Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 17

Bansemi Babakazhi Mwakonsha Kufunjilako kwi Yunisa

Bansemi Babakazhi Mwakonsha Kufunjilako kwi Yunisa

“Kange ulengulule bikufunjisha bainobe ne. Biji nobe munchinya wawama wa ku mutwe wobe. Kabiji nobe bupela bwa mu nshingo yobe.”—MAANA. 1:8, 9.

LWIMBO 137 Banyenga Bena Kilishitu Bakishinka

BIJI MU UNO MUTWE *

Bainanji Timoti ba Yunisa ne bankambo yanji ba Loisa baji bingi na lusekelo pa kumona mwanabo Timoti wabatizhiwa ne kwikala mwina Kilishitu (Monai jifuka 1)

1-2. (a) Ba Yunisa bajinga bañanyi, kabiji ñanyi mikiika yo bashinjile pa kufunjisha mwanabo kutemwa Yehoba ne Yesu Kilishitu? (b) Mwakonsha kwambapo amba ka pa kipikichala kiji pa nkupiko?

 NANGWA kyakuba Baibolo kechi waambapo pa lubatizhilo lwa kwa Timoti ne, kyamweka bainanji Timoti ba Yunisa bajinga bingi na lusekelo juba jabatizhiwe mwanabo Timoti. (Maana. 23:25) Fwanyikizhai byo baumvwine bulongo byo bamwene Timoti saka aimana mu mema. Ba Yunisa babena kumwemwesela saka bekumbata na bankambo yanji Timoti ba Loisa. Kabiji babwela bapujika muchima byo babena kumona Timoti saka bamwibizha mu mema. Timoti byo bamutumpula mu mema, wamwemwesela kabiji bainanji ba Yunisa balukumuna mipolo na mambo a lusekelo. Kino kyamwesha kuba’mba ba Yunisa baingila mwingilo wa kufunjisha mwanabo kutemwa Yehoba ne Mwananji aye Yesu Kilishitu. Ñanyi mikiika yo bashinjile pa kuba’mba bafunjishe mwanabo kutemwa Yehoba?

2 Timoti wakomejile mu kisemi kyo baabenejilemo mu bupopweshi. Bashanji bajinga Bangiliki, pakuba bainanji ne bankambo yanji bajinga Bayudea. (Byu. 16:1) Kyamweka Timoti wakomene bainanji ba Yunisa ne bankambo yanji ba Loisa byo baikele bena Kilishitu. Nangwatu pa kikye kimye bashanji kechi baikele bena Kilishitu ne. Pano Timoti wafwainwe kusalapo ñanyi bupopweshi? Kyamweka Timoti wakomene kabiji wafwainwe kwifuukwilapo aye mwine. Nanchi wafwainwe kulondela bupopweshi bwa bashanji nyi? Inyi kutwajijila kuya mu bupopweshi bwa Bayudea monka mo akomejile? Nanchi wafuukwilepo kwikala mwana wa bwanga wa kwa Yesu Kilishitu nyi?

3. Kwesakana na byaamba Byambo bya Maana 1:8, 9, Yehoba umona byepi bansemi babakazhi bena Kilishitu bebikako kufunjisha baana babo kwikala balunda nanji?

3 Byonka byajinga ba Yunisa, banabakazhi bena Kilishitu nabo batemwa bingi bisemi byabo. Kabiji bakeba kufunjisha baana babo kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba. Lesa wibasanchila bingi pa byo bebikako kufunjisha baana babo. (Tangai Byambo bya Maana 1:8, 9.) Yehoba wakwasha bansemi babakazhi bavula kufunjisha baana babo kumutemwa ne kumwingijila.

4. Ñanyi makatazho amo abena kupitamo bansemi babakazhi bena Kilishitu pa kufunjisha baana babo lelo jino?

4 Kimye kimo bansemi babakazhi bazhinauka inge kyakuba baana babo bakafuukulapo kwingijila Yehoba byonka byaubile Timoti. Mambo ka? Mambo bansemi bayuka kuba’mba baana babo bebakanjikizha kuba bintu byatama mu ino ntanda ya kwa Satana. (1 Pe. 5:8) Kabiji bansemi bamo babakazhi bapita mu makatazho pa kuba’mba bakomeshe baana babo bunke bwabo, nangwa inge bamwatawabo kechi bapopwela Yehoba ne. Nyenga umo wa jizhina ja Christine waambile’mba: “Bamwatawami bajinga nsemi wa mulume wawama bingi, bino bankanyanga kufunjisha baana kuba’mba bekale Bakamonyi ba kwa Yehoba. Javula najilanga ne kulanguluka’mba baana bami bakamuyuka byepi Yehoba.”

5. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

5 Inge mwi bansemi babakazhi bena Kilishitu, mwakonsha kukwasha baana benu kutemwa ne kwingijila Yehoba byonka byaubile ba Yunisa. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byo twakonsha kulondela byaubile ba Yunisa pa kufunjisha baana benu mu byo mwamba ne byo muba. Kabiji tusakwisamba ne pe Yehoba byo akonsha kwimukwasha kuba bino.

FUNJISHAINGA BAANA BENU MU BYO MWAMBA

6. Kwesakana na byaamba 2 Timoti 3:14, 15, ñanyi kintu kyakwashishe Timoti kwikala mwina Kilishitu?

6 Timoti saka akijitu mwanyike, bainanji bamufunjishe kuyuka “binembelo byazhila” byonkatu Bayudea byo bebiyukile. Bainanji Timoti kechi bayukile byavula ne, mambo kechi bayukile byonse pe Yesu Kilishitu ne. Nangwa byonkabyo, Timoti wafunjile byavula bya mu Binembelo byafwainwe kumukwasha kwikala mwina Kilishitu. Pano nanchi wafuukwilepo kwikala mwina Kilishitu nyi? Timoti wafwainwe kwifuukwilapo aye mwine kwikala mwina Kilishitu. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Timoti bamukwashishe ‘kumvwisha kuba’mba etabile’ bukine bo bamufunjishe pe Yesu ku bainanji. (Tangai 2 Timoti 3:14, 15.) Kyamweka ba Yunisa bajinga bingi na lusekelo mambo bafunjishe Timoti kutemwa Yehoba nangwa kyakuba kyakatezhe kuba bino. Mwingilo waingijile ba Yunisa wakwatankana bingi na bilumbulula jizhina jabo kuba’mba “kushinda.”

7. Ba Yunisa bafwainwe kuba byepi pa kuba’mba bakwashe mwanabo kutwajijila kwingijila Yehoba byo abatizhiwe?

7 Timoti byo abatizhiwe waubile kintu kyanema bingi mu bwikalo bwanji. Pano bino ba Yunisa baakaminwe pa bintu byo akobanga mu bwikalo bwanji. Nanchi ukatwajijila kwingijila Yehoba nyi? Nanchi ukatendeka kupwanañana na bantu baji na byubilo byatama nyi? Nanchi ukaya ku sukulu mukatampe mu Atena ne kwitabila mafunjisho a bantemwamaana nyi? Nanchi ukataya kimye ne bulume bwanji na kukeba bunonshi nyi? Ba Yunisa kechi bakonsheshe kufuukwilako Timoti bya kuba ne. Bino bafwainwe kumukwasha kufuukulapo bulongo. Mu ñanyi jishinda? Bafwainwe kutwajijila kufunjisha mwanabo kutemwa Yehoba ne Yesu ne kwibasanchila pa bintu byawama byo ebobila. Bansemi baji na benakwabo babula kwingijila Yehoba kechi bo bonkatu bekala na makatazho pa kufunjisha baana babo kutemwa Yehoba ne. Nangwatu mu bisemi muji bansemi bonse bapopwela Yehoba, kyakonsha kwibakatazha bingi kufika baana babo pa muchima pa kwibafunjisha pa kuba’mba bekale bakalume ba Yehoba bakishinka. Pano bansemi bakonsha kufunjilako ka ku byaubile ba Yunisa?

8. Nsemi wamukazhi wakonsha kukwasha byepi mwatawanji mwina Kilishitu kufunjisha baana babo pe Yehoba?

8 Fundainga Baibolo pamo na baana benu. Anweba banyenga, inge bamwatawenu Bakamonyi ba kwa Yehoba, Yehoba ukeba’mba mwibakwashengako kufunjisha baana benu pe aye. Jishinda jimo jo mwakonsha kubilamo bino, ke kutundaikanga Kupopwela kwa Kisemi. Ambainga byawama pa kupopwela kwa kisemi. Kabiji monaingapo mashinda akwabo o mwakonsha kwingijisha pa kuba’mba kupopwela kwa kisemi kwendenga bulongo. Kampe mwakonsha kukwashako bamwatawenu kunengezha mutwe ye mukesambapo pa kupopwela kwa kisemi. Umvwe baana benu bakoma kabiji mwakonsha kwibafunjisha Baibolo pa bunke bunke kwingijisha buku wa Mukekala Myaka ne Myaka!, mwakonsha kukwashako bamwatawenu pa kuba’mba baana benu bakonshe kufunda.

9. Nsemi wamukazhi wasongolwa ku mwanamulume wabula Kamonyi wakonsha kutaana kwepi bukwasho?

9 Bansemi babakazhi bamo bo bafunjisha baana babo Baibolo na mambo a kuba’mba kechi baji na balume ne, nangwa bamwatawabo kechi Bakamonyi ba kwa Yehoba ne. Inge byobyo kiji ne kwi anweba, kechi mwafwainwa kukizhamo kwakamwa ne. Yehoba ukemukwasha. Ingijishainga bingijisho bitunengezhezha jibumba ja Lesa pa kufunjisha baana benu. Ipuzhainga bansemi bayuka kwingijisha bino bingijisho pa kuba’mba bemukwashenga kuyuka byakwingijisha bino bingijisho pa kupopwela kwa kisemi. * (Maana. 11:14) Yehoba naye wakonsha kwimukwasha kuyuka bya kwisamba na baana benu. Mwakonsha kulomba kwi Yehoba kwimukwasha kuyuka mepuzho awama o mwakonsha kwingijisha pa kuba’mba muyuke bibena kulanguluka baana benu. (Maana. 20:5) Mwakonsha kwipuzha baana benu bwipuzho nabiji bwa kuba’mba, ‘Ñanyi meseko o upitamo ku sukulu?’ Buno bwipuzho bukemukwasha kuyuka bibena kulanguluka mwanenu.

10. Ñanyi mashinda akwabo o mwakonsha kwingijisha pa kufunjisha baana benu pe Yehoba?

10 Ingijishainga mashinda apusana pusana pa kufunjisha baana benu pe Yehoba. Isambainga pe Yehoba ne pa bintu byawama byo emubila. (Mpitu. 6:6, 7; Isa. 63:7) Kyanema bingi kuba bino kikatakata inge kechi mufunda na baana benu jonse ne. Ba Christine bo twaji kwambapo baambile’mba: “Kechi nafundanga na baana javula ne, onkao mambo inge namonapo kimye naikalanga na kwisamba nabo. Twayanga na kupitañana nangwa kuya mu mukola na bwato aku saka tubena kwisamba pa bilengwa na Lesa ne pa bintu bikwabo byakonsha kwibakwasha kwikala balunda ne Yehoba. Baana bami byo bakomene, nebatundaikile kutendeka kufunda Baibolo pa bunke bwabo.” Ambainga byawama pa jibumba ja Yehoba ne pa balongo ne banyenga. Kwambanga byatama pa bakulumpe mu kipwilo ne. Byo mwamba pe abo bikalengela baana benu kuya na kulomba bukwasho kwi abo nangwa ne.

11. Kwesakana na byaamba Yakoba 3:18, mambo ka o kyanemena kutundaika mutende pa nzubo?

11 Tundaikainga mutende pa nzubo. Mweshainga amba mwatemwa bamwatawenu ne baana benu. Ambainga na mushingi ku bamwatawenu kabiji funjishainga baana benu nabo kubanga bino. Inge ke mube bino, pa nzubo penu pakekala mutende kabiji kikapeelela baana benu kufunda pe Yehoba. (Tangai Yakoba 3:18.) Akilangulukai pa kyamwekejile ba Jozsef bapainiya beikajila bengijila mu kyalo kya Romania. Byo bakomenenga, bashabo bajinga na byubilo byatama byalengejile ba Jozsef, bainabo ne bankasabo kubula kwingijila Yehoba bulongo. Ba Jozsef baambile’mba: “Bamama baesekele papelela bulume bwabo kulamawizha mutende pa nzubo. Nangwa kyakuba batata batwajijile kumwesha byubilo byatama, bino bamama batwajijiletu kumwesha byubilo byawama. Byo bamwene kuba’mba kibena kwitukatazha kukookela ne kupa mushingi batata, bamama betutangijile kinembelo kya Efisesa 6:1-3 ne kwisambapo. Kabiji baambanga pa byubilo byawama byajinga na Batata ne kwitukwasha kuyuka ene mambo o twafwainwa kwibapeelanga mushingi. Kino kyalengejile kisemi kyetu kwikala mu mutende.”

FUNJISHAINGA BAANA BENU MU BYO MUBA

12. Kwesakana na byaamba 2 Timoti 1:5, byubilo byawama byajinga na ba Yunisa byakwashishe byepi Timoti?

12 Tangai 2 Timoti 1:5. Ba Yunisa bajinga bakumwenako bawama bingi kwi Timoti. Bamufunjishe kuba’mba lwitabilo lumwekela mu bintu byo tuba. (Yako. 2:26) Byubilo byawama byajinga na ba Yunisa byalengejile Timoti kushiinwa kuba’mba bainanji batemenwe bingi Yehoba. Kabiji Timoti wamwene kuba’mba kwingijila Yehoba kwalengejile bainanji kwikala bingi na lusekelo. Byubilo byawama byajinga na ba Yunisa byakwashishe byepi Timoti? Byonka byaambile mutumwa Paulo, Timoti naye wajinga na lwitabilo lwakosa lonka lwajingapo na bainanji. Lwitabilo lwa kwa Timoti kechi lwaishilekotu lwine ne. Byubilo byawama byajinga na bainanji byalengejile Timoti kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba. Byo byo kiji ne ku bansemi babakazhi bavula lelo jino. Byubilo byabo byawama bikwasha ba mu kisemi kufuukulapo kwingijila Yehoba “kwa kubula byambo.” (1 Pe. 3:1, 2) Ne anweba byobyo mwafwainwa kuba. Pano mwakonsha kuba byepi bino?

13. Mambo ka bansemi babakazhi o bafwainwa kunemekela bulunda bwabo ne Yehoba?

13 Nemekai bulunda bwenu ne Yehoba. (Mpitu. 6:5, 6) Byonka biji bansemi bavula, ne anweba mwipana kuba bintu byapusana pusana. Nabiji mali, kimye, kubula kulaala tulo ne bintutu bikwabo pa kuba’mba mukebelenga baana benu bya ku mubiji. Nangwa byonkabyo, kechi mwafwainwa kutwezhamo ne mutwe na kukeba bino bintu kyakuba mwalubako ne ku bulunda bwenu ne Yehoba ne. Monaingapo kimye kya kulomba, kwikala na lufunjisho lwa pa bunke ne kutanwa ku kupwila. Kuba bino kukakosesha bulunda bwenu ne Yehoba kabiji byubilo byenu byawama bikakwasha kisemi kyenu ne bantutu bakwabo.

14-15. Ñanyi bintu byo mwakonsha kufunjilako kwi Leanne, ba Maria, ne ba João?

14 Twayai twisambe pa banyike bamo bafunjijile kwi ba inabo kutemwa Yehoba ne kuketekela mwi aye. Mwana wamukazhi wa ba Christine aye Leanne waambile’mba: “Batata inge baji pa nzubo kechi twafundanga Baibolo ne. Pano bino bamama bayanga na kupwila kimye kyonse. Nangwa kyakuba kechi twayukile byavula pa Baibolo ne, bino byubilo bya bamama bitukwashishe kwikala na lwitabilo lwakosa. Kabiji kufumatu ne kala, twayukile kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba bo bonkatu bafunjisha bukine.”

15 Ba Maria bajinga na bashabo bakanyanga kisemi kyabo kuya na kupwila baambile’mba: “Bamama kechi bajinga na moyo ne. Byo najinga mwanyike, nakananga kuba bintu bimo na mambo a kuchiina bakwetu. Bino kuchinchika kwa ba maama ne byo bebikangako kutangizhako kwingijila Yehoba mu bwikalo bwabo, kwankwashishe kuleka kuchiina bantu.” Ba João bajinga na bansemi babalume bebakanyanga kwisamba pe Yehoba ne pa Baibolo baambile’mba: “Kintu kikatampe kyamfikile bingi pa muchima ke kya kuba’mba bamama bafuukwilepo kusankilapo bintu byonse pa kuba’mba batookeshenga batata ku muchima, kufumyakotu bulunda bwabo ne Yehoba.”

16. Byubilo byawama bya nsemi wamukazhi byakonsha kukwasha byepi bakwabo?

16 Anweba bansemi babakazhi, vulukainga kuba’mba bakwenu bakonsha kufunjilako ku bintu byo muba. Mu ñanyi jishinda? Akilangulukai pa byubilo byajinga na ba Yunisa byo byakwashishe mutumwa Paulo. Wanembele’mba lwitabilo lwabula bujimbijimbi lwajinga ne Timoti lo “lwajingapo . . . ne na ba Yunisa.” (2 Timo. 1:5) Ñanyi kimye kitanshi Paulo kyo amwene lwitabilo lwajinga na ba Yunisa? Kyamweka wamonañene ne ba Loisa ne ba Yunisa mu muzhi wa Lisitila byo ajinga pa lwendo lwanji lutanshi lwa bumishonale. Kampe Paulo ye wibakwashishe kuba’mba bekale bena Kilishitu. (Byu. 14:4-18) Paulo byo anembejile Timoti nkalata saka papita kala ne myaka 15, Paulo wavulukile lwitabilo lwajinga na ba Yunisa kabiji waambile ne kuba’mba ke ba kumwenako bawama bingi. Kyamweka lwitabilo lwa ba Yunisa lwatundaikile bingi mutumwa Paulo ne bena Kilishitu bavula bajingako pa kyokya kimye. Inge mubena kukomesha baana benu bunke bwenu kwakubula bamwatawenu nangwa muji mu kisemi mo mwaabenamo bupopweshi, vulukainga kuba’mba bukishinka bwenu butundaika ne kukosesha baana benu ne balongo ne banyenga.

Pakonsha kupita kimye kyabaya pa kuba’mba mukwashe mwanenu kutemwa Yehoba. Kechi mwafwainwa kuleka ne! (Monai jifuka 17)

17. Mwakonsha kuba byepi inge kyakuba mwanenu kechi ubena kulondela byo mubena kumufunjisha ne?

17 Pano kyakonsha kwikala byepi inge mwanenu kechi ulondela byo mumufunjisha ne? Vulukainga kuba’mba pakonsha kupita kimye pa kuba’mba mwanenu atendeke kulondela byo mubena kumufunjisha. Byonka byamwesha kipikichala, inge mwabyala lukunwa kechi muyuka’mba ukakoma ne kwikala kichi kikatampe kikapanganga bipangwa ne. Nangwa kyakuba kechi muyuka inge kino kichi kikakoma ne kupanga bipangwa ne, mutwajijila kwikitekezha pa kuba’mba kikome. (Mako 4:26-29) Ne anweba byo muji bansemi babakazhi, kimye kimo mwakonsha kuzhinauka inge byo mubena kufunjisha baana benu bikebakwasha kutemwa Yehoba. Kechi mwakonsha kukanjikizha baana benu kuba byo babena kubula kukeba ne. Pano bino inge mwatwajijila kwibikako kwibafunjisha, mukebakwasha kwikala balunda ne Lesa.—Maana. 22:6.

KETEKELAINGA MWI YEHOBA KWIMUKWASHA

18. Yehoba wakonsha kukwasha byepi baana benu kwikala balunda nanji?

18 Kufumatu ne kala, Yehoba wakwasha banyike bavula kwikala balunda nanji. (Sala. 22:9, 10) Kino kibena kumwesha kuba’mba wakonsha kukwasha ne baana benu kwikala na bulunda bwakosa ne aye umvwe kyakuba kyo kintu kyo bakeba. (1 Ko. 3:6, 7) Nangwa kyakuba baana benu kechi babena kwingijila Yehoba na muchima yense ne, mwafwainwa kushiinwa kuba’mba ukatwajijila kwibatemwa. (Sala. 11:4) Umvwe bamwesha amba baji na ‘muchima wa bukishinka,’ Yehoba ukebakwasha kwikala balunda nanji. (Byu. 13:48; 2 Moba. 16:9) Kabiji wakonsha kwimukwasha kwamba byambo byawama byakonsha kukwasha baana benu pa kyokyo kimye. (Maana. 15:23) Nangwa kampe wakonsha kwingijisha mulongo nangwa nyenga mu kipwilo kukwasha baana benu. Nangwatu inge baana benu bakoma, Yehoba wakonsha kwibakwasha kuvuluka bintu byo mwibafunjishe kala. (Yoa. 14:26) Yehoba ukemupesha bingi inge mwatwajijila kufunjisha baana benu mu byo mwamba ne byo muba.

19. Mambo ka o mwafwainwa kushiinwa’mba Yehoba ukemupesha pa kwibikako kwenu?

19 Bintu bifuukulapo baana benu kechi byo byakonsha kulengela Yehoba kwimutemwa ne. Yehoba wimutemwa mambo mwamutemwa. Inge mwi bansemi babena kukomesha baana bunke, Yehoba wimulaya kuba’mba ukekala Shabo wa baana benu kabiji ukemuzhikijilanga. (Sala. 68:5) Kechi mwakonsha kukanjikizha baana benu kwingijila Yehoba ne. Pano bino inge mwatwajijila kuketekela mwi Yehoba ne kwibikako kufunjisha baana benu, ukemupesha bingi.

LWIMBO 134 Baana kya Bupe Kufuma kwi Lesa

^ Uno mutwe waamba pa bansemi babakazhi bena Kilishitu byo bakonsha kufunjilako ku ba Yunisa bainanji Timoti pa kukwasha baana babo kuyuka ne kutemwa Yehoba.

^ Monai lufunjisho 50 mu buku wa kuba’mba Mukekala Myaka ne Myaka! ne kibaaba kya kuba’mba “Mashinda amo a Kwingijisha pa Kupopwela kwa Kisemi Nangwa pa Lufunjisho lwa pa Bunke,” kiji mu Kyamba kya Usopa kya August 15, 2011, mapa 6-7.