1-2. (a) Únìs beè mée ẽ́, Vaá mókà gbò nu ànà-ànà ní ea beè kpee sĩ́ ló tṍó ea géè bumá a nvín ẽ́? (b) Baatẽ́ fùtó ea di boo kóó kpáí.

 KPÁ Káí náa kọ́ nu ea kil ló dììa múú Tímotì, sõò èé láá dòòmà dẽe ló bé e nyíè a kà Únìs beè ẹẹ́ deeá naa. (Pró. 23:25) Dòòmà dẽe ló bé e nyíée beè palàge ẹẹ naa tṍó e Tímotì di élá mm̀ múúá. Únìs mangã̀ boo tṍó ea kà Lóès piilàẹ bá ló. Únìs kṍóná séi sivè tṍó e bà tú Tímotì diilé mm̀ múúá. A beè dààmà togó gè kàlẹ̀ gĩ́i boo béè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe tṍó e Tímotì aa mm̀ múúá dọ bàlà kẽ vaá kpeeve sĩ́ mang. Náa kal ló béè kọ a beè tàvàlà, Únìs beè noòmà a nvín kọ á vùlè Jìhóvà nè a Sã́áná, Jíízọ̀s Kráìst. Mókà gbò nu ànà-ànà ní ea beè tení bá tṍó ea géè noòmà nuù a nvín ẽ́?

² Tímotì beè mea mm̀ tọ e tẹ̀ náa géè fã̀ Bàrì. A tẹ̀ beè dú Gríìs, vaá a kà nè a nómá kà beè dú Júù. (Tóm 16:1) Àé láá dú kọọ̀ Tímotì beè di mm̀ a òb nè sìgà gbáá tṍó ea kà Únìs nè a nómá kà Lóès beè dú neǹ nyòòne nvéè Kráìst. Sõò a tẹ̀ náa beè gbaaá vá ló. Mókà bõ̀ònaló fã̀ ní e Tímotì é síé? Be à sẹlẹ tṍóá a beè tùlà ge nè ńlẹ́ẹ̀ béèlàfùl. É kọ àé gbááá ló a tẹ̀? É kọ àé gbẹá ló nàànù kunukẽ̀ pá Júù e ba beè noòmàe lọl pá nvíná? Sẹ̀ àé dú neǹ nyòòne nvéè Kráìst e?

3. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 1:​8, 9, móbá ní e Jìhóvà ẹbmà tóm e gbò kà gé sĩ́ kọbé ba nvín láá duè a kóò e?

³ Gbò kà e bà gé nyoone nvéè Kráìst deè nieí ólò vùlè nàgé pá ba tọ. À ólò palàge tàn va gè bumá ba nvín  kọ bàá ié lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Vaá Bàrì ólò palàge nvèè ka ló ba pììgà. (Bugi Próvẹẹ̀b 1:​8, 9.) Jìhóvà a nveè bá nè gã́bug gbò kà kọ bàá noòmà nuù ba gbò nvín kọbé bà vulèèe vaá fãèe.

4. Mókà nu ànà-ànà ní e gbò kà gé kpee sĩ́ ló deè nieí é?

⁴ Sìgà tṍó, kà ólò bugi togó beè pá a nvín é fã gé Jìhóvà belí Tímotì. Gbò tẹ̀ nè kà nyímá tã́gĩ̀ bá e ba gbò nvín gé téní bá mm̀ bàlà boò Sétàní. (1 Pít. 5:8) Nagé, à ólò tavala ló sìgà gbò kà e dóm á gé ló àbèè gbò kà e ba dóm náa gé fã Jìhóvà ge bumá ba nvín. Dì belí nu dòòmà bá, ene kà vígà pábia ea bée kọlà Christine * kọ́ọ̀: “Ńdáà dóm beè dú kà lé tẹ̀, sõò náa beè zìgà kọ ḿ bumá pá nà nvín kọ bàá dũùnà Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. M beè tú gã́bug gbáá toomá vaá bugi togó boo beè pá nà nvín é beè láá fã̀ gé Jìhóvà.”

5. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?

⁵ Be ò dúù kà, òó láá nvèè bá nè pá o nvín kọ bàá vùlè Jìhóvà belí bé e Únìs beè naaá. Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo bé eo é láá nó nu dòòmà bá Únìs naa tṍó eo gé nóòmà nuù pá o nvín tení dú ló bel eo lóò nè nu eo náà. Èé ló nágé bel boo bé e Jìhóvà é nveè bá nè ni naa.

6. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Tímotì 3:​14, 15, mósĩ́ deè ní e Tímotì beè dú neǹ nyòòne nvéè Kráìst e?

⁶ Tṍó e Tímotì beè di dí pá nvín, a kà beè pììgà bé ea kpóó sim tùlà naa gè noòmàe “gbò nu e ba è emí mm̀ Kpá Káí” belí bé e pá Júù dã́tẽ́ ló naa. À dú kà kà kọọ̀ náa beè noòmà gã́bug nuù a nvìn boo béè kọ à gáà beè nyima tọ́ọ̀ kà nu ea kil ló Jíízọ̀s. Sõò gbò nu e Tímotì nó lọl mm̀ Kpá Káí beè naa kọ á ié lé bug ea é élá boo duumá neǹ nyòòne nvéè Kráìst. Sõò, àé nyoone gé nvéè Kráìst? Dì belí nvín ãa gbálà, a beè ié nèà deè ge sà be àé nyoone nvéè Kráìst. Mm̀ kà kà, Tímotì beè “nò vaá ziga ló” kà kà bel ea kil ló Jíízọ̀s tení dú ló nvèè bá ea aa bá a kà. (Bugi 2 Tímotì 3:​14, 15.) Nyíè Únìs beè palàge ẹẹ kọ à láá bumàè a nvín kọ á nó nu ea kil ló Jìhóvà! Únìs beè kọ̀lá bée tú bée, boo béè kọọ̀ béeá tõó dọ̀ “bé èlbá.”

7. Mósĩ́ deè ní e Únìs beè láá nvèè bá nè a nvín tṍó ea diìa múú lọ̀l ẹ?

⁷ Tímotì beè teá tùlà nú ea palàge dú bíi mm̀ a dùm tení dú ló gè dììa múú, sõò Únìs beè kpáá ié nágé tã̀àgã̀ bùlà? Éé ní ea nvín é tú dénè a dùm naamáé? É kọ àé bãaà pọ́lọ́ kóò? É kọ àé sí tọọ̀ kpá ea di Átènz vaá dààmà togó gè ziga ló nòòmànù gbò e bà di kĩé? É kọ àé pee dénè a tṍó, kói, nè a deè ãa boo béè ge bã̀ méné? Únìs náa beè láá beeláfùl boo nu e Tímotì é náa, sõò a beè láá nvèè bá nèe. Mósĩ́ deè e? A beè láá kilsĩ́ gè nvèè bá nèe kọ á palàge vùlè Jìhóvà nè ge zogè kọọ̀ nyíée ẹ́ẹ̀lìe ló a Sã́áná. Níì áá pá tọ e tẹ̀ àbèè kà náa gé fã Bàrì ní ea ólò tàvàlà vá ló gè bumá ba nvín kọ bàá vùlè Jìhóvàẹ nì. Àé láá tàvàlà nàgé ló tẹ̀ nè kà e bà gé fã Jìhóvà kọ bàá nvèè bá nè ba nvín kọ bàá fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Éé ní e gbò tẹ̀ nè kà é láá nó lọl ló nu dòòmà bá Únìs e?

8. Mósĩ́ deè ní e kà é láá nvèè bá nè a dóm ea ólò fã̀ Bàrì kọ á noòmà pá a nvín nu ea kil ló Jìhóvà ẹ?

 ⁸ Zọ̀ o nvín noá Kpá Káí. Gbò vígà pábia, beè bọọ dóm di mm̀ kà kàí, Jìhóvà gbĩ́ kọ ó nveenii bá neí va kọ bàá noòmà bọọ gbò nvín nu ea kilìèé ló. Ene sĩ́deè eo é láá naamá vó dù gè olòó nvèè sãa kúm Fã̀ Pá Tọ. Ló lé bel kilma ló vaá ò bugi togó boo nú eo é láá naa kọbé dénè nen dé kpéè ló. Be à sẹlẹ, òó láá nvèè bá nè o dóm kọ á noo ene kà kele íb togó bel eo é lói bel boo ea di mm̀ Kpá Káí. Gbá ló vó, beè sìgà pá o nvín a bọọ naa ní e bàé íe bélè lọl ló gè nó kpá ea kọlà Dé Kpéè Ló Dùm Dọ̀ọ̀mà Dè-dè! boo ba lóó, òó láá nvèè bá nè o dóm kọ á mòn kọ bà nó.

9. Ãàe ní e kà ea gé fã Bàrì é láá ié nvèè bá lọ̀l ẹ?

⁹ Sìgà gbò kà ólò gyààma sĩ́ gè noòmà nuù ba gbò nvín boo béè kọọ̀ ba dóm á gé àbèè kọọ̀ ba dóm náa ólò fã̀ Bàrì. Be níà bé ea dì naa ló olo é, ó gá bọọgẹ̀ ié tã̀àgã̀ bùlà. Jìhóvà é nveè bá nè ni. Tú gbò nuù tóm ea néi tenmá bá a bõ̀ònatõ̀ò zọ̀ọ̀mà pá o nvín noá Kpá Káí. Òó láá bĩiná lọ̀ọ̀gà bùlà lọl bá dõòna kà gbò tẹ̀ nè kà bé eo é láá tú gbò nuù tómí sẹ̀ẹ̀mà fã̀ pá tọ naa. * (Pró. 11:14) Jìhóvà é láá nvèè nàgé bá nè ni kọ ó zọ̀ pá o nvín loá bel. Bànie kọ á nvèè bá nè ni kọbé ò nyímá bé e bà bugi togó naa nè gbò nu ea dìvá nyíe. (Pró. 20:5) Bíb ea kọ́ọ̀ ‘Éé ní ea ólò palàge tãagẽ́ ni gbẹá tọọ̀ kpá ẹ́?’ é láá naa kọọ̀ ó zọ̀ẹ loá bel vaá nyimá ló nu ea gé téní bá.

10. Mókà dõòna kà gbò sĩ́deè ní eo é láá nvèè bá noòmà pá o nvín nu ea kil ló Jìhóvà ẹ?

¹⁰ Gbĩ́ gbò nèà deè eo é nóòmà nuù pá o nvín ea kil ló Jìhóvà. Kọ́ nu ea kil ló Jìhóvà nèva nè gbò lé nu ea ni náa nè ni. (Dìt. 6:​6, 7; Àìz. 63:7) Níí palàge dú bíi be nóo ólò ié tṍó ge zọ̀ọ̀mà pá o nvín noá nu gbẹá be. Christine e beè kọ́ nu ea kil lóá kọ́ọ̀: “Ním beè ié gã́bug tṍó gè kọ́ọ́má nu ea kil ló Jìhóvà nèva, vó beè naa kọọ̀ ḿ tú kọ̀láá kà nèà deè em íè naamá. È ólò gbá bìlà kyẽè àbèè ge bã mm̀ faà sĩ́ múú gé nó nu ea kil ló gbò dèmnù Jìhóvà nè ge noòmà va kọ bàá dú kóò Jìhóvà. Tṍó e bà bọọ, m beè siè va kpóó ló kọ bàá nó Kpá Káí boo ba lóó.” Gbá ló vó, ló lé bel ea kil ló pá vígà bií ló bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà nèva. Ó gá ló pọ́lọ́ bel ea kil ló gbò kànen. Nú eo kọ́ọ̀ ea kil vá ló é láá naa kọọ̀ pá o nvín á bã̀ vá ló tṍó e bà íe bíi ló nvèè bá.

11. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Jém̀z 3:​18, éé ní ea náa vaá à dú bíi gè naa kọọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di mm̀ bẹẹ tọ ẹ́?

¹¹ Naa koọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di mm̀ bọọ tọ. Olòó naa nu ea zógè kọọ̀ ò vulè o dóm nè pá o nvín. Zogè kọọ̀ ò vulèè o dóm tṍó eo gé ló bel ea kilíé ló, vaá ò nóòmà pá o nvín kọ bàá naa nagé vó. Tṍó eo náà vó, àé náa kọ á valí ló pá o nvín gè nó nu ea kil Jìhóvà. (Bugi Jém̀z 3:18.) Bugi togó boo nu dòòmà bá Jozsef, ea beè dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a gbẹá Romania. Tṍó ea beè di-dí pá nvín, a tẹ̀ beè naa kọ á tavala ló a kà nè pá a vígà nè ẹ̀ẹ̀ ge fã̀ Jìhóvà. Jozsef kọ́ọ̀: “Ńdáà kà beè pììgà ge naa kọọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di mm̀ bẹẹ tọ. Bé e ńdáà tẹ̀ gé tú agẹbá siií ló naa, níà bé e ńdáà kà beè gbọọlẹ̀ ló  naa ẽ́. Tṍó ea mon kọọ̀ née fã nà dẽè bẹẹ tẹ̀, à ólò zọ̀i loá bel boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 6:​1-3. Tṍó ea ni náa vó lọ̀l, à ólò gbóó kó gbò lé kpãa e bẹẹ tẹ̀ íe vaá nvèè bá kọ é dã́tẽ́ ló nu ea náa vaá à bọ́ló kọ é nvèèe ka ló. Náa beè zìgà kọọ̀ tã̀àgã̀ á zoogá mm̀ bẹẹ tọ.”

12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Tímotì 1:​5, éé ní e nu dòòmà bá Únìs beè naa ló Tímotì e?

¹² Bugi 2 Tímotì 1:5. Únìs beè tú kà lé nu dòòmà bá gbẹẹ́ kẽ nè Tímotì. A beè iè ge noòmàe kọọ̀ nen é íè ge naa nu ea zógè kọ à íe zìgà. (Jém̀z 2:26) Tímotì beè iè ge mòn kọọ̀ vulè e a kà íe kilma ló Jìhóvà beè beè naa kọ á labví láb. Tímotì beè mòn nàgé kọọ̀ ge fã̀ Jìhóvà beè naa kọọ̀ nyíè a kà á ẹẹ. Éé ní e nu dòòmà bá Únìs beè naa ló Tímotì e? Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ Tímotì íe agẹ zìgà belí a kà. Náa beè dõogẽ naaá. Tímotì beè mòn nu dòòmà bá a kà vaá nò. Deè nieí nagé, gã́bug gbò kà a náa kọọ̀ pá ba tọ á fã̀ Bàrì e bà “náa élá bànà tṍó e nen é zẹ́ẹ́ ló bel Bàrì nèva.” (1 Pít. 3:​1, 2) Olo é láá naa nagé vó. Mósĩ́ deè e?

13. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọọ̀ kà á tú a gbaa ló kilma ló Jìhóvà gyààma sĩ́é?

¹³ Tú o gbaa ló kilma ló Jìhóvà naamá túá kà nu mm̀ o dùm. (Dìt. 6:​5, 6) Dì belí dõòna kà gbò kà, ò ólò òòà aa ló gè naa gã́bug nu. Ò ólò kalí dáá, òòà aa ló gè naa nu ea é né ni gã́bug kpègè, nè dõòna kà gbò nu vaá noo tṍó ẹ̀bmà nu ea kil ló bíì pá o nvín. Sõò náa dú bíi kọ ó di boo béè ge ẹ̀b nu ea kil ló bíì pá o nvín vaá gbẹmà nvéè o gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Olòó noo tṍó eo é tãàma ló Bàrì, nó Kpá Káí boo o lóó, nè ge sí nònù. Ge naa vó é agẹlẹ ló o gbaa ló kilma ló Jìhóvà, vaá dú lé nu dòòmà bá nè pá o tọ bií ló dõòna gbò.

14-15. Éé ní e nu dòòmà bá Leanne, Maria, nè João nóòmà ni ẽ́?

¹⁴ Bugi togó boo nu dòòmà bá gbò nvín ãa e ba beè nó gè vùlè Jìhóvà vaá dẹlẹ́ẹ nyíé boo tení dú ló gè nó nu dòòmà bá ba gbò kà. Leanne ea dú sílà Christine kọ́ọ̀: “Née beè láá olòó nó Kpá Káí tṍó e bẹẹ tẹ̀ di tọ. Sõò bẹẹ kà beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, náa ólò lọẹ nònù. Kọbèè née beè nyimá gã́bug nu ea kil ló Kpá Káí, a nu dòòmà bá beè naa kọ é ié zìgà. E beè nyimá kọọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ólò noòmà kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí kpã́á dee besĩ́ì è kalá dààmà togó gè sí nònù.”

¹⁵ Maria, e ba tẹ̀ ólò kpọ́ va té ló boo béè kọ bà sí nònù kọ́ọ̀: “Ńdáà kà di gbàà gbò bia e nda nyímà kọọ̀ bà íe agẹ ló. Tṍó em beè di pá nvín, ním beè olòó naa sìgà nu boo béè kọọ̀ pọ̀ ólò siím ló bel e gbò nen é ló. Sõò ge mòn bé ea íe agẹ ló vaá tú Jìhóvà naamá túá kà nu mm̀ a dùm naa beè nvèè bá nèm kọ ḿ bé èlbà gè siiá pọ̀ ló nen.” João, e ba tẹ̀ náa beè zìgà kọ bàá nó tọ́ọ̀ kà nu ea kil ló Kpá Káí gbẹá tọ kọ́ọ̀: “Nú ea beè palàge sièm kpóó ló dú gè kọọ̀, ńdáà kà náa beè di boo béè ge naa nú ea é léé ló ńdáà tẹ̀ vaá òòà aa ló gè fã̀ Jìhóvà.”

16. Éé ní e nu dòòmà bá kà é láá naa ló dõòna gbò e?

¹⁶ Gbò kà, kẽeaí boo kọọ̀ bọọ nu dòòmà bá ólò tọá ló dõòna gbò. Mósĩ́ deè e? Bugi togó boo bé e nu dòòmà  Únìs beè tọá ló Pọ́ọ̀l naa. A beè emí kọọ̀ ‘Únìs beè gyàà sĩ́ kẽè’ Tímotì ié zìgà mm̀ Kráìst. (2 Tím. 1:5) Mó tṍó ní e Pọ́ọ̀l beè zẹ́ẹ́ nyimá kọọ̀ Únìs íe zìgàẹ? Be à sẹlẹ, túá tṍó ea géè kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó ní ea beè mòn Lóès nè Únìs gbẹá Lístrà ẹ, vaá a beè nvèè bá nèva kọ bàá dú gbò nyòòne nvéè Kráìst. (Tóm 14:​4-18) Bugi togó boo níí: Tṍó e Pọ́ọ̀l beè emí kpá má Tímotì mm̀ nu ea é dú 15 gbáá aa ló tṍóá, a beè kpáá kẽ̀èa boo bé e Únìs beè ié zìgà naa, vaá kọọ̀ à bọ́ló gè nó a nu dòòmà bá! Gbò a nu dòòmà bá beè palàge siè kpóó ló Pọ́ọ̀l nè gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè di mm̀ túá gbò gbááá. Beè áá ọ̀ọ̀ gé búmá nvín, àbèè kọọ̀ o dóm àbèè va náa gé fã Jìhóvà, àgala boo kọọ̀ o nu dòòmà bá é síè kpóó ló dõòna gbò.

17. Éé ní eo é náa be à tõó ní ló kọọ̀ o nvín náa tú nu eo nóòmàe siimá tóm ẽ́?

¹⁷ Éé ní eo é náa be à tõó ní ló kọọ̀ o nvín náa tú nu eo nóòmàe siimá tóm ẽ́? Kẽ̀èa boo kọọ̀ ge bumá nvín ólò tú tṍó. Dì belí bé ea dọa bàlà kẽ mm̀ fùtóá naa, sìgà tṍó, tṍó eo fóò nu òó láá bugi togó be àé bọọ vaá múmí ból súú. Náa kal ló béè kọọ̀ nóo é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló kọ á mumí, ò kilsĩ́ gè tṍ múú kúm kọbé à bọọ. (Máàk 4:​26-29) Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, gbò kà é láá bugi togó beè búma e bà gé ne ba nvín é nveè bá nèva kọ bàá vùlè Jìhóvà. Nóo é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló béèlàfùl  e pá o nvín é ne. Sõò, be ò kilsĩ́ gè bumá va, òé láá naa kọ bàá dú kóò Bàrì.​—Pró. 22:6.

18. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà é láá nvèè bá nè pá o nvín kọ bàá duè a kóò e?

¹⁸ Jìhóvà beè nvèè bá nè gbò nvín ãa kọ bàá duè a kóò lọ̀l gé tṍó e bà géè emí Kpá Káíá. (Ps. 22:​9, 10) Àé láá nvèè nàgé bá nè pá o nvín kọ bàá duè a kóò be à tan va. (1 Kọ́r. 3:​6, 7) Kọbèè pá o nvín gbĩ́ gè dagí aa boo lèlà èèlè, súú dẽè Jìhóvà é dívá boo. (Ps. 11:4) Jìhóvà di kpènà ló gè nvèè bá nèva kọ bàá duè a kóò kọ̀láá tṍó e bà náa nú ea zógè kọ bà gbĩ́ gè fãèe. (Tóm 13:48; 2 Kró. 16:9) Àé nveè bá nè ni kọ ó ló lé bel tṍó ea bọ́ló​—naamá kà lèlà tṍó e pá o nvín íe bíi ló. (Pró. 15:23) Àbèè kọọ̀ àé láá naa kọọ̀ ene kà vígà págbálà àbèè pábia ea íe vulè á ié va lèèmá m. Bã̀àna tṍó e pá o nvín ni bọọ, Jìhóvà é láá naa kọ bàá kẽ̀èa boo gbò nú eo beè noòmà va tṍó ea kil nvéeá. (Jọ́ọ̀n 14:26) Tṍó eo kilsĩ́ gè noòmà nuù pá o nvín tení dú ló bel eo lóò nè o nu dòòmà bá, Jìhóvà é tã́ànè ni dee bá.

19. Éé ní ea náa òó láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é tã́ànè ni dee bá ẹ́?

¹⁹ Bé e Jìhóvà vulè ni naa náa dẹẹ̀a boo béèlàfùl e pá o nvín ne. À vulè ni boo béè kọ ò vulèe. Beè áá ọ̀ọ̀ gé búmá nvín, Jìhóvà zigà kọ à dúè o Neǹ Kpènà nè Tẹ̀ pá o nvín. (Ps. 68:5) Nóo é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló béèlàfùl pá o nvín. Sõò, be ò kilsĩ́ gè dẹẹ̀a boo nvèè bá ea aa bá Jìhóvà vaá pììgà bé eo kpóó sim tùlà naa, àé tã́ànè ni dee bá.