1-2. (a) Yunisi wapwile iya, co mwafwa bika kwamukaluwilile kulongesa munendi bya Yehova na Kilistu? (b) Endekeni ha cikupulo cili ha liputa lya kulibanga.

 MU MBIMBILIYA kubendekelemo bya cimbwitiko ca Timateo. Oloni twakulahela ngwetu baina babwahelele manene mubamumbwitikile. (Visi 23:25) Lingeni ngwe mumona baina ya Timateo banabwahelela omwo bamona munabo nemana mu mema a kwetesela mu mbunda mangana bamumbwitike. Baina bali na kumwesula-mwesula oku banemana na bakuku ya Timateo, ba Loisi. Baina banabwahelela mubamona Timateo bamumbwitika mu mema. Mubamutufula mu mema, Timateo nabwahelela, co baina bashangumuka kulila mwafwa nabo banabwahelela. Nameme kwapwile kwakukalu, oloni Yunisi walongesele munendi Timateo azibuke Yehova na Yesu Kilistu. Bukalu muka bwalifwitile nabwo Yunisi mu kulongesa Timateo mangana bamumbwitike?

² Bisemi ba Timateo bakele mu bulombelo bwa kuliseza. Ishe wapwile Kangiliki. Oloni baina na bakuku yendi bapwile Bayunda. (Vili 16:1) Hamo Timateo wapwile mukwenje, Yunisi na Loisi mubapwile baka-Kilistu. Oloni ha simbu ei baishe anga bacikele mu bulombelo bwabo. Timateo wapandele kulikwatasana na bulombelo muka? Ha simbu oyo wakolele, co wasele kulyangwila ikeye babenya bya kulinga. Kuma wangwile bulombelo bwa baishe ndi? Kuma wakabangeyeye bilongesa bya Bayunda bibamulongesele te acili mwanike ndi? Indi walyangwilile kupwa muka-Kilistu?

3. Kwesekesa na mukanda wa Visimo 1:8, 9, Yehova wamona bati bipangi bibakalingi bisemi ba banakazi bya kulongesa bana babo bapwe babusamba bendi?

 ³ Na matangwa ano, bisemi ba banakazi baje bapwa baka-Kilistu nabo bazema naanga yabo. Bashaka kukwasa bana babo bazibuke Yehova. Co Njambi yetu Yehova akakandelela ha kulifwita kwabo. (Tandeni Visimo 1:8, 9.) Yehova nakwasa bisemi babangi ba banakazi balongese bana babo bazeme Yehova na kumupangela.

4. Bukalu muka bubali na kuliwana nabwo bisemi ba banakazi ano matangwa?

⁴ Bisimbu bimo bisemi ba banakazi banasa kulishoshomwena indi bana babo bapangela Yehova nambe embwe. Bisemi bazibuka byeseko byabingi bibali na kuliwana nabyo bana babo muno mu kaye. (1 Petu 5:8) Kutundaho, bisemi babangi ba banakazi bali na kuliwana na bukalu bwa kulela bana likalyabo nambe kubalela na muka-limbo lyabo uje kapwile Mukaleho. Cakumwenako, ndokazi Christine * wendekele ngwendi: “Muka-limbo lyange wapwa mutwe wa naanga wamubwa, oloni wakele na kunjilwisa mwafwa kashakele ngwendi bana betu bapwe Bakaleho ba Yehova. Njalilile bisimbu byabingi mwafwa njalishoshomwenene ngwange hamo bana bange kubakazibuka Yehova.”

5. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

⁵ Nga mu bisemi ba banakazi, co neni mwasa kukwasa bana beni bazeme Yehova na kumupangela ngwe mwalingile Yunisi. Muno mu cilongesa tusimutwiya mumwasa kutembwinina mwanja wa Yunisi omwo mulongesa bana beni mu byuma bimwendeka nebi bimulinga. Tumona lalo mwanasa kumikwasela Yehova.

6. Ngwe muumwesela mukanda wa 2 Timateo 3:14, 15, Timateo wapwile bati muka-Kilistu?

⁶ Timateo mwapwile mwanike baina bamulongesele “Bisoneka bya kujela,” kwesekesa nomwo mubabizibukilile Bayunda. Baina ya Timateo kubalilongesele byabingi mwafwa kubazibukile Yesu Kilistu. Nameme ngoco, byuma byalilongesele Timateo mu Bisoneka byapandele kumukwasa apwe muka-Kilistu. Kuma byamukwasele apwe muka-Kilistu ndi? Ha kupwa mukwenje wakele na nzili ya kulyangwila kupwa muka-Kilistu. Baina ya Timateo bamushongangeyeye alilongese busunga hali Yesu. (Tandeni 2 Timateo 3:14, 15.) Yunisi wabwahelelele mwalongesele munendi bya Yehova nameme kwapwile kwakukalu kulinga ngoco. Yunisi walingile byuma bilitombola na lizina lyendi lije lilumbununa ngwalyo “kuhyana.”

7. Yunisi wapandele kukwasa bati munendi akole ku sipilitu munima ya kumumbwitika?

⁷ Nameme Timateo bamumbwitikile, oloni kuli byuma bimo bibalishoshomwenene baina. Hamo balihwile ngwabo: Munange alinga bika mu buyoye bwendi bwoshe? Kuma alikwatasana na babusamba bababi na kumungumuna ndi? Kuma aya ku sikola mu Atene mangana bakamulongese bisinganyeka bya banu ndi? Kuma abiisila simbu yendi na nzili yendi ya bukwenje ku kushakezeka lika bufuko ndi? Yunisi kakele na nzili ya kwangwila Timateo bya kulinga, oloni wamukwasele mangana angule mwamubwa bya kulinga. Wamukwasele bati? Watwaleleleho kulongesa Timateo azeme Yehova na kuzibuka Munendi Yesu Kilistu. Bisemi baje bali mu bulombelo bwa kuliseza keti bakebo lika bali na kuliwana na bukalu bwa kulongesa bana babo bazemene Yehova na kumupangela. Nameme bisemi boshe babali bali mu busunga kunasa kubakaluwila kulongesa  bana babo na kubeta ku bimbunge mangana bapangele Yehova mu kulongwa. Bisemi basa kulilongesa bika kuli Yunisi?

8. Cisemi wa munakazi uje ali na muka-limbo lyendi uje wapwa Mukaleho wa Yehova asa kukwasa bati mu kulongesa bana babo bya Yehova?

⁸ Lilongeseni Mbimbiliya na Bana Beni. Bandokazi baje bali na muka-limbo lyabo uje ali mu busunga banapande kuzibuka ngwabo Yehova ashaka ngwendi mulikwatasane hamo mu kulongesa bana beni bya Yehova. Ngila imo imwasa kulinga ngoco inapu kulikwatasana mu kulemesa kwa naanga simbu yoshe. Endekeni byuma byabibwa ha kulemesa kwa naanga, co kwaseni bana beni balikuwe kulemesa kwa naanga. Mwasa kukwasa muka-limbo lyeni kubwahesako byuma bimulinga ha kulemesa kwa naanga. Kutundaho, nga bana beni bamo banakoloko, co bashaka kulilongesa Mbimbiliya mu libulu lya Likuweni Kuyoya Myaka Yoshe! Co kwaseni muka-limbo lyeni mangana mulongese bana beni.

9. Cisemi wa munakazi uje washomboka ku munalume keti Mukaleho asa kuwana kuli bukwasi mu kulongesa bana bendi bya Yehova?

⁹ Bisemi bamo ba banakazi bakalongesa bana babo bya Yehova mwafwa hamo bakala likalyabo indi hamo muka-limbo lyabo kapwile Mukaleho wa Yehova. Nga mu naanga yeni mukemwo mubinafu byuma, co keti mulishoshomwene manene. Yehova amikwasa. Pangeseni mwamubwa bikwata byanamyana Yehova mu munga yendi omwo mulongesa bana beni. Mwasa kwihula bakweni bisemi bamileke mubanapangesela mwamubwa ebi bikwata ha simbu ya kulemesa kwa naanga. * (Visi 11:14) Yehova amikwasa musimutwiye mwamubwa na bana beni, co lombeni Yehova amikwase kweta ku bimbunge bya bana beni na kuzibuka biyongola na bisinganyeka bili mu bimbunge byabo. (Visi 20:5) Mwasa kwihula muneni ngweni: ‘Bukalu muka buukaliwana nabwo ku sikola?’ Eci cihula cimikwasa mushangumuke kusimutwiya mwamubwa na muneni.

10. Byuma muka bikwabo bimwasa kulinga mangana mukwase muneni alilongese bya Yehova?

¹⁰ Waneni Bingila bya Kuliseza-seza bimwasa kulongeselamo bana beni bya Yehova. Simutwiyeni hali Yehova na ha byuma byabingi byanamilingila. (Kwitu 6:6, 7; Isaya 63:7) Kulinga ngoco kunapu kwa seho, maneneni nga kumwesi kulilongesa simbu yoshe na bana beni ha njibo. Christine, itunabanga kusimutwiya wendekele ngwendi: “Kwanjikaluwilile kusimutwiya na bana bange bya Yehova simbu yoshe. Ngeci, njapangesele simbu yoshe-yoshe itwakele na kusimutwiya. Simbu itwakele na kupashalapashala na kujabula bwato ikeyo injakwasele manene bana bange bazibuke byuma byanatanga Yehova na kubaleka byuma bikwabo bije bibakwasa bapwe ba busamba ba Yehova. Ngeci, bana bange mubakolele njabashongangeyeye bashangumuke kulilongesa Mbimbiliya bakebo babenya.” Kutundaho, endekeni byuma byabibwa ha munga ya Yehova na hali bandolome na bandokazi beni. Keti mwendeke byuma byabibi ha bakulunu ba cikungulukilo. Nga mwendeka byabibwa ha bakulunu, co bana beni basa kubashwenya nga batonda bukwasi.

11. Mukanda wa Yakomba 3:18, umwesa bati bubwa bwa kukala mu kwoloka ha njibo?

¹¹ Kaleni mu Kwoloka ha Njibo Yeni. Simbu yoshe lingeni byuma bimwesa ngwabyo mwazema muka-limbo lyeni na bana beni. Endekeni hali muka-limbo lyendi mu ngila ije imwesa ngwayo munamusingimika, co kwaseni bana beni nabo balinge ngoco. Nga mulinga ngoco,  co kubapwila kwakwasi kulilongesa bya Yehova. (Tandeni Yakomba 3:18.) Tusimutwiyeni ha byuma byaliwanene nabyo Jozsef, uje wapwa painiya wa kulitila mu Romania. Mwakele na kukola, baishe bakaluwisile byuma, co ikeye, baina, yayendi na bishongo bendi kwabakaluwilile kupangela Yehova. Jozsef wendekele ngwendi: “Banana besekele mubaselele mwoshe mangana tukale mu kwoloka. Batate mubakele na kutenuka manene, banana bakele na kubamwesa ngozi. Banana mubanangukile ngwabo kutwesi na kusingimika batate, basimutwiyiye netu ha mukanda wa Efeso 6:1-3. Banana batulekele bifwa byabibwa bibakala nabyo batate, co batukwasele mangana tusingimike batate. Oku kwakwasele naanga yetu ikale mu kwoloka.”

12. Kwesekesa na mukanda wa 2 Timateo 1:5, mwanja wa Yunisi wakwasele bati Timateo?

¹² Tandeni 2 Timateo 1:5. Yunisi wakelele Timateo mwanja waubwa. Hamo wamulongesele ngwendi nga munu ali na likulahelo, co napande kulimwesa mu bilinga. (Yako 2:26) Timateo wanangukile ngwendi bilinga bya baina byamwesele ngwabyo bazemene manene Yehova. Timateo wanangukile lalo ngwendi kupangela Yehova kwalingisile baina bapwe ba kubwahelela. Mwanja waubwa wa Yunisi wakwasele bati Timateo? Kapositolo Paulu wendekele ngwendi Timateo wakele na likulahelo lya kukanyama ngwe libakele nalyo baina. Timateo walingileko bimo mangana akale na likulahelo libakele nalyo baina. Timateo wamwene mwanja waubwa ubamwakelele baina, co walyangwilile kuukabangeya. Mu ngila imo lika, bilinga byabibwa bya bisemi ba banakazi binakwasa bamo mu binaanga byabo balilongese busunga. (1 Petu 3:1, 2) Neni mwasa kulinga ngoco. Mu ngila muka?

13. Mwafwa bika cisemi wa munakazi napande kwaka mbunge kukukanyamesa busamba bwendi na Yehova?

¹³ Akeni manene mbunge kukukanyamesa busamba bweni na Yehova. (Kwitu 6:5, 6) Ngwe mwa bisemi babangi ba banakazi, neni muli na kupanga byabingi. Mukapangesa simbu yeni, bimbongo na byuma byeka mangana munyunge bana beni ku mubila. Oloni ebi byuma kubyapandele kumyonowesa kuwana simbu ya kukanyamesa busamba bweni na Yehova. Waneniko simbu ya kulombela, kulilongesa Mbimbiliya na kukunguluka. Nga mulinga ngoco, co mukanyamesa busamba bweni na Yehova na kwakela mwanja waubwa baka-naanga yeni na banu beka.

14-15. Bika bimunalilongesa kuli Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Tucisimutwiyeni ha myanja imo ya banike baje balilongesele kuzema Yehova na kumukulahela kutundilila kuli baina. Muna Christine wa mumbanda wa lizina lya Leanne wendekele ngwendi: “Kutwakele na kulilongesa Mbimbiliya nga batate bali ha njibo. Oloni banana bakele na kukunguluka simbu yoshe. Mwanja waubwa wa banana na bilinga byabo byabibwa byatukwasele tukale na likulahelo lya kukanyama. Twamwene ngwetu tunawana busunga nameme ha simbu oyo te kanda tushangumuke kukunguluka.”

¹⁵ Maria wendekele hali baishe baje bakele na kubabindika kuya na kukunguluka ngwendi: “Banana bapwa ba kusimpa. Simbu imo njakele na kwonowa kulinga byuma bimo mwafwa ya kutewa bibanasa kwendeka banu. Kumona mubasimpilile banana na kukulahela manene Yehova kwanjikwasele nange njipwe wa kusimpa.” Baishe ya João, bakele na kubabindika kwendeka bya Yehova ha njibo, co wendekele ngwendi: “Banana banjikanyamesele manene mwafwa balyanene kwecela byoshe mangana  bazibise batate kubwaha, oloni batwaleleleho kupangela Yehova.”

16. Mwanja waubwa wa cisemi wa munakazi wasa kukwasa bati banu beka?

¹⁶ Bisemi ba banakazi, anukeni ngweni byuma bimulinga byasa kukwasa bakweni nambe embwe. Mu ngila muka? Acisinganyekeni mwalizibilile kapositolo Paulu ha mwanja waubwa wakele nawo Yunisi. Kapositolo Paulu wanangukile ngwendi “Yunisi” ikeye wakwasele munendi Timateo akale na likulahelo lya busunga. (2 Tima 1:5) Paulu wanangukile bati ngwendi Yunisi wakele na likulahelo lya kukanyama? Wanangukile ngoco omwo waile ku Lisitala mu bungenzi bwendi bwa kulibanga bwa bumishinali, co wakaliwanene na Loisi na Yunisi, co hamo ikeye wabakwasele bapwe baka-Kilistu. (Vili 14:4-18) Paulu mwasonekelele mukanda Timateo munima ya myaka 15 wanukile bya likulahelo lya Yunisi, co washongangeyeye baka-Kilistu batembwinine mwanja wendi waubwa. Mwanja wa Yunisi watakamesele kapositolo Paulu na bakwabo baka-Kilistu ba kulibanga bakeleko ha simbu ije. Nga muli na kulela bana likalyeni nambe nga muka-limbo lyeni kapwile Mukaleho wa Yehova, co kulaheleni ngweni mwanja weni waubwa uli na kutakamesa na kushongangeya banu ba muli nabo.

17. Munapande kulinga bika nga muneni kesi na kupangesa byuma bimuli na kumulongesa?

¹⁷ Batico nga muliziba ngweni muneni kesi na kupangesa byuma bimunamulongesa? Tunapande kwanuka ngwetu kulongesa mwana kukambata simbu. Ngwe mutumwena mu cikupulo, simbu imo nga mukuna mbuto munasa  kusinganyeka ngweni kuikolo na kwima bushuka. Nameme kumwasa kuzibuka bilingiwa ku mbuto imunakunu, oloni mutwalelelaho kuitukumwina mangana ikole mwamubwa. (Mako 4:26-29) Mu ngila imo lika, cisemi wa munakazi hamo nendi nasa kuliziba ngwendi kesi na kweta ku mbunge ya munendi mangana amukwase kuzema Yehova. Kumwasa kwangwila muneni byuma byanapande kulinga. Oloni nga mutwalelelaho kumulongesa, co mumukwasa apwe kabusamba ka Yehova.—Visi 22:6.

18. Yehova akwasa bati bana beni bapwe babusamba bendi?

¹⁸ Kushwa kusañulu Yehova nakwasa banike babangi bapwe babusamba bendi. (Myaso 22:9, 10) Yehova ashaka lalo kukwasa bana beni bapwe babusamba bendi nga bashaka kumupangela. (1 Koli 3:6, 7) Yehova atwalelelaho kuzema bana beni nameme ha simbu ino kubesi na kumupangela na bimbunge byabo byoshe. (Myaso 11:4) Nga bamwesa ngwabo bashaka kupangela Yehova, co abakwasa mangana bapwe babusamba bendi. (Vili 13:48; 2 Mizi 16:9) Yehova amikwasa mwendeke byuma byabibwa ha simbu yaibwa ibanapande kubitolilila mwamubwa bana beni. (Visi 15:23) Co lalo nasa kupangesa ndolome nambe ndokazi mu cikungulukilo mangana abakwase. Nameme bana beni mu bakola, Yehova abakwasa balinge byuma bimwabalongesele ku bwanike. (Yowa 14:26) Yehova amibezikisa nga mutwalelelaho kulongesa bana beni mu byuma bimwendeka nebi bimulinga.

19. Bika bimilingisa mukulahele ngweni Yehova amibezikisa?

¹⁹ Byuma bibangula kulinga bana beni keti bikebyo bilingisa Yehova amizeme nambe embwe. Wamizema mwafwa neni mwamuzema. Nga mwapwa cisemi wa munakazi wa muzike, co Yehova nakulahesa ngwendi aminyungilila, co lalo apwa ishe ya bana beni. (Myaso 68:5) Bana beni banasa kulyangwila kupangela Yehova nambe embwe. Oloni nga mutwalelelaho kulomba Yehova mangana amikwase na kupanga na nzili, co amibezikisa.