1-2. (a) Enise vandaka nani mpi nki bampasi yandi kutanaka ti yo ntangu yandi vandaka kulonga mwana na yandi? (b) Tendula kifwanisu ya lutiti ya zulu.

 ATA Biblia ke tubilaka ve mutindu mbotika ya Timoteo lutaka, yo kele ve mpasi na kuyindula kiese yina mama na yandi Enise waka kilumbu yina yandi bakaka mbotika. (Bing. 23:25) Mona na mabanza mutindu Enise ke tala na kiese yonso Timoteo me telema na kati ya masa. Loisi, nkaka ya Timoteo me telema na lweka ya Enise mpi Enise ke seka. Enise ke benda mpema ntangu bo ke dindisa Timoteo na masa. Yandi ke seka mpi yandi me yantika kudila sambu yandi kele na kiese mingi. Ata yo vandaka mpasi mingi, Enise kukaka kulonga mwana na yandi na kuzola Yehowa mpi na kuzola Mwana ya Yehowa, Yezu Kristu. Inki bampasi yandi kutanaka ti yo ntangu yandi vandaka kulonga mwana na yandi?

² Mama ya Timoteo vandaka kusambila Yehowa kansi papa na yandi ve. Papa na yandi vandaka Mugreki kansi mama na yandi ti nkaka na yandi ya nkento vandaka Bayuda. (Bis. 16:1) Yo ke monana nde Timoteo vandaka toko ntangu mama na yandi Enise mpi nkaka na yandi Loisi kumaka Bakristu. Kansi papa na yandi kumaka ve Mukristu. Inki nzila Timoteo ta landa? Yo ke monana nde yandi vandaka dezia mbuta sambu yandi mosi kubaka lukanu. Keti yandi ta pona dibundu ya papa na yandi? Keti yandi ta landa bansiku ya Bayuda yina bo longaka yandi ntangu yandi vandaka mwana-fioti? To keti yandi ta ndima kukuma longoki ya Yezu Kristu?

3. Mutindu Bingana 1:8, 9 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa ke tadilaka kisalu yina bamama ke salaka sambu na kusadisa bana na bo na kukuma banduku na yandi?

³ Bonso Enise, bubu yai mpi bamama yina kele Bakristu ke zolaka bantu ya mabuta na bo. Kima ya kuluta mfunu kele nde, bo ke zolaka kusadisa bana na bo na kukuma banduku ya ngolo ya Yehowa.  Nzambi na beto ke sepelaka mingi ti bikesa yina bo ke salaka. (Tanga Bingana 1:8, 9.) Yehowa me sadisaka bamama mingi yina vandaka kusadisa bana na bo na kuzola yandi mpi na kusadila yandi.

4. Inki bampasi bamama mingi ke kutanaka ti yo bubu yai?

⁴ Yo kele mbi ve nde bantangu ya nkaka mama kudiyula kana bana na yandi ta pona kusadila Yehowa mutindu Timoteo salaka. Bibuti ke zabaka nde bantu ke pusaka bana na bo na kusala mambu mingi ya mbi na nsi-ntoto yai ya Satana. (1 Pie. 5:8) Diaka, bamama mingi ke kukaka ve kusansa bana na bo kukonda babakala na bo. To bo ke kukaka ve kusansa bana na bo ti babakala yina ke sambilaka ve Yehowa. Mu mbandu mpangi Christine * ke tuba nde: “Bakala na mono vandaka papa ya mbote mpi yandi vandaka kuzola dibuta na yandi. Kansi yandi vandaka kuzola ve kibeni nde mono longa bana na beto sambu bo kuma Bambangi ya Yehowa. Na nsungi ya bamvula mingi, mono vandaka kudila mingi mpi mono vandaka kudiyula kana bana na mono ta sambila kibeni Yehowa.”

5. Inki beto ta tubila na disolo yai?

⁵ Bamama, beno lenda kuka kulonga bana na beno na kuzola Yehowa mpi na kusadila yandi mutindu Enise sadisaka mwana na yandi. Na disolo yai, beto ta tubila mutindu beno lenda landa mbandu na yandi mpi kulonga bana na beno na mambu yina beno ke tuba mpi na yina beno ke sala. Beto ta mona mpi mutindu Yehowa ta sadisa beno.

6. Mutindu 2 Timoteo 3:14, 15 ke monisa yo, nki mutindu Timoteo kumaka Mukristu?

⁶ Ntangu Timoteo vandaka mwana-fioti, mama na yandi vandaka kusala yonso sambu na kulonga yandi “masonama ya santu” mutindu Bayuda vandaka kubakisa yo. Enise zabaka ve mambu mingi sambu yandi zabaka ve ata kima ya me tala Yezu Kristu. Ata mpidina, mambu yina Timoteo longukaka na Masonuku, fwanaka sambu na kusadisa yandi na kukuma Mukristu. Keti yandi kumaka Mukristu? Yandi vandaka toko mpi yandi vandaka ti nswa ya kupona kana yandi ta kuma Mukristu to ve. Ntembe kele ve nde, bikesa yina mama ya Timoteo salaka sadisaka yandi mpi na ‘kundima mpi na kukwikila’ na kieleka ya me tala Yezu. (Tanga 2 Timoteo 3:14, 15.) Enise waka kiese mingi mutindu yandi kukaka kulonga mwana na yandi mambu ya me tala Yehowa ata yo vandaka mpasi na kusala yo. Zina ya Enise me katuka na ngogo mosi ya ke tendula “kununga.” Ya kieleka, yandi nungaka kibeni mutindu zina na yandi ke tendula sambu yandi kukaka kulonga Timoteo na kuzola Yehowa mpi na kusadila yandi.

7. Inki mutindu Enise sadisaka mwana na yandi na kulanda kuyela na kimpeve na nima ya mbotika?

⁷ Ntangu Timoteo bakaka mbotika, yandi salaka kima mosi ya mfunu na luzingu na yandi. Kansi Enise vandaka kaka kudiyangisa sambu na mambu yina Timoteo ta sala na nima ya mbotika na yandi. Inki mambu mwana na yandi ta sala na luzingu na yandi? Keti yandi ta kuma ti banduku ya mbi? Keti yandi ta kwenda kulonguka na Atene mpi kundima malongi ya bantu ya filozofi yina vandaka ve kusambila Yehowa? Keti yandi ta bebisa ntangu na yandi, ngolo na yandi mpi kileke na yandi sambu na kusala ngolo sambu na kukuma mvwama? Enise lendaka ve kubaka balukanu na kisika ya Timoteo kansi yandi lendaka kusadisa yandi na kubaka balukanu ya mbote. Inki mutindu? Yandi lendaka kusala ngolo na kulonga mwana na yandi na kuzola Yehowa mingi mpi na kumonisila Yehowa mpi Yezu ntonda sambu na mambu yina bo me sadilaka dibuta na bo. Bibuti yina bankwelani na bo ke sambilaka ve Yehowa, bo mosi mpamba ve ke kutanaka ti bampasi ya kusadisa bana na bo na kuzola Yehowa. Ata kana bibuti yonso zole ke sambilaka Yehowa, yo lenda vanda mpasi na kusimba bantima ya bana  na bo sambu bo kuma kusambila Yehowa. Inki malongi bibuti lenda baka na mbandu ya Enise?

8. Inki mutindu mama lenda sadisa mpi bakala na yandi yina ke sambilaka Yehowa na kulonga bana na bo mambu ya Yehowa?

⁸ Longuka Biblia ti bana na nge. Bampangi-bankento, kana babakala na beno ke sambilaka Yehowa, Yehowa ke zola nde beno sadisa bo na kulonga bana na beno mambu na yandi. Beno lenda sala yo kana beno ke sadisa babakala na beno na kusala lusambu ya dibuta mbala na mbala. Beno tuba mambu ya mbote sambu na lusambu ya dibuta mpi beno yindula mambu yina beno lenda sala sambu yo luta na mutindu ya mbote mpi bantu yonso kuvanda na kiese. Beno lenda sadisa babakala na beno na kuyidika disolo mosi ya kitoko ya Biblia yina beno lenda tubila. Diaka, kana babakala na beno ke longukaka mukanda Zinga Mvula na Mvula! ti bana na beno ya nkaka yina me yela dezia, beno lenda sadisa bo na kulonguka ti bana na beno mbala na mbala.

9. Inki lenda sadisa mama yina bakala na yandi ke sambilaka ve Yehowa na kulonga bana na yandi?

⁹ Bamama ya nkaka ke longukaka Biblia ti bana na bo sambu bo ke vandaka ve ti babakala to sambu babakala na bo ke sambilaka ve Yehowa. Kana yo kele mpidina sambu na nge, kudiyangisa ve mingi. Yehowa ta sadisa nge. Beno sadila bisadilu ya mbote yina Yehowa me basisaka na nzila ya organizasio na yandi sambu na kulonguka Biblia ti bana na beno. Beno lenda solula ti bibuti yina ke longukaka mbote ti bana na bo sambu bo pesa beno bangindu ya mbote na mutindu ya kusadila bisadilu yina na lusambu ya dibuta. * (Bing. 11:14) Yehowa lenda sadisa beno mpi na kusolula ti bana na beno. Beno lomba Yehowa na kusadisa beno sambu beno zaba mambu yina bana na beno ke yindula mpi mambu yina kele na bantima na bo. (Bing. 20:5) Beno lenda yula bo nde: ‘Inki kele mpasi ya ngolo kibeni yina nge ke kutanaka ti yo na nzo-nkanda?’ Yo lenda sadisa beno na kusolula ti bana na beno mpi na kuzaba mambu mingi ya me tala bo.

10. Inki mutindu diaka beno lenda sadisa bana na beno na kulonguka mambu ya Yehowa?

¹⁰ Sosa mabaku ya kulonga bana na nge mambu ya me tala Yehowa. Tubila mambu ya Yehowa mpi mambu mingi ya mbote yina yandi me sadilaka nge. (Kul. 6:6, 7; Yez. 63:7) Yo kele kibeni mfunu na kusala mutindu yina kana nge ke kuka ve kulonguka mbala na mbala ti bana na nge na nzo. Mpangi Christine yina beto me tubila ke tuba nde: “Mabaku vandaka fioti kibeni ya kutubila mambu ya kimpeve, yo yina mono vandaka kulonga bana na mono na konso ntangu yina. Beto vandaka kutubila bima yina Nzambi me salaka mpi bima mingi ya nkaka yina ta sadisa bo na kukuma banduku na yandi ntangu beto vandaka kutambula to ntangu beto vandaka kutambula na bwatu mpi na dibungu. Ntangu bana na mono yelaka, mono vandaka kusiamisa bo na kulonguka Biblia bo mosi.” Diaka, beno tuba mambu ya mbote sambu na dibundu ya Yehowa mpi sambu na bampangi. Beno tuba ve mambu ya mbi sambu na bankuluntu. Mambu yina nge ke tuba sambu na bo, ta sadisa bana na nge na kulomba bo lusadisu.

11. Mutindu Yakobo 3:18 ke monisa yo, sambu na nki yo kele mfunu na kutula ngemba na dibuta?

¹¹ Beno tula ngemba na dibuta. Mbala na mbala, beno monisa babakala na beno mpi bana na beno nde beno ke zolaka bo. Tubila bakala na nge mambu na mawete mpi na luzitu yonso mpi longa bana na nge na kusala mutindu mosi. Kana nge sala mpidina, dibuta na nge ta vanda na kiese mpi bana na nge ta longuka mambu ya Yehowa kukonda mpasi. (Tanga Yakobo 3:18.) Beto tadila mbandu ya mpangi Jozsef yina kele mupasudi-nzila na Roumanie. Ntangu yandi vandaka kuyela, papa na yandi vandaka kuzola ve nde yandi, mama na yandi mpi bampangi na yandi kusambila Yehowa. Mpangi Jozsef ke tuba nde: “Mama  vandaka kusala bikesa ya kutula ngemba na nzo. Papa vandaka muntu ya nku kansi mama vandaka kusadila yandi mambu na mawete. Ntangu mama monaka nde yo vandaka mpasi sambu beto zitisa papa mpi beto lemfukila yandi, mama vandaka kusolula ti beto mambu yina kele na Baefezo 6:1-3. Na nima, yandi vandaka kusonga beto bikalulu ya mbote ya papa mpi yandi vandaka kusadisa beto na kubakisa sambu na nki beto fwete zola yandi. Mama vandaka kufwa tiya mpi yo sadisaka dibuta na kuvanda na ngemba.”

12. Mutindu 2 Timoteo 1:5 ke monisa yo, mambu yina Enise vandaka kusala sadisaka Timoteo na kusala nki?

¹² Tanga 2 Timoteo 1:5. Enise pesaka Timoteo mbandu ya mbote. Yo ke monana nde yandi longaka Timoteo nde, kana beto kele ti lukwikilu ya kieleka, beto fwete monisa yo na mambu yina beto ke sala. (Yak. 2:26) Ntembe kele ve nde, Timoteo bakisaka nde zola ya ngolo ya mama na yandi sambu na Yehowa pusaka yandi na kusala mambu yina yandi vandaka kusala. Timoteo bakisaka mpi nde, mama na yandi vandaka na kiese sambu yandi vandaka kusambila Yehowa. Mambu yina Enise vandaka kusala sadisaka Timoteo na kusala nki? Ntumwa Polo tubaka nde Timoteo vandaka ti lukwikilu ya ngolo bonso ya mama na yandi. Kele ti mambu yina Timoteo salaka sambu na kukuma ti lukwikilu ya ngolo. Timoteo vandaka kumona mambu yina mama na yandi vandaka kusala mpi yo pusaka yandi na kulanda mbandu ya mama na yandi. Mutindu mosi mpi bubu yai, bamama mingi me sadisaka mabuta na bo na kusambila Yehowa ‘kukonda nde bo tuba ata kima mosi.’ (1 Pie. 3:1, 2) Nge lenda sala mpi mutindu yina. Inki mutindu?

13. Sambu na nki mama fwete tula kinduku na yandi ti Yehowa na kisika ya ntete?

¹³ Tula kinduku na nge ti Yehowa na kisika ya ntete. (Kul. 6:5, 6) Bonso bamama mingi, nge ke salaka bibansa mingi. Nge ke sadilaka ntangu na nge, mbongo mpi yo lenda lomba nde nge lala ve mpongi to nge sala mambu ya nkaka sambu na kulungisa bampusa ya kinsuni ya bana na nge. Kansi nge fwete lutisa ve ntangu mingi kaka sambu na kulungisa bampusa ya kinsuni ya bana na nge sambu yo lenda sala nde nge zwa ve ntangu ya kukumisa kinduku na nge ti Yehowa ngolo. Mbala na mbala baka ntangu ya kusamba nge mosi, ya kulonguka Biblia mpi ya kukwenda na balukutakanu. Kana nge sala mpidina, nge ta kumisa kinduku na nge ti Yehowa ngolo mpi nge ta vanda mbandu ya mbote sambu na dibuta na nge mpi sambu na bantu ya nkaka.

14-15. Mbandu ya mpangi Leanne, ya mpangi Maria, mpi ya mpangi João ke longa nge nki?

¹⁴ Beto tadila mwa bambandu ya baleke yina kumaka kuzola Yehowa mpi kutudila yandi ntima sambu bamama na bo pesaka bo mbandu ya mbote. Mpangi Leanne yina kele mwana ya mpangi Christine ke tuba nde: “Beto vandaka ve kulonguka Biblia ntangu papa vandaka na nzo. Kansi mama vandaka kukwenda na balukutakanu mbala na mbala. Ata beto zabaka ve mambu mingi ya Biblia, mambu yina mama vandaka kusala sadisaka beto na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. Beto zabaka nde Bambangi ya Yehowa ke longaka kieleka na ntwala nkutu nde beto yantika kukwenda na balukutakanu.”

¹⁵ Bantangu ya nkaka, papa ya mpangi Maria vandaka kupesa bantu ya dibuta na yandi ndola sambu bo vandaka kukwenda na balukutakanu. Mpangi Maria ke tuba nde: “Mama kele kibeni muntu ya kikesa. Ntangu mono vandaka mwana-fioti, bantangu ya nkaka mono vandaka kubuya kusala mambu sambu mono vandaka kuwa boma ya mambu yina bantu ta tuba. Kansi, kumona mutindu mama vandaka kikesa mpi mutindu yandi vandaka kutula Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na yandi ntangu yonso, sadisaka mono na kuwa ve bantu boma.” Papa ya mpangi João buyisaka dibuta na yandi na kutubila mambu ya Yehowa to ya Biblia na nzo. Mpangi João  ke tuba nde: “Kima yina sadisaka mono mingi kele yai, mama vandaka kundima kusala konso kima yina papa vandaka kulomba yandi na kusala sambu na kusepedisa papa. Kansi yandi vandaka kusala ve kima yina ta monisa nde yandi ke zola ve Yehowa.”

16. Inki mutindu mbandu ya mama lenda sadisa bantu ya nkaka?

¹⁶ Bamama, beno vila ve nde mambu yina beno ke sala lenda sadisa bantu ya nkaka to ve. Inki mutindu? Beto tala mutindu mbandu ya Enise sadisaka ntumwa Polo. Yandi zabaka nde lukwikilu ya kukonda luvunu ya Timoteo “vandaka ntete na . . . Enise.” (2 Tim. 1:5) Inki ntangu Polo monaka lukwikilu ya Enise? Yo ke monana nde, yandi monaka yo na voyage na yandi ya ntete ya kimisionere ntangu yandi kutanaka ti Loisi mpi Enise na Listre. Mbala ya nkaka yandi muntu sadisaka bo na kukuma Bakristu. (Bis. 14:4-18) Yindula fioti: Ntangu Polo sonikilaka Timoteo bamvula kiteso ya 15 na nima, Polo vandaka kuyibuka kaka mambu ya mbote yina Enise vandaka kusala mpi yandi tubaka nde Enise vandaka mbandu ya mbote ya kulanda. Ya kieleka, mbandu ya Enise sadisaka ntumwa Polo mingi kibeni mpi ntembe kele ve nde yo sadisaka mpi Bakristu mingi yina zingaka na bilumbu na yandi. Kana nge ke sansaka bana na nge nge mosi, to nge kele na dibuta yina bakala na nge ke sambilaka ve Yehowa, ndima kibeni nde mbandu na nge ya mbote ta pesa bantu yina ke zinga pene-pene na nge kikesa mpi yo ta sadisa bo.

17. Inki nge fwete sala kana yo ke monana nde mwana na nge ke zola ve kusadila Yehowa ata nge me sala yonso sambu na kulonga yandi?

¹⁷ Ebuna, nki nge ta sala kana yo ke monana  nde mwana na nge ke sadila ve mambu yina nge ke longa yandi? Kuvila ve nde, kulonga mwana ke bakaka ntangu. Mutindu bifwanisu ke monisa yo, ntangu nge ke kuna nkeni, bantangu ya nkaka nge lenda kudiyula kana nkeni yina ta kuma nti yina ta butaka bambuma. Ata nge me zaba ve mutindu yo ta yela, nge lenda landa kulosila yo masa sambu na kusadisa yo na kuyela. (Mar. 4:26-29) Mutindu mosi mpi, bantangu ya nkaka mama lenda kudiyula kana bikesa yina yandi ke sala ke sadisa kibeni bana na yandi na kuzola Yehowa. Nge fwete pusa ve bana na nge na kingolo-ngolo na kubaka balukanu. Kansi kana nge ke landa kusala bikesa ya kulonga bo, nge ta pesa bo dibaku ya mbote ya kukuma banduku ya Nzambi.—Bing. 22:6.

18. Inki mutindu Yehowa lenda sadisa bana na nge na kukuma banduku na yandi?

¹⁸ Banda na ntangu ya ntama, Yehowa me sadisaka baleke mingi na kukuma banduku na yandi. (Nk. 22:9, 10) Yandi lenda sadisa mpi bana na nge na kukuma banduku na yandi kana bo mpi ke zola kukuma banduku na yandi. (1 Bak. 3:6, 7) Ata yo ke monana nde bana na nge ke sadila ve Yehowa na ntima ya mvimba, Yehowa ta landa kuzola bo. (Nk. 11:4) Kana bo me monisa nde bo ke zola kusepedisa Yehowa, Yehowa ta sadisa bo na kukuma banduku na yandi. (Bis. 13:48; 2 Bans. 16:9) Yandi lenda sadisa nge na kutuba mambu ya mbote na ntangu ya mbote; ntangu bana na nge kele ti mfunu ya kuwa yo. (Bing. 15:23) To yandi lenda sadila mpangi mosi na dibundu na kutudila bo dikebi mingi. Ata ntangu bana na nge ta kuma bambuta, Yehowa lenda sadisa bo na kuyibuka kima mosi yina nge longaka bo bilumbu me luta. (Yoa. 14:26) Kana nge ke landa kulonga bana na nge na mambu yina nge ke tuba mpi na yina nge ke sala, Yehowa ta sakumuna nge mingi kibeni.

19. Sambu na nki nge fwete ndima nde Yehowa ke ndimaka nge?

¹⁹ Ata bana na nge kubaka balukanu ya nki mutindu, ndima nde Yehowa ke zolaka nge. Yandi ke zolaka nge sambu nge mpi ke zolaka yandi. Kana nge ke sansaka bana na nge nge mosi, Yehowa ke tuba nde yandi ta vanda Tata ya bana na nge mpi muntu ya ke taninaka nge. (Nk. 68:5) Bana na nge bo mosi bantu fwete kana bo ta sadila Yehowa to ve. Kansi, kana nge ke landa kundima nde Yehowa ta sadisa nge mpi kana nge ke sala yonso yina nge lenda sala, Yehowa ta ndima nge.