1-2. (a) Eunike aarĩ ũũ, na nĩ kĩĩ kĩngĩatũmire ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ we kũruta Timotheo ũhoro wĩgiĩ Jehova na Jesu? (b) Taarĩria mbica ngothi-inĩ.

 O NA gũtuĩka Bibilia ndĩtwĩrĩte ũhoro wĩgiĩ ũbatithio wa Timotheo, no tũgerie kũhũũra mbica ũrĩa mami wao Eunike aarĩ na gĩkeno kĩingĩ mũthenya ũrĩa Timotheo aabatithirio. (Thim. 23:25) Ta hũũra mbica acanjamũkĩte nĩ ũndũ wa kuona Timotheo arũgamĩte maĩ-inĩ. Eunike arũgamĩte hau hakuhĩ marĩ na Loisi cũcũ wa Timotheo makenete. Eunike agathamia kanua ona Timotheo arikĩra maĩ-inĩ. Timotheo akaumĩra maĩ-inĩ na Eunike akambĩrĩria kũrĩra maithori ma gĩkeno. O na gũtuĩka ndũrarĩ ũndũ mũhũthũ, nĩ ahotete gũteithia Timotheo kwenda Jehova, na kwenda mũrũwe Jesu Kristo. Hihi nĩ moritũ marĩkũ aacemanirie namo agĩka ũguo?

² Timotheo aarereirũo famĩlĩ-inĩ ĩgayũkanĩte kĩndini. Baba wao aarĩ Mũngiriki, nake mami wao na cũcũ wao maarĩ Ayahudi. (Atũm. 16:1) No kũhoteke Timotheo aarĩ tinĩnja rĩrĩa Eunike na Loisi maatuĩkire Akristiano. No ithe ndaatuĩkire Mũkristiano. Hihi Timotheo angĩarũmĩrĩire wĩtĩkio ũrĩkũ? No kũhoteke nĩ aakinyĩtie mĩaka ya gwĩtuĩra matua. Hihi angĩarũmĩrĩire wĩtĩkio wa ithe, kana angĩatũũririe ũndũire wa Ayahudi ũrĩa aarutĩtwo kuuma arĩ mwana? Kana hihi nĩ angĩetĩkĩrire gũtuĩka mũrũmĩrĩri wa Jesu Kristo?

3. Kũringana na Thimo 1:8, 9, Jehova onaga atĩa wĩra ũrĩa atumia marutaga wa gũteithia ciana ciao gũtuĩka arata ake?

³ O na ũmũthĩ, atumia Akristiano nĩ mendete famĩlĩ ciao. Nĩ mendaga mũno gũteithia ciana ciao ikũrie ũrata wa hakuhĩ  hamwe na Jehova. Na Ngai nĩ akenagio mũno nĩ kĩyo kĩu kĩao. (Thoma Thimo 1:8, 9.) Jehova nĩ ateithĩtie atumia aingĩ kũruta ciana ciao ũhoro wa ma.

4. Nĩ moritũ marĩkũ atumia macemanagia namo ũmũthĩ?

⁴ Nĩ ũndũ wa ndũire harĩ mũtumia kwĩyũria kana ciana ciake nĩ igaatungatĩra Jehova ta Timotheo. Aciari nĩ mamenyaga atĩ ciana ciao nĩ icemanagia na hatĩka nyingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno ya Shaitani. (1 Pet. 5:8) Makĩria ma ũguo, atumia aingĩ nĩ maritũhagĩrũo kũrera ciana ciao marĩ aiki, kana marĩ na mũthuri ũtaratungatĩra Jehova. Kwa ngerekano, mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Christine b aaugire ũũ: “Mũthuri wakwa nĩ aanyendete o hamwe na ciana, no ndanjĩtĩkagĩria kũruta ciana citũ maũndũ megiĩ Aira a Jehova. Nĩ ndaarĩraga mũno ihinda-inĩ rĩa mĩaka mĩingĩ, ngĩyũria kana nĩ kũrĩ hĩndĩ ciana ciakwa igaatungatĩra Jehova.”

5. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

⁵ Angĩkorũo ũrĩ mũtumia Mũkristiano, o nawe no ũhote gũteithia ciana ciaku kwenda Jehova na kũmũtungatĩra o ta Eunike. Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ nĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa ũngĩĩgerekania na kĩonereria gĩake na njĩra ya kũruta ciana ciaku kũgerera ciugo na ciĩko. Ningĩ nĩ tũkuona ũrĩa Jehova angĩgũteithia gwĩka ũguo.

6. O ta ũrĩa 2 Timotheo 3:14, 15 yonanĩtie-rĩ, Timotheo aatuĩkire Mũkristiano atĩa?

⁶ Timotheo arĩ mũnini, nyina nĩ eerutanĩirie ũrĩa angĩahotire kũmũruta “maandĩko marĩa matheru” na njĩra ya Kĩyahudi. Nĩ ma, ndaarĩ na ũmenyo mũingĩ tondũ ndooĩ ũhoro wĩgiĩ Jesu Kristo. Ĩndĩ maũndũ marĩa Timotheo eerutire kuuma Maandĩko-inĩ nĩ maamũteithirie kũgĩa na mũthingi mwega wa gwĩtĩkĩra Ũkristiano. No hihi nĩ eekire ũguo? Arĩ mũndũ mwĩthĩ, aarĩ na kĩhooto gĩa gũthuura kana nĩ angĩatuĩkire Mũkristiano. Hatarĩ nganja, ũndũ ũmwe ‘wateithirie Timotheo gwĩtĩkĩra’ ũhoro wa ma wĩgiĩ Jesu nĩ kĩyo kĩa mami wao. (Thoma 2 Timotheo 3:14, 15.) No mũhaka akorũo Eunike nĩ aakenire mũno nĩ ũndũ wa kũhota kũruta Timotheo ũhoro wĩgiĩ Jehova. Nĩ aahotire gũtooria moritũ na kwoguo agĩtũũra kũringana na rĩĩtwa rĩake rĩrĩa riumanĩte na kiugo “gũtooria.”

7. Eunike angĩateithirie mũrũwe atĩa gũtuĩka Mũkristiano mwega makĩria thutha wa kũbatithio?

⁷ Ikinya rĩa kũbatithio rĩarĩ rĩa bata mũno ũtũũro-inĩ wa Timotheo, no Eunike ndatigire gwĩciria ũhoro wa mũrũwe. Hihi mũrũwe angĩahũthĩrire ũtũũro wake na njĩra ĩrĩkũ? Hihi nĩ angĩanyitanĩire na thiritũ njũru? Hihi nĩ angĩathiire cukuru Athene na etĩkie morutani ma andũ marĩa maarutanagwo kuo? Nĩ aangĩanangire mahinda make, hinya wake, na ũnini wake agĩtengʼerania na ũtonga? Eunike ndangĩatuĩrĩire Timotheo matua, no nĩ angĩamũteithirie. Angĩamũteithirie atĩa? Nĩ angĩathiire na mbere kwĩrutanĩria gũteithia mũrũwe kwenda Jehova mũno na gũkorũo na ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ mothe marĩa Jehova na Jesu maamekĩire. To aciari arĩa makoragwo famĩlĩ-inĩ ĩgayũkanĩte kĩndini makoragwo na moritũ. O na rĩrĩa aciari erĩ marĩ ũhoro-inĩ wa ma, no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kũhutia ngoro cia andũ ethĩ nĩguo matuĩke ndungata njĩhokeku cia Jehova. Aciari mangĩĩruta atĩa kuumana na kĩonereria kĩa Eunike?

8. Mũtumia angĩteithĩrĩria mũthuri wake Mũkristiano atĩa kũrũmbũiya mabataro ma kĩĩroho ma ciana ciao?

⁸ Wĩrutage Bibilia na ciana ciaku. Aarĩ  a Ithe witũ, angĩkorũo mũthuri waku arĩ thĩinĩ wa ũhoro wa ma, Jehova nĩ endaga ũmũteithie kũrũmbũiya mabataro ma kĩĩroho ma ciana cianyu. Njĩra ĩmwe ũngĩka ũguo nayo nĩ kũnyitaga mbaru hingo ciothe Ũthathaiya wa Famĩlĩ. Aragia maũndũ mega megiĩ Ũthathaiya wa Famĩlĩ na wĩcirie ũrĩa ũngĩka nĩguo ihinda rĩu rĩgakorũo rĩrĩ rĩa gĩkeno. No ũteithĩrĩrie mũthuri waku kũbanga ũndũ wa mwanya wĩgiĩ Bibilia mũngĩĩruta igũrũ rĩaguo hĩndĩ ya ũthathaiya ũcio. Na angĩkorũo ciana imwe nĩ nene ũndũ ingĩgunĩka kuumana na kwĩruta ibuku rĩa Kenera Ũtũũro Tene na Tene!, no ũteithĩrĩrie mũthuri waku gũtigagĩrĩra atĩ nĩ cieruta.

9. Mũtumia ũrĩ na mũthuri ũtarĩ Mũira wa Jehova angĩruta ũteithio kũ?

⁹ Atumia amwe nĩo makoragwo na itemi rĩa kũruta ciana ciao Bibilia, hihi tondũ matirĩ na athuri kana tondũ athuri ao ti Aira a Jehova. Angĩkorũo ũrĩ ũmwe wao ndũkamake. Jehova nĩ egũgũteithia. Hũthagĩra indo cia kũrutana iria atũheete kũgerera ithondeka rĩake kũruta ciana ciaku. No ũrie aciari arĩa marĩ na ũmenyeru makwĩre ũrĩa mahũthagĩra indo icio gwĩka ũthathaiya wa famĩlĩ. c (Thim. 11:14) Ningĩ Jehova no agũteithie kwaranĩria na ciana ciaku. Mũhoe agũteithie kũmenya ciũria iria ũngĩhũthĩra nĩguo ũmenye kĩrĩa kĩrĩ ngoro-inĩ ya ciana ciaku. (Thim. 20:5) Kĩũria kĩhũthũ ta, ‘Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ ũcemanagia naguo cukuru?’ no gĩgũteithie kwambĩrĩria ndeereti.

10. Nĩ atĩa ũngĩ ũngĩka gũteithia ciana ciaku ciĩrute ũhoro wĩgiĩ Jehova?

¹⁰ Caragia mĩeke ya kũruta ciana ciaku ũhoro wĩgiĩ Jehova. Aragia ũhoro wĩgiĩ Jehova na maũndũ maingĩ mega agwĩkĩire. (Gũcok. 6:6, 7; Isa. 63:7) Ũndũ ũcio nĩ wa bata makĩria angĩkorũo ndũhotaga kwĩruta na ciana ciaku kaingĩ mũrĩ mũciĩ. Christine ũrĩa ũkũgwetetwo na hau kabere aaugire ũũ: “Tũtioonaga mĩeke mĩingĩ ya kwarĩrĩria maũndũ ma kĩĩroho, kwoguo ndaahũthagĩra mweke o ũrĩa wothe ndona. Nĩ tũngĩathiire gũceeracera magũrũ, kana tũingĩre gatarũ tũthiĩ iria-inĩ twarĩrĩrie ũhoro wĩgiĩ ũũmbi wa magegania wa Jehova na maũndũ mangĩ maingĩ ma kĩĩroho. Ciana ciakwa cianeneha, nĩ ndaciĩkĩraga ngoro kwĩruta Bibilia irĩ ciki.” Makĩria ma ũguo, aragia maũndũ mega megiĩ ithondeka rĩa Jehova na megiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ndũkaragie maũndũ moru megiĩ athuri a kĩũngano. Maũndũ marĩa ũrĩaragia mamegiĩ no matũme ciana ciaku ciagĩa thĩna imahoe ũteithio kana ciage.

11. Kũringana na Jakubu 3:18, nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata kũiga mũciĩ ũrĩ na thayũ?

¹¹ Wĩrutanagĩrie kũiga mũciĩ waku ũrĩ na thayũ. Onagia mũthuri waku na ciana ciaku kaingĩ atĩ nĩ ũmendete. Aragia ũhoro wĩgiĩ mũthuri waku na njĩra ĩronania atĩ nĩ ũmwendete na nĩ ũmũheete gĩtĩo, na ũrute ciana ciaku o nacio gwĩka ũguo. Ũngĩka ũguo, nĩ ũrĩtũmaga mũciĩ waku ũkorũo na thayũ, na ũgakorũo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũruta ciana ciaku ũhoro wĩgiĩ Jehova. (Thoma Jakubu 3:18.) Ta wĩcirie ũhoro wĩgiĩ Jozsef, ũrĩa ũtungataga arĩ painia wa mwanya bũrũri-inĩ wa Romania. Agĩkũra, ithe nĩ aatũmaga ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ we na mami wao na ciana icio ingĩ ciao gũtungatĩra Jehova. Jozsef aaugire ũũ: “Mami nĩ aageragia mũno kũiga mũciĩ witũ ũrĩ na thayũ. O ũrĩa baba aaragia arakarĩte, noguo mami aaragia na  njĩra ya ũtugi makĩria. Mami aangĩonire atĩ nĩ tũraremwo nĩ gũtĩa baba na kũmwathĩkĩra, aatũthomagĩra rĩandĩko rĩa Aefeso 6:1-3. Agacoka agatwĩra maũndũ mega megiĩ Baba na agatũteithia gũtaũkĩrũo bata wa kũmuonia wendo. Gwĩka ũguo nĩ gwatũmaga mũciĩ gũkorũo na thayũ.”

12. Kũringana na 2 Timotheo 1:5, kĩonereria kĩa Eunike kĩahutirie Timotheo atĩa?

¹² Thoma 2 Timotheo 1:5. Eunike nĩ aaigĩire Timotheo kĩonereria kĩega. No mũhaka akorũo nĩ aarutire Timotheo atĩ wĩtĩkio wa ma wonanagio na ciĩko. (Jak. 2:26) Hatarĩ nganja, Timotheo nĩ oonaga atĩ ciĩko cia mami wao ciatindĩkagwo nĩ wendo wake mũnene harĩ Jehova. Timotheo nĩ oonaga atĩ gũtungatĩra Jehova nĩ gwatũmaga mami wao akorũo na gĩkeno. Kĩonereria kĩa Eunike kĩarĩ na maumĩrĩro marĩkũ harĩ Timotheo? O ta ũrĩa mũtũmwo Paulo aagwetire, Timotheo aarĩ na wĩtĩkio mũrũmu o ta wa mami wao. Wĩtĩkio ta ũcio ndwerehire o ũguo. Timotheo nĩ oonaga kĩonereria kĩa mami wao na akĩenda kwĩgerekania nakĩo. O na ũmũthĩ, atumia aingĩ nĩ mahotete gũteithia andũ a famĩlĩ ciao gũtungatĩra Jehova “hatarĩ kiugo.” (1 Pet. 3:1, 2) O nawe no ũhote gwĩka ũguo. Nĩ kĩĩ kĩngĩgũteithia?

13. Mũtumia agĩrĩirũo kũiga ũrata wake hamwe na Jehova mbere nĩkĩ?

¹³ Igaga ũrata waku hamwe na Jehova mbere. (Gũcok. 6:5, 6) Nĩ wĩimaga maũndũ maingĩ, o ta ũrĩa atumia aingĩ mekaga. Ũkeima mahinda, mbeca, toro, na maũndũ mangĩ nĩguo ũrũmbũiye mabataro ma ciana ciaku. No ndwagĩrĩirũo kũhũthĩra mahinda maingĩ gwĩka maũndũ macio, nginya ũkaga mahinda ma kũrũmbũiya ũrata waku hamwe na Jehova. Ethaga mahinda ma kũhoya ũrĩ wiki, kwĩruta Bibilia, na gũthiĩ mĩcemanio. Ũngĩka ũguo, nĩ ũrĩkĩraga hinya ũrata waku hamwe na Jehova, na ũtuĩke kĩonereria kĩega harĩ famĩlĩ yaku na harĩ andũ arĩa angĩ.

14-15. Ũreruta atĩa kuumana na ngerekano ya Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Ta wĩcirie ngerekano cia andũ amwe ethĩ arĩa meerutire kwendaga Jehova na kũmwĩhokaga kũgerera cionereria cia manyina mao. Mũirĩtu wa Christine wĩtagwo Leanne aaugire ũũ: “Tũtingĩerutire Bibilia baba arĩ mũciĩ. No gũtirĩ hĩndĩ mami aatĩraga mĩcemanio. O na gũtuĩka tũtioĩ maũndũ maingĩ megiĩ Bibilia, ciĩko ciake nĩ ciatũteithirie gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu. Nĩ twamenyire atĩ ũyũ nĩguo ũhoro wa ma o na tũtarĩ twathiĩ mĩcemanio.”

¹⁵ Maria, ũrĩa baba wao aamaherithagia rĩmwe na rĩmwe nĩ ũndũ wa gũthiĩ mĩcemanio aaugire ũũ: “Mami nĩwe mũndũ ũrĩa ũrĩ ũmĩrĩru mũno njũĩ. Ndĩ mwana, rĩmwe nĩ ndaregaga gwĩka maũndũ tondũ wa gwĩtigĩra ũrĩa andũ arĩa angĩ mekuuga. No kuona ũrĩa mami aarĩ na ũmĩrĩru na kuona ũrĩa aaigaga Jehova mbere ũtũũro-inĩ wake hingo ciothe, nĩ kwandeithirie gũtiga gwĩtigagĩra andũ.” João, ũrĩa baba wao aamagiririe kwaria ũhoro wĩgiĩ Jehova kana Bibilia marĩ mũciĩ aaugire ũũ: “No kũhoteke ũndũ ũrĩa wahutirie mũno nĩ gũkorũo atĩ mami nĩ eehaarĩirie gũtigana na ũndũ o wothe nĩguo akenie baba, o tiga wendo wake harĩ Jehova.”

16. Kĩonereria kĩega kĩa atumia kĩngĩhutia arĩa angĩ atĩa?

¹⁶ Atumia, ririkanagai atĩ kĩonereria kĩanyu nĩ kĩhutagia arĩa angĩ. Na njĩra ĩrĩkũ? Ta wĩcirie ũrĩa kĩonereria kĩa Eunike kĩahutirie mũtũmwo Paulo. Aaugire atĩ wĩtĩkio wa Timotheo ũtarĩ na ũhinga “waambĩte  gũkorũo na . . . Eunike.” (2 Tim. 1:5) Nĩ rĩ Paulo oonire wĩtĩkio wa Eunike rĩa mbere? No kũhoteke aacemanirie na Loisi na Eunike itũũra-inĩ rĩa Listra hĩndĩ ya rũgendo rwake rwa mbere rwa ũmishonarĩ na akĩmateithia gũtuĩka Akristiano. (Atũm. 14:4-18) Paulo aandĩkĩire Timotheo marũa ta mĩaka 15 thutha ũcio, na no aaririkanaga ciĩko cia Eunike cia wĩhokeku, na akĩonania atĩ aarĩ kĩonereria kĩega gĩa kwĩgerekania nake. Hatarĩ nganja kĩonereria gĩake nĩ gĩekĩrire mũtũmwo Paulo ngoro mũno, na hihi nginya Akristiano angĩ aingĩ a karine ya mbere. Angĩkorũo ũrarera ciana ciaku ũrĩ wiki kana thĩinĩ wa famĩlĩ ĩgayũkanĩte kĩndini, koragwo na ma atĩ kĩonereria gĩaku kĩa wĩhokeku nĩ gĩkĩraga arĩa angĩ ngoro.

17. Wagĩrĩirũo gwĩka atĩa ũngĩona ta ciana ciaku itaroya makinya ma gũtungatĩra Jehova o na ũgeretie gũcimenyeria?

¹⁷ Ĩ ũngĩona mwana waku ta ataroya makinya marĩa magĩrĩire o na wĩkĩte maũndũ macio mothe? Ririkana atĩ kũmenyeria mwana nĩ kuoyaga ihinda. O ta ũrĩa mbica ĩronania, rĩrĩa wahanda mbeũ, rĩmwe no ũrigwo kana kũrĩ hĩndĩ mbeũ ĩyo ĩgaakũra na ĩtuĩke mũmera ũraruta maciaro. O na gũtuĩka ndũngĩkorũo na ma kana mũmera ũcio nĩ ũgaakorũo na maciaro, no ũthiaga na mbere kũũitĩrĩria maĩ nĩguo ũũteithie gũthiĩ na mbere gũkũra. (Mar. 4:26-29) Na njĩra o ta ĩyo, ũrĩ mũciari rĩmwe no ũrigwo kana kĩyo gĩaku nĩ gĩgũteithia ciana ciaku kwenda Jehova. Ndũngĩhota kũgirĩrĩria matua marĩa ciana  ciaku igũtua. No ũngĩthiĩ na mbere gwĩka ũrĩa wothe ũngĩhota nĩguo ũcimenyerie, nĩ ũrĩciheaga mweke mwega wa gũkũra kĩĩroho.​—Thim. 22:6.

18. Jehova angĩteithia ciana ciaku atĩa gũkũra kĩĩroho?

¹⁸ Kuuma mahinda ma Bibilia, Jehova nĩ ateithĩtie andũ aingĩ ethĩ gũtuĩka arata ake. (Thab. 22:9, 10) No ateithie ciana ciaku o nacio gũkũra kĩĩroho angĩkorũo nĩ irenda. (1 Kor. 3:6, 7) O na ciana ciaku ingĩhaana ta irora njĩra, Jehova no arĩthiaga na mbere gũcionia wendo. (Thab. 11:4) Mangĩonania “mwerekera ũrĩa wagĩrĩire” o na akorũo no hanini, Jehova nĩ arĩkoragwo ehaarĩirie kũmateithia matuĩke arata ake. (Atũm. 13:48; 2 Maũ. 16:9) No agũteithie kuuga ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, ihinda rĩrĩa ciana ciaku iraũbatara makĩria. (Thim. 15:23) Ningĩ no ahutie mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe kĩũngano-inĩ ũrĩtũmaga ciana ciaku cigue atĩ nĩ irũmbũyagio na njĩra ya mwanya. O na thutha wa ciana ciaku gũtuĩka andũ agima, Jehova no amateithie kũririkana ũndũ wanamaruta marĩ anini. (Joh. 14:26) Ũngĩĩrutanĩria kũmenyeria ciana ciaku kũgerera ciugo ciaku na kĩonereria gĩaku, Jehova nĩ arĩkũrathimaga.

19. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma ũkorũo na ma atĩ nĩ ũretĩkĩrĩka nĩ Jehova?

¹⁹ Wendo wa Jehova gũkwerekera ndwĩhocetie harĩ matua marĩa ciana ciaku irĩtuaga. Akwendete tondũ nĩ ũmwendete. Angĩkorũo ũrarera ciana ciaku ũrĩ wiki, Jehova nĩ eranĩire gũtuĩka Ithe wa ciana ciaku na gũkũgitagĩra. (Thab. 68:5) Ndũngĩhota gũtua kana ciana ciaku nĩ igũthuura gũtungatĩra Jehova, kana itikũmũtungatĩra. No ũngĩthiĩ na mbere kwĩhoka ũteithio wa Jehova na ũkerutanĩria gwĩka ũrĩa wothe ũngĩhota, nĩ ũrĩtĩkĩrĩkaga nĩwe.