1, 2. (1) ¿Jarat tü wayuu kanüliakat Eunice? (2) ¿Kasa kapüleeka sümüin sünain epijaa süchon? (3) Püküja tü piʼrakat sünain tü ayaakuaa sünainkat süta tü rewiisütakat.

 NNOJOTSÜ süküjain tü Bibliakat süchiki tü alatakat soʼu tü kaʼi woutiisakalü oʼu Timoteo, eepejeʼe süpüla jülüjain waaʼin talatashaatain maʼin Eunice, tü niikat Timoteo soʼu tia (Prov. 23:25). Jaʼyakajasaʼa saaʼu suʼupünaa talatüin shia shiʼrapa chi süchonkai shiroku tü wüinkat süpüla woutiisain nia. Sümaʼinruʼu kulematüin shia arütkaasü sünainmüin Loida, tü noushukot Timoteo, sümaa talatüin saaʼin wanaa sümaa. Talatüsü maʼin saaʼin Eunice shiʼrapa kulematüin chi süchonkai nüshaʼwaleʼennapa shirokujee tü wüinkat. Mayaainjeʼe nnojoluin mapüleein tü saaʼinrakat Eunice süpüla sükaalinjain chi süchonkai, suuntuinya shikirajüin nia süpüla alin Jehová nüpüla otta alin nüpüla Jesús, chi Nüchonkai Maleiwa. ¿Kasa kapüleʼewaika sümüin süpüla shikirajüin chi süchonkai?

² Naata tü nunoujakalü anain chi nüshikai Timoteo suulia tü sunoujakalü anain tü niikat. Wayuu griego chi nüshikai jee müsia tü niikat sümaa tü noushukot, wayuu judío naya (Aluw. 16:1). Eeshijaʼa jimaʼaire Timoteo wanaa sümaa shikerotüin Eunice sümaa Loida sünain anoujaa. Nnojoipejeʼe anoujain chi nüshikai nünain Jesús wanaa namaa. Süka miyoʼuichin Timoteo eeitpa süpüla nüneeküin tü naaʼinrajatkat. ¿Kaseetche nüneekaka Timoteo? ¿Nüneekeetche nuʼunuin süchiirua tü nunoujakalü anain chi nüshikai? ¿Nüneekeetche nuʼunuin süchiirua nakuwaʼipa na judío ekirajünapuʼukana anain nia jintüliiwaʼaya nia? ¿Shiataapa nuushikajaweerüin süchiirua nukuwaʼipa Jesús?

3. Saashin Proverbios 1:8, 9, ¿kasa jülüjaka naaʼin Jehová nachiki na jieyuu akaalinjakana nachonnii süpüla aleewain naya nümaa?

³ Na wawalayuu jieyuukana, aishii napüla nachonnii maʼaka  saaʼin Eunice. Tü keeʼireekat maʼin naaʼin shia nekirajüin nachonnii süpüla aleewain maʼin naya nümaa Jehová. Kojutusü nümüin Jehová süpüshuaʼa tü naaʼinrakat (paashajeʼera Proverbios 1:8, 9). Wainma jieyuu nükaalinjaka Jehová süpüla alinjachin nia napüla nachonnii jee naʼyataainjanain nümüin.

4. ¿Kasa kapüleeka namüin na wawalayuu jieyuu kachonniikana maaʼulu?

⁴ «¿Naneekeetche tachonnii naʼyataain nümüin Jehová?», eesüjaʼa jülüjale saaʼin tia wanee wawala. Natüjaa aaʼu na wayuu kachonshiikana wainmain kasa ooʼulakünaka aka naaʼin nachonnii (1 Ped. 5:8). Jee müsia, wainma na jieyuu epijakana nachonnii namüiwaʼa otta eeshii na manoujainkana aʼwayuuse. Anuu sünüiki wanee wawala kanüliasü Christine b: «Anasü nukuwaʼipa taʼwayuuse namaa tachonnii jee aishii waya nüpüla, shiapejeʼe nüpülajüin toulia tekirajüin tachonnii nüchiki Jehová. Aʼyalajawaisü taya sutuma jülüjain taaʼin naʼyataweenale tachonnii nümüin Jehová soʼu wanee kaʼi».

5. ¿Kasa wekirajaajeetka anain sünain ekirajaayakat tüü?

⁵ Piale wanee wawala kachonsü, eeshii süpüla pikirajüin püchonnii süpüla alin Jehová napüla otta naʼyataain nümüin, maʼaka saaʼinrüin shia Eunice. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain eein süpüla püshatüin sukuwaʼipa sünain ekirajaa na püchonniikana sükajee tü paashajaakalü achiki otta tü paaʼinrakat. Otta wekirajaajeerü anain tü naaʼinrakat Jehová süpüla nükaalinjain pia.

6. Sünainjee tü sümakat 2 Timoteo 3:14, 15, ¿jamakuwaʼipai süpüla nunoujain Timoteo nünain Jesús?

⁶ Ekirajünüshi Timoteo joʼuuiwaʼaya nia sutuma Eunice sünain «tü ashajuushikat suluʼu tü karaloʼuta nüchikimaajatkat Maleiwa». Saaʼinrüin tia wanaapünaa sümaa tü nekirajapuʼukalü anain na judíokana. Müsüjeseʼe nnojoluin niʼraajüin maʼin Timoteo nukuwaʼipa Jesucristo. Sükaalinjapejeʼe tü ekirajünapuʼukalü anain nia süpüla niyaawatüin saaʼu anale nümüin tü anoujaakat. ¿Nüneekeetche tü anoujaakat? Süka miyoʼuichin nia, eesü süpüla nüneeküin tü naaʼinrajatkat. Sutuma shikirajüin nia tü niikat, niyaawata aaʼu tü shiimain nüchikimaajatkat Jesucristo (paashajeʼera 2 Timoteo 3:14, 15). Talatakajasaʼa saaʼin Eunice süka sükaalinjain chi süchonkai süpüla niʼraajüinjachin Jehová. Tü saaʼinrakat wanaapünaasü sümaa tü aküjüneekat süchiki sünülia, «akanajüsü» maluʼulu sünülia.

7. ¿Kasa saaʼinraka Eunice süpüla ayatüin sükaalinjain chi süchonkai süchikijee woutiisain nia?

⁷ Anasü maʼin tü naaʼinrakat Timoteo süka woutiisain nia. Shapaapejeʼe saaʼin Eunice naaʼu chi süchonkai müleka ayateechire niʼyataain nümüin Jehová. ¿Naʼaleewainjeenache na wayuu mojukana akuwaʼipa? ¿Koleejieeiche nia Atenas? Mülejeʼe tia, ¿naapaajeetche sümaa tü pütchi nekirajakalü anain na eʼiküliikana chaa Atenas? ¿Aʼyataweeiche maʼin nia nümüin Maleiwa jimaʼaiwaʼaya nia? ¿Shiataapa kachiirueerüin naaʼin tü washirüükat? Nnojotsü süpüla süneeküin Eunice nooʼopünaa Timoteo tü naaʼinrajatkat, eepejeʼe süpüla sükaalinjain nia süpüla anain tü nüneekakat. ¿Kasache saaʼinrajatka? Ayatüinjachi shikirajüin nia süpüla alinjachin Jehová nüpüla otta kojutuinjatüin nümüin tü naaʼinrakat Jehová otta Jesús napüleerua nayakana. Maʼaka kapüleein namüin na wawalayuu ekirajakana nachonnii namüiwaʼa nüchiki Jehová, kapüleesia tia sümüin wanee wawala nümaa suʼwayuuse jaʼitashii nanoujain piamaleʼeya. ¿Kasa natüjaka na kachonshiikana sünainjee Eunice?

8. ¿Kasa saaʼinrajatka wanee wawala süpüla sükaalinjain chi suʼwayuusekai süpüla anain sukuwaʼipa nanoula nachonnii?

 ⁸ Pikirajaa namaa püchonnii sünain tü Bibliakat. Nunoujale puʼwayuuse, keeʼireesü naaʼin Jehová pükaalinjain nia süpüla anainjatüin nanoula jüchonnii. Paaʼinrüin tia wanaa sümaa yalain pia soʼu tü Ai Juʼwaajakalü oʼu Maleiwa sümaa Jüpüshi sümaa pükaalinjain sünain tü choʼujaakat soʼu tia. Püküja jamüin anaka kottiraale jia soʼu tia aikat otta jülüja paaʼin tü paaʼinrajatkat süpüla kamalain shia namüin jüchonnii. Eeshijaʼa süpüla pükaalinjain puʼwayuuse süpüla nüneeküin tü jikirajaainjatkalü anain soʼu aikat tia otta tü sukuwaʼipainjatkat. Miyoʼuchire wanee jüchon eeshi süpüla pükaalinjain chi puʼwayuusekai sünain ekirajaa nia sükajee tü karaloʼutakat Anainjatka atuma pukuwaʼipa waneepia.

9. ¿Kasa akaalinjeetka wanee wawala manoujainka aʼwayuuse?

⁹ Eesü wawalayuu ekirajakana nachonnii namüiwaʼa süka maʼwayuusein jee shiale manoujain naʼwayuuse. Müle pukuwaʼipa, nnojotsü pümüiwaʼain, nükaalinjeerü pia Jehová. Pikiraja püchonnii sükajee tü kasa saapakat nupueulose Maleiwa. Püsakira waneinnua kachonkana süchiki tü naaʼinrakat süpüla nekirajüin nachonnii sükajee tü saapakat nupueulose Maleiwa soʼu tü Ai Naʼwaajakalü oʼu Maleiwa sümaa napüshi c (Prov. 11:14). Otta puchunta kaalinwaa nümüin Jehová süpüla yootuin pia süka anakalü akuwaʼipa namaa püchonnii süpüla pütüjaain saaʼu tü jülüjakat naaʼin otta tü suluʼukat naaʼin (Prov. 20:5). «¿Kasa kapüleeka pümüin suluʼu pukoleejiase?», eesü süpüla müin pünüiki namüin püchonnii süpüla yootojiraain maʼin pia namaa.

10. ¿Kasa paaʼinrajatka süpüla neʼraajüin nukuwaʼipa Jehová na püchonniikana?

¹⁰ Püchajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla pikirajüin püchonnii nüchiki Jehová. Yooto pia namaa süchiki tü kasa anasü naaʼinrakat Jehová jüpüleerua (Deut. 6:6, 7; Is. 63:7). Anasü paaʼinrüle tia soʼu tü kaʼi kapüleejeetkalü oʼu pümüin pikirajüin naya piichipaʼa. Anuu sünüiki Christine, tü wachuntayütkalü anülia suluʼu pütchika 4: «Mayaainjeʼe kapüleein maʼin tamüin yootoo namaa tachonnii nüchiki Jehová tepialuʼu, tachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla taaʼinrüin tia eepünaale taya namaa. Awaraijaapuʼushii waya otta eeshiijaʼa anuwaluʼupuʼule waya süpüla yootuin waya süchiki tü kasa nukumajakat Maleiwa jee waneirua kasa anainjatka atuma nanoula. Miyoʼupa na tachonniikana tatütüleʼerüin naaʼin süpüla nekirajaain namüiwaʼa sünain tü Bibliakat». Ana pünüiki süchiki nupueulose Jehová jee nachiki na wawalayuukana. Nnojo mojuin pünüiki nachiki na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat. Mapüleejeerü namüin püchonnii nachuntuin kaalinwaa namüin na laülaashiikana choʼujaapa shia namüin anale pünüiki nachiki.

11. Saashin Santiago 3:18, ¿jamüshii anajiraainjanaka waya wepialuʼu?

¹¹ Anajiraa pia sümaa püpüshi. Paaʼinra kasa nüpüleerua puʼwayuuse otta püchonnii süpüla nayaawatüin saaʼu alin naya püpüla. Yootopa pia nüchiki puʼwayuuse, jaʼyainjatü paaʼu kamaneein pia nümüin otta kojutuin nia pümüin. Pikiraja püchonnii süpüla müin nakuwaʼipa mayaa. Paaʼinrüle tia aneerü naaʼin na püchonniikana jee mapüleejeerü namüin nekirajaain nüchiki Jehová (paashajeʼera Santiago 3:18). Jülüjataa waaʼin nukuwaʼipa Jozsef, wanee pürekutsoot pesiaat chakai Rumania.  Jintüliiwaʼaya nia, nüpülajüin chi nüshikai suulia niikat, nuulia niakai otta noulia na nuwalayuukana naʼyataainjanain nümüin Jehová. Anuu nünüiki: «Süchajaain maʼin sukuwaʼipa tü teikat süpüla anajiraainjanain waya wepialuʼu. Niʼrüitpa maʼin wayumüin chi washikai wamüin, ayatüsia kamaneein tü teikat nümüin. Shiʼrapa nnojoliin kojutuin jee nnojoliin jaa wamüin nümüin chi washikai, saashajeʼerüin wamüin Éfeso 6:1-3 süpüla waaʼinrüin tü sümakat. Süküjain wamüin tü kasa anasü naaʼinrakat chi washikai otta jamüin kojutuinjachikai nia wamüin. Sutuma saaʼinrüin tia, jiimaleʼerapuʼuin waaʼin suulia watkaain».

12. Sünainjee tü sümakat 2 Timoteo 1:5, ¿kasa eeka sünainjee anain sukuwaʼipa Eunice nüpüleerua Timoteo?

¹² (Paashajeʼera 2 Timoteo 1:5). Anasü sukuwaʼipa Eunice nüpüleerua Timoteo. Eesüjaʼa süküjale nümüin jaʼyain naaʼu wanee wayuu kanoulain nia saaʼujee tü naaʼinrakat (Sant. 2:26). Niyaawata aaʼu Timoteo alin maʼin Jehová süpüla tü niikat sükajee tü saaʼinrakat. Niʼrüin talatüin saaʼin süka shiʼyataain nümüin Jehová. ¿Kasa eeka sünainjee anain sukuwaʼipa Eunice nüpüleerua Timoteo? Naashin Pablo kanoulashi maʼin Timoteo maʼaka saaʼin tü niikat, jama jülüjain naaʼin tü sukuwaʼipakat sümaa nüshatüin shia süchiirua. Maʼaka sukuwaʼipa Eunice wainma wawalayuu jieyuu akaalinjakana naʼwayuuse jee nachonnii süpüla naʼyataain nümüin Jehová süka naaʼinrüin «kasa anasü waneepia noʼupala» (1 Ped. 3:1, 2). ¿Kasa paaʼinrajatka süpüla puuntuin tiaya?

13. ¿Jamüsü saaʼinmaainjatka sukuwaʼipa nümaa Jehová wanee wawala kachonsü?

¹³ Paaʼinmaa pukuwaʼipa nümaa Jehová (Deut. 6:5, 6). Watüjaa aaʼu wainmain kasa puuʼulaaka süpüleerua paaʼinmajüin püchonnii. Alatitsü pia kaʼi namaa, akataajüsü pia nneerü süpüla tü kasa choʼujaakat namüin jee aaʼinrüsü pia waneirua kasa napüleerua mayaainjeʼe mapüsain maʼin pia. Nnojotpejeʼe anain nnojorüle paaʼinmaain pukuwaʼipa nümaa Jehová. Anasü pükatarüle kaʼi süpüla puʼuraajüin, süpüla pikirajaain pümüiwaʼa sünain tü Bibliakat otta süpüla puʼunuin sünain tü outkajawaakat. Paaʼinrüle tia, aleeweerü maʼin pia nümaa Jehová jee aneerü pukuwaʼipa napüleerua püpüshi jee na waneinnua.

14, 15. ¿Kasa pütüjaka sünainjee tü alatakat sümüin Leanne, María otta nümüin João?

¹⁴ Wekirajaa nachiki waneinnua jimaʼalii jee majayünnüü aikana apüla Jehová otta eʼitaakana naaʼin nünain süka neʼrüin anain sukuwaʼipa tü neikat napüleerua. Anuu sünüiki Leanne, wanee süchon Christine: «Nnojoishii süpüla wekirajaain sünain tü Bibliakat wanaa sümaa yaain chi washikai miichipaʼa. Matüjainsat makata tü weikat suulia tü outkajawaakat. Mayaainjeʼe nnojoluin watüjaain maʼin saaʼu tü sümakat tü Bibliakat, katchinsü wanoula sutuma weʼrüin tü saaʼinrakat maama. Nnojoluiwaʼaya woutkajaain, wayaawatatüjülia aaʼu shiimain tü nanoujakalü anain na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová».

¹⁵ Anuu tü alatakat sümüin María namaa suwalayuu otta sümaa nei, müliapuʼushii naya nutuma chi süshikai sutuma noʼunuin sünain tü outkajawaakat. Anuu sünüiki María: «Jintuluiwaʼaya taya, nnojotpuʼusü taaʼinrüin waneirua kasa süka mmoluin taya neema na waneinnua. Yalayalasü taaʼin mapa süka teʼrüin yalayalain saaʼin tü teikat. Ayatüsia saaʼinrüin tü anakat noʼuluʼu Jehová mayaainjeʼe mojushiin tia nümüin chi tashikai». Anuu joo tü alatakat nümüin João namaa nuwalayuu sümaa nei, nüpülajüin chi nüshikai noulia naashajaain süchiki nanoula nepialuʼu. Anuu nünüiki João: «Wainma kasa saaʼinraka tü teikat süpüla talatüinjachin chi tashikai sutuma.  Nnojotpejeʼe saaʼinrüin wanee kasa mojuka noʼuluʼu Jehová. Antüsü suluʼumüin taaʼin tü saaʼinrakat».

16. ¿Jameerü naaʼin na waneinnua sutuma tü kasa anasü saaʼinrakat wanee wawala kachonsü?

¹⁶ Tü paaʼinrakat neʼrüin shia na waneinnua. Niʼrüin Pablo tü kasa anasü saaʼinrakat Eunice. Nüküjain Pablo lotuin maʼin nunoula Timoteo maʼaka tü niikat (2 Tim. 1:5). ¿Jamüsü süpüla nütüjaain aaʼu Pablo lotuin maʼin sunoula Eunice? Eesüjaʼa süpüla niʼraajüin Loida sümaa Eunice soʼu tü palajatkat nukua sünain aküjaa pütchi chaa Listra, eeshiijaʼa süpüla nükaalinjain naya süpüla nekerotuin sünain anoujaa (Aluw. 14:4-18). Sülatapa 15 juya süchikijee tia, nüshajüin wanee karaloʼuta nümüin Timoteo eere nüküjain kanoulain maʼin Eunice jee anain süpüla süshatünüin sunoula. Watüjaa aaʼu nnojoluin motuin naaʼin Pablo namaa waneinnua anoujashii tü saaʼinrakat Eunice. Pipijüle püchonnii pümüiwaʼa jee manoujainre puʼwayuuse, atütülaajeerü naaʼin na waneinnua sutuma neʼrüin tü kasa anasü paaʼinrakat.

17. ¿Kasa paaʼinrajatka nnojorüle naapaain amaa püchon tü pikirajakalü anain nia?

¹⁷ ¿Kasa paaʼinrajatka nnojorüle naapaain amaa püchon tü pikirajakalü anain nia? Soto paaʼin nnojolin nütüjamaatüin wanee jintüi tü ekirajünakalü anain nia. Maʼaka weʼrüin suluʼu tü ayaakuaakat, nüpünajüle wanee wayuu wanee waüyee, nnojotsü nütüjaain aaʼu süsoteerüle. Ayatapejeʼe niʼyotuin wüin saaʼu süpüla miyoʼuinjatüin jee kachoinjatüin shia (Mar. 4:26-29). Akaataajaʼa pukuwaʼipa piakat, eesüjaʼa püsakirüle paaʼin süntüle suluʼumüin naaʼin chi püchonkai tü pikirajakalü anain  nia. Nnojotsü pütüjaain saaʼu jameerüin nukuwaʼipa mapa. Ayatüle püchajaain sukuwaʼipa süpüla pikirajüin nia, eeshi süpüla pükaalinjain nia süpüla nüneeküin aleewain nia nümaa Jehová (Prov. 22:6).

18. ¿Kasa eeka süpüla nükaalinjain anain Jehová püchonnii süpüla kooʼomüin nanoula?

¹⁸ Wainma jimaʼalii jee majayünnüü akaalinjünakana nutuma Jehová süpüla aleewain naya nümaa (Sal. 22:9, 10). Otta müshiʼiya na püchonniikana, nükaalinjeena naya Jehová süpüla kooʼomüin nanoula müleka nacheküle shia (1 Cor. 3:6, 7). Seemiajaale nanoula na püchonniikana, ayateena jülüjain naya naaʼin Jehová (Sal. 11:4). Keeʼireere naaʼin naleʼejüin nachikuaʼa nünainmüin, nükaalinjamaateena naya (Aluw. 13:48, TNM; 2 Crón. 16:9). Nükaalinjeerü pia Jehová süpüla pütüjainjatüin süpüleerua pünüiki namüin püchonnii choʼujaapa shia namüin (Prov. 15:23). Otta eesüjaʼa süpüla niʼitaain Jehová suluʼu naaʼin wanee wawala süpüla kamaneein nia namüin. Jaʼitainna miyoʼupa naya, eesü süpüla sotuin naaʼin nutuma Jehová wanee kasa pikirajapuʼuka anain naya (Juan 14:26). Ayatüle pikirajüin püchonnii sükajee tü paashajaakalü achiki jee sükajee tü paaʼinrakat, anakuwaʼipaleerü pia nutuma Jehová.

19. ¿Jamüsü süpüla pütüjaain saaʼu anain pukuwaʼipa noʼuluʼu Jehová?

¹⁹ Aisü pia nüpüla Jehová süka alin nia püpüla, nnojotsü shiain saaʼujee tü naneekakat na püchonniikana. Pipijüle püchonnii pümüiwaʼa jee manoujainre puʼwayuuse, soto paaʼin nüküjain Jehová eejeechin nia pümaa otta meechin nia maʼaka naaʼin wanee nashi namüin püchonnii (Sal. 68:5). Nnojotsü süpüla pütüjaain saaʼu naneeküinjatüle na püchonniikana naʼyataain nümüin Jehová. Ayatüle piʼitaain paaʼin sünain nükaalinjeerüin pia Jehová jee paaʼinrüle tü eekat süpüla paaʼinrüin, aneerü pukuwaʼipa noʼuluʼu.