1-2. (a) Eunike wa ri omungendu, nu otjikeṋa tji tja tjita kutja i rire ouzeu ku ye okuhonga omuatje we omuzandu ohunga na Jehova na Jesus? (b) Hungirira kotjiperendero tjokombanda yokambo nga.

 NANDARIRE kutja Ombeibela kai tu raere ovingi ohunga nOmbapitisimo ya Timoteus, eṱe matu yenene okuripura ohunga nondjoroka ina Eunike ndja ri na yo meyuva ndo. (Omiano 23:25) Ngatu tje, eyuva Timoteus nda papitisiwa ove opu wa ri. Nambano ripura kutja mo munu Eunike ngu nomutongatima ama tara ku Timoteus ngwa kurama momeva. Eye ma meṱameṱa ngunda ina ya Timoteus omukurukaze Lois, a kurama meṋe ye, nu e mu handa. Eunike ma suvana momuano wokuraisa ondjoroka, indu tji ma munu Timoteus ama ṱumbu momeva. Nu indu tji ma munu Timoteus ama yeruruka okuza momeva nu ama meṱameṱa, Eunike a utu okurira mena rokutja eye u nondjoroka tjinene. Nandarire kutja ya ri ouzeu, Eunike wa honga omuatje we omuzandu Timoteus okusuvera Jehova, nokusuvera Omuna we Jesus Kristus. Ouzeu uṋe Eunike mbwa muna indu tjaa kondjo okuhonga omuatje we omuzandu ohunga na Jehova nOmuna we?

² Ovanene va Timoteus kava ri ovongamburiro imwe. Ihe wa ri Omugrike, nu ina, na ina omukurukaze va ri Ovajuda. (Oviung. 16:1) Timoteus mape ya wa ri mozombura zoumutanda indu Eunike na Lois tji va rira Ovakriste. Posi yokutja ihe ke na pa rira Omukriste. Hapo ongamburiro iṋe Timoteus ndja tja toorora? Eye mape ya wa ri notjiwondo tjokuyenena okuritoororera omuini. Hapo ma toorora ongamburiro yaihe? Poo ma kakatere  kotuzo twOvajuda twe rihonga okuza mouṱiṱi we? Poo ma rire omukongorere wa Jesus Kristus?

3. Otja kOmiano 1:8, 9, Jehova u noumune uṋe ohunga nozongondjero ovakazendu mbe novanatje nḓu ve tjita, okuvatera ovanatje vawo kutja ve rire omapanga We?

³ Ndino ovakazendu Ovakriste mbe novanatje va suvera omaṱunḓu wawo. Nu otjiṋa otjinanḓengu owo tji ve zera tjinene, okuvatera ovanatje vawo okukurisa oupanga wopopezu ku na Jehova. Nu Mukuru wetu tjiri u vara ongondjero yawo. (Lesa Omiano 1:8, 9.) Jehova wa vatera ovakazendu ovengi okuhonga ovanatje vawo okumusuvera nokumukarera.

4. Ouzeu uṋe ovakazendu mbe novanatje mbu ve muna ndino?

⁴ Otjiperi kutja omukazendu auhe ngu novanatje mape ya povikando e ripura kutja ovanatje ve mave toorora okukarera Jehova tjimuna Timoteus tja tjita, poo indee. Orondu ovanene ve tjiwa omuano ouye wa Satan mu u ṋiṋikiza ovanatje vawo. (1 Petr. 5:8) Ovakazendu ovengi mbe novanatje wina ve muna ouzeu okukurisa ovanatje vawo nokuhinomurumendu, poo nomurumendu ngu ha karere Jehova. Otjotjihorera, omukazendu omukambure wena Christine b wa tja: “Omurumendu wandje wa suverere eṱunḓu re, posi yokutja kaa vanga kutja mbi kurise ovanatje vetu otjOvahongonone va Jehova. Ami mba rira oure wozombura ozengi, mena rokutja ee ripura kutja ovanatje vandje mape ya ave utu okurikotamena ku Jehova, poo indee.”

5. Matu kahungirira ku ye morupa ndwi?

⁵ Ndoovazu oove omukazendu Omukriste ngu novanatje, ove mo yenene okuvatera ovanatje voye okusuvera nokukarera Jehova tjimuna Eunike tja tjita. Morupa ndwi, matu katara komuano mu mo yenene okuhorera ku ye nokuhonga ovanatje voye moviṋa mbi mo hungire na mbi mo tjiti. Eṱe wina matu katara komuano Jehova mu me ku vatere okutjita nao.

6. Otja ku 2 Timoteus 3:14, 15, Timoteus wa rira vi Omukriste?

⁶ Indu Timoteus tja ri omuṱiṱi, ina wa kondja okumuhonga “Omatjangwa omayapuke” otja Ovajuda tjaave ye zuu. Otjiperi kutja, eye kaa ri nondjiviro ndja yenene mena rokutja ke notjiṋa tjaa tjiwa ohunga na Jesus Kristus. Nungwari imbi Timoteus mbye rihonga okuza mOmatjangwa, vye mu vatera kutja i rire oupupu ku ye okurira Omukriste. Nu hapo eye wa rira Omukriste? Otjomurumendu omutanda, Timoteus wa ri nousemba wokuritoororera omuini kutja ma rire Omukriste. Otjiṋa tjimwe tji tja vatera Timoteus ‘okuzikama’ mouatjiri ohunga na Jesus, ya ri ozongondjero zaina. (Lesa 2 Timoteus 3:14, 15.) Eunike mape ya wa ri nondjoroka tjinene kutja wa honga omuatje we omuzandu ohunga na Jehova, nandarire kutja ya ri ouzeu. Ena ndi Eunike ri heya “okutoṋa.” Neye wa toṋa poo wa tuurunga omazeu kokutja ma vatere Timoteus okusuvera nokukarera Jehova.

7. Eunike wa yenena vi okuvatera omuatje we omuzandu, okukayenda komurungu okurira Omukriste omusemba kombunda yombapitisimo ye?

⁷ Indu Timoteus tja papitisiwa, eye wa yenenisa ondando onanḓengu mehupo re. Posi yokutja Eunike ngunda ee rikende ohunga nomuatje we omuzandu, kombunda yombapitisimo ye. Hapo omuatje we omuzandu ma ungurisa vi omuinyo we? Hapo mape ya a kara nomapanga ngu maye mu popo okutjita oviṋa ovivi? Hapo mape ya eye a i koskole moAtene, nu a kauta okukambura momahongero wotuzo twovanavisenginina ngo? Mape ya eye a morosa oruveze rwe, omasa we noumutanda we mokuungura oukukutu kutja ma tumbe? Eunike kaa yenene okutyera po Timoteus, nungwari aa yenene okumuvatera kutja ma toore omukambo omusemba. Omomuano uṋe? Eye aa sokuungura oukukutu okuhonga omuatje we omuzandu  okusuvera Jehova tjinene, nokuraisa ondangi koviṋa avihe Jehova na Jesus mbi ve ve tjitira otjeṱunḓu. Ovanene mba kupasana novandu mbe ha karere Jehova kawo aveyerike mbe kondja nomauzeu wokuvatera ovanatje vawo okusuvera Jehova. Nandarire indu ovanene aveyevari tji ve ri mouatjiri, i rira ouzeu ku wo okuvatera ovanatje vawo okukarera Jehova. Ovikeṋa ovanene mbi mave yenene okurihongera kotjihorera tja Eunike?

8. Hapo omukazendu ma yenene vi okuvatera omurumendu we Omuhongonone wa Jehova, indu omurumendu we tji ma hongo ovanatje vawo ohunga na Jehova?

⁸ Rihonga Ombeibela pu novanatje voye. Vakazendu ovakambure, ndoovazu omurumendu woye Omuhongonone wa Jehova, Jehova ma vanga kutja u vatere omurumendu woye okuhonga ovanatje veṋu ohunga na ye. Omuano umwe mu mo yenene okutjita nao, omokuyandja oruyameto kOmerikotameneno wEṱunḓu nge tjitwa otjivike atjihe. Hungira oviṋa oviwa ohunga nOmerikotameneno weṱunḓu, nu ripura noviṋa mbi mo yenene okutjita kokutja owo ye ete ondjoroka ku avehe. Mo yenene okuvatera omurumendu woye kutja mu kare nenyando nda zikamene kOmbeibela. Nu wina, indu tji mo munu kutja ovanatje veṋu tjiva ovanene kaṱiṱi motjiwondo mave hepa okuhongwa Ombeibela, omuatje auhe ku ye omuini, okuza membo ndi Yorokera ehupo nga aruhe, ove mo yenene okuvatera omurumendu woye mokuhonga ovanatje veṋu.

9. Omukazendu omukambure ngu novanatje, nu ngu nomurumendu ngu he ri Omuhongonone wa Jehova, ma isa pi ombatero okuhonga ovanatje ve?

⁹ Ovakazendu ovakambure tjiva ve hepa okuhonga ovanatje vawo Ombeibela, mape ya mena rokutja owo ovakombe, poo mena rokutja ovarumendu vawo kavahongonone va Jehova. Ndoovazu indjo oongaro ndji ri meṱunḓu roye, o rikende tjinene. Jehova me ku vatere. Ungurisa nawa oviungurisiwa Jehova mbye tu pa okupitira motjira tje, okuhonga ovanatje voye. Ove mo yenene okupura ondunge kovanene mba yenena okuungurisa oviungurisiwa mbi momerikotameneno wawo weṱunḓu. c (Omiano 11:14) Jehova wina ma yenene okukuvatera kutja mu kare nomahungi omawa ku novanatje voye. Mu ningira kutja me ku vatere okukonḓonona imbi mbi ri mourizemburuka na momitima vyovanatje voye. (Omiano 20:5) Okupura epuriro epupu tjimuna, ‘Ouzeu waye mbu u muna koskole?’ maku ku vatere okuuta ehungi ndi mari ku vatere okutjiwa ovingi ohunga novanatje voye.

10. Omomuano uṋe warwe mu mo yenene okuvatera ovanatje voye okurihonga ohunga na Jehova?

¹⁰ Paha omiano pekepeke vyokuhonga ovanatje voye ohunga na Jehova. Hungira ohunga na Jehova noviṋa oviwa ovingi mbye ku tjitira. (Deut. 6:6, 7; Jes. 63:7) Iho tjiri otjiṋa otjinanḓengu okutjita, nu tjinenenene indu tji u ha munu oruveze okurihonga pu novanatje voye aruhe ponganda. Christine ngwa tamunwa rukuru wa tja: “Oruveze rwokuhungirira koviṋa mbi mavi tungu oupanga wetu ku na Jehova rwa ri oruheṋa, okutja otjee ungurisa oruveze ngamwa aruhe ndu twa munu nawa. Aatu yenene okukerinana poo okuronda mokayaha komomeva natu hingi kaṱiṱi kutja tu yenene okuhungira ohunga noviutwa oviwa vya Jehova, noviṋa vyarwe mbi mavi tungu oupanga wawo ku na Jehova. Indu ovanatje vandje tji va rira ovanene, ami mbe ve tunduuza okukonḓonona Ombeibela ku wo oveni.” Nu wina, o hungire oviṋa ovivi ohunga notjira tja Jehova, novakambure ovakweṋu. Nu o hungire oviṋa ovivi ohunga novanene vombongo. Indu tji mo hungire oviṋa oviwa, mavi vatere ovanatje voye okuyenda ku wo indu tji mave hepa ombatero.

11. Otja ku Jakobus 3:18, ongwaye tje ri ounanḓengu okukurisa ohange ponganda?

 ¹¹ Kurisa ohange ponganda. Raisa orusuvero komurumendu woye novanatje voye aruhe. Hungira ohunga nomurumendu woye momuano omuwa nu wondengero, nu honga ovanatje voye okutjita nao wina. Indu tji mo tjiti nao, ove mo kurisa ombepo yohange, nu ma rire oupupu kovanatje voye okurihonga ohunga na Jehova. (Lesa Jakobus 3:18.) Tara kotjihorera tja Jozsef ngu karera otjomukandjira wapeke moRomania. Indu eye tjee kuru, ihe aa tjiti kutja i rire ouzeu ku ye, ku ina, nomuṱena kwe, novangu ve vevari okukarera Jehova. Jozsef wa tja: “Mama aa kondjo oukukutu kutja tu kare nohange ponganda. Indu tate tje tu tjindi navi, mama aa kondjo okumuraisira otjari. Indu eye tja munu kutja ouzeu ku eṱe okuraisa ondengero nonḓuviro ku tate, eye aa hungire ku na eṱe ohunga nOvaefese 6:1-3. Okuzambo aa hungirire kovikaṋena oviwa vya tate, nokutuvatera kutja tu zuve nawa kutja ongwaye tji tu sokumusuvera. Iho tja vatera kutja pe kare nohange meṱunḓu retu.”

12. Otja ku 2 Timoteus 1:5, otjihorera tja Eunike tja ṱuna vi ku Timoteus?

¹² Lesa 2 Timoteus 1:5. Eunike wa ri otjihorera otjiwa ku Timoteus. Eye we mu honga kutja ongamburiro yatjiri i raisiwa movitjitwa. (Jak. 2:26) Timoteus aa munu kutja ovitjitwa vyaina aavi hingwa i yorusuvero orunene eye ndwa ri na rwo ku Jehova. Timoteus wa muna kutja okukarera Jehova aaku yeta ondjoroka ku ina. Otjihorera tja Eunike tja ṱuna vi ku Timoteus? Omuapostele Paulus wa tja, Timoteus wa ri nongamburiro ina ndja ri na yo. Iho katjiṋa tji tja tjitwa nao uriri. Timoteus we rihongera kotjihorera tjaina. Momuano otjingewo ndino, ovakazendu ovengi mbe novanatje va yenena okuṱuna komitima vyouṋepo womaṱunḓu wawo ‘nokuhinokuhungira embo.’ (1 Petr. 3:1, 2) Ove wina mo yenene okutjita nao. Omomuano uṋe?

13. Ongwaye omukazendu ngu novanatje, tje sokutwa oupanga we ku na Jehova poruveze orutenga?

¹³ Oupanga woye na Jehova ngau rire otjiṋa otjinanḓengu tjinene mehupo roye. (Deut. 6:5, 6) Tjimuna ovakazendu ovengi mbe novanatje, ove u tjita ozongondjero ozengi. Ove u ungurisa oruveze rwoye, novimariva, u rara katumba, nu u tjita oviṋa vyarwe okurikendera kovihepwa vyovanatje voye. Nungwari o kara noviungura ovingi tjinene okurikendera kovanatje voye momiano mbyo, nga tji u hi nokukara noruveze okupamisa oupanga woye ku na Jehova. Kondja okukara noruveze rwokukumba kove omuini, nokukonḓonona Ombeibela kourike woye, nokurirongerisa kozombongarero zombongo aruhe. Tji wa tjiti nao, ove mo pamisa oupanga woye ku na Jehova, nu mo rire otjihorera otjiwa keṱunḓu roye na ku varwe wina.

14-15. Mo rihongere ko ye kotjihorera tja Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Tara kovihorera tjiva vyomitanda mbye rihonga okusuvera Jehova nokukara nongamburiro mu Ye, mokuhorera kooina. Omuatje wa Christine omukazona otjiveri, wena Leanne wa tja: “Eṱe kaatu yenene okukonḓonona Ombeibela indu tate tje ri ponganda. Nungwari mama aruhe aa i kozombongarero zombongo. Nandarire kutja kaatu tjiwa ovingi ohunga nOmbeibela, ovitjitwa vye, vye tu vatera kutja tu kare nongamburiro onamasa. Eṱe aatu tjiwa kutja Ovahongonone va Jehova ve honga ouatjiri, nandarire ngunda atu hi ya uta okuyenda kozombongarero zombongo.”

¹⁵ Maria, ngwa ri na ihe ngwee ve pe omberero, indu tji va i kozombongarero zombongo, wa tja: “Mama, omukazendu omukambure ombanḓe tjinene. Indu tji mba ri omuatje, ami povikando ee panḓa okutjita oviṋa mena rokutira  kutja varwe mave tja vi. Nungwari indu tji mba muna ouvanḓe wa mama nomuano eye aruhe maa twa Jehova poruveze orutenga mehupo re, kwe ndji vatera kutja e ha tira ovandu.” João, wa ihe ngwaa tjaere eṱunḓu okuhungira ohunga na Jehova poo Ombeibela, wa tja: “Otjiṋa tjimwe ngahino tji tje ndji yanḓiparisa tjinene, ya ri okumuna kutja mama wa ri nonḓero okuriyandjera okutjita atjihe tji ma yenene, kutja ma yorokise omutima wa tate. Posi yokutja kaa yandjere tate okuhita pokati koupanga we ku na Jehova.”

16. Otjihorera tjomukazendu ngu novanatje tji ṱuna vi ku varwe?

¹⁶ Ovakazendu mbu mu novanatje tjiwe kutja otjihorera tjeṋu tji ṱuna ku varwe. Omomuano uṋe? Tara komuano otjihorera tja Eunike mu tja ṱuna komuapostele Paulus. Eye wa tja ongamburiro ndji hi notjavivi Timoteus ndja ri na yo, wina ‘Eunike ondja ri na yo.’ (2 Tim. 1:5) Oruṋe Paulus tja muna ongamburiro ya Eunike? Mape ya ya ri indu tja hakaena na Lois na Eunike moListra, mouyenda we outenga otjomuhindwa, neye mape ya ongwe ve vatera okurira Ovakriste. (Oviung. 14:4-18) Ripura indu Paulus tja tjanga orutuu ku Timoteus ozombura 15 kombunda yanao. Eye ngunda aa zemburuka ouṱakame Eunike mbwa raisa movitjitwa, nu aa tunduuza varwe okuhorera ku ye. Pu mape hee kutja otjihorera tje tjiri tja tunduuza omuapostele Paulus tjinene, nOvakriste varwe mba hupire moruveze ndwo. Indu tji u kurisa ovanatje nokuhinomurumendu, poo omurumendu woye tje he ri Omuhongonone wa Jehova, tjiwa kutja ouṱakame woye mau yanḓiparisa varwe nu mau ve hingi okuhorera kove.

17. Mo yenene okutjita vi indu tji mape munika aayo omuatje woye ke nokuvanga okukarera Jehova, nandarire kutja ove wa kondjo nomasa okumuhonga?

 ¹⁷ Mo tjiti vi indu tji mape munika aayo omuatje woye ke nokutoorera ko omukambo ku imbi mbi mo kondjo okumuhonga? Tjiwa kutja okuhonga omuatje ku kambura oruveze. Otja tji pa raisiwa motjiperendero, indu tji mo kunu ondwi, ove mape ya povikando tjiva o ripura kutja, hapo ondwi ndjo mape ya ai hapa nai rire omuti mbu mau eta ovihape poo indee. Nandarire kutja ko nokutjiwa nawa kutja omuti mbwo mau kaeta ovihape, ove u kayenda komurungu okutjatja kutja u yenene okuhapa. (Mar. 4:26-29) Momuano otjingewo, omukazendu ngu nomuatje povikando mape ya e ripura kutja, ozongondjero ze tjiri maze vatere omuatje we okusuvera Jehova, poo indee. Ove komoo yenene okutyera po ovanatje voye ozondando nḓu mave toora. Posi yokutja indu tji wa kayenda komurungu nu o kondjo pu mo yenene okuvehonga, ove mo tjiti kutja ve yenene okurira omapanga wa Mukuru.—Omiano 22:6.

18. Jehova ma yenene vi okuvatera ovanatje voye okurira omapanga we?

¹⁸ Okuza koruveze rwOmbeibela, Jehova wa vatera omitanda omingi okurira omapanga we. (Eps. 22:9, 10) Eye ma yenene okuvatera ovanatje voye okukara noupanga ouwa ku na Ye, ndoovazu owo ve nonḓero ndjo. (1 Kor. 3:6, 7) Nandarire kutja ovanatje voye kave nokukarera Jehova nomitima vyawo avihe, eye ma kayenda komurungu okuvesuvera. (Eps. 11:4) Indu tji mave raisa kaṱiṱi uriri kutja va “toororerwa omuinyo waaruhe” poo kutja mave vanga okukarera Jehova, eye u ri kamwaha okuvevatera kutja ve rire omapanga we. (Oviung. 13:48; 2 Ekuruh. 16:9) Eye mape ya e ku vatere okuhungira oviṋa ovisemba, indu ovanatje voye tji mave hepa okuvizuva tjiri. (Omiano 15:23) Poo eye mape ya a tjiti kutja omukambure mombongo ma kare nonḓero mu wo. Nandarire indu ovanatje voye tji va rire ovanene, Jehova mape ya a tjiti kutja ve zemburuke oviṋa mbi we ve hongere morukapitaveze. (Joh. 14:26) Indu tji mo kayenda komurungu okuhonga ovanatje voye momambo na movihorera oviwa, Jehova me ku sere ondaya.

19. Ongwaye tji mo yenene okukara nongamburiro kutja Jehova ma kara nonyuṋe move?

¹⁹ Orusuvero Jehova ndwe na rwo kove, karu notjiṋa nomikambo ovanatje voye mbi mave toora. Eye we ku suvera mena rokutja ove we mu suvera. Ndoovazu u kurisa ovanatje erike, Jehova ma kwizike kutja eye ma rire Ihe yovanatje voye, nu me ku tjevere. (Eps. 68:5) Ove komoo yenene okutya kutja ovanatje voye mave karere Jehova poo indee. Posi yokutja, indu tji wa kayenda komurungu okuriyameka kombatero ya Jehova, nu o kondjo okuungura otja pu mo yenene, Jehova ma kara nonyuṋe.