1, 2. (a) Mẹnu wẹ yin Euniki, podọ avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ e pehẹ taidi onọ̀ de? (b) Basi zẹẹmẹ do yẹdide he to wepa ji lọ ji.

 DILE etlẹ yindọ Biblu ma basi zẹẹmẹ do baptẹm Timoti tọn ji, e ma vẹawu nado yí nukun homẹ tọn do pọ́n ayajẹ he onọ̀ etọn Euniki na ko tindo to azán enẹ gbè. (Howh. 23:25) Pọ́n lehe homẹ etọn na ko hùn do whenue e mọ bọ Timoti to ote to osin lọ mẹ. E to nuko yẹsẹ dile onọ̀-daho Timoti tọn Loisi to ote to apá na ẹn bosọ hẹn e go. Euniki gán ko gbọ̀ dẹẹdẹ to whenue Timoti yin yinylọn do osin lọ mẹ. Whenue Timoti tọ́n sọn osin lọ mẹ po nukiko yẹsẹ de po, dasin ayajẹ tọn gán ko wayi do onọ̀ etọn. E pà Euniki bọ e plọn ovi etọn nado yiwanna Jehovah po Visunnu etọn Jesu Klisti po. Nuhahun tẹlẹ ji wẹ e dù te whẹpo do jẹ yanwle enẹ kọ̀n?

² Timoti yin pinplọn whẹ́n to whédo he klan to sinsẹ̀n-liho de mẹ. Glẹkinu de wẹ otọ́ etọn, podọ onọ̀ po onọ̀-daho etọn po yin Ju. (Owalọ 16:1) Ayihaawe ma tin dọ Timoti gbẹ́ to aflanmẹ whenue Euniki po Loisi po lẹzun Klistiani. Amọ́, otọ́ etọn ma lẹzun Klistiani. Adà tẹ mẹ wẹ Timoti na nọ̀? E họnwun dọ e ko do owhe nado basi nudide na ede. Be e na kọnawudopọ hẹ otọ́ mayisenọ etọn wẹ ya? Be e na tẹdo aṣa Ju lẹ tọn he ko yin pinplọn ẹn sọn ovu whenu lẹ go wẹ ya? Kavi e na lẹzun devi Jesu Klisti tọn de?

3. Sọgbe hẹ Howhinwhẹn lẹ 1:8, 9, nukun tẹwẹ Jehovah nọ yí do pọ́n azọ́n he onọ̀ lẹ nọ wà nado gọalọna ovi yetọn lẹ nado lẹzun họntọn etọn?

 ³ Mọdopolọ to egbehe, onọ̀ Klistiani lẹ yiwanna whẹndo yetọn taidi Euniki. Hugan nudevo depope, yé nọ jlo na gọalọna ovi yetọn lẹ nado jihọntọn pẹkipẹki hẹ Jehovah. Podọ, Jiwheyẹwhe mítọn nọ yọ́n pinpẹn vivẹnudido yetọn lẹ tọn taun. (Hia Howhinwhẹn lẹ 1:8, 9.) Jehovah ko gọalọna onọ̀ madosọha lẹ dile yé to ovi yetọn lẹ plọn nado kẹalọyi nugbo.

4. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹlẹ wẹ onọ̀ lẹ nọ pehẹ to egbehe?

⁴ To jọwamọ-liho, onọ̀ de gán nọ hanú to whedelẹnu eyin ovi etọn lẹ na wá de nado sẹ̀n Jehovah dile Timoti wà do. To popolẹpo mẹ, mẹjitọ lẹ yọ́n obá he mẹ ovi yetọn lẹ nọ pehẹ kọgbidinamẹnu lẹ jẹ to aihọn Satani tọn mẹ. (1 Pita 5:8) Humọ, onọ̀ susu wẹ dona plọn ovi yetọn lẹ whẹ́n yedeṣo, kavi po alọgọ asu de he ma nọ sẹ̀n Jehovah tọn po. Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu de he nọ yin Christine * dọmọ: “Otọ́ po tatọ́ whẹndo tọn dagbe de po wẹ asu ṣie yin, amọ́ e ma kẹalọyi paali dọ ma plọn ovi mítọn lẹ nado wá lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn. To owhe lẹ gblamẹ, whlasusu wẹ n’viavi bo nọ kanse dee eyin ovi ṣie lẹ gán wá sẹ̀n Jehovah to gbèdopo.”

5. Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ ehe mẹ?

⁵ Eyin onọ̀ Klistiani de wẹ a yin, e gán pà we dile e yindo na Euniki. To hosọ ehe mẹ, mí na dọhodo lehe a gán hodo apajlẹ etọn do ji dile a to ovi towe lẹ plọn whẹ́n to ohó po walọ po mẹ. Mí nasọ mọ lehe Jehovah na gọalọna we do.

6. Dile 2 Timoti 3:14, 15 dohia do, nawẹ Timoti lẹzun Klistiani de gbọn?

⁶ Whenue Timoti to pẹvi, onọ̀ etọn wà nuhe go e pé lẹpo nado plọn ẹn “kandai wiwe lẹ” sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ Ju lẹ tọn. Na nugbo tọn, nukunnumọjẹnumẹ Euniki tọn do dogbó, na e ma yọ́n nudepope gando Jesu Klisti go wutu. Etomọṣo, nuhe Timoti plọn sọn Owe-wiwe lẹ mẹ gọalọna ẹn nado tindo oyọnẹn he e do hudo etọn nado lẹzun Klistiani. Amọ́, be e na wàmọ ya? Taidi jọja de, e tindo jlọjẹ nado de eyin e na lẹzun Klistiani kavi lala. Matin ayihaawe, vivẹnudido onọ̀ Timoti tọn lẹ gọalọ bọ e yin ‘linlẹndiọna nado yí nugbo lọ sè’ gando Jesu go. (Hia 2 Timoti 3:14, 15.) Homẹ Euniki tọn dona ko hùn taun dọ e penugo bo plọnnu visunnu etọn gando Jehovah go, mahopọnna dọ e ma bọawu! Euniki nọgbẹ̀ sọgbe hẹ yinkọ etọn nugbonugbo, ehe wá sọn hogbe de mẹ he zẹẹmẹdo “gbawhàn.”

7. Nawẹ Euniki gán ko gọalọna visunnu etọn nado yinukọn to baptẹm etọn godo gbọn?

⁷ Afọdide titengbe de wẹ Timoti ze whenue e yí baptẹm, amọ́ Euniki gán gbẹ́ to núha gando lehe visunnu etọn na yinuwa do go to baptẹm etọn godo. Nawẹ e na yí pipotọ gbẹzan etọn tọn zan gbọn? Be e na dogbẹ́ ylankan lẹ wẹ ya? Be e na yì wehọmẹ to Atẹni bo kẹalọyi nuplọnmẹ tamẹnuplọnmẹtọ kosi he to finẹ lẹ tọn wẹ ya? Be e na lẹzun afanumẹ adọkunnu lẹ tọn, bo hẹn whenu, huhlọn po jọja-whenu etọn po gú wẹ ya? Euniki ma gán basi nudide do otẹn Timoti tọn mẹ, amọ́ e gán gọalọna ẹn. Gbọnna? E gán to vivẹnudo zọnmii nado to owanyi na Jehovah po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn na Visunnu Etọn po do dó ahun etọn mẹ. E ma yin mẹhe to whédo he klan to sinsẹ̀n-liho lẹ mẹ kẹdẹ wẹ nọ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ. Eyin mẹjitọ awe lẹ tlẹ to nugbo mẹ, e gán vẹawu nado jẹ ahun jọja lẹ tọn mẹ, bo gọalọna yé nado wá lẹzun devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ gán plọn sọn apajlẹ Euniki tọn mẹ?

8. Nawẹ onọ̀ de gán gọalọna asu etọn he yin Kunnudetọ nado penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn ovi yetọn lẹ tọn go gbọn?

 ⁸ Nọ plọn Biblu hẹ ovi towe lẹ. Mẹmẹyọnnu lẹ emi, eyin asu mìtọn to nugbo mẹ, Jehovah jlo dọ mì ni nọ gọalọna ẹn nado penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn ovi mìtọn lẹ tọn go. Aliho de he mẹ mì gán wàmọ te wẹ nado nọ nọgodona tito Sinsẹ̀n-bibasi Whẹndo tọn whẹwhẹ. Mì nọ dọho dagbe gando tito ehe go, bo nọ lẹnnupọndo nuhe mì gán wà nado hẹn ẹn zun awuvivinu ji. Vlavo mì gán gọalọna asu mìtọn nado basi tito Biblu pinplọn kavi nuwiwa vonọtaun de tọn. Humọ, eyin delẹ to ovi mìtọn lẹ mẹ ko whẹ́n jẹ obá lọ mẹ nado plọn Biblu to owe Duvivi Ogbẹ̀ Tọn Kakadoi! mẹ, vlavo mì gán wazọ́n dopọ hẹ asu mìtọn nado na alọgọ he jẹ.

9. Fitẹ wẹ onọ̀ de he tindo asu he ma yin Kunnudetọ gán mọ alọgọ te?

⁹ Onọ̀ delẹ nọ to dandannu glọ nado deanana oplọn ovi yetọn lẹ tọn, na yé yin mẹjitọ godoponọ kavi na asu yetọn ma yin Kunnudetọ wutu. Eyin dọ ninọmẹ towe niyẹn, ma hanú zẹjlẹgo blo. Jehovah ma na jo we do. Nọ yí azọ́nwanu mẹpinplọn tọn kọdetọn dagbenọ he e wleawuna gbọn titobasinanu etọn gblamẹ lẹ zan nado plọnnu hẹ ovi towe lẹ. Naegbọn a ma na dọho hẹ mẹjitọ numimọnọ devo lẹ nado mọ nudọnamẹ agọe tọn lẹ gando lehe azọ́nwanu he yin awuwlena na sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn ehelẹ nọ yin yiyizan do go? * (Howh. 11:14) Jehovah gán sọ gọalọna we nado nọ dọhodopọ hẹ ovi towe lẹ. Nọ biọ ẹ dọ ni gọalọna we nado dọ̀n nuhe to ayiha po ahun yetọn mẹ po tọ́n. (Howh. 20:5) Kanbiọ kleun de taidi, ‘Etẹwẹ yin nuhahun daho hugan he a nọ pehẹ to wehọmẹ?’ gán dekọtọn do hodọdopọ dagbe de mẹ.

10. Aliho devo tẹ mẹ wẹ a gán gọalọna ovi towe lẹ nado plọnnu gando Jehovah go te?

¹⁰ Nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado plọnnu ovi towe lẹ gando Jehovah go. Nọ dọho gando Jehovah po nudagbe susu he e ko wà na we lẹ po go. (Deut. 6:6, 7; Isa. 63:7) Ehe yin nujọnu taun, titengbe eyin a ma gán nọ plọnnu hẹ ovi towe lẹ whẹwhẹ to whégbè. Christine he go mí donù wayi dọmọ: “Dotẹnmẹ ma nọ yawu hundote sọmọ nado nọ dọhodo gbigbọnu lẹ ji, enẹwutu, n’nọ yí dotẹnmẹ depope he hundote zan. Mí nọ zọ̀n afọ nado yì disa, kavi nọ biọ tọjihun de mẹ bo nọ sẹ̀ sọn agé go nado dọho gando nudida jiawu Jehovah tọn lẹ po onú gbigbọmẹ tọn susu lẹ po go. Tlolo he ovi ṣie lẹ whẹ́n jẹ obá de mẹ, n’nọ na yé tuli nado plọn Biblu na yede.” Humọ, nọ dọho dagbe gando titobasinanu Jehovah tọn gọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po go. Ma nọ mọhodọdo mẹho agun tọn lẹ go blo. Nuhe a nọ dọ gando yé go lẹ gán magbe eyin ovi towe lẹ na nọ biọ alọgọ yetọn kavi lala whenue yé do hudo etọn te.

11. Sọgbe hẹ Jakọbu 3:18, naegbọn e do yin nujọnu nado nọ yidogọna jijọho to whégbè?

¹¹ Nọ yidogọna jijọho to whégbè. Nọ dohia asu towe po ovi towe lẹ po whẹwhẹ dọ emi yiwanna yé. Nọ dọho asu towe tọn to aliho he do homẹdagbe po sisi po hia mẹ, bosọ plọn ovi towe lẹ nado nọ wà nudopolọ. Eyin a nọ wàmọ, a na yidogọna jijọho, ehe gán zọ́n bọ e na bọawu dogọ nado nọ plọnnu ovi mìtọn lẹ gando Jehovah go. (Hia Jakọbu 3:18.) Lẹnnupọndo apajlẹ Jozsef tọn ji, mẹhe to sinsẹ̀n taidi gbehosọnalitọ titengbe to Roumanie. To whenue e to pẹvi, otọ́ etọn nọ hẹn ẹn vẹawuna ewọ, onọ̀ etọn po nọvi etọn lẹ po nado sẹ̀n Jehovah. Jozsef dọmọ: “Onọ̀ ṣie dovivẹnu sinsinyẹn nado yidogọna jijọho to whégbè.  Lehe otọ́ ṣie fọ́n bo to hùnylan sọ, mọ wẹ onọ̀ ṣie nọ to homẹdagbe dohia dogọ do niyẹn. Eyin e doayi e go dọ e to awuvẹna mí nado na sisi otọ́ mítọn bosọ setonuna ẹn, e nọ hia Efesunu lẹ 6:1-3 bosọ nọ dọhodeji hẹ mí. Enẹgodo, e nọ dọho na mí gando jẹhẹnu dagbe Papa tọn lẹ go, bo nọ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhewutu mí dona yiwanna ẹn mẹ. Nuyiwa etọn gọalọna whẹndo mítọn nado nọ jijọho mẹ.”

12. Sọgbe hẹ 2 Timoti 1:5, nawẹ apajlẹ Euniki tọn yinuwa do Timoti ji gbọn?

¹² Hia 2 Timoti 1:5. Euniki ze apajlẹ dagbe dai na Timoti. E dona ko plọn ẹn dọ yise nujọnu tọn nọ biọ dọ yè ni yinuwa. (Jak. 2:26) Ayihaawe ma tin dọ Timoti gán ko mọdọ owanyi sisosiso he onọ̀ etọn do na Jehovah wẹ nọ whàn ẹn nado yinuwa. Timoti na ko doayi e go dọ Jehovah sinsẹ̀n hẹn ayajẹ wá na onọ̀ etọn. Nawẹ apajlẹ Euniki tọn yinuwado Timoti ji gbọn? Dile apọsteli Paulu dọ do, Timoti tindo yise onọ̀ etọn tọn nkọ. Ehe ma yin gbọn kosọ dali. Timoti doayi nuyiwa onọ̀ etọn tọn lẹ go bosọ yin whinwhàn nado hodo apajlẹ etọn. Mọdopolọ to egbehe, onọ̀ susu wẹ ko jẹ ahun hagbẹ whẹndo tọn yetọn lẹ tọn mẹ “matin ohó depope didọ.” (1 Pita 3:1, 2) A gán wà nudopolọ. Gbọnna?

13. Naegbọn onọ̀ de dona nọ ze haṣinṣan etọn hẹ Jehovah do otẹn tintan mẹ?

¹³ Nọ ze haṣinṣan towe hẹ Jehovah do otẹn tintan mẹ. (Deut. 6:5, 6) Taidi suhugan onọ̀ lẹ tọn, a nọ yí nususu lẹ do sanvọ́. A nọ yí whenu, akuẹ, amlọn, po nudevo lẹ po do sanvọ́ nado penukundo nuhudo agbasa tọn ovi towe lẹ tọn go. Amọ́, nukunpipedo nuhudo enẹlẹ go ma dona hẹn alọnu towe ján sọmọ bọ a na yí haṣinṣan towe hẹ Jehovah do sanvọ́. Nọ de whenu dovo whẹwhẹ nado nọ hodẹ̀, plọn Biblu, podọ nado nọ yì opli agun tọn lẹ. Eyin a nọ wàmọ, gbigbọnọ-yinyin towe na lodo, bọ a na ze apajlẹ dagbe de dai na whẹndo towe, podọ na mẹdevo lẹ.

14, 15. Etẹwẹ a plọn sọn apajlẹ Leanne, Maria, po João po tọn mẹ?

¹⁴ Lẹnnupọndo apajlẹ jọja delẹ tọn ji he plọn nado yiwanna Jehovah bosọ dejido ewọ go na nuyiwa onọ̀ yetọn tọn wutu. Viyọnnu Christine tọn he nọ yin Leanne dọmọ: “Mí ma gán nọ plọnnu whenue otọ́ mítọn to whégbè. Amọ́, Mama ma nọ gọ̀n opli lẹ gbede. Apajlẹ etọn po nujikudo etọn po gọalọna mí nado tindo yise he lodo. Mí tlẹ ko yọnẹn dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ nọ plọnmẹ nugbo lọ whẹpo do jẹ opli lẹ yì ji.”

¹⁵ Maria, he otọ́ etọn nọ ylanhùn do whẹndo lọ go to whedelẹnu eyin yé yì opli lẹ, dọmọ: “Onọ̀ ṣie yin dopo to mẹmẹyọnnu adọgbotọ hugan he n’yọnẹn lẹ mẹ. To whenue n’to pẹvi, n’nọ gbẹ́ to whedelẹnu nado wà nudelẹ, na n’nọ dibu gando nuhe mẹdevo lẹ na dọ go wutu. Amọ́, na n’nọ mọ adọgbigbo etọn gọna lehe e nọ ze Jehovah do otẹn tintan mẹ to gbẹzan etọn mẹ do wutu, enẹ gọalọna mi nado duto obu gbẹtọ tọn ji.” João, he otọ́ etọn dosẹ́n na whẹndo lọ ma nado dọhodo gbigbọnu lẹ ji to whégbè dọmọ: “Vlavo nuhe yinuwado ji e hugan wẹ ojlo Mama tọn nado yí nulẹpo do sanvọ́ nado hẹn homẹ Papa tọn hùn, adavo owanyi etọn na Jehovah.”

16. Nuyiwadomẹji tẹwẹ apajlẹ onọ̀ de tọn gán tindo do mẹdevo lẹ ji?

¹⁶ Onọ̀ lẹ emi, mì nọ flindọ apajlẹ mìtọn nọ yinuwado mẹdevo lẹ ji. Gbọnna? Lẹnnupọndo lehe apajlẹ Euniki tọn yinuwado apọsteli Paulu ji do ji. E wlan dọ yise matin yẹnuwiwa Timoti tọn ‘ko tin jẹnukọn to Euniki mẹ.’ (2 Tim. 1:5) Whetẹnu wẹ Paulu doayi yise  Euniki tọn go whla tintan? E yọnbasi dọ gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn tintan whenu wẹ e dukosọna Loisi po Euniki po to Listla, podọ e gán ko gọalọna yé nado lẹzun Klistiani. (Owalọ 14:4-18) Lẹnnupọndo ehe ji: Whenue Paulu kanwehlan Timoti to nudi owhe 15 godo, Paulu gbẹ́ flin nuyiwa nugbonọ-yinyin tọn Euniki tọn lẹ bo dlẹnalọdo e taidi apajlẹ de he e jẹ dọ mẹdevo lẹ ni hodo! Na nugbo tọn, apajlẹ etọn yinuwado apọsteli lọ ji sisosiso podọ vlavo do Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn susu devo lẹ ji ga. Eyin hiẹ kẹdẹ wẹ to ovi towe lẹ plọn whẹ́n matin alọgọ alọwlemẹ de tọn kavi eyin whédo he klan to sinsẹ̀n-liho de mẹ wẹ a te, deji dọ apajlẹ nugbonọ-yinyin tọn towe nọ na huhlọn mẹhe lẹdo we lẹ bosọ nọ whàn yé.

17. Etẹwẹ a dona wà eyin mahopọnna vivẹnudido towe lẹ, e taidi dọ ovi towe ma jlo na sẹ̀n Jehovah?

¹⁷ Etẹwẹ a na wà eyin e taidi dọ ovi towe lẹ ma nọ yọ́n pinpẹn vivẹnudido towe lẹ tọn? Flindọ azọ́nplọnmẹ nina ovi de nọ yí whenu. Dile yẹdide lọ dohia do, eyin a do okún de, a gán nọ hanú to whedelẹnu eyin e na wá whẹ́n bo de sinsẹ́n tọ́n. Dile etlẹ yindọ a ma gán deanana kọdetọn he okún lọ na tindo, a zindonukọn nado to osin hú na ẹn na e nido mọ nuhe sin hudo e do lẹpo nado whẹ́n. (Malku 4:26-29) Mọdopolọ, taidi onọ̀ de, a gán nọ kanse dewe to whedelẹnu eyin vivẹnudido towe lẹ to alọgọna ovi towe lẹ nugbonugbo nado yiwanna Jehovah. A ma gán deanana kọdetọn lọ. Amọ́, eyin a zindonukọn nado nọ wà nuhe go a pé lẹpo nado plọnazọ́n yé, be  dotẹnmẹ dagbe hugan lọ hundote na yé wẹ a te nado whẹ́n to gbigbọ-liho.—Howh. 22:6.

18. Nawẹ Jehovah gán gọalọna ovi towe lẹ nado whẹ́n to gbigbọ-liho gbọn?

¹⁸ Sọn hohowhenu gbọ́n wẹ Jehovah ko to alọgọna jọja madosọha lẹ nado lẹzun họntọn etọn. (Salm. 22:9, 10) E gán sọ gọalọna ovi towe lẹ nado whẹ́n to gbigbọ-liho eyin yelọsu jlo. (1 Kọl. 3:6, 7) Eyin etlẹ taidi dọ ovi towe lẹ jlo na dánbu, Jehovah na zindonukọn nado to owanyi dohia yé. (Salm. 11:4) Jehovah na to gbesisọ mẹ nado gọalọna yé, eyin ewọ mọ ohia depope he dohia dọ yé ‘tindo ninọmẹ ahun mẹ tọn he jẹ.’ (Owalọ 13:48; 2 Otàn. 16:9) E gán gọalọna we nado dọ nuhe sọgbe lọ to ojlẹ he sọgbe lọ mẹ, enẹ wẹ whenue ovi towe lẹ do hudo etọn te hugan. (Howh. 15:23) Kavi e gán whàn mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu mẹtọnhopọntọ de to agun lọ mẹ nado do ojlo vonọtaun hia to yé mẹ. Etlẹ yin to whenue ovi towe lẹ ko lẹzun mẹho, Jehovah gán vọ́ flin yé nuhe a ko plọn yé wayi de. (Joh. 14:26) A na na nususu Jehovah nado dona, eyin a zindonukọn nado to ovi towe lẹ plọn to ohó po apajlẹ po mẹ.

19. Naegbọn a gán kudeji dọ a tindo nukundagbe Jehovah tọn?

¹⁹ Owanyi he Jehovah tindo na we ma sinai do nudide he ovi towe lẹ nọ basi ji. E yiwanna we na a yiwanna ẹn wutu. Eyin mẹjitọ godoponọ de wẹ a yin, Jehovah dopà dọ emi na yin Otọ́ de na ovi towe lẹ podọ Hihọ́-basinamẹtọ de na we. (Salm. 68:5) A ma gán hẹn ovi towe lẹ po huhlọn po nado de eyin vlavo yé na sẹ̀n Jehovah kavi lala. Amọ́, eyin a zindonukọn nado nọ ganjẹ alọgọ Jehovah tọn go bosọ nọ wà nuhe go a pé lẹpo, a na tindo nukundagbe etọn.