1-2. (a) O cei o Unaisi, na veika dredre cava e vosota? (b) Vakamacala ena iyaloyalo ena waqana.

 E SEGA ni vakamacalataka na iVolatabu nona papitaiso o Timoci. Ia sa na dua mada ga na ka na marau nei tinana o Unaisi ena siga qori. (Vkai. 23:25) Raitayaloyalotaka na matana, e marau ni sa duri tu e wai o Timoci. E matamamarau ni rau duri vata tu kei Loi na bubu nei Timoci qai tauri koya toka o Loi. E cegu vakamalua o Unaisi qai vakatabuicegu ni sa tabadromuci o Timoci. Ni lamata mai e rogo levu na wai, e matadredredre, dua na ka na luluvu nei tinana. E sega ni rawarawa nona veituberi o Unaisi ia e vakavulici Timoci ga me lomani Jiova kei na Luvena, o Jisu Karisito. Na veika dredre cava e vosota ni vakavulici luvena tiko?

² E susu o Timoci ena dua na vuvale era duidui lotu. E turaga ni Kirisi o tamana, ia e Jiu o tinana kei na nona bubu. (Caka. 16:1) Kena irairai ni se itabagone o Timoci, rau sa lotu vaKarisito o Unaisi kei Loi. A sega ga ni tomani rau o tamana. Ia vakacava o Timoci? Sa rairai yacova tale ga na yabaki ni bula me vakatulewa ga vakataki koya. Vakacava ena muri tamana e sega ni vakabauta? Ena muria tiko ga na nodra ivakavuvuli na Jiu e tuberi kina ni se gone? Se ciqoma na vakabauta vou me tisaipeli i Jisu Karisito?

3. Me vaka e tukuni ena Vosa Vakaibalebale 1:8, 9, cava nona rai o Jiova me baleta nodra sasaga na tina?

³ Era dau lomana tale ga nodra vuvale na yalewa lotu vaKarisito nikua. Era vinakata sara ga mera vukea na luvedra  mera veitokani voleka kei Jiova. E marautaka vakalevu na Kalou na nodra sasaga. (Wilika Vosa Vakaibalebale 1:8, 9.) O Jiova e dusimaka e levu na tina mera vukei luvedra mera taleitaka na ka dina.

4. Na veika dredre cava era vosota tiko nikua na tina?

⁴ E kena ivakarau ga mera leqataka ena so na gauna na tina ke ra na vakatulewataka o luvedra mera qaravi Jiova, me vaka e cakava o Timoci. Kena ikuri, era kila vinaka tu na itubutubu na ka era vakatovolei kina na luvedra ena vuravura qo i Setani. (1 Pita 5:8) E levu tale ga na tina era vosota nodra tuberi luvedra duadua tiko ni sega na tamadra, se ra sega ga ni qaravi Jiova. Me kena ivakaraitaki, e kaya e dua na tacida yalewa o Keresi *: “E tagane vakawati vinaka o watiqu, e tama vinaka tale ga. Ia e cata niu tuberi ratou na gone me ratou iVakadinadina i Jiova. Levu na gauna au dau tagi niu vakasamataka ke ratou na qaravi Jiova na luvequ se sega.”

5. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

⁵ Ke o tina lotu vaKarisito, o rawa sara ga ni tuberi ira na luvemu mera lomani Jiova mera qaravi koya tale ga me vaka e cakava o Unaisi. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na sala oni rawa ni vakatotomuri koya kina moni vakavulici ira na luvemuni ena ka oni kaya kei na ka oni cakava. Eda na veivosakitaka tale ga na sala ena vukei kemuni kina o Jiova.

6. Me vaka e tukuni ena 2 Timoci 3:14, 15, e mai lotu vaKarisito vakacava o Timoci?

⁶ Ni se gone o Timoci e gumatua o tinana me vakavulici koya me kila vinaka na “iVolatabu” me vakataki ira ga na Jiu. E lailai ga na ka e kila o tinana ena iVolatabu, ni sega ni kila e dua na ka me baleti Jisu Karisito. Ia na veika e vulica o Timoci ena iVolatabu e yavu vinaka me dua kina na lotu vaKarisito. Vakacava e qai lotu vaKarisito? Ni sa cauravou, sa rawa sara ga ni vakatulewataka me lotu vaKarisito. E macala ni ka dina e “vakabauta” o Timoci me baleti Jisu, e “vakadeitaki” vua ena sasaga tale ga nei tinana. (Wilika 2 Timoci 3:14, 15.) Dua na ka nona marau o Unaisi ni vakavulici luvena me kilai Jiova, ia e sega ni rawarawa. Na ibalebale ni yaca i Unaisi na “qaqa.” E vakaraitaka vinaka sara ga na itovo qori.

7. E vukei luvena vakacava o Unaisi me toso tiko ga vakayalo ni sa papitaiso oti?

⁷ E dua na isausau bibi e rawata o Timoci ya na nona papitaiso. Ia eso tale na ka e leqataka tiko o Unaisi. Na cava ena cakava o Timoci ena nona bula? Ena vakailala ca? Vakacava ena lai vuli e Aceni me vulica nodra ivakavuvuli na vuku era lotu butobuto? Ena bobula ena iyau me vakasabusabutaka nona gauna, kaukaua, kei na bula vakaitabagone? E sega ni rawa ni vakatulewa vei Timoci o Unaisi, ia ena rawa ni vukei koya. Cava me cakava? E rawa ni gumatua me vakavulici koya tiko ga me lomani Jiova vakalevu, me vakavinavinakataki Jisu tale ga. Sega ni vuvale duidui lotu ga e dredre nodra tuberi luvedra mera lomani Jiova. Ni rau tiko ruarua mada ga ena dina na itubutubu, ena dredre tale ga nodra tuberi luvedra mera qaravi Jiova ena yalodina. Na cava era vulica na itubutubu vei Unaisi?

8. E rawa ni vukei watina lotu vaKarisito vakacava e dua na tacida yalewa?

⁸ Vuli iVolatabu kei ira na luvemuni. Kemuni na tacida yalewa, ke tiko ena dina  o watimuni, e vinakata o Jiova moni vukei watimuni ena nodra vakavulici vakayalo na luvemuni. Dua na sala oni na cakava kina qori, ya ena nomuni dau veitokoni ena Sokalou Vakavuvale. Dau tukuna na veika vinaka me baleta na ituvatuva qori qai vakasamataka na ka o rawa ni cakava me taleitaki se marautaki kina. De o rawa ni vukei watimu me tuvanaka na kena vulici vakatitobu e dua na ulutaga vakaivolatabu. Kena ikuri, ke ra sa qase toka eso na gone sa rawa sara ga nira vuli iVolatabu ena ivola Marau me Tawamudu!, oni rawa ni vukei watimuni ena veivakavulici.

9. Ena vukei vakacava e dua na tina e sega ni tiko ena dina o watina?

⁹ Eso na tina era vakavulici luvedra ena iVolatabu nira itubutubu le dua ga, se ra sega ni tiko ena dina o watidra. Ke o cakava tiko qori, kua ni lomaleqa. Ena vukei iko o Jiova. Vakayagataka vinaka na ivukevuke ni veivakavulici veiganiti e vakarautaka o Jiova ena nona isoqosoqo mera vakavulici kina na luvemu. O rawa ni tarogi ira na itubutubu matua ena so na vakatutu vinaka ena kena vakayagataki na ivukevuke qori ena sokalou vakavuvale. * (Vkai. 11:14) Ena vukei iko tale ga o Jiova ena sala mo dau veivosaki kina kei ira na luvemu. Kerei koya me vukei iko mo kila na ka era vakasamataka tiko kei na lomadra. (Vkai. 20:5) Na taro rawarawa mada ga me va qo, ‘Na cava e dau dredre vei iko mai koronivuli?’ e rawa ni tekivutaki kina e dua na veivosaki vinaka.

10. Na sala cava tale o rawa ni vukei luvemu kina me kilai Jiova?

¹⁰ Qara eso tale na sala mo vakavulici luvemu kina me baleti Jiova. Mo talanoataki Jiova kei na ka vinaka kece e cakava vei iko. (Vkru. 6:6, 7; Aisea 63:7) E bibi qo ke o sega ni rawa ni vuli wasoma kei ira na luvemu e vale. E kaya o Keresi sa tukuni oti mai: “Sega ni levu na gauna au dau veivosakitaka kina kei ratou na gone na ka me baleti Jiova, ia niu tiko vata kei ratou au dau saga meu cakava qori. Keitou dau taubale, se voce vata ena bavelo me keitou veitalanoataka kina na ibulibuli totoka i Jiova kei na levu tale na veika vakayalo. Nira sa lelevu mai na luvequ, au uqeti ratou me ratou vulica ga vakataki ratou na iVolatabu.” Kena ikuri, au dau tukuna na ka vinaka me baleta na isoqosoqo i Jiova, vaka kina o ira na mataveitacini. Kua ni dau vakalewai ira na qase ni ivavakoso. Na veika o dau tukuna baleti ira ena rawa sara ga ni vakatau kina nodra na torovi ira na qase na luvemuni nira sotava na ituvaki dredre.

11. Me vaka e tukuni ena Jemesa 3:18, na cava e bibi kina meda uqeta na veiyaloni e vale?

¹¹ Uqeta na veiyaloni e vale. Mo dau vakaraitaka vakalevu nomu lomani watimu kei ratou na luvemu. Dau tukuna na veika vinaka me baleti watimu, mo cakava ena veidokai, vakavulici ratou tale ga na gone me ratou cakava qori. Qo ena vakarawarawataka nodratou vulica na veika me baleti Jiova. (Wilika Jemesa 3:18.) Vakasamataki Jozsef mada e painia lavotaki tiko mai Romania. Ni se gone e dau vakadredretaka o tamana me ratou qaravi Jiova vakaveitacini kei tinadratou. E kaya o Jozsef: “Dau uqeta o Na me keitou bula veiyaloni e vale. Ni dau katakata mai o Ta, ena malumu tu ga o Na. Ni raica  ni dredre neitou dokai Ta se talairawarawa vua, ena vakamacalataka vei keitou o Na na Efeso 6:1-3. Ena vakamacalataka tale ga na itovo vinaka nei Ta kei na vuna me keitou dau mareqeti koya kina. E levu na gauna e dau vakamalumutaka na ituvaki e vale.”

12. Me vaka e tukuni ena 2 Timoci 1:5, e yaga vakacava na ivakaraitaki nei Unaisi vei Timoci?

¹² Wilika 2 Timoci 1:5. E ivakaraitaki vinaka o Unaisi vei Timoci. E vakavulici koya ni dodonu me cakacakataki na vakabauta dina. (Jeme. 2:26) E vakadinadinataka o Timoci ni ka e cakava tiko o tinana e vu sara ga mai na levu ni nona lomani Jiova. E raica ni vakamarautaki koya na nona qaravi Jiova. E yaga vakacava nona ivakaraitaki o Unaisi vei Timoci? E kaya na yapositolo o Paula ni dei na vakabauta nei Timoci me vakataki tinana. Ia e sega ni yaco tu ga vakasauri qori. A vakaraica tiko o Timoci na nona ivakaraitaki qai uqeti koya me vakatotomuria. E levu tale ga na tina nikua era vukea nodra vuvale mera qaravi Jiova nira “sega mada ga ni tukuna e dua na ka.” (1 Pita 3:1, 2) O rawa ni cakava tale ga qori. Ena sala cava?

13. Na cava mera vakaliuca kina na tina nodra veiwekani kei Jiova?

¹³ Mo vakaliuca nomu veiwekani kei Jiova. (Vkru. 6:5, 6) E levu na ka oni dau vakuai kemuni kina na tina. Qori e okati kina na nomuni gauna, ilavo, gauna ni moce kei na so tale na ka mera qaravi kina na luvemuni. Ia moni kua ni vakaosoosotaki kemuni tale kina vakasivia qai vakawaleni nomuni veiwekani kei Jiova. E bibi me tiko na gauna moni dau masu kina vakataki kemuni, vuli iVolatabu, moni tiko tale ga ena soqoni ni ivavakoso. Qori ena vakaukauataki kemuni vakayalo, oni na ivakaraitaki vinaka vei ratou e vale, vaka kina vei ira eso tale.

14-15. Na cava o vulica ena ivakaraitaki nei Litia, Maria, kei Josaia?

¹⁴ Vakasamataka mada e vica na gone qo era vuli ena ivakaraitaki nei tinadra mera lomani Jiova, era nuitaki koya tale ga. E kaya na ulumatua i Keresi, o Litia: “Keirau dau vuli lo. Ia o Na e dau yalodinataka na tiko ena soqoni. Sega ni levu neitou kilaka vakaivolatabu, ia na nona ivakaraitaki sara ga e dei kina neitou vakabauta. Keitou kila kina na ka dina ni se bera mada ga ni keitou tekivu tiko ena soqoni.”

¹⁵ E kaya o Maria, e dau totogitaki ratou vakavuvale o tamana ni ratou tiko ena soqoni: “Dua na marama lotu vaKarisito yaloqaqa o tinaqu. Niu se gone, au sega ni via cakava eso na ka niu rerevaka na ka era na kaya eso. Ia niu raica nona yaloqaqa o Na kei na nona vakaliuci Jiova, e uqeti au meu kua ni rere.” E kaya o Josaia, e dau vakatabuya o tamana me ratou veivosakitaka na ka vakayalo e vale: “Na ka e rairai uqeti au vakalevu na nona tu vakarau o Na me muria na ka kece e vakatabuya o Ta me vakamarautaki koya, vakavo sara ga na nona lomani Jiova.”

16. E rawa ni uqeti ira vakacava eso tale na nona ivakaraitaki e dua na tina?

¹⁶ Moni nanuma tiko na tina ni dau yaga vei ira eso tale na nomuni ivakaraitaki. Ena sala cava? Vakasamataka mada na rai ni yapositolo o Paula me baleta na ivakaraitaki nei Unaisi. E vola ni vakabauta i Timoci “a tu e liu vei . . . Unaisi,” na vakabauta e sega ni veivakaisini. (2 Tim. 1:5) Na gauna cava e tekivu raica kina o Paula  na vakabauta i Unaisi? De dua na imatai sara ga ni nona ilakolako vakadaukaulotu e sotavi Loi kina kei Unaisi e Lisitira, rairai vukei rau tale ga me rau lotu vaKarisito. (Caka. 14:4-18) Ia vakasamataka qo, ni volavola lesu mai vei Timoci o Paula ni oti tale e rauta ni 15 na yabaki, se nanuma tiko ga o Paula na nona yalodina o Unaisi qai tukuna nona ivakaraitaki meda vuli kina! Macala ga ni ivakaraitaki vinaka vua na yapositolo Paula, de dua vei ira tale ga e levu na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri. Ke oni tuberi luvemuni duadua tiko ni oni itubutubu le dua se duidui lotu na lewe ni nomuni vuvale, moni nuidei ni vakayaloqaqataki ira eso tale na nomuni ivakaraitaki ni yalodina, e uqeti ira tale ga.

17. Na cava mo cakava ke rairai sega ni kauai o luvemu ena nomu sasaga?

¹⁷ Vakacava ke sega ni kauai o luvemu ena nomu sasaga? Mo nanuma tiko ni vinakati na gauna me vakavulici kina e dua na gone. Me vaka e laurai toka ena iyaloyalo, ni o tea e dua na sorenikau, o na vakasamataka ena so na gauna ke na tubu me vua se sega. O na sega ni lewa rawa na ka e yaco kina, ia o na suya tiko ga me tubu bulabula. (Mari. 4:26-29) Oni rawa tale ga ni va qori na tina, ni oni rairai vakasamataka ena so na gauna ke oni sa uqeta tiko na lomadra na luvemuni se sega. Oni na sega ni lewa na ka ena yaco, ia ke oni cakava tiko na ka kece oni rawata ena nodra vakavulici, oni sa vukei ira tiko mera toso vakayalo.—Vkai. 22:6.

18. Ena vukei ira vakacava na luvemuni o Jiova mera toso vakayalo?

¹⁸ Me tekivu sara mai na gauna vakaivolatabu, sa vukei ira tiko e levu na gone o Jiova mera nona itokani. (Same 22:9, 10) E rawa ni vukei luvemu me toso vakayalo, ke ra vinakata. (1 Kor. 3:6, 7) Ke ra sega ni qaravi Jiova tiko mai vu ni lomadra, ena vakaraici ira tiko ga o koya. (Same 11:4) Nira vakaraitaka mada ga vakalailai na “yalomalumalumu,” ena tu vakarau sara ga me vukei ira mera veitokani. (Caka. 13:48; 2 Vei. 16:9) Ena rawa ni vukei iko o Jiova mo tukuna na ka e veiuqeti ena gauna veiganiti, ni bibi qori mera rogoca na luvemu. (Vkai. 15:23) Se rawa ni uqeta e dua na tacida vakayalo dau loloma ena ivavakoso me kauaitaki luvemu. Nira sa uabula mada ga na luvemuni, e rawa ni vakalesuya ena nodra vakasama o Jiova eso na ka o vakavulica vei ira ena gauna sa oti. (Joni 14:26) Ni o vakavulici ira tiko ga na luvemu ena ka o kaya kei na nomu ivakaraitaki, ena vakalougatataki iko o Jiova.

19. Na cava mo nuidei kina ni na vakadonui iko o Jiova?

¹⁹ E sega ni vakatau na nona lomani iko o Jiova ena nodra vakatulewa na luvemu. E lomani iko ni o lomani koya. Ke o itubutubu le dua, e yalataka o Jiova me Tamadra na luvemu, ena taqomaki iko tale ga. (Same 68:5) O na sega ni lewa rawa na nona vakatulewa o luvemu, ke vinaka se ca. Ia ke o nuitaki Jiova tiko ga, o qai veiqaravi ena nomu vinaka kece, ena vakadonui iko.