1-2. (a) Za a mbe Eunice, a minju’u mivé a nga tôbane mie asu na a ye’ele mone wé benya mejôô? (b) Timi’ine fôtô ya ékô’ôla.

 AKUSA bo Kalate Zambe a nji kobô bia ajô ya môse Timothée a nga duban, ve teke bisô na môs ôte Eunice, nyia Timothée, a mbe angôndô ya mevak. (Min. 23:25) Tame ve’ele simesan aval a mbe mengo’o dol, éyoñ a nga yene Timothée a tele mendim été na a zu duban. Tame ve’ele yene nye a tele fefele Loïs, émvame Timothée a muñu’uk. Nleme wo kute Eunice nté ba dube Timothée mendim été. Éyoñe Timothée a kui mendim été, a taté na a muñ, éyoñ ete mili’i mevak ma taté na ma kui Eunice mis. Akusa bo jam ete e nji be tyi’ibi asu Eunice, ve a nga kui na a ye’ele mone wé aval a ne nye’e Yéhôva a Mone wé, Yésus Krist. Minju’u mivé a nga tôbane mie asu na a bo de?

² Nyia Timothée a mbe a kañe’e Yéhôva, ésaa wé ke teke bo de. Ésaa a mbe mone Grec, nyia ba émvame ke be too Bejuif. (Mam. 16:1) Timothée a mbe a yiane bo ésoé éyoñ Eunice ba Loïs be nga yeme benya mejôô a bo Bekristen. Ve ésaa wé a nji kañese benya mejôô. Nde, Timothée a nga tobe ñyebe ôvé? A mbe a nga yiane bi ôkala ya nyoñ mintyi’an. Nde ye a nga tyi’i na a tôñ ésaa wé a nji be mbo ésaé Yéhôva, nge kabetane metum Bejuif be nga ye’ele nye aso mongô? Nge ke na ye é bo ñyé’é Yésus?

3. Bela’ane Minkana 1:8, 9 asu na ô liti aval avé Yéhôva a yene ngule benyia ba ve asu na be volô bone bap na be bo bemvôé Bé.

³ Den, besita be bili bone be fe ba nye’e menda me bôte  map abui. Jame da dañe mfi asu dap e ne na bone bap be kañe Yéhôva, a Yéhôva a wô’ô jam ete angôndô ya mvaé. (Lañe’e Minkana 1:8, 9.) Yéhôva a volôya abui benyia na be ye’ele bone bap na be nye’e nye a na be kañe nye.

4. Minju’u mivé benyia ba tôbane mie den?

⁴ Benyia be ne sili bebiene biyoñ biziñe nge bone bap ba ye nyoñ ntyi’ane ya kañe Yéhôva, avale Timothée a nga bo. Bebiaé ba kôme yem aval avé émo Satan ji ja tindi bongô mbia mboon. (1 P. 5:8) Nde fe, abui benyia da yiane yale bone bap étam, nge ke a beyôme ba kañe ki Yéhôva. Sita Christine * a jô na: “Nnôm wom a mbe mbamba ésaa a mbamba nlô ya nda bôt, ve a nji be a ve’ele kañese na me ye’ele bone bangan benya mejôô. Me nga bo abui mimbu me yônô’ô, me sili’i mamien na bone bam bé bo aya asu na be kañe Yéhôva.”

5. Jé bia zu yen ayé’é di?

⁵ Nge ô ne sita a bili bon, wo fe ô ne volô bone bôé na be kañe Yéhôva aval Eunice a nga bo. Ayé’é di, bia zu yen aval avé ô ne tôñ éve’ela Eunice, mfa’a ya ye’ele bone bôé a zene ya mam wo jô a mam wo bo. Bia ye fe yen aval avé Yéhôva a ye su’u wo.

6. Kalate 2 Timothée 3:14, 15 a liti na jé é nga volô Timothée na a bo Kristen?

⁶ Éyoñ Timothée a mbe mongô, nyia wé a nga ve ngul ése na a ye’ele nye “mbamba mintilan,” aval ane Bejuif be mbe be ye’ele’e. E ne été na ñyemane wé ô mbe ések amu a nji be a yeme’e jam éziñ a lat a Yésus. Ve abime mam Timothée a nga yé’é a zene ya mimfufube mintilan e mbe ngule ya volô nye na a bo Kristen. Nde ye é nyoñe fo’o ntyi’ane ya bo Kristen? Mbôle a mbe a nto ésoé ndôman, Timothée a mbe ngule ya top nge é bo Kristen. Teke bisô na mam nyia Timothée a nga volô nye na a yem a lat a benya mejôô me nga volô nye na a ‘yeme na, me ne été.’ (Lañe’e 2 Timothée 3:14, 15.) Eunice a mbe meva’a ya ye’ele mone wé na a yeme Yéhôva to’o na jam ete e nji be tyi’ibi. Éyôlé Eunice ja so éfia ja tinane na e “dañ.” Ôwé, Eunice a nga dañe fo’o abui minjuk asu na a ye’ele mone wé Timothée na a nye’e Yéhôva a kañe nye.

7. Aval avé Eunice a mbe ngule ya volô ndômane jé na é ke ôsu a yaé nsisim mvuse mbaptizô?

⁷ Éyoñ Timothée a nga duban, a nga bo fo’o beta jam! Ve to’o éyoñ a mbe a maneya duban, mam mefe me mbe me tyelé’é Eunice nleme yôp. A mbe ve sili émiene na: ‘Ye é fo’o ke ôsu a kañe Yéhôva ényiñe jé ése? Ye é ku ôlame ya mbia mewoso? Ye é ke beta besikôlô ya Athènes a kañese bivuse miñye’elane ba ve bongô wôé? Ye é ve ngule jé, a lôt éyoñe jé asu na a jeñ akum?’ Eunice a nji be ngule ya nyoñ mintyi’an señe Timothée, ve a mbe ngule ya volô nye. Aval avé a nga bo de? A mbe ngule ya ke ôsu a volô nye na a tu’a nye’e Yéhôva, a na a ve Yéhôva ba Yésus akiba asu mbamba be mam bese be boya asu nda bôte jap. Sa ke Bekristene be ne nlu’an a bôte be nji kañe Yéhôva mbe étam ba yen ayaé ya volô bone bap na be nye’e Yéhôva. To’o éyoñe bebiaé bese be ne benya mejôô été, e nji bo tyi’ibi asu dap na be nambe  minleme mi bone bap, a volô be na be bo bebo bisaé be Yéhôva. Jé éve’ela Eunice é ne ye’ele bebiaé?

8. Aval avé sita a ne volô nnôm wé a ne Kristene na be nyoñe ngab a miñyiane ya nsisim mi bone bap?

⁸ Yeké’é Kalate Zambe a bone bôé. A besita, to’o beyôme benan be ne benya mejôô été, Yéhôva a yi na mia be be mi saé fufulu asu na mi volô bone benan na be yaé nsisim. Mi ne de bo éyoñe mia su’u nta’ane mam wônan asu ayé’é ya nda bôte sondô ase. Kobô’ô ajô ya bibotan ayé’é ya nda bôte ja soo mia. Fase’e bone be mam be ne bo na ayé’é ya nda bôt é dañe bo mvaé. Éko éziñ ô ne volô nyo nnôme na a kômesan ngume jam éziñe mi ne bo asu ayé’é ya nda bôt. Nde fe, nge mi bili bon béziñ be mbili ôkala ya yé’é kalate Bu’uban ényiñ nnôm éto, ô ne volô nye asu na meyé’é mete me wulu mvo’é.

9. Jé é ne volô sita a yale bon bé étam nge ke nyi a bili nnôm a nji bo Ngaa Yéhôva na a ye’ele bone bé?

⁹ Benyia béziñe be be’e mbe’e ya ye’ele bone bap benya mejôô, éko éziñ amu be ne minkoé, nge ke amu beyôme bap be nji bo Bengaa be Yéhôva. Nge nde nda bôte jôé é tele aval été éte, te tyelé nleme yôp, Yéhôva é volô wo. Bela’ane bikpwelé a ve wo a zene ya ékôane jé asu na ô ye’ele bone bôé benya mejôô. Ô ne fe ke sili bebiaé be tameya yale bone benya mejôô été aval ô ne belane bikpwelé bite asu ayé’é ya nda bôt. * (Min. 11:14) Yéhôva a ne fe volô wo na ô yeme laan a bone bôé. Ô ne ye’elane Nye na a volô wo na ô bôône bone bôé minsili mi ne volô wo na ô yemelan mam me ne be nlem été. (Min. 20:5) Ô ne sili nyo mon na: ‘Jé ja dañe ndeñele wo sikôlô?’ Nsili ôte ô ne volô wo na ô yem abui mam.

10. Jé éfe ô ne bo asu na ô volô benyo bone na be yeme Yéhôva?

¹⁰ Jeñe’e mezene ya ye’ele bone bôé benya mejôô. Kobô’ô mone wôé ajô Yéhôva. Kate’e fe nye mbamba be mam a nga bo asu dôé. (Dt. 6:6, 7; És. 63:7) Jam ete e ne nya mfii, e dañedañe nge ô vo’o yé’é mejô me Zambe a nye nda jôé. Christine bia te jôô nye yôp a jô na: “Me bili ki fane ya laane mone wom mejô me Zambe avale ma kômbô, ajô te, éyoñ ése ma yene mone fane ya bo de, ma jeñe na me kobô nye ajô Yéhôva. Me wô’ô kee bone bam mfôme mañ. Nté bi bete bial, bi wô’ô kobô ajô mbamba bitétéa bi Yéhôva, a mame mefe ya nsisim. Éyoñe bone bam be nga bo ôbe’ebek, me nga jô be na bebiene be taté na ba yé’é Kalate Zambe.” Nde fe, te kobô ékôane Yéhôva nge ke bobejañ a besita abé, to’o bemvendé. Nge wo jô mbamba be mam a lat a bemvendé, benyo bon bé bi éva’a ya ke yene be éyoñe be tele minju’ été. Ve nge wo kobô bemvendé abé, benyo bon bé wô’ô nju’u ya ke sili be mvolan.

11. Aval avé Jacques 3:18 a liti mfi ya bo na mvo’é é bo nda bôt été?

¹¹ Jeñe’e na mvo’é é bo nda bôte jôé. Bo’o ô kate’e nyo nnôm a benyo bone na wo nye’e be. Éyoñe wo kobô ajô nyo nnôm, jô’ô mbamba be mam, a kobô’ô a ésemé ése. Ye’ele’e fe benyo bone na be bo de. Nge ô bo nalé, nda bôte jenan ja ye nyiñe meva’a été, a bone bôé bé kui na be kañese benya mejôô tyi’ibi. (Lañe’e Jacques 3:18.) Bi tame zu kobô ajô Jozsef.  A ne nkpwa’a mefan a ne ngum aval e Roumanie. Éyoñ a mbe mongô, ésaé wé a nga wosane benya mejôô aval e ne na, e nji be tyi’ibi asu dé, nyia wé, a bivuvumane bié na be kañe Yéhôva. Jozsef a jô na: “Nyia wom a nga saé a ngul ése asu na mvo’é é bo nda bôte jangan. Nté ésaa wongan a mbe a va’a ngule jé ése na a ve bia ényiñ ayaé, nyia wom ki a mbe a jeñe’e na a dañe liti mbamba mefulu. Éyoñ a mbe a yene’e na é ne ayaé asu dangan na bi semé ésaa wongan a bo nye mewôk, a mbe a bela’ane kalate Beéphésien 6:1-3 asu na a laan a bia. A mbe a kobô’ô bia ajô mbamba mefulu m’ésaa wongan, a kate bia amu jé bia yiane nyane nye. Nalé a nga bo na mvo’é é bo nda bôte jangan.”

12. 2 Timothée 1:5 a liti na mbamba éve’ela Eunice a nga nambe Timothée aval avé?

¹² Lañe’e 2 Timothée 1:5. Eunice a nga liti Timothée mbamba éve’ela. A nga yiane ye’ele nye na, nya mbunane a yené a mimboon. (Jc. 2:26) Teke bisô na Timothée émien a nga yene na nye’ane nyia wé a nye’e Yéhôva ô mbe ô yené’é a zene ya mimboone mié. A nga yiane fe yene na, ésaé nyia wé a mbe a bo’ok asu Yéhôva é mbe é soo nye mevak. Aval avé mbamba éve’ela Eunice a nga nambe Timothée? Nlômane Paul ô nga jô na Timothée a mbe a bili ngule mbunan, ane nyia wé. Jam ete e nji so atemetem. Timothée a mbe a yene’e mam nyia wé a mbe a bo’ok, ane a nga kômbô vu nye. Avale te fe den, abui benyia e nga nambe minleme bibu’a ya menda me bôte map “te nkobô.” (1 P. 3:1, 2) Aval avé wo fe ô ne de bo?

13. Aval avé nyia bon a ne telé mame ya nsisim ôsu ényiñe jé?

¹³ Telé’é ésaé Yéhôva ôsu ényiñe jôé. (Dt. 6:5, 6) Aval ane abui benyia da bo, wo fe wo nyume womien abui mam. Wo belan éyoñe jôé, moné wôé, a mam mefe asu na ô toñe bone bôé, ô wô’ô fe bo melu méziñ teke ke ôyo. Ve wo yiane ki ve’ele kañese na mam mete me bo na ô bo teke beta bi éyoñe ya yemete élate jôé a Yéhôva. Bo’o mbane ya ye’elane Yéhôva étam, bo’o fe mbane ya yé’é Kalate Zambe a tabe bisulan. Nge ô bo de, wo ye yemete élate jôé a Yéhôva, wo ye fe liti nda bôte jôé a bôte bevo’o mbamba éve’ela.

14-15. Jé minkañete mi Leanne, Maria, a João mia ye’ele wo?

¹⁴ Bi tame zu yene minkañete bisoé biziñe bi nga yemete élate jap a Yéhôva a zene ya mbamba éve’ela benyia bap be nga liti be. Leanne, ngone sita Christine, a jô na: “Bi mbe bi yiane yé’é mejô me Zambe asoé. Ve nyia wongan a mbe étyi teke bu’i bisulan. To’o bi nji be bi yeme’ abui mam a lat a Kalate Zambe, mimboone mié mi nga volô bia na bi bi ngule mbunan. Bi nga yeme na mam a mbe a ye’ele’e bia me ne benya mejôô ayab éyoñ ôsusua na bia taté na bia tabe bisulan.”

¹⁵ Ésaa Maria a mbe a foñôsô’ô be biyoñe biziñ éyoñe ba te ke tabe ésulan. Maria a jô na: “Besita bese ma yem, teke sita mfe a ne ayo’o nlem ane nyia wom. Éyoñe me mbe ésoé, me mbe me bene’e bo mam méziñ amu me mbe me koo bôte bevo’o woñ. Ve éyoñ me mbe me yene’ abim avé nyia wom a mbe ayo’o nlem, a aval a mbe a telé’é mame ya nsisim ôsu éyoñ ése ényiñe jé, nalé a nga volô ma na me dañe woñe bôt.” Ésaa João a mbe a  kama’ane be na be kobô mame ya nsisime nda jap. João a jô na: “Jam e nga dañe me nambe e ne na, nyia wom a mbe ngule ya bo mam mese asu na a ve ésaa wom nlem avak, ane ô vaa ve na a jô’é mame ya nsisim.”

16. Aval avé mbamba éve’ela benyia a ne nambe bôte bevok?

¹⁶ Nge ô ne nyia bon, te vuane na mbamba éve’ela wôé a nambe bôte bevok. Aval avé? Yene’ aval avé mbamba éve’ela Eunice a nga nambe nlômane Paul. A nga jô na Timothée a mbe a bili ngule mbunan, “ñwô ôte ô nga taté tabe . . . be Eunice.” (2 Tim. 1:5) Éyoñ évé Paul a nga taté yene mbunan Eunice? Éko éziñ éyoñ ôsu a nga taté ke dulu asu ésaé missionnaire jé, a nga yene Loïs ba Eunice e Lystres, a éko éziñ éyoñ éte nje a nga volô be na be bo Bekristen. (Mam. 14:4-18) Tame ve’ele simesan éyoñ Paul a nga tili Timothée, mvuse mimbu 15. A mbe a ngenan a simesa’an mbamba be mam Eunice a nga bo, a nga jô fe na a ne mbamba éve’ela ya vu. Éve’ela jé é nga nambe nlômane Paul angôndô ya abui, é nga yiane fe nambe Bekristene befe ya ntete mimbu ôsu. Nge wo yale mone wôé étam, nge ke na nnôme wôé a nji bo Ngaa Yéhôva, yeme’e na mbamba éve’ela wo liti a nambe bôte ba bômane wo nya abuii.

17. Jé ô ne bo nge wo yene ve ane mone wôé a bene tôñe zene wo liti nye?

¹⁷ Jé ô ne bo nge mone wôé a bene  benya mejôô akusa bo mam mese wo bo. Te vuane na da sili abui éyoñ asu na ô yañele mongô. Avale bia yene fôtô, éyoñe bia béé fes, bi ne sili biabebien nge fes éte ja ye yaé a wum bibuma môs éziñ. To’o bi nji yem nge fese bia béé jé yaé a wum bibuma, bia ke ôsu a sôé je mendim asu na bi ve je fane ya yaé. (Marc 4:26-29) Avale te da da, ô ne sili womien nge mame wo bo mé fo’o volô bone bôé na be nye’e Yéhôva. Ô vo’o nyoñe mintyi’ane señe benyo bon, ve nge ô kele ôsu a ve ngule jôé ése na ô yañele be, wo ye ve be fane ya yaé nsisim.​—Min. 22:6.

18. Aval avé Yéhôva a ne volô benyo bon na be yaé nsisim?

¹⁸ Aso melu kôa, Yéhôva a zu a volô bisoé na bi bo bemvôé bé. (Bs. 22:9, 10) A ne fe volô benyo bone na be yaé nsisim, nge ba kômbô bo de. (1 Bec. 3:6, 7) To’o wo yene ve ane benyo bon ba ben benya mejôô, Yéhôva é ke ôsu a nye’e be. (Bs. 11:4) Nge be liti na be bili “été nsisime ya kañese benya mejôô,” Yéhôva é bo ôjeja’a ya volô be na be bo bemvôé bé. (Mam. 13:48; 2 Mka. 16:9) A ye volô wo na ô jô jame da yian éyoñe da sili na benyo bon be wô’ô de. (Min. 15:23) A ne fe ve mojañ nge sita éziñ ya akônda nkômbane ya volô benyo bon a nyoñe ngab a be. To’o éyoñe bé bo benya bôtô, Yéhôva a ne bo na be simesane jam éziñ ô nga ye’ele be be too bongô. (Jean 14:26) Wo ve Yéhôva fane ya botane wo éyoñe wo ke ôsu a yañele benyo bon a zene ya mame wo jô a mimboone miôé.

19. Aval avé ô ne bo na Yéhôva a wô’ô wo mvaé?

¹⁹ Nye’an Yéhôva a nye’e wo ô tii ki a mintyi’ane benyo bon ba nyoñ. Yéhôva a nye’e wo amu wo fe wo nye’e nye. Nge wo yale bone bôé étam, Yéhôva a ka’ale wo na é bo Ésaa wop, a Mba’ale wôé. (Bs. 68:5) Ô vo’o yemete bone bôé na be kañe Yéhôva, ve nge ô futi ndi nleme jôé be Yéhôva, a bo mam mese ô ne ngule ya bo asu na ô ye’ele be benya mejôô, Yéhôva é wô’ô wo mvaé.