchʼö rkʼë Dios? Jun precursora ri rubʼiniʼan Kahlia nuʼij: «Taq ya xichʼö yän rkʼë Dios, rïn kan jaʼäl nnaʼ wan. Ri yichʼö rkʼë Jehová yirutoʼ rchë yichʼobʼon achiʼel nchʼobʼon ryä chqä rchë nkʼuqbʼaʼ más nkʼuʼx chrij». Kantzij na wä chë ri nqchʼö rkʼë Jehová ya riʼ jun utziläj spanïk ruyaʼon ryä chqë ri nqrtoʼ rchë ma nchʼpü ta chik más qakʼuʼx.

 2. Qchʼobʼon chrij ri rubʼanon pä Jehová pa qawiʼ. Taq yachʼobʼon chrij ri aqʼaxan pä chpan akʼaslemal, ¿nnatäj jun kʼayewal chawä ri ma ta xakowin xaqʼax chpan xa ta Jehová ma ta xaturtoʼ? Taq nqchʼobʼon chrij achkë rubʼanik xerutoʼ Jehová ri rusamajelaʼ ojer chqä achkë rubʼanik yojurtoʼon röj, riʼ nuʼän chë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij chqä nqrtoʼ rchë ma kan ta más chik nchʼpü qakʼuʼx (Sal. 18:17-19). Jun ukʼwäy bʼey ri rubʼiniʼan Joshua xuʼij: «Rïn ntzʼibʼan qa jaruʼ mul ruyaʼon pä Jehová chwä ri nkʼutun che rä. Ke riʼ nnatäj chwä taq kʼo jun xinkʼutuj che rä chqä kan xyaʼ pä ri xkʼatzin chwä». Taq nqchʼobʼon chrij ri rubʼanon pä Jehová pa qawiʼ, ya riʼ kan xtqrtoʼ rchë ma kan ta kowan chik xtchʼpü qakʼuʼx.

3. Tqabʼanaʼ ri nuʼij pä Jehová chqë. Taq kʼo nkʼatzin nqachaʼ nqaʼän, naʼäy tqakanuj qatoʼik chpan le Biblia, rma chriʼ yeqïl wä ri más ütz taq naʼoj (Sal. 19:7, 11). Ye kʼïy kitzʼeton chë taq nkinukʼuj rij jun versículo chpan le Biblia, más nqʼalajin chkiwäch achkë rubʼanik nkismajij pa kikʼaslemal. Jarrod, jun ukʼwäy bʼey, nuʼij: «Taq nnukʼuj rij jun versículo, más nqʼax chi nwäch ri naʼoj ye kʼo chpan. Reʼ yirutoʼ rchë nqʼax chi nwäch achkë nrajoʼ Jehová chë nbʼän, rchë napon Ruchʼaʼäl pa wan chqä rchë ntäj nqʼij rchë nbʼän ri nqä chwäch ryä». Taq nqakanuj qatoʼik rkʼë Jehová chpan le Biblia chqä nqaʼän ri nuʼij pä chqë, kan xtqatamaj achkë ütz nqaʼän taq kowan nchʼpü qakʼuʼx.

David retaman wä chë rchë ma nchʼpü ta chik más rukʼuʼx nkʼatzin wä rutoʼik Jehová che rä. Y rma kan xtyoxij ri toʼïk xyaʼöx che rä, ryä xuʼij: «Rkʼë ruchqʼaʼ Dios rïn yikowin yijoteʼ pa ruwiʼ jun mamaʼ tzʼaq». Chqä xuʼij: «Ri kʼaslïk Dios ya riʼ nyaʼö wuchqʼaʼ» (Sal. 18:29, 32). Rkʼë jbʼaʼ nqanaʼ chë ri kʼayewal ri najin yeqaqʼaxaj kan ye achiʼel ta mamaʼ taq tzʼaq ri ma nqkowin ta nqjoteʼ pa kiwiʼ, ye kʼa rkʼë rutoʼik Jehová nqkowin nqqʼax chkiwäch ri kʼayewal riʼ. We röj nqchʼö rkʼë Jehová, nqchʼobʼon chrij jontir ri rubʼanon pä pa qawiʼ chqä nqaʼän ri nqä chwäch ryä, ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä xtyaʼ pä uxlanen pa qan chqä qachqʼaʼ rchë ma kan ta más chik xtchʼpü qakʼuʼx.