Kɔ i nun ndɛ'n su trele

Kɔ like ng'ɔ o fluwa'n nun'n su trele

LIKE SUANLƐ 17

Niɛn mun, amun nian Enisi i ajalɛ’n su

Niɛn mun, amun nian Enisi i ajalɛ’n su

“Fɔ nga ɔ nin tu wɔ’n, nán se kɛ a timan. Afin ɔ ti ɔ bɔbɔ ɔ nyrunnyan. Ɔ ti kɛ njuaba yɛ ɔ wla ɔ kɔmin sa.”—NYA. 1:8, 9.

JUE 137 E niaan bla Klistfuɛ kpa mun

I SU FITILƐ *

Be su yo Timote i batɛmun. Aklunjɔɛ’n w’a kun i nin Enisi nin i nannan Loisi be kpo. (An nian ndɛ kpɔlɛ 1 nun.)

1-2. (1) ?Wan yɛle Enisi? (2) ?Kɛ ɔ́ úkɛ i wa’n, sa benin wie mun yɛ be kleli i yalɛ-ɔ? (3) Amun kan foto ng’ɔ o fluwa’n i bui’n su’n i ndɛ.

 KANNZƐ Biblu’n w’a kanman Timote i batɛmun yolɛ’n i ndɛ’n, sanngɛ e si kɛ blɛ sɔ’n nun’n i nin Enisi i klun jɔli dan. (Nya. 23:25) Maan e bu sa sɔ’n i akunndan kan e nian. Timote w’a jra nzue’n nun. I nin Enisi nin i nannan Loisi be jinjin ce’n su lɛ. Loisi le Enisi nun, yɛ srilɛ o be nuan. Kɛ bé fá Timote bé mlɔ́n i nzue’n nun’n, Enisi i klun titi i kan. Sanngɛ kɛ Timote fín nzue’n nun fíte m’ɔ́ srí’n, aklunjɔɛ m’ɔ kunnin Enisi i kpo’n ti’n ɔ sunnin. Kannzɛ i wa Timote i like klelɛ w’a yoman pɔpɔ’n, sanngɛ ɔ kwla ukɛli i naan w’a klo Zoova nin i Wa Zezi Klisi. ?Sanngɛ kɛ ɔ́ úkɛ i wa’n, sa benin wie mun yɛ be kleli i yalɛ-ɔ?

2 Timote i si nin i nin be kɔman asɔnun kunngba’n nun. I si ti Glɛki yɛ i nin nin i nannan bla be ti Zifu. (Yol. 16:1) I nun mɔ Timote te yo gbanflɛn kan’n, i nin Enisi nin i nannan bla Loisi be kacili Klisifuɛ. Sanngɛ i baba liɛ’n w’a kaciman Klisifuɛ wie. ?Yɛ Timote li? ?Ɔ́ káci Klisifuɛ wie? Blɛ sɔ’n nun’n, nn w’a yo kaklaka. Ɔ maan i bɔbɔ yɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn. ?Ɔ́ sú i baba su? ?Annzɛ ɔ́ nánti Zifu’m be mmla mɔ be fa kleli i kaan nun’n i su? ?Annzɛ kusu ɔ́ káci Klisifuɛ?

3. ?Kɛ nga Nyanndra Mun 1:8, 9 fa kan’n sa’n, kɛ Zoova wun kɛ niɛn’m be mian be ɲin be uka be mma mun naan b’a kaci i janvuɛ’n i sɔ’n yo i sɛ?

3 Andɛ kusu’n, niɛn nga be ti Klisifuɛ’n be klo be awlobofuɛ mun kpa. Yɛ be kunndɛ kpa kɛ bé úka be mma mun naan be nin Zoova be afiɛn mantan kpa. E si kɛ, kɛ Ɲanmiɛn wun be ɲin mɔ be mian be yo sɔ’n, i sɔ’n yo i fɛ dan. (An kanngan Nyanndra Mun 1:8, 9 nun.) I kpa bɔbɔ’n, ɔ ukali niɛn kaka naan b’a kwla uka be mma mun naan b’a su i.

4. ?Sa benin wie mun yɛ be kle niɛn wie’m be yalɛ andɛ-ɔ?

4 Ɔ ju wie’n, niɛn’m be kwla usa be wun sɛ be mma’m bé sú Zoova kɛ Timote sa-o. Afin be si kɛ Satan i mɛn nga nun’n, sa kpanngban be kle be mma’m be yalɛ. (1 Piɛ. 5:8) Asa ekun’n, niɛn wie’m be ngunmin yɛ be ta be mma mun-ɔn. Yɛ wie’m be liɛ’n, be wun’m be suman Zoova. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Klisitinin. * Ɔ seli kɛ: “Min wun’n ti bian kpa yɛ ɔ niɛn i mma’m be lika kpa. Sanngɛ ɔ kunndɛman kɛ i mma’m be kaci Zoova i Lalofuɛ wie. I sɔ’n boli min wla dan yɛ n sunnin kpɛ sunman. Afin n siman sɛ min mma’m bé sú Zoova wie-o.”

5. ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn?

5 Niɛn mun, kɛ Enisi sa’n amun kwla uka amun mma mun naan b’a su Zoova kpa. Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán wafa nga amun kwla niɛn i ajalɛ’n su’n i ndɛ. É wá wún wafa nga amun ijɔlɛ’n nun nin amun ayeliɛ’n nun’n, amun kwla kle amun mma’m be ajalɛ kpa’n. Asa ekun’n, é wá kán wafa nga Zoova kwla uka amun’n i ndɛ wie.

AMUN KLE BA’M BE AJALƐ KPA AMUN IJƆLƐ’N NUN

6. ?Kɛ nga 2 Timote 3:14, 15 fa kan’n sa’n, ngue yɛ ɔ ukali Timote naan w’a kaci Klisifuɛ-ɔ?

6 Timote i bakan nun’n, i manmin miɛnnin i ɲin kleli i “Ɲanmiɛn ndɛ’n.” Wafa nga Zifu’m be fa wun Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ’n, i su yɛ ɔ niannin yɛ ɔ fa kleli i-ɔ. Kɛ mɔ blɛ sɔ’n nun’n, Enisi siman Zezi Klisi i su ndɛ fi ti’n, ɔ siman like kaka. Ɔ nin i sɔ ngba’n, kan ng’ɔ si i m’ɔ fa kleli Timote’n ɔ kwla ukɛ i naan w’a kaci Klisifuɛ. ?Sanngɛ Timote káci Klisifuɛ sakpa? Blɛ sɔ’n nun’n, nn w’a yo kaklaka. Ɔ maan sɛ ɔ́ káci Klisifuɛ’n, i bɔbɔ yɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn. Timote ‘lafili’ Zezi i su ndɛ nanwlɛ’n su. Yɛ e si kɛ i manmin ukɛli i kpa naan w’a kwla yo sɔ. (An kanngan 2 Timote 3:14, 15 nun.) Kannzɛ bɔbɔ w’a yoman pɔpɔ’n, sanngɛ Enisi kwla ukɛli i wa’n naan w’a su Zoova. I lɛ nun’n, ɔ yoli i dunman Enisi’n i nuan su sa. Afin dunman sɔ’n i bo’n yɛle “sran m’ɔ kwla’n.”

7. ?Kɛ be yoli Timote i batɛmun’n, ngue yɛ Enisi kwla yo naan Timote w’a su Zoova kpa titi-ɔ?

7 Kɛ Timote kplinnin su kɛ be yo i batɛmun’n, ajalɛ kpa yɛ ɔ fɛli i lɛ-ɔ. Sanngɛ srɛ te kun i manmin kan. Kɔlɛ’n ɔ usɛli i wun kɛ: ?Ngue yɛ min wa’n wá yó-ɔ? ?Yɛ sɛ ɔ nin sran tɛ wie’m be san nun naan be saci i ti nun nin? ?Ɔ́ sé kɛ ɔ́ kó dí suklu Atɛnin lɔ naan ɔ́ fá ngwlɛlɛfuɛ nga be o lɔ’n be ndɛ’n su? ?Ɔ́ sáci i blɛ’n nin i wunmiɛn’n nin i gbanflɛn nzue’n aɲanbeun ninnge’m be kunndɛlɛ nun? Nán Enisi yɛ ɔ́ klé i wa’n ajalɛ ng’ɔ́ fá’n niɔn. Sanngɛ ɔ kwla ukɛ i naan w’a fa ajalɛ kpafuɛ’n. ?Wafa sɛ? Yɛle kɛ ɔ kwla ukɛ i wa’n titi naan ɔ klo Zoova tankaan kpa yɛ ɔ si like nga Zezi yo mannin be’n i su ye. Niɛn nga be wun’m be suman Zoova’n, kɛ ɔ ko yo naan b’a uka be mma mun naan b’a klo Zoova’n ɔ timan pɔpɔ manman be. Sanngɛ nán be kunngba-ɔ. Niɛn nga be wun’m be su Zoova bɔbɔ’n, i sɔ yolɛ’n ti kekle man be wie. ?I lɛ nun’n wafa sɛ yɛ Enisi i su ndɛ’n kwla uka be-ɔ?

8. ?Wafa sɛ yɛ niɛn nga be wun’m be su Zoova’n, be kwla suan be wun’m be bo be mma’m be like klelɛ’n nun-ɔn?

8 Amun kle amun mma’m be Biblu’n nun like. Niɛn mun, kannzɛ bɔbɔ amun wun’m be su Zoova’n, sanngɛ Zoova kunndɛ kɛ amun suan be bo amun mma’m be like klelɛ’n nun. Like kun mɔ amun kwla yo’n yɛle kɛ amun suan ajalɛ nga amun wun’m be fa naan amun a kwla su Ɲanmiɛn awlo lɔ titi’n be bo. Kpɛkun amun kan ajalɛ sɔ’m be ndɛ kpa, yɛ amun bu like nga amun kwla yo naan blɛ nga amún sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n w’a yo aklunjɔɛ blɛ’n i akunndan. Asa’n, amun kwla uka amun wun mun naan b’a wun Biblu’n nun ndɛ ng’ɔ kwla uka amun awlofuɛ’m be kpa’n. Kpɛkun sɛ amun mma’m be nun wie’m be kwla wun fluwa A kwla di aklunjɔɛ tititi! i nun ndɛ’n i wlɛ’n, amun bo su kle amun wun mun naan amun fa kle be like.

9. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka niɛn nga be wun’m be suman Zoova’n naan b’a kle be mma’m be like-ɔ?

9 Niɛn wie’m be liɛ’n, be yɛ ɔ fata kɛ be kle be mma’m be like-ɔ. Afin be ngunmin yɛ be ta be mma mun-ɔn, annzɛ be wun’m be timan Zoova i Lalofuɛ. Sɛ i sɔ sa’n wo ɔ su wie’n, nán maan srɛ kun wɔ. Zoova kwla uka wɔ. Fa ninnge ng’ɔ sin i anuannzɛ’n i lika fa man e’n kle ɔ mma’m be like. Asa’n, a kwla usa siɛ nin niɛn nga be ta be mma’m be kpa’n wafa nga kɛ bé sú Ɲanmiɛn awlo lɔ’n be fa ninnge sɔ’m be uka be mma mun’n. * (Nya. 11:14) Asa kusu’n, Zoova kwla uka wɔ naan a nin ɔ mma’m b’a koko yalɛ kpa. Srɛ i kɛ ɔ uka wɔ naan w’a si kosan nga a kwla fa usa ɔ mma mun naan w’a si be klun ndɛ’n. (Nya. 20:5) A kwla usa be kɛ: “?Sa benin yɛ ɔ kle wɔ yalɛ suklu lɔ-ɔ?” Sɛ a usa be sɔ’n amún kókó yalɛ klanman.

10. ?Like uflɛ nga niɛn’m be kwla yo naan b’a kan Zoova i ndɛ b’a kle be mma mun’n yɛle benin?

10 Blɛ kwlaa nga amun ɲɛn i wun atin’n, amun kan Zoova i ndɛ be kle ba mun. Amun kan sran wafa nga Zoova ti’n nin ninnge ng’ɔ yo mannin amun’n be ndɛ kle be. (Mml. 6:6, 7; Eza. 63:7) I li sɛ amun kwlá kleman be like awlo lɔ’n, yɛ i sɔ yolɛ’n ti cinnjin kpa’n niɔn. Klisitinin mɔ e kɛnnin i ndɛ’n seli kɛ: “Kɛ mɔ awlo lɔ’n n kwlá kleman min mma’m be like’n ti’n, blɛ kwlaa nga n ɲɛn i wun atin’n n kan Zoova i ndɛ n kle be. I wie yɛle kɛ ɔ ju wie’n e ko nantinanti kanngan annzɛ e fu alie kun nun e ko wlanwlan nzue’n i ɲin su. Blɛ sɔ’n nun’n, n fa be ɲin n sie i ninnge nga Zoova yili be’n nin ninnge uflɛ mɔ be kwla uka e naan e nin i y’a tra janvuɛ’n be su. Kɛ min mma’m be ɲinnin kan’n, n wlali be fanngan kɛ be ngunmin be suan Biblu’n nun like.” Amun kan Zoova i anuannzɛ’n nin aniaan’m be wun ndɛ kpa kle be. Nán amun kan asɔnun kpɛnngbɛn’m be wun ndɛ tɛ. Afin sɛ amun yo sɔ’n, cɛn nga sa wie tɔ amun mma’m be su’n, be su ko wunman be wun.

11. ?Kɛ nga Zaki 3:18 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ niɛn’m be yo naan awlo nun tɔ fɔun-ɔn?

11 Amun yo naan awlo nun tɔ fɔun. Amun yi i nglo kɛ amun klo amun wun nin amun mma mun. Amun kan amun wun’m be ndɛ kpa kle amun mma mun, yɛ amun wla be fanngan kɛ be kusu be yo sɔ wie. Sɛ amun yo sɔ’n awlo nun tɔ́ fɔun. Ɔ maan amún kwlá úka ba’m be kpa naan b’a si Zoova. (An kanngan Zaki 3:18 nun.) Be flɛ aniaan bian kun kɛ Zozɛfu. Ɔ ti ngunmin atin bofuɛ yɛ ɔ tran Rumanin. I nun m’ɔ te yo kaan’n, i baba yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan i bɔbɔ nin i manmin nin i niaan’m b’a suman Zoova. Ɔ seli kɛ: “Min manmin miɛnnin i ɲin kpa naan awlo nun w’a tɔ fɔun. Kɛ baba fa ya m’ɔ yo ninnge mun’n, manmin kusu luɛluɛ i. Asa ekun’n, kɛ ɔ sie i nzɔliɛ i kɛ e su yo ɲin kekle i su’n, ɔ nin e koko ndɛ ng’ɔ o Efɛzifuɛ Mun 6:1-3 nun’n i su yalɛ. Kpɛkun ɔ fa e ɲin sie i baba i nzuɛn kpa’n su. Yɛ ɔ kan like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi i’n i ndɛ kle e. I sɔ m’ɔ yoli ti’n, ɔ buli sa kaka be nuan nɲa.”

AMUN KLE BA’M BE AJALƐ KPA AMUN AYELIƐ’N NUN

12. ?Kɛ nga 2 Timote 1:5 fa kan’n sa’n, Enisi i ajalɛ kpa’n ti’n ngue yɛ Timote yoli-ɔ?

12 An kanngan 2 Timote 1:5 nun. Enisi kleli i wa Timote i ajalɛ kpa. Ɔ kleli i kɛ, kɛ be se kɛ be lafi Ɲanmiɛn su’n, i sɔ’n i ɲin fite be ayeliɛ’n nun. (Zak. 2:26) Timote wunnin i manmin i ayeliɛ’n nun kɛ ɔ klo Zoova tankaan kpa. Asa ekun’n, ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ kɛ i manmin su Zoova’n, ɔ di aklunjɔɛ kpa. ?Sanngɛ Enisi i ajalɛ sɔ’n ɲannin ta Timote su? Ɛɛn. Afin akoto Pɔlu seli kɛ Timote lafi Ɲanmiɛn su kpa kɛ i nin sa. Sanngɛ nɛ́n ngbɛn ti yɛ Timote lafili Ɲanmiɛn su kpa-ɔ. Ɔ fɛli i ɲin sieli i i nin Enisi i ayeliɛ’n su, yɛ ɔ yoli kɛ i sa. Andɛ kusu’n, niɛn kpanngban be ‘ukeman be nuan’ sanngɛ be nzuɛn kpa’n ti’n be awlobofuɛ wie’m be su Zoova wie. (1 Piɛ. 3:1, 2) Ɔ kusu a kwla yo like kunngba’n. ?Wafa sɛ?

13. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ niɛn’m be yo naan be nin Zoova be afiɛn mantan kpa-ɔ?

13 Amun yo naan amun nin Zoova amun afiɛn mantan kpa. (Mml. 6:5, 6) E si kɛ kɛ niɛn kaka sa’n, amun mian amun ɲin be nian amun mma’m be lika kpa. I wie yɛle kɛ amun di junman naan amun a ɲan sika b’a nian be lika. Wie liɛ bɔbɔ’n, be lika nianlɛ ti’n amun ɲanman amun ti amun lafiman. Kpɛkun amun yo ninnge uflɛ wie mun ekun. Sanngɛ ɔ fataman kɛ amun mma’m be lika nianlɛ’n ti’n, amun ɲin kpa Zoova i sulɛ’n su. Amun ngunmin amun srɛ Ɲanmiɛn, amun suan Biblu’n nun like, yɛ amun tran aɲia’m be kwlaa be bo. Sɛ amun yo sɔ’n, amun nin Zoova amun afiɛn mántan kpa. Kpɛkun amún klé amun awlobofuɛ mun nin sran uflɛ be ajalɛ kpa.

14-15. ?Ngue yɛ Leanin nin Maria nin Zoao be su ndɛ’n kle e-ɔ?

14 Maan e kan gbanflɛn nin talua wie mɔ be nin’m be nzuɛn kpa’n ti’n be kloli Zoova kpɛkun be lafili i su’n be ndɛ. Klisitinin i wa bla kun suan Leanin. Ɔ seli kɛ: “Baba ti’n, awlo lɔ’n e fia yɛ e suan Biblu’n nun like-ɔ. Sanngɛ n sieli i nzɔliɛ kɛ e manmin trannin aɲia’m be kwlaa be bo. Ɔ maan kannzɛ bɔbɔ e siman Biblu’n nun ndɛ kaka’n, sanngɛ i ajalɛ kpa’n ti’n e wa lafili Ɲanmiɛn su. Kwlaa naan y’a bo aɲia’m be bo kɔlɛ bo bɔbɔ’n, e si kɛ ndɛ nga Zoova i Lalofuɛ’m be kan’n ɔ ti nanwlɛ.”

15 Be flɛ aniaan bla kun kɛ Maria. Be baba seli be kɛ nán maan be wɔ aɲia’m be bo. Sɛ ɔ wun i kɛ b’a wɔ aɲia bo’n, kɛ be ba’n ɔ yaci cɛman be. Aniaan bla’n seli kɛ: “Sran ng’ɔ ti yakpafuɛ kɛ n manmin sa’n n nin-a wunman wie le. I nun mɔ n te yo bakan’n, n ti srongble. Sanngɛ kɛ n wunnin i kɛ e manmin fa Zoova i sulɛ’n sie i like kwlaa ɲrun kpɛkun ɔ yo sɔ yakpa su’n, i sɔ’n ukali min naan m’an yoman srongble kun.” Be flɛ aniaan bian kun kɛ Zoao. I baba waan nán maan be kan Ɲanmiɛn ndɛ i awlo’n nun. Aniaan bian’n seli kɛ: “Kɛ n niɛn i sa’n, like ng’ɔ ukali min kpa’n yɛle like nga min manmin yoli’n. Ɔ yoli like kwlaa ng’ɔ kwla yo naan baba i klun w’a jɔ i wun’n. Sanngɛ Zoova sulɛ liɛ’n w’a yacimɛn i yolɛ le.”

16. ?Wafa sɛ yɛ niɛn’m be ajalɛ’n kwla ɲan ta aniaan’m be su-ɔ?

16 Niɛn mun, nán amun wla fi su kɛ amun ajalɛ’n kwla ɲan ta aniaan’m be su. ?Wafa sɛ? Maan e kan wafa nga Enisi i ajalɛ’n ɲannin ta akoto Pɔlu su’n i ndɛ. Pɔlu seli kɛ like nga ti yɛ Timote lafi Ɲanmiɛn su kpa’n, yɛle kɛ i ‘nin Enisi dun mmua lafili Ɲanmiɛn su.’ (2 Tim. 1:5) ?Sanngɛ blɛ benin nun yɛ Pɔlu sieli i nzɔliɛ kɛ Enisi lafi Ɲanmiɛn su-ɔ? Kpɛ klikli ng’ɔ ɔli ngaliɛ dilɛ junman’n i dilɛ m’ɔ juli Listri lɔ’n, ɔ wunnin Loisi nin Enisi. Kpɛkun ɔ ukali be maan be kacili Klisifuɛ. Atrɛkpa’n, blɛ sɔ’n nun yɛ ɔ sieli i nzɔliɛ kɛ Enisi lafi Ɲanmiɛn su-ɔ. (Yol. 14:4-18) Yɛ lele m’ɔ́ fá dí afuɛ 15 i wla te kpɛn Enisi i Ɲanmiɛn sulafilɛ tankaan’n su. Kɛ ɔ klɛli Timote i lɛtri’n, ɔ kɛnnin i ndɛ yɛ ɔ wlali aniaan’m be fanngan kɛ be niɛn i ajalɛ’n su. I sɔ’n kle weiin kɛ Enisi i ajalɛ kpa’n ɲannin ta akoto Pɔlu su. Yɛ e si kɛ ɔ ɲannin ta Klisifuɛ uflɛ wie mun ekun be su. Ɔ maan niɛn mun, kannzɛ amun ngunmin yɛ amun ta amun mma mun’n, annzɛ amun wun’m be suman Zoova’n, sanngɛ amun kwla lafi su kɛ amun ajalɛ’n kpa’n, ɔ wla aniaan’m be fanngan kpa.

Ba’m be like klelɛ naan be su Zoova’n, ɔ fa blɛ. I sɔ’n ti’n, amun tra amun awlɛn. (An nian ndɛ kpɔlɛ 17 nun.)

17. ?Sɛ ɔ yo amun kɛ amun mma’m be faman like nga amun kle be’n su’n, ngue yɛ amun kwla yo-ɔ?

17 ?Yɛ sɛ ɔ yo amun kɛ amun mma’m be faman like nga amun kle be’n su nin? ?Ngue yɛ amun kwla yo-ɔ? Nán amun wla fi su kɛ ba’m be like klelɛ’n fa blɛ. Kɛ nga e fa wun i desɛn’n su sa’n, kɛ sran kun lua like kun’n, ɔ siman sɛ like sɔ’n yó kpa naan ɔ́ sú mma-o. Ɔ nin i sɔ ngba’n, ɔ gua su nzue titi naan ɔ yo kpa. (Mar. 4:26-29) I wafa kunngba’n, niɛn kun kwla usɛ i wun sɛ i mma’m bé fá like ng’ɔ kle be’n su-o. Sɛ bé fá su annzɛ be su faman su’n, i sɔ’n nunman amun sa nun. Sanngɛ sɛ amun mian amun ɲin be kle be like kpa titi’n, i sɔ’n úka be naan cɛn wie lele’n b’a su Ɲanmiɛn.—Nya. 22:6.

AMUN LAFI ZOOVA SU

18. ?Wafa sɛ yɛ Zoova kwla uka amun mma mun naan b’a su i-ɔ?

18 Kɛ ɔ fɛ i laa lele andɛ’n, Zoova ukali gbanflɛn nin talua kpanngban naan b’a kaci i janvuɛ. (Jue. 22:10, 11) Ɔ maan sɛ amun mma’m be kunndɛ kɛ bé sú i’n, ɔ́ úka be wie. (1 Kor. 3:6, 7) Kannzɛ amun mma’m be tuman be klun be suman Zoova kpa bɔbɔ’n, sanngɛ ɔ klo be. (Jue. 11:4) Sɛ ɔ wun i kɛ be kunndɛ kɛ i klun jɔ be wun’n, ɔ́ úka be naan b’a kwla yo sɔ sakpa. (Yol. 13:48; 2 Nyo. 16:9) Zoova kwla uka amun naan amun a kan ndɛ ng’ɔ kwla uka amun mma mun blɛ ng’ɔ ti su’n i nun. (Nya. 15:23) Annzɛ ɔ kwla sin aniaan wie lika uka be. Kɛ be ko yo kaklaka bɔbɔ’n, Zoova kwla yo maan be wla kpɛn ninnge nga amun kleli be be kaan nun’n i su. (Zan 14:26) Sɛ amun ijɔlɛ nun nin amun ayeliɛ nun’n, amun kle amun mma’m be ajalɛ kpa titi’n, Zoova yrá amun su.

19. ?Ngue yɛ niɛn’m be kwla yo naan Zoova i klun w’a jɔ be wun-ɔn?

19 Kannzɛ amun kleli ba’m be like lele naan b’a faman ajalɛ kpa’n, sanngɛ Zoova su yaciman amun klolɛ le. Like nga ti yɛ ɔ klo amun’n, yɛle kɛ amun bɔbɔ amun klo i. Sɛ amun ngunmin yɛ amun ta amun mma mun’n, Zoova ta amun nda kɛ ɔ́ káci amun mma’m be Si yɛ ɔ́ jrán amun bɔbɔ amun sin. (Jue. 68:6) Sɛ amun mma’m bé sú Zoova annzɛ be su sumɛn i’n, i sɔ’n nunman amun sa nun. Sanngɛ sɛ amun lafi Zoova su naan amun mian amun ɲin be uka amun mma’m be kpa’n, Zoova i klun jɔ́ amun wun.

JUE 134 Be klun ba’n ti Ɲanmiɛn i aja like

^ ndɛ kpɔlɛ 5 Like suanlɛ nga nun’n, é wá kán wafa nga niɛn’m be kwla nian Timote i nin Enisi i ajalɛ’n su’n i ndɛ. Asa’n, é kán wafa nga be kwla uka be mma mun naan b’a si Zoova kpa naan b’a klo i’n i ndɛ wie.

^ ndɛ kpɔlɛ 4 E kacili sran wie’m be dunman’n.

^ ndɛ kpɔlɛ 9 A kwla nian fluwa A kwla di aklunjɔɛ tititi! blɔfuɛ nun liɛ’n i like suanlɛ 50 nin ndɛ ng’ɔ suan “Ɲanmiɛn sulɛ awlo lɔ’n: Like nga amun kwla yo naan w’a yo fɛ kpa’n” be nun. Ɔ o afuɛ 2014, Marsi 1 Sasafuɛ Tranwlɛ’n i bue 27-29 nun.