1-2. a) Enise nani weri, mpe mu bungu ti mama yeri ntia musamu wa mpasi katelamana? b) Zonzela tifwani tie ha tinima tia ntete.

 NI BU sa ti Bibila ka dizonzelaka bateme ya Timote ko, ka wena musamu wa mpasi ko mu banza nsayi yeri na Enise mu tilumbu tîna. (Bin. 23:25) Banza’eti nsayi yeri na Enise ku mutima, bu kamona Timote mu kati dia mamba meri mu sukisinaka mu luketo. Waseha, mu ntangu nkaka ya Timote Loyise yi keri ha lweka lwandi mpe yi katomo mu simba. Enise wakanga mutima bu kamona Timote weri diamaka mu mamba. Na mamba meri timbukaka, Timote waduka mu mamba na nsayi yayansoni, mpe Enise wadila mu nsayi. Ni bu sa ti musamu wa mpasi weri kwe Enise, walongesa mwana’andi mu zolo Yehova na Yezu Kristo. Mu lenda, ntia misamu mia mpasi katelamana?

² Bibuti bia Timote ka bieri’â dibundu dimosi ko. Tata’andi Greke yeri, mpe nguri’andi na nkaka’andi Bayuda beri. (Bis. 16:1) Kampe Timote ntwenia kwa yeri mu ntangu Enise na Loyise yi bayizi bâ Bakristo. Kâ, tata’andi keri’â Mukristo ko. Ngano Timote ntia nzila kaketi landa? Kampe Timote mvula za fwanana zeri nandi mu bonga nzengolo. Ngano dibundu dia tata’andi kaketi sola? Ngano tikulu tia Bayuda kaketi landa ti bamulongesa tûka buleke? Peleko mbo kaketi tambula mu bâ mulongoki wa Yezu Kristo?

3. Tintwari na Bingana 1:8, 9, Yehova bwe kamwinaka tisalu ti salaka bamama mu bakisa bala bawu mu bâ ndiku zandi?

³ Lumbu ti mpe, bamama bê Bakristo makanda mawu ma bazololo. Musamu wa mfunu kwe bawu, ni mu bakisa bala bawu  mu kurisa tindiku tia ngolo na Yehova. Mpe Nzambi’eto nsayi yibâka nandi mu ngolo zi basarilaka. (Tanga Bingana 1:8, 9.) Yehova mama zazingi kabakisa mu longesa bala bawu mu mu zolo na mu mu sarila.

4. Ntia misamu mia mpasi bamama babwabanaka na mio lumbu ti?

⁴ Ntangu zakaka, mama yilendi tiyula tala ti bala bandi mbo basola mu sarila Yehova, ntiana Timote. Misamu mi bwabanaka na bala bawu mu nza yi ya Satana, bibuti mia bazebi. (1 Pi. 5:8) Musamu wakaka, mama zazingi ze kô zisansaka bala bawu kaka peleko na bakala dilembo sarilaka Yehova. Mu tifwani, mpangi ya yikento ye na nkumbu Christine * têle ti: “Bakala diani tata dia mbote dieri mpe mfumu-kanda ya luzolo yeri, kâ keri’â zoloko ko ti bala beto babâ Mbangi za Yehova. Ntangu zazansoni dila kwa ndieri dilaka, mbo ndieri tiyulaka: ngano bala bani bwe balendela mu sarila Yehova?”

5. Nti tuzonzela mu timoko ti?

⁵ Tala ti nge mama yena ye Mukristo, ntiana bwa sa Enise lendi lenda mu bakisa bala baku mu zolo na mu sarila Yehova. Mu timoko ti, mbo tuzonzela ka bwe lendi landila tifwani tia Enise mu mpila ya longela bala mu nzonzolo’aku na mu nsalulu zaku. Mbo tumona mpe ka bwe Yehova kakubakisila.

6. Ntiana bu tâka wo 2 Timote 3:14, 15, bwe Timote kayizi bêla Mukristo?

⁶ Timote bu keri mwana fioti, nguri’andi yamulongesa ‘Matsonoko ma santu,’ buna bweri ma bakurilaka Bayuda. Wa matieleka, luzabu lo lwa fioti kwa lweri mu bungu ti ka zaba na kani tima ko mu Yezu Kristo. Kâ, misamu mia longoka Timote mu Matsonoko mbo miaketi mu bakisa mu kwizi bâ Mukristo. Ngano mbo kaketi kwizi bâ Mukristo? Timote, timpwanza tieri nandi tia sola mu bâ Mukristo. Ntembe kâni Timote watambula matieleka matariri Yezu mu bungu dia ngolo zasarila nguri’andi. (Tanga 2 Timote 3:14, 15.) Ni bu sa ti musamu wa mpasi weri, Enise wayangalala mu longesa mwana’andi mu zaba Yehova! Mu mpila yo Enise wadiatila buna bu têlaka nkumbu’andi, “nunga.”

7. Bwe Enise kabakisila mwana’andi mu kwenda ku matu ha manima ma bateme?

⁷ Bateme titini tieri tia mfunu mu luzingu lwa Timote, kâ Enise watatamana mu bâ na lwaka. Bwe mwana’andi waketi sarila luzingu lwandi? Ngano mbo kaketi bâ na ndiku za mbi? Ngano mbo kaketi kwenda ku Atene mu kwe sa lukulo, mpe mbo kaketi tambula ndongosolo za bafilozofe beri bapaye? Ngano mbo kaketi bâ ngamba ya bimvwama, mu hombesa ntangu’andi, ngolo zandi, na buntwenia bwandi? Enise ka keti’â bonga nzengolo ha tibuka tia Timote ko, kâ mbo kaketi mu bakisa. Mu bwe? Bu kaketi tatamana mu mu longesa mu bâ na luzolo lwa ngolo mu Yehova, na mu bâ na tifu tia tondaka mu mio mia yirika Yehova na Yezu mu bawu. Bibuti bilembolo na bakala peleko mukento wusarilaka Yehova, ka bena bawu kaka ko babwabanaka na mpasi zitariri tifu tia bakisa bala bawu mu zolo Yehova. Ni bu sa ti bibuti bia biole mu matieleka biena, wulendi bâ musamu wa mpasi kwe bawu mu simba mitima mia bala bawu ngatu basarila Yehova. Bibuti ntia malongi bilendi baka mu tifwani tia Enise?

8. Ngano mpangi ya yikento bwe yilendi bakisila bakala diandi die Mukristo mu kipa nsatu za timpeve za bala bawu?

 ⁸ Longoka Bibila na bala baku. Mpangi za zikento, tala ti ba bakala beno mu matieleka bena, Yehova zololo ti lwababakisa mu lungisa nsatu za timpeve za bala beno. Mpila yi lulendi bwa sila, ni mu yikaka moko mu nsambululu ya kanda. Zonzelakeno nsambululu ya kanda mu mpila ya mbote, mpe banzeno misamu mi lulendi yirika ngatu yayôkelaka mu mpila ya mbote na mu nsayi. Lulendi bakisa babakala beno mu kubika programe ya misamu peleko ya ndongokolo ya Bibila. Musamu wakaka, tala ti bala bakaka bakuriri mpe balendi longoka buku dia Bâ mu nsayi ntangu zazansoni!, kampe lendi sala na bakala diaku mu hana lubakusu lufwanakane.

9. Ngano Mukristo we na bakala dilembolo mu matieleka kwe wulendi bakila lubakusu?

⁹ Kampe Nguri zakaka Zifweti bonga nzengolo ya longoka na bala bawu mu bungu ti bawu kaka kwa basansaka bala peleko babakala bawu ka bena mu matieleka ko. Tala ti musamu wo nge wuta tarila, kubândi na lwaka. Yehova mbo kakubakisa. Sarila bisalulu bia ndongosolo bia mbote bi hanaka Yehova mu nzila ya organizasio’andi, bibakisaka mu longoka na bala. Lendi yula bibuti biakaka bisansaka bala ka bwe basarilaka bisalulu bio mu bungu dia ndongokolo’awu ya Bibila. * (Bin. 11:14) Yehova lendi ku bakisa mpe mu zonzaka na bala baku. Mu lomba kakubakisa mu bakula misamu mi banzaka bala baku mpe ka bwe bamonaka ku mutima. (Bin. 20:5) Tiyuvu ntiana: ‘Ntia musamu ta bwabana na wo ku lukolo?’ tilendi bakisa mu batika timoko tia mbote.

10. Ntia mpila yakaka lendi sarila mu bakisa bala baku mu longoka misamu miakaka mitariri Yehova?

¹⁰ Dinga mpila zakaka zi longesela bala baku misamu mitariri Yehova. Zonzelaka Yehova mpe zonzelaka misamu mia mbote mi kayirika mu nge. (Lub. 6:6, 7; Iza. 63:7) Wufwanakane wasilaka bo, tala ti kuvulu’â longokaka na bala baku ku nzo ko. Christine, wu tutokolo zonzela têle ti: “Mu bungu ti ka ndieri’â na ntangu yayingi ko mu zonzela Yehova na bala bani, mbo ndieri sarilaka bweso bwabwansoni bweri monekaka mu ba longesa. Bu tweri kwe zebaka peleko bu tweri kotaka bwatu, mbo ndieri sarilaka bima bia sala Yehova na bima biakaka mu ba bakisa mu kwizi bâ na tindiku na Yehova. Bala bani bu bayizi kula, nayizi ba tindisa mu longokaka Bibila bawu beni.” Musamu wakaka, zonzelaka organizasio ya Yehova na bampangi mu mpila ya mbote. Kutsâlakandi bakuluntu. Misamu mi tâka mu bungu dia bawu, milendi songela tala ti bala baku balendi kwe ba monekena mu lomba lubakusu.

11. Tintwari na Zaki 3:18, mu bungu dia nti we mfunu mu singasaka tidzunu ku nzo?

¹¹ Singasaka tidzunu ku nzo. Vulu songelaka luzolo lwaku kwe bakala diaku na kwe bala baku. Zonzelaka bakala diaku mu mpila ya mbote na buzitu bwabwansoni, bakisa mpe bala baku mu sila bo. Bu sila bo, mbo singasa tidzunu, mpe ka wubâ musamu wa mpasi ko kwe bala baku mu zaba Yehova. (Tanga Zaki 3:18.) Tabongeno tifwani tia Jozsef, we mupasuri-nzila wa wunene ku Roumanie. Bu keri kwe kuri, tata’andi wabakwamisa, mu bungu ti nguri’andi, mpangi zandi za zibakala, bibusi biandi mpe na yandi beni Yehova basarilaka. Jozsef têle ti: “Nguri’ani wasarila ngolo mu singasa tidzunu ku nzo. Tata’ani bu keri tu kwamisaka, nguri’ani nsayi kwa keri songelaka. Bu keri monaka ti musamu wa mpasi weri kwe beto mu zitisa na mu tumamana tata’eto, mbo keri tu zonzelaka misamu mie mu Bisi-Efeze 6:1-3. Ha manima, mbo keri tu zonzelaka bifu bia mbote bia tata’eto, mpe mbo  keri tu bakisaka mu bakula ka mu bungu dia nti tafweti mu zololo. Musamu wo wasa ti kanda dieto diabâ mu tidzunu.”

12. Tintwari na 2 Timote 1:5, ntia nsobolo tifwani tia Enise tianata kwe Timote?

¹² Tanga 2 Timote 1:5. Enise tifwani tia mbote kasongela kwe Timote. Kampe, wamulongesa ti timinu tia matieleka mu nsalulu timonekenaka. (Zaki 2:26) Ntembe kâni Timote wabakula ti, luzolo lwa ngolo mu Yehova lweri tumaka nsalulu za nguri’andi. Timote wamona ti nguri’andi mu nsayi keri, mu bungu ti Yehova keri sarilaka. Ntia nsobolo tifwani tia Enise tianata kwe Timote? Ntumwa Paulo watâ ti, Timote timinu tia ngolo tieri nandi ntiana tia nguri’andi. Diangana Timote ngolo kasarila mu baka timinu tia ngolo. Wamona tifwani tia nguri’andi mpe wabonga nzengolo ya landa tio. Mpila mosi mpe lumbu ti, mama zazingi zayizi bakisa makanda mawu mu sarila Yehova ‘bawu ka batê diambu.’ (1 Pi. 3:1, 2) Lulendi sila bo. Mu bwe?

13. Mu bungu dia nti mama yifweti tûrilaka tindiku tiandi na Yehova ha tibuka tia ntete?

¹³ Tûla tindiku tiaku na Yehova ha tibuka tia ntete. (Lub. 6:5, 6) Ntiana kwa mama zazîngi, misamu miamingi yirikaka. Mbo hanaka ntangu’aku, mbongo zaku, mbo sulukaka tolo, mbo yirikaka mpe misamu miakaka mu lungisa nsatu za tinsuni za bala baku. Kâ misamu miamiansoni mi yirika mu lungisa nsatu za bala baku, ka mifweti’â miakukabakasa ko mu yika tindiku tiaku na Yehova ngolo. Vulu bâka na ntangu ya sambilaka, ya saka ndongokolo ya Bibila ya nge beni na ya kubikaka tukutakanu twa timvuka. Bu sila bo, mbo yika timpeve tiaku ngolo, mpe mbo songela tifwani tia mbote kwe kanda diaku na kwe bantu bakaka.

14-15. Nti ta longoka mu tifwani tia Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Tazonzeleno bifwani bia bantwenia bayizi longoka luzolo lwa Yehova, mpe bayizi mu kwikila bu bamona tifwani tia nguri zawu. Leanne mwana wa Christine, têle ti: “Tata’eto bu keri bâka ku nzo, ka tabâ na lenda ko dia longoka Bibila. Kâ nguri’ani keri’â mangisaka tukutakanu ko. Ni bu sa ti ka tazaba misamu miamingi ko mia Bibila, nsalulu zandi zatubakisa mu bâ na timinu tia ngolo. Ntete tabatika mu kwenda ku tukutakanu, tazaba ti matieleka meri.”

¹⁵ Maria, weri na tata dieri ba sembaka ntangu zakaka bu beri kâlaka ku tukutakanu, têle ti: “Mu bantu ba nzebi bê na butindi, nguri’ani mu kati kena. Bu ndieri mwana fioti, ntangu zakaka mbo ndieri tînaka mu yirika misamu, mu bungu ti bunkuta bweri nani mu mio mieri tâka bantu bakaka. Kâ bu ndieri monaka butindi bwa nguri’ani na mpila yi keri tûrilaka Yehova ha tibuka tia ntete mu luzingu lwandi, biakumbakisa mu telamana bunkuta bwani.” João, weri na tata dieri ba yiminaka mu zonzela misamu mia timpeve ku nzo, têle ti: “Kampe musamu watomo kunsimba mutima ni wena’eti, nguri’ani mbo keri saka miamiansoni mu yangirika tata’ani, kâ keri’â bikaka ko ti luzolo lwandi mu Yehova lwawola.”

16. Ntia nsobolo tifwani tia mama tilendi nata kwe bantu bakaka?

¹⁶ Bamama bambukakeno ti tifwani tieno nsobolo tinataka kwe bantu bakaka. Mu bwe? Tatala nsobolo za nata tifwani tia Enise kwe Paulo. Wabakula ti timinu tia matieleka tia Timote ‘tiatoko bâ [. . .] na Enise.’ (2 Tim. 1:5) Mu ntia ntangu Paulo katoko mona timinu tia Enise? Kampe ni mu ntangu ya nzietolo’andi ya ntete yi kabwabana na Loyise mpe na Enise ku Listre. Kampe ni Paulo wababakisa mu kwizi bâ Bakristo. (Bis. 14:4-18) Banza’eti: Paulo bu  katsonekena Timote​—ha manima ma mvula 15—​wabambukila nsalulu za kwikama za Enise, mpe watâ ti tifwani tiena ti bafweti landa! Kampe, tifwani tiandi tiatindisa ntumwa Paulo na Bakristo bakaka. Tala ti nge kaka sansaka bala, peleko muntu wu lwakwelana ka lwena dibundu dimosi ko, bâ na lukwikulu ti tifwani tiaku tia kwikama mbo titindisa bantu bakuzungiriri.

17. Nti fweti sa tala ti mwana’aku ka wuta zolo ko mu sarila Yehova, ni bu sa ti ngolo ta sarila mu mu kubika?

¹⁷ Ngano bwe sa tala ti mwana’aku ka wuta sa nsobolo ko mu ngolo zita sarila mu mu bakisa? Bambukaka ti ntangu yidinganaka mu kubika mwana. Mu tifwani, wamana kuna muti, ntangu zakaka lendi tiyula tala ti mbo wukula mpe mbo wubuta mbutu. Ni bu sa ti kuzebi’â ko tala ti mbo wubuta mbutu peleko kâni, mbo tatamana mu mwanga wo mamba, ngatu wabakisa wo mu buta mbutu. (Mak. 4:26-29) Mpila mosi mpe, ntangu zakaka, mama yilendi tiyula tala ti ngolo zi kata sarila mbo zita tomo bakisa bala bandi mu zolo Yehova. Kulendi’â wazaba nzengolo zazansoni ko zi bongaka bala baku. Kâ tala ti tatamane mu sa miamiansoni mu ba kubika, mbo ba hana bweso buyôkele bwa bâ ndiku za Nzambi.​—Bin. 22:6.

18. Bwe Yehova kalendi bakisila bala baku mu kwizi bâ ndiku zandi?

¹⁸ Mu ntangu ya Bibila, Yehova ntwenia zazingi kabakisa mu kwizi bâ ndiku zandi. (Mik. 22:9, 10) Lendi bakisa mpe bala baku mu kula  mu timpeve, tala ti bazololo. (1 Kor. 3:6, 7) Ni bu sa ti bala baku ka basarilaka Yehova ko mu mutima’awu wa mukaka, Yehova mbo katatamana mu ba zolo. (Mik. 11:4) Bu basongela ti bazololo mu yangirika Yehova, mbo kazolo mu ba bakisa mu bâ ndiku zandi. (Bis. 13:48; 2 Nta. 16:9) Lendi ku bakisa mu tâ musamu wa mbote mu ntangu yifwanane​—mu ntangu bala baku yi batomo bâ na nsatu ya wâ wo. (Bin. 15:23) Peleko lendi sarila mpangi ya timvuka ye na tifu tia kipaka bantu mu tomo kipa bala baku. Ni bu sa ti bala baku bizi kula, Yehova lendi ba bambula tima ti wabalongesa mu ntama. (Za 14:26) Bu tatamana mu kubika bala baku mu nzonzolo na mu tifwani tiaku tia mbote, Yehova mbo kakusenda.

19. Mu bungu dia nti lendi bêla na lukwikulu ti Yehova mbo kakutambula?

¹⁹ Luzolo lwa Yehova mu nge, ka lutûkaka mu nsololo zi saka bala baku ko. Nge kazololo mu bungu ti Yandi zololo. Tala ti nge kaka kwa sansaka bala baku, Yehova kanisini mu bâ Tata dia bala baku na mu ba kengerela. (Mik. 68:5) Kulendi’â wazaba ko tala ti bala baku mbo basarila Yehova peleko kâni. Tala ti tatamane mu sikirila lubakusu lwa Yehova mpe siri miamiansoni mi lenda, Yehova mbo kakutambula.