1-2. (a) Bushe Yunike ali nani, kabili mafya nshi alekwata ilyo alesambilisha umwana wakwe pali Yehova na Yesu? (b) Landeni pa cikope cili pa nkupo.

 NANGU ca kuti Baibolo tayalanda ifyacitike ilyo Timote alebatishiwa, te kuti citukosele ukwelenganya ifyo nyina Yunike aumfwile pali bulya bushiku. (Amapi. 23:25) Elenganyeni ifyo nyina Yunike aumfwile ilyo aloleshe Timote naiminina mu menshi. Amwentula ninshi nakulu wa kwa Timote naiminina mupepi nankwe kabili namwikata pa cipeya. Ilyo Timote bamutumpika mu menshi, Yunike apika umweo. Lilya bamwibusha ninshi namwentula, nyina alukusha ifilamba pantu ali ne nsansa icine cine. Nangu ca kuti taca-angwike, Yunike alisambilishe umwana wakwe ukutemwa Yehova no Mwana wakwe Yesu Kristu. Mafya nshi alekwata ilyo alesambilisha umwana wakwe?

² Abafyashi ba kwa Timote tabalepepa kumo kwine. Bawishi bali ba Griki e lyo banyina na banakulu bali baYuda. (Imil. 16:1) Timote afwile ali musepela ilyo banyina na banakulu basangwike Abena Kristu. Lelo bawishi bena tabali Bena Kristu. Bushe Timote ali no kulapepa kwi? Alikulile ica kutila kuti aipingwilapo ukwa kupepa. Bushe ali no kukonka ukwalepepa bawishi? Bushe ali no kulakonka intambi sha baYuda isho bamusambilishe ukutula fye ilyo ali umwaice? Nelyo bushe ali no kuba umusambi wa kwa Yesu Kristu?

3. Ukulingana na Amapinda 1:8, 9, bushe Yehova amona shani ifyo abafyashi abanakashi babombesha ukusambilisha abana babo ukuba ifibusa fyakwe?

³ Abafyashi abanakashi Abena Kristu nabo balitemwa indupwa shabo. Ico bafwaisha, kusambilisha abana babo ukuti babe ifibusa fya kwa Yehova. Kabili Lesa wesu alatasha sana pa fyo babombesha. (Belengeni Amapinda 1:8, 9.) Yehova alyafwa  abafyashi abanakashi abengi ukusambilisha abana babo ukumutemwa e lyo no kulamubombela.

4. Mafya shi ayo abafyashi abanakashi bakwata muno nshiku?

⁴ Inshita shimo abafyashi abanakashi balasakamana nga ca kuti abana babo bakasala ukubombela Yehova, nga filya Timote acitile. Na kuba abafyashi balishiba amafya ayo abana babo bakwata muli cino calo icitungululwa na Satana. (1 Pet. 5:8) Na kabili abafyashi abanakashi abengi balakwata amafya pa kukusha abana babo nga ca kutila baba beka nelyo abena mwabo tababombela Yehova. Ku ca kumwenako, bankashi Christine * batile: “Abena mwandi balitutemenwe sana. Nomba tabalensuminisha ukuti ndesambilisha abana pa kuti bakabe Inte sha kwa Yehova. Ilingi nalelila sana pantu nshaishibe ifyo nali no kucita pa kuti abana bakatendeke ukubombela Yehova.”

5. Finshi twalasambilila muli cino cipande?

⁵ Nga ca kuti muli bafyashi abanakashi Abena Kristu, na imwe bene kuti mwasambilisha abana benu ukutemwa no kubombela Yehova nga filya fine Yunike acitile. Muli cino cipande twalasambilila ifyo mwingapashanya Yunike ilyo mulesambilisha abana benu ukupitila mu fyo mulanda e lyo ne fyo mucita. Kabili twalasambilila ne fyo Yehova engamwafwa.

6. Ukulingana na 2 Timote 3:14, 15, bushe Timote aishileba shani Umwina Kristu?

⁶ Ilyo Timote ali umwaice, banyina balibombeshe ukumusambilisha “amalembo ya mushilo” ukulingana ne fyo abaYuda balesambilisha. Kwena te fingi banyina baishibe, pantu tabaishibepo nangu fimo pali Yesu Kristu. Na lyo line, ifyo Timote alesambilila mu Malembo fyali no kumulenga aba Umwina Kristu. Nomba bushe alipingwilepo ukuba Umwina Kristu? Apo ali mukalamba ali no kupingulapo umwine ukuba Umwina Kristu. Ukwabula no kutwishika, Timote alishininwe ukuti ifyo asambilile pali Yesu fyali fya cine kabili banyina nabo balimwafwile. (Belengeni 2 Timote 3:14, 15.) Yunike alisekelele pa fyo akumanishe ukusambilisha umwana wakwe pali Yehova nangu ca kuti ukucita ifi takwa-angwike. Ishina lya kuti Yunike lyafumine kwi shiwi ilyalepilibula ukuti “ukucimfya,” kabili alicimfishe amafya yonse ilyo alesambilisha umwana wakwe Timote ukutemwa Yehova no kutendeka ukumubombela.

7. Bushe Yunike ali no kusambilisha shani Timote ukutwalilila ukulunduluka pa numa ya kubatishiwa?

⁷ Timote alicitile bwino sana filya abatishiwe, na lyo line nyina Yunike alesakamana sana pa fyo ali no kucita pa numa ya kubatishiwa. Bushe finshi ali no kulacita nga akula? Bushe ali no kutendeka ukula-angala na bantu abakwete imibele yabipa? Bushe ali no kuya ku masukulu ya ku Atena, no kusumina ifyo abashalepepa Lesa abasumine mu mano ya bantunse balesambilisha? Bushe ali no kulapoosa inshita yakwe na maka ukulafwaisha ukuba umukankaala? Yunike tali no kupingwilako Timote ifyo ali no kucita, lelo ali no kulenga Timote ukupingulapo bwino ifya kucita. Ali no kucita shani ifyo? Alingile ukutwalilila ukumusambilisha ukutemwa sana Yehova no kutasha pa fyo Yehova no Mwana wakwe bacitiile ulupwa lwabo. Abafyashi aba kuti abena mwabo tababombela Yehova te bakwata fye amafya ilyo balesambilisha abana babo ukutemwe Yehova. Na bafyashi aba kuti bonse babili balabombela Yehova, kuti cabakosela ukufika abana babo pa mutima pa kuti balebombela Yehova. Cinshi bengasambilila ku fyo Yunike acitile?

8. Bushe nkashi kuti aafwa shani umwina mwakwe Nte ilyo alesambilisha abana bakwe pali Yehova?

 ⁸ Mulesambilila Baibolo pamo na bana benu. Bankashi, nga ca kuti abena mwenu ni Nte ya kwa Yehova, Yehova afwaya ukuti mulebafwako ukusambilisha abana benu pali ena. Inshila imo iyo mwingabafwilamo, kulasangwapo pa Mapepo ya Lupwa. Mulelondolwela abana benu ifisuma ifyaba mu kukwata Amapepo ya Lupwa kabili mulelenga Amapepo ya Lupwa ukuwama. Nga ca kuti abena mwenu balefwaya ukusambilila Baibolo no lupwa lwenu pali fimo ifyaba mu Baibolo, mulebafwako ukupekanya. Na kabili nga ca kuti abana benu bamo bakalamba abo mwingasambilisha ukubomfya icitabo citila Kuti Mwaba ne Nsansa Umuyayaya!, mulingile ukubombela pamo na bena mwenu ilyo balesambilisha abana pali Yehova.

9. Ni bani abengafwilisha bankashi abo abena mwabo te Nte ya kwa Yehova?

⁹ Bankashi bamo e basambilisha abana babo Baibolo pa mulandu wa kuti tababa na bena mwabo nelyo abena mwabo te Nte ya kwa Yehova. Nga ca kuti ifi e fyo caba mu lupwa lwenu, mwilasakamana sana. Yehova akamwafwa. Mulebomfya fyonse ifyo tubomfya pa kusambilisha abantu ifyo icilonganino ca kwa Lesa catupeela ilyo mulesambilisha abana benu. Kuti mwaipushako abafyashi abakusha bwino abana babo pa kuti bamwebeko impapulo mwingabomfya pa Mapepo ya Lupwa. * (Amapi. 11:14) Na kabili kuti mwapepa kuli Yehova pa kuti amwafwe ukwishiba ifipusho fya kwipusha abana benu pa kuti mwishibe ifyo baleumfwa ne fyo baletontonkanya. (Amapi. 20:5) Ukwipusha abana icipusho pamo nga, ‘Bushe mafya nshi ulekwata ku sukulu?’ kuti kwalenga mwatendeka ukulanshanya nankwe kabili mwaishiba ifingi pali ena.

10. Ni nshila nshi na imbi iyo mwingafwilamo abana benu ukusambilila pali Yehova?

¹⁰ Mulefwayako inshila ishapusanapusana isha kufundilamo abana benu pali Yehova. Mulelandako pali Yehova e lyo na pa fintu ifingi ifyo amucitila. (Amala. 6:6, 7; Esa. 63:7) Ukucita ifi kwalicindama nga ca kuti te kuti musambilile lyonse na bana Baibolo pa ng’anda. Ba Christine abo tulandilepo batile: “Nshalekwata inshita iikalamba iya kulanshanya na bana pali Yehova, e ico nalebomfya fye inshita yonse iyo nashukila. Limo twaleya mu kwendako nabo e lyo limo twalenina ubwato lyena tuleshimika fye pa fisuma ifyo Yehova abumba e lyo na pa fintu ifingi ifingalenga baba ifibusa fyakwe. Ilyo abana bandi baishilekula, nalebakoselesha ukulaisambilisha Baibolo.” Ukulunda pali ifi, mulelanda ifisuma pa cilonganino ca kwa Yehova e lyo na pa ba bwananyina. Mwilalanda ifyabipa pali baeluda. Ifyo mulanda pali baeluda ku bana benu, e fingalenga nampo nga bakwata amafya kuti baya kuli baeluda nelyo iyo.

11. Ukulingana na Yakobo 3:18, mulandu nshi cacindamina ukubela aba mutende pa ng’anda?

¹¹ Muleba aba mutende pa ng’anda. Mulelanga abana benu e lyo na bena mwenu ukuti mwalibatemwa. Muleba no mucinshi kabili mulelanda ifisuma pa bena mwenu, mulesambilisha na bana benu ukucita cimo cine. Nga mulecita ifi, cikalenga mu ng’anda mukabe umutende kabili ici cikangukila abana benu ukusambilila pali Yehova. (Belengeni Yakobo 3:18.) Lekeni tulandeko pali ba Jozsef, bapainiya baibela mu Romania. Ilyo balekula, bawishi balekaanya aba mu lupwa lwabo ukubombela Yehova. Ba Jozsef batile: “Bamayo balebombesha ukuba aba mutende pa  ng’anda. Batata nga bacilamo ukutukaanya, e lyo bamayo balebeelako ne cikuuku. Nga bamona ukuti ciletukosela ukumfwila e lyo no kucindika batata, balelanshanya na ifwe Abena Efese 6:1-3. Lyena balelanda pa mibele iisuma iyo batata bakwata e lyo no mulandu tulingile ukubatemenwa. Ifi e fyo lyonse balecita pa kuti pa ng’anda pabe umutende.”

12. Ukulingana na 2 Timote 1:5, bushe ifyo Yunike alecita fyalengele Timote acite cinshi?

¹² Belengeni 2 Timote 1:5. Yunike ali ne mibele iisuma sana iyo Timote alingile ukulapashanya. Afwile asambilishe umwana wakwe ukuti icitetekelo ca cine cine cimonekela ku fyo tucita. (Yako. 2:26) Ukwabula ukutwishika, Timote afwile alimwene ukuti icalengele banyina balebombesha, ni co balitemenwe sana Yehova. Afwile alimwene ukuti banyina bali sana ne nsansa pantu balebombela Yehova. Bushe ifi Yunike ali fyalengele Timote apingulapo ukucita cinshi? Umutumwa Paulo alembele ukuti Timote ali ne citetekelo cakosa sana nga cilya cine cakweteko banyina. Icitetekelo Timote akwete tacaishile fye nga ameno ya mu kanwa. Timote alimwene ifyo banyina balecita kabili alebapashanya. Abafyashi abengi nabo muno nshiku balilenga balupwa lwabo batendeka ukubombela Yehova “apabula ishiwi nangu limo.” (1 Pet. 3:1, 2) Na imwe bene kuti mwalenga aba mu lupwa lwenu batendeka ukubombela Yehova. Bushe kuti mwacita shani pa kuti batendeke ukubombela Yehova?

13. Mulandu nshi abafyashi abanakashi balingile ukubikila amano kuli bucibusa bwabo na Yehova?

¹³ Mulebika sana amano kuli bucibusa bwenu na Yehova. (Amala. 6:5, 6) Nga filya fine abafyashi abanakashi abengi bacita, na imwe bene mulabombesha. Mulafufya utulo, mulabomfya inshita yenu, indalama, ne fintu fimbi pa kuti fye mupeele abana benu ifyo balekabila. Lelo tamulingile ukuba abapamfiwa kuli ifi fintu ica kuti mwaleka no kubika amano kuli bucibusa bwenu na Yehova. Lyonse mulepaatulako inshita ya kupepa, ukuisambilisha Baibolo, e lyo no kusangwa mu kulongana. Nga mulecita ifi, mukapalama sana kuli Yehova kabili mukalenga aba mu lupwa lwenu e lyo na bantu bambi ukulamupashanya.

14-15. Finshi mwasambilila ku fyacitikile ba Leanne, ba Maria, na ba João?

¹⁴ Natulande pa bacaice bamo abasambilile ukutemwa Yehova pantu balemona ifyo abafyashi babo abanakashi balecita. Umwana wa ba Christine umukashana Leanne atile: “Tatwalesambilila Baibolo batata nga e po bali. Na lyo line bamayo lyonse fye baleya mu kulongana. Nangu ca kuti tatwaishibe ifingi ifya mu Baibolo, ifyo bamayo balecita fyalilengele twaba ne citetekelo cakosa. Twalishibe ukuti ba Nte balesambilisha icine ne lyo tushilatendeka ukuya mu kulongana.”

¹⁵ Ba Maria abo bawishi inshita shimo balekanda ulupwa lonse nga ca kuti baya mu kulongana, batile: “Bamayo baba pali bankashi abashipa sana abo naishiba. Ilyo nali umwaice inshita shimo naletiina ukucita ifintu fimo pantu naletiina ifyo abantu bali no kulanda. Lelo ilyo nalemona ifyo bamayo bali abashipa ne fyo balebika amano kuli bucibusa bwabo na Yehova, calengele ndeke ukutiina bantu.” Ba João abo bawishi bakeenye ulupwa lwabo ukulalanshanya pa fya kwa Lesa pa ng’anda, batile: “Icalenkoselesha kumona ifyo bamayo baleipeelesha ukuleka ukucita fyonse ifyo batata balefwaya baleke, lelo tabatalile abaleka ukubombela Yehova pa kuti fye basekeshe batata.”

16. Bushe ifyo abafyashi abanakashi bacita kuti fyakuma shani abantu bambi?

 ¹⁶ Mwe bafyashi abanakashi, muleibukisha ukuti ifyo mucita filakuma abantu bambi. Fibakuma shani? Tontonkanyeni pa fyo umutumwa Paulo asambilileko ku fyo Yunike ali. Alembele ukuti Timote ali ne citetekelo icabula ubumbimunda “icali pa kubala na . . . Yunike.” (2 Tim. 1:5) Ni lilali Paulo abalilepo ukumona icitetekelo cakwete Yunike? Nalimo ni lintu ali pa lwendo lwa kubalilapo ulwa bumishonari e lyo akumenye Loisi na Yunike mu Lustra kabili afwile e wabafwile no kuba Abena Kristu. (Imil. 14:4-18) Tontonkanyeni pali ici: Ilyo Paulo alembeele Timote kalata ninshi palipita ne myaka 15, aleibukisha icitetekelo ico Yunike akwete kabili alandile ukuti Timote alingile ukulamupashanya. Ukwabula no kutwishika, Yunike alikoseleshe sana Paulo e lyo na Bena Kristu bambi abaliko mu nshita ya batumwa. Nga ca kuti mulekusha abana ukwabula abena mwenu nelyo mwaba mu ng’anda umo mushipepa kumo kwine na bena mwenu, muleibukisha ukuti ifi mwaba ne citetekelo filakosha aba mu lupwa lwenu e lyo na bantu bambi.

17. Finshi mwingacita nga mwamona ukuti umwana talefwaya ukubombela Yehova nangu ca kuti mule-esha na maka ukumusambilisha?

¹⁷ Kuti mwacita shani nga mwamona ukuti umwana talecitapo nangu cimo pa fyo mulemusambilisha? Muleibukisha ukuti palapita inshita pa kusambilisha bwino bwino umwana. Nga fintu mulemona pa cikope, nga mwabyala  ulubuto palapita inshita ica kuti limo mwatendeka no kutwishika nampo nga lukamena. Nangu ca kuti mulatwishika nga lukamena, mulatwalilila ukulutapilila pa kutila lukamene. (Marko 4:26-29) Ifi fine e fyo na imwe cingaba, kuti mwalatwishika nga ca kuti ifyo mulecita fileafwa abana benu ukutemwa Yehova. Te kuti mupingwileko abana benu ifyo balingile ukucita. Nomba nga ca kuti mulebomba apo mwingapesha ukubasambilisha, ninshi mulebafwa ukuti bakabe ifibusa fya kwa Lesa.—Amapi. 22:6.

18. Bushe Yehova kuti aafwa shani abana benu ukuba ifibusa fyakwe?

¹⁸ Ukutula mu nshita balelemba Baibolo, Yehova alyafwa abacaice abengi ukuba ifibusa fyakwe. (Amalu. 22:9, 10) Kuti aafwa na bana benu ukuba ifibusa fyakwe, nga ca kuti ifyo e fyo balefwaya. (1 Kor. 3:6, 7) Nangu ca kuti abana benu tabalebombela Yehova no mutima wabo onse, Yehova ena akatwalilila ukubatemwa. (Amalu. 11:4) Nga ca kuti bali “no mutima uusuma” ali no kubafwa ukuba ifibusa fyakwe. (Imil. 13:48; 2 Imila. 16:9) Yehova akula-afwa imwe mwe bafyashi ukulalanda ifyebo ifisuma ku bana benu pa nshita balekabila ukufyumfwa. (Amapi. 15:23) E lyo nalimo kuti abomfya munyinefwe nelyo nkashi mu cilonganino uwaba ne cikuuku ukwafwa abana benu. Na lintu abana benu bakula, Yehova kuti alebebukishako fimo ifyo mwabafundile. (Yoh. 14:26) Yehova akamulambula nga mwatwalilila ukusambilisha abana benu ukupitila mu fyo mulanda e lyo ne fyo mucita.

19. Finshi fingalenga mwacetekela ukuti Yehova alimutemwa?

¹⁹ Ico Yehova amutemenwa, te pa mulandu ne fyo abana benu bapingulapo ukucita lelo ni co mwalimutemwa. Nga ca kuti mukusha fye abana benu ukwabula abena mwenu, Yehova alimulaya ukuti ali no kuba Wishi wa bana benu kabili akulamucingilila. (Amalu. 68:5) Te kuti mupatikishe abana benu ukubombela Yehova. Nomba nga mwatwalilila ukushintilila pali Yehova no kulabombesha muli no kulenga alesekelela.