1-2. (a) Olyelye a li Eunike, neshongo lilipi a li a shakeneka e li omudalakadi? (b) Popya sha kombinga yefano lokombada.

 NONANDE Ombiibeli inai popya sha shi na sha neninginifo laTimoteus, osho itashi tu imbi tu diladile kehafo olo ina, Eunike, a li e udite efiku olo. (Omayel. 23:25) Diladila kunghee a li e udite etumba, eshi ta tale Timoteus e li ofika momeva. Okwa li te limemesha, ofimbo inakulu yaTimoteus, Loide, a li popepi naye e mu kwete. Eunike okwa li ta hefaana, eshi Timoteus a li ta di koshi yomeva. Molwaashi Timoteus okwa li te limemesha, ina okwa li a hovela okulila kehafo, shaashi okwa li a hafa unene. Eunike okwa li a finda eshongo, olo a li a shakeneka li na sha nokuhonga omona a kale e hole Jehova nosho yo Omona waye, Jesus Kristus. Omashongo elipi a li a finda, eshi a li ta hongo omona?

² Timoteus okwa kulila moukwaneumbo wa tukauka palongelokalunga. Xe okwa li Omugreka, ofimbo ina nainakulu va li Ovajuda. (Oil. 16:1) Timoteus okwa li omunyasha, eshi Eunike naLoide va ninga Ovakriste. Ashike xe ka li a ninga Omukriste. Mbela Timoteus okwa li ta ka hoolola elongelokalunga lilipi? Okwa li ta ka ninga etokolo kuye mwene, molwaashi omukulunhu. Mbela okwa li ta ka hoolola elongelokalunga omo mu na xe, oo ehe fi Omukriste? Mbela okwa li ta ka diinina eenghulunghedi dOvajuda, odo a hongwa okudja kounona waye? Ile okwa li ta ka tambula ko eitavelo lipe li na sha naJesus Kristus?

3. Metwokumwe nOmayeletumbulo 1:8, 9, Jehova oha tale ko ngahelipi eenghendabala dovadalakadi, eshi tava kwafele ovana vavo va ninge ookaume kaye?

³ Ovadalakadi Ovakriste kunena navo ove hole omaukwaneumbo avo. Ova hala okukwafela omaukwaneumbo avo a kale e na ekwatafano lopofingo naJehova, naasho osho sha fimanenena kuvo. Kalunga ketu okwa lenga neenghono eenghendabala davo.  (Lesha Omayeletumbulo 1:8, 9.) Jehova okwa kala ha wilike ovadalakadi vahapu, eshi tava kwafele ovana vavo va tambule ko oshili.

4. Ovadali kunena ova taalela omashongo elipi?

⁴ Oshi li paushitwe komudalakadi okulipula omafimbo amwe, ngeenge okaana kaye otaka ka longela ngoo Jehova, ngaashi Timoteus. Kakele kaasho, ovadali ove shii kutya ounona vavo ova taalela omashongo mahapu mounyuni ou waSatana. (1 Pet. 5:8) Shimwe vali, ovadalakadi vahapu ova taalela eshongo lokutekula ounona vavo nopehe na omushamane, ile moukwaneumbo mu na omushamane, oo iha longele Jehova. Pashihopaenenwa, omumwameme wedina Christine * okwa ti: “Omushamane wange oku li omudali e li nawa, ashike okwa kala ha pataneke nge, eshi handi kwafele ounona vetu va ninge Eendombwedi daJehova. Onda kala handi lili omido dihapu, handi lipula ngeenge ounona vange otava ka longela ngoo Jehova.”

5. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

⁵ Ngeenge ou li omudalakadi Omukriste, oto dulu okupondola, ngaashi Eunike. Moshitukulwa eshi, ohatu ka kundafana nghee to dulu okushikula oshihopaenenwa shaye, nanghee to dulu okuhonga ounona voye okupitila mwaasho to popi nomwaasho to ningi. Ohatu ka tala yo nghee Jehova te ke ku kwafela.

6. Metwokumwe na 2 Timoteus 3:14, 15, osha enda ngahelipi, opo Timoteus a ninge Omukriste?

⁶ Eshi Timoteus a li okamatyona, ina okwa li a ninga eenghendabala, opo e mu honge “omishangwa diyapuki,” ngaashi Ovajuda va li ve di udite ko. Oshoshili kutya eshiivo laye ola li la ngabekwa, molwaashi ka li e shii sha kombinga yaJesus Kristus. Natango, osho Timoteus a li e lihonga mOmishangwa oshe mu kwafela a mone eshiivo olo a li a pumbwa, opo a ninge Omukriste. Ndele mbela okwa li ta ka ninga Omukriste? E li omulumenhu omunyasha, okwa li e na oufemba wokuhoolola ngeenge ota ka ninga Omukriste. Osha yela kutya Timoteus okwa li a ‘tomhwa a itavele’ oshili i na sha naJesus, omolweenghendabala daina. (Lesha 2 Timoteus 3:14, 15.) Eunike ka li tuu a hafa, eshi a finda eshongo li na sha nokuhonga omonamati waye kombinga yaJehova! Eunike okwa kala metwokumwe nedina laye, olo la dja koshitya tashi ti “okufinda.” Okwa finda omashongo, opo a kwafele Timoteus a kale e hole Jehova noku mu longela.

7. Ongahelipi Eunike a li ta ka twikila okukwafela omonamati a ninge exumokomesho nokonima yeninginifo?

⁷ Eninginifo ola li onghatu ya fimana monghalamwenyo yaTimoteus. Ashike Eunike okwa kala te lipula shi na sha nomonamati nokonima yeninginifo. Ngaashi kutya: Ota ka longifa ngahelipi onghalamwenyo yaye? Mbela ota ka nwefwa mo kookaume vai? Mbela ota ka ya kofikola muAtena nokutambula ko omahongo oshipaani ovafilosofi? Mbela ota ka ninga omupika womaliko, ta ka hepifa efimbo, eenghono daye nosho yo ounyasha waye? Eunike ka li ta dulu okuningila ko Timoteus omatokolo, ashike okwa li ta dulu oku mu kwafela a ninge omatokolo e li pandunge. Ngahelipi mbela? Okwa li ta dulu okutwikila okulonga noudiinini, opo a honge omona waye a kale e hole neenghono Jehova nokukala nolupandu laashishe osho Jehova naJesus ve va ningila. Ovadali, ovo ve na ookaume kopahombo ihava longele Jehova, havo aveke va taalela omashongo e na sha nokukwafela ovana va kale ve hole Jehova. Nokuli nonande ovadali aveshe ove li moshili, otashi dulu okukala shidjuu kuvo okuhanga omitima dounona vavo, opo ve va kwafele va kale ovapiya vaJehova ovadiinini. Oshike ovadali tave lihongo moshihopaenenwa shaEunike?

8. Ongahelipi omukulukadi ta dulu okukwafela omushamane waye, oo e li Ondombwedi, a kwafele ounona vavo va kale ve hole Jehova?

 ⁸ Konakona Ombiibeli pamwe nounona voye. Ovamwameme, ngeenge ovashamane veni ove li moshili, Jehova okwa hala mu va kwafele va wanife po eemhumbwe dopamhepo dounona veni. Onghedi imwe omo to dulu okuninga ngaho, omokuyambidida pandjikilile Elongelokalunga lOukwaneumbo. Kala ho li popile mouwa nokutala osho to dulu okuninga po, opo li kale lihafifa notali tulumukifa. Oto dulu okukwafela omushamane woye a unganeke ekonakonombiibeli monghedi ye likalekelwa. Kakele kaasho, ngeenge ounona vamwe ova kula notava dulu okuhafela ekonakonombiibeli lopaumwene membo Nghee to dulu okuhafela onghalamwenyo fiyo alushe!, oto dulu okulongela kumwe nomushamane woye, opo mu va kwafele.

9. Omudalakadi, oo e na omushamane ehe fi Ondombwedi, oku na okukonga ekwafo peni?

⁹ Ovadalakadi vamwe ovo ve na okukwatela komesho, eshi tava konakona nounona vavo, tashi dulika molwaashi ovo aveke tava tekula ounona, ile molwaashi omushamane ke fi Ondombwedi. Ngeenge oukwaneumbo weni nao ou li monghalo ya tya ngaho, ino lipula unene. Jehova ote ku kwafele. Longifa oilongifo oyo e tu pa okupitila mehangano laye, opo u konakone nounona voye. Konga omayele kovadali vakweni, ovo va pyokoka, opo ve ku pe omayele mawa e na sha nanghee u na okulongifa oilongifo oyo pElongelokalunga lOukwaneumbo weni. * (Omayel. 11:14) Jehova ota dulu yo oku ku kwafela u kale ho kundafana nounona voye. Mu pula e ku kwafele u mone osho ounona voye tava diladila nosho yo osho shi li momitima davo. (Omayel. 20:5) Opo eenghundafana deni di kale tadi ti sha, oto dulu oku va pula epulo li li paunafangwa kutya: ‘Eshongo la kwata moiti lilipi unene mwa taalela kofikola?’

10. Omonghedi vali ikwao ilipi to dulu okukwafela ounona voye ve lihonge kombinga yaJehova?

¹⁰ Kala ho kongo eemhito u honge ounona voye kombinga yaJehova. Kala ho popi kombinga yaJehova nosho yo oinima iwa ihapu oyo e ku ningila. (Deut. 6:6, 7; Jes. 63:7) Osha fimana okuninga ngaho, unene tuu ngeenge iho dulu okukonakona pandjikilile nounona voye peumbo. Christine, oo a popiwa pehovelo, okwa ti: “Molwaashi onda li handi mono eemhito dinini opo ndi popye kombinga yaJehova, onda li handi longifa okamhito keshe handi mono. Otwa li hatu ka enda kolupadi. Ile tu londe mowato notwa li hatu yeluka mo komutunda, opo tu popye kombinga yeshito laJehova likumwifi nosho yo oinima ihapu ikwao yopamhepo. Diva konima eshi ounona vange va kula, onda li handi va ladipike va ninge ekonakonombiibeli lopaumwene.” Shikwao vali, kala ho popile mouwa ehangano laJehova nosho yo ovamwaxo. Ino popila mowii ovakulunhuongalo. Osho ho lombwele ounona voye kombinga yovakulunhuongalo osho tashi ka ufa ngeenge otava ka kala hava ka konga ekwafo kuvo, ile hasho.

11. Metwokumwe naJakob 3:18, omolwashike sha fimana okuxumifa komesho ombili moukwaneumbo?

¹¹ Xumifa komesho ombili moukwaneumbo. Kala ho ulikile pandjikilile omushamane woye nosho yo ounona veni kutya ou va hole. Kala ho popi nonghenda nosho yo nefimaneko nomushamane woye, nokukala ho deula ounona voye va ninge sha faafana. Ngeenge owa ningi ngaho, oto ka xumifa komesho ombili moukwaneumbo, naasho otashi ka kwafela ounona veni ve lihonge kombinga yaJehova. (Lesha Jakob 3:18.) Diladila koshihopaenenwa shaJozsef, oo e li omukokolindjila e likalekelwa moRomania.  Eshi a li ta ende ta kulu, xe okwa li he shi ningifa shidjuu kuye, kuina nosho yo kovamwaina, opo vaha longele Jehova. Jozsef okwa ti: “Meme okwa li ha ningi eenghendabala, opo a xumife komesho ombili moukwaneumbo. Ngeenge tate a li ta ungaunga nafye nonyanya, meme okwa li ha kala omunanghenda. Eshi meme a didilika kutya ihatu fimaneke nokudulika kutate, okwa li a kundafana nafye Ovaefeso 6:1-3. Opo nee okwa li he tu lombwele omaukwatya mawa atate nokwa li e tu kwafela tu ude ko kutya omolwashike tu na okukala twe mu fimaneka. Meme okwa kala ha xumifa komesho ombili moukwaneumbo momukalo wa tya ngaho.”

12. Metwokumwe na 2 Timoteus 1:5, oshihopaenenwa shaEunike osha kuma ngahelipi Timoteus?

¹² Lesha 2 Timoteus 1:5. Eunike okwa tulila po Timoteus oshihopaenenwa shiwa. Oku na okukala a li e mu honga kutya eitavelo lashili ohali endele pamwe neenghatu. (Jak. 2:26) Nopehe na omalimbililo, Timoteus oku na okukala a li a mona kutya eenghatu daina oda nwefwa mo kohole inene yokuhola Jehova. Timoteus okwa li a mona kutya ina okwa hafa, molwaashi ota longele Jehova. Oshihopaenenwa shaEunike osha kuma ngahelipi Timoteus? Ngaashi omuyapostoli Paulus e shi didilika, Timoteus okwa li e na eitavelo la pama la fa laina. Eitavelo la pama laTimoteus kala li le uya po ngahenya. Timoteus okwa li ha konenene oshihopaenenwa shaina, naasho oshe mu linyengifa e shi shikule. Sha faafana nokunena, ovadali vahapu ohava kwafele oilyo yomaukwaneumbo avo i longele Jehova, “nonande kape na eendjovo.” (1 Pet. 3:1, 2) Naave oto dulu okuninga sha faafana. Ngahelipi mbela?

13. Omolwashike omudalakadi e na okukala a pitifa komesho ekwatafano laye naJehova?

¹³ Kala wa pitifa komesho ekwatafano loye naJehova. (Deut. 6:5, 6) Ngaashi ovadalakadi vahapu, naave oho ningi omaliyambo mahapu. Oho yambe po efimbo loye, oimaliwa, eemhofi nosho yo oinima ikwao, opo u wanife po eemhumbwe dopalutu dounona voye. Ashike ino kala we lipyakidila unene nokuwanifa po eemhumbwe odo, ndele to dimbwa okukonga efimbo u pameke ekwatafano loye naJehova. Kala ho litulile po efimbo pandjikilile lokwiilikana paumwene, lokukonakona Ombiibeli nolokuya kokwoongala. Ngeenge owa ningi ngaho, oto ka pameka ekwatafano loye naJehova noto ka tulila po oukwaneumbo weni oshihopaenenwa shiwa nosho yo vamwe.

14-15. Oshike we lihonga moshihopaenenwa shaLeanne, Maria naJoão?

¹⁴ Diladila koihopaenenwa yovanyasha ovo ve lihonga okukala ve hole Jehova nokukala ve mu lineekela, eshi va tala koihopaenenwa yooina. Leanne, omonakadona waChristine, okwa ti: “Ngeenge tate e li meumbo katwa li hatu konakona Ombiibeli twa manguluka. Ashike meme okwa kala alushe ha i kokwoongala. Nonande katwa li tu shii shihapu shi na sha nOmbiibeli, eenghatu daye ode tu kwafela tu kale tu na eitavelo la kola. Otwa kala tu shii kutya Eendombwedi daJehova ohadi hongo oshili, ofimbo nokuli inatu hovela okukala hatu i kokwoongala.”

¹⁵ Maria, oo xe omafimbo amwe a li ha handukile oukwaneumbo ngeenge wa ya kokwoongala, okwa ti: “Meme oye umwe womovamwameme ovo ndi shii ve na ouladi. Eshi nda li okaana, omafimbo amwe onda li handi anye okuninga oinima, molwaashi onda li handi kala nda tila osho vamwe tava ti. Ndele okutala kouladi waye naashi a pitifa Jehova komesho monghalamwenyo yaye, osha kwafela nge ndi finde oumbada wokutila ovanhu.” João, oo xe a efa po okukundafana noukwaneumbo waye kombinga yaJehova, ile yOmbiibeli, okwa ti: “Osho sha  kwafela nge unene, omeme, oo a li a efa po nehalo liwa keshe shimwe, opo a hafife tate, kakele kohole yaye yokuhola Jehova.”

16. Ongahelipi oshihopaenenwa shomudalakadi tashi dulu okukuma vamwe?

¹⁶ Ovadali, dimbulukeni kutya oshihopaenenwa sheni otashi dulu okukuma vamwe. Ngahelipi mbela? Diladila nghee oshihopaenenwa shaEunike sha li sha kuma omuyapostoli Paulus. Okwa li a didilika kutya eitavelo laTimoteus lihe na oihelele ola ‘kala tete muEunike.’ (2 Tim. 1:5) Onaini Paulus a li a didilika oshikando shotete eitavelo laEunike? Otashi dulika omolweendo laye lotete loutumwa, eshi va shakena naLoide naEunike muListra, nokwa li e va kwafela va ninge Ovakriste. (Oil. 14:4-18) Diladila kwaashi: Eshi Paulus a shangela Timoteus onhumwafo konima yomido 15, okwa li natango ta dimbuluka oilonga youdiinini yaEunike. Okwa li a popya kutya oku li oshihopaenenwa shiwa osho tashi dulu okushikulwa. Osho otashi ulike kutya oshihopaenenwa shaye osha li sha kuma neenghono omuyapostoli Paulus nosho yo Ovakriste vakwao vahapu, ovo va li ko pefimbo olo. Ngeenge ou li omudali, oo ta tekula ounona oye aeke nopehe na kaume kopahombo, ile ho di moukwaneumbo wa tukauka palongelokalunga, shiiva kutya oshihopaenenwa shoye shoudiinini otashi pameke ovo ve ku dingilila.

17. Oshike to ka ninga po, ngeenge ounona voye otava monika va fa itava tambula ko edeulo loye?

¹⁷ Oshike to ka ninga po, ngeenge ounona voye otava monika va fa itava tambula ko edeulo loye? Dimbuluka kutya okudeula okaana ohashi pula efimbo. Ngaashi sha ulikwa mefano, ngeenge to kunu eembuto, omafimbo amwe  otashi dulika u lipule ngeenge otadi ka kula ngoo di ninge oshimeno nokwiima oiimati. Nonande haave to ka ufa kutya oshimeno osho otashi ka ima oiimati, oto ka twikila oku shi tekela, opo u shi pe efimbo la wana shi kule. (Mark. 4:26-29) Sha faafana, omudalakadi otashi dulika e lipule omafimbo amwe ngeenge eenghendabala daye otadi ka kwafela ngoo ounona vaye va kale ve hole Jehova. Ito dulu okuwilika omatokolo avo. Ndele ngeenge owa twikile okuninga ngaashi to dulu opo u va deule, oto ke va pa efimbo la wana va ninge ookaume kaye. — Omayel. 22:6.

18. Ongahelipi Jehova ta dulu okukwafela ounona voye va ninge ookaume kaye?

¹⁸ Jehova okwa kala nokukwafela ovanyasha vahapu va ninge ookaume kaye, okudja eshi Ombiibeli ya li tai shangwa. (Eps. 22:9, 10) Ota dulu yo okukwafela ounona voye va kale ve na ekwatafano naye, ngeenge ove na ehalo. (1 Kor. 3:6, 7) Nokuli nonande ounona voye ihava longele Jehova nomutima aushe, Jehova ote ke va pashukila pahole. (Eps. 11:4) Ngeenge ova ulike kutya ova “halelela shili” okuhafifa Jehova, ote ke va kwafela va ninge ookaume kaye. (Oil. 13:48; 2 Omaf. 16:9) Ota dulu oku ku kwafela u popye oinima ya yuka pefimbo la wapala, ngeenge ounona voye oyo unene va pumbwa okuuda. (Omayel. 15:23) Ile ota dulu okulinyengifa omumwatate, ile omumwameme omunahole meongalo a ulike kutya oku na ko nasha navo. Nokuli nokonima ngeenge ounona voye ova ningi ovakulunhu, Jehova ota dulu oku va dimbulukifa oinima oyo we va honga monakudiwa. (Joh. 14:26) Ngeenge owa twikile okudeula ounona voye okupitila meendjovo doye nosho yo moshihopaenenwa shoye, Jehova ote ke ku nangeka noupuna.

19. Omolwashike to dulu okukala noushili kutya Jehova ota ka kala e ku hokwa?

¹⁹ Ohole yaJehova yoku ku hola inai kanghamena komatokolo ounona voye. Oku ku hole, molwaashi ou mu hole. Ngeenge ou li omudali, oo ta tekula okaana oye aeke, Jehova okwa udaneka okukala Xe younona voye nOmwaameni woye. (Eps. 68:5) Ito dulu okuufa kutya ounona voye otava ka ninga omatokolo e li mondjila, ile hasho. Ashike ngeenge owa twikile okulineekela mekwafo laJehova nokuninga ngaashi to dulu u va kwafele, ota ka kala e ku hokwa.