Ir al contenido

Ir al índice

ARTICULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 17

Ndóʼó ná íyo se̱ʼe kundiku̱nndó yichi̱ ñá Eunice

Ndóʼó ná íyo se̱ʼe kundiku̱nndó yichi̱ ñá Eunice

“Va̱ása sandákoún ña̱ sánáʼa̱ siʼún yóʼó. Chi nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin corona ña̱ liviní saá kooña kunúuña xi̱níún, ta liviní kooña kutikaaña su̱kún” (PROV. 1:8, 9).

YAA 137 Ná ku̱ʼvayó nda̱kúní-ininá

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

Ñá Eunice siʼí ta̱ Timoteo xíʼin xi̱tánra ñá Loida, kúsi̱íkaví-ininá xítoná ña̱ ndákuchira, tasaá xa̱a̱ra koora discípulo ta̱ Cristo. (Koto párrafo 1).

1, 2. a) ¿Ndáañá xi̱kuu ñá Eunice, ta ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼañá nu̱ú tá sa̱kúaʼnuñá se̱ʼeñá? b) Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ʼná ña̱ va̱xi chí sa̱tá tutu yóʼo.

 NI VA̱ÁSA káʼa̱nví tu̱ʼun Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kuchi ta̱ Timoteo, soo kiviva ndakanixi̱níyó ña̱ ni̱kusi̱íníva-ini siʼíra ñá Eunice tá nda̱kuchira (Prov. 23:25). Ta ni̱kusi̱íníva-iniñá tá xi̱niñá ni̱ki̱ʼvi se̱ʼeñá ini ti̱kui̱í ña̱ va̱ʼa ndakuchira. Ta tá kúsi̱í-iniñá xítoñá nu̱úra, ku̱yatin ñá Loida xi̱tánra ta nu̱miñá ñá Eunice. Ñá Eunice iin ndákiʼinñá ta̱chíñá tá xítoñá chíka̱a̱na ta̱ Timoteo ti̱xin ti̱kui̱í, ta nda̱a̱ ki̱xáʼañá xákuñá tá xítoñá kítara ti̱xin ti̱kui̱í ta kúsi̱íkaví-inira. Ni i̱xayo̱ʼvi̱ña xíʼinñá, soo ku̱chiñuvañá sa̱náʼa̱ñá ta̱ Timoteo ña̱ kuʼvi̱-inira kunira Jehová xíʼin ta̱ Jesucristo. ¿Ndáa tu̱ndóʼo ni̱ya̱ʼañá nu̱ú ña̱ va̱ʼa ku̱chiñuñá chi̱ndeétáʼanñá xíʼinra nda̱a̱ ni̱xa̱a̱ra nda̱kuchira?

2 Yivá ta̱ Timoteo xíʼin siʼíra su̱ví inkáchi religión níxi̱kumiína. Ta̱ griego xi̱kuu yivára, ta siʼíra xíʼin xi̱tánra ná judía xi̱kuuná (Hech. 16:1). Ta sana va̱ása loʼoníví ta̱ Timoteo tá ni̱xa̱a̱ ñá Eunice xíʼin ñá Loida ndu̱uná cristiana. Soo yivára va̱ása nínasamavíra religión ña̱ xi̱kuumiíra. Ta ta̱ Timoteo xa̱a̱ chéevara ña̱kán kiviva ndaka̱xinra ndáaña keʼéra. ¿Á ndaka̱xinra kundiku̱nra religión ña̱ kúúmií yivára? ¿Á kundiku̱nra costumbre na̱ judío ña̱ sa̱kúaʼara tá ni̱xi̱yo loʼora? ¿Á ndaka̱xinra koora discípulo ta̱ Cristo?

3. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Proverbios 1:8, 9, ¿ndáaña ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé ná íyo se̱ʼe ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanná xíʼin se̱ʼená?

3 Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ñá Eunice saá kéʼé ku̱a̱ʼání ná hermana tiempo vitin chi kúʼvi̱ní-ininá xíniná na̱ veʼená, soo ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka nu̱úná kúú ña̱ chindeétáʼanná xíʼin se̱ʼená ña̱ vií kutáʼanna xíʼin Jehová. Ta ndiʼi ña̱ kéʼé náyóʼo ndáyáʼviníña nu̱úra (kaʼvi Proverbios 1:8, 9). * Ña̱kán, xa̱a̱ chíndeétáʼanra xíʼin ku̱a̱ʼání ná hermana ña̱ sanáʼa̱ná se̱ʼená ña̱ xa̱a̱na kuʼvi̱-inina kuninara ta kachíñuna nu̱úra.

4. ¿Ndáa tu̱ndóʼo yáʼa ná hermana nu̱ú tiempo vitin?

4 Iin ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ kéʼé ná íyo se̱ʼe tá ndákanixi̱níná á xa̱a̱ se̱ʼená kachíñuna nu̱ú Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Timoteo. Na̱ íyo se̱ʼe kúnda̱a̱va-inina ña̱ ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo yáʼa se̱ʼena nu̱ú ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo (1 Ped. 5:8). Saátu íyo inka ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼin ná íyo se̱ʼe, saáchi savaná sákuaʼnu mitúʼunná se̱ʼená á savatuná va̱ása ndásakáʼnu yiíná Jehová. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá naní Christine *, ñáyóʼo káchiñá: “Iin ta̱a va̱ʼava xi̱kuu yiíi̱ ta xi̱kuʼvi̱ní-inira xi̱xinira ndi̱ʼi̱, soo va̱ása níxi̱taxira sanáʼi̱ na̱ va̱lí se̱ʼendi̱ xa̱ʼa̱ Jehová. Ta ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱xakui̱ ta xi̱ndakanixi̱níi̱ á kixaa̱ iin ki̱vi̱ ña̱ xa̱a̱ se̱ʼi̱ kachíñuna nu̱ú Jehová”.

5. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

5 Tá xa̱a̱ ñá káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ kúún, kivi chindeétáʼún xíʼin se̱ʼún ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová ta kachíñuna nu̱úra nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ñá Eunice xíʼin se̱ʼeñá. Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼún ndáa ki̱ʼva kundiku̱ún yichi̱ñá ta chinúún iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú se̱ʼún xíʼin ña̱ káʼún, ta saátu xíʼin ña̱ kéʼún. Ta saátu sakúaʼún ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan Jehová xíʼún.

CHINÚU IIN YICHI̱ VA̱ʼA NU̱Ú NA̱ VA̱LÍ SE̱ʼÚN XÍʼIN TU̱ʼUN ÑA̱ KÁʼÚN

6. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Timoteo 3:14, 15, ¿ndáa ki̱ʼva ni̱xa̱a̱ ta̱ Timoteo ndu̱ura cristiano?

6 Nani tá ka̱ku ta̱ Timoteo ñá Eunice chi̱ka̱a̱níña ndee̱ ña̱ sa̱náʼa̱ñára xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱kunda̱a̱-ini na̱ judío xíʼinña. Ñáyóʼo loʼoní xi̱xini̱ñá saáchi va̱ása níxi̱xini̱ñá xa̱ʼa̱ ta̱ Jesucristo. Soo ni loʼova kúú ña̱ sa̱náʼa̱ñá ta̱ Timoteo kiviva chindeétáʼanña xíʼinra ña̱ xa̱a̱ra nduura cristiano. Ña̱kán, ¿ndáaña ndaka̱xinra keʼéra? Ta̱yóʼo xa̱a̱ chéevara ta kivi ndaka̱xinra ndáaña keʼéra. Ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ chi̱ka̱a̱ní siʼíra ndee̱ ña̱ sa̱náʼa̱ñára, chi̱ndeétáʼanñá xíʼinra ña̱ ni̱xa̱a̱ra ka̱ndíxara ta̱ Jesús (kaʼvi 2 Timoteo 3:14, 15). Sana ni̱kusi̱íní-ini ñá Eunice xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱náʼa̱ñá se̱ʼeñá xa̱ʼa̱ Jehová. Ñáyóʼo va̱ʼaní sa̱xínuñá ña̱ kúni̱ kachi ki̱vi̱ñá, saáchi ki̱vi̱ñá kúni̱ kachiña “iin ñá kúchiñu xíʼin nda̱a̱ ndáaka ña̱ va̱xi nu̱úñá”.

7. ¿Ndáaña ke̱ʼé ñá Eunice ña̱ nda̱kundeéñá chi̱ndeétáʼanñá xíʼin ta̱ Timoteo ni xa̱a̱ nda̱kuchira?

7 Iin ña̱ ndáyáʼviní ke̱ʼé ta̱ Timoteo kúú ña̱ ni̱xa̱a̱ra nda̱kuchira. Soo ni xa̱a̱ nda̱kuchira, xi̱ndi̱ʼikava-ini ñá Eunice xa̱ʼa̱ra. ¿Ndáaña kixáʼara keʼéra? ¿Á taxira ña̱ sandáʼvi na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa miíra? ¿Á ku̱ʼu̱nra kaʼvira Atenas ta kandíxara ña̱ sánáʼa̱ na̱ ndíchi na̱ íyo ñuu kán? ¿Á kuniñúʼura tiempora xíʼin ndee̱ra ña̱ va̱ʼa kachíñura ta xa̱a̱ra koora iin ta̱ ku̱i̱ká? Ñá Eunice va̱ása kiviví ndaka̱xinñá ndáaña keʼé ta̱ Timoteo, soo kiviva chindeétáʼanñá xíʼinra. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéñá ña̱yóʼo? Chindeétáʼanñá xíʼinra ña̱ ndakundeéra kuʼvi̱-inira kunira Jehová xíʼin ta̱ Jesús. Soo su̱ví nda̱saa na̱ íyo mitúʼun kúú na̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin sanáʼa̱na se̱ʼena xa̱ʼa̱ Jehová ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kachíñuna nu̱úra. Chi saátu íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin inka na̱ hermano ni u̱vi̱ saána káchíñu nu̱ú Jehová. Tá saá, ¿ndáaña kivi sakúaʼa na̱ íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá Eunice?

8. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan ná hermana xíʼin yiíná ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱na se̱ʼena?

8 Kaʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin se̱ʼún. Tá testigo Jehová kúú yiíún, Jehová kúni̱ra ña̱ ná chindeétáʼún xíʼin yiíún ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ndó se̱ʼendó xa̱ʼa̱ra. Ta iin ki̱ʼva ña̱ ke̱ʼún ña̱yóʼo kúú ña̱ chindeétáʼún xíʼinra tá káʼvindó xíʼin se̱ʼendó. Ta va̱ása ka̱ʼa̱n kúáchiún xa̱ʼa̱ ña̱ káʼvindó, va̱ʼaka vií ka̱ʼún xa̱ʼa̱ña nu̱ú na̱ va̱lí se̱ʼendó. Ta ndakanixi̱ní ndáaña va̱ʼa keʼún ña̱ va̱ʼa ndiʼindó kusi̱í-ini ki̱vi̱ ña̱ káʼvindó xíʼin se̱ʼendó. Sana kivi chindeétáʼún xíʼin yiíún ña̱ ndaka̱xinndó ndáaña kaʼvindó nu̱ú Biblia á ndáa inkakaña kivi keʼéndó. Ta saátu tá xítondó ña̱ xa̱a̱ kivi kaʼvi na̱ va̱lí se̱ʼendó libro ña̱ naní Kivi koo si̱íún vitin ta saátu chí nu̱únínu, sana kivi chindeétáʼún xíʼin yiíún ña̱ va̱ʼa kaʼviún xíʼin na̱yóʼo.

9. ¿Ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼin ná hermana tá va̱ása ndásakáʼnu yiíná Ndióxi̱?

9 Sava ná hermana miína káʼvi tu̱ʼun Ndióxi̱ xíʼin se̱ʼená chi kǒo yiíná, ta savatuná va̱ása ndásakáʼnu yiíná Ndióxi̱. Tá saá ndóʼún, va̱ása kundi̱ʼi-iniún chi Jehová íyora ña̱ chindeétáʼanra xíʼún. Kivi kuniñúʼún tutu ña̱ tává na̱ ñuura ña̱ va̱ʼa kaʼviún xíʼin se̱ʼún. Ta saátu kivi nda̱ka̱tu̱ʼún inka na̱ íyo se̱ʼe ndáa ki̱ʼva xíniñúʼuna ña̱yóʼo tá káʼvina xíʼin se̱ʼena * (Prov. 11:14). Ta kivitu ka̱ʼún xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼún ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniún ndáaña ndóʼo se̱ʼún á ndáaña ndákanixi̱nína (Prov. 20:5). Ña̱yóʼo kivi nda̱ka̱tu̱ʼúnna: “¿Ndáaña íxayo̱ʼvi̱ka xíʼún escuela?”. Ta ña̱yóʼo va̱ʼaníka chindeétáʼanña xíʼún ña̱ natúʼún xíʼinna.

10. ¿Ndáa inka ña̱ kivi keʼún ña̱ va̱ʼa chindeétáʼún xíʼin se̱ʼún ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová?

10 Ndukú nu̱ú kivi sanáʼún se̱ʼún xa̱ʼa̱ Jehová. Natúʼun xíʼinna xa̱ʼa̱ra ta ka̱ʼa̱n xíʼinna ndáa ki̱ʼva xa̱a̱ chíndeétáʼanra xíʼinndó (Deut. 6:6, 7; Is. 63:7). Xíniñúʼuní keʼún ña̱yóʼo tá kǒo kívi sánáʼún se̱ʼún chí veʼún. Ñá Christine ñá ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 4, káchiñá: “Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxi̱kivi natúʼunníi̱ xíʼin se̱ʼi̱ xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, tá xi̱kiʼi̱n kuenta ña̱ kivi natúʼi̱n xíʼinna xi̱keʼévai̱ña. Sava yichi̱ xi̱keendi̱ xi̱xikandi̱ á xi̱ndaandi̱ iin tú canoa ta xi̱kuxíkandi̱ yuʼú ti̱kui̱í ña̱ va̱ʼa natúʼunndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ liviní ña̱ i̱xava̱ʼa Jehová xíʼin inkaka ña̱ʼa. Ta tá xa̱a̱ xa̱ʼnuka loʼo na̱ va̱lí se̱ʼi̱ ni̱ka̱ʼi̱n xíʼinna ña̱ ná chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kaʼvi miína tu̱ʼun Ndióxi̱”. Kivitu viíní ka̱ʼún xa̱ʼa̱ na̱ ñuu Jehová xíʼinna, ta va̱ása ka̱ʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼa̱ na̱ anciano. Saáchi tá vií káʼún xa̱ʼa̱na, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼún ña̱ ka̱ʼa̱nna xíʼinna ná chindeétáʼanna xíʼinna.

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Santiago 3:18, ¿nda̱chun xíniñúʼu chika̱ún ndee̱ ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi ti̱xin veʼún?

11 Chika̱a̱ ndee̱ ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi ti̱xin veʼendó. Na̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-iniún xíniún yiíún ta saátu na̱ va̱lí se̱ʼún. Vií ka̱ʼún xa̱ʼa̱ yiíún ta to̱ʼó ka̱ʼún xa̱ʼa̱ra, ta sanáʼa̱ se̱ʼún ña̱ saátu ná keʼéna. Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinndó ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi ti̱xin veʼendó, ta va̱ása ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinndó sakúaʼandó xa̱ʼa̱ Jehová (kaʼvi Santiago 3:18). Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ta̱ precursor especial ta naní Jozsef, ta̱ chíndeétáʼan xíʼin iin congregación chí Rumania. Tá ni̱xi̱yo loʼora va̱ása níkivi ndasakáʼnura Jehová xíʼin siʼíra, xíʼin iin ki̱ʼvara ta saátu xíʼin na̱ ñanira, saáchi va̱ása níxi̱kandíxa yivána keʼéna ña̱yóʼo. Ta̱ Jozsef káchira: “Xi̱chika̱a̱ní siʼíi̱ ndee̱ ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi ti̱xin veʼendi̱. Ña̱kán, tá ndeéka xi̱sasi yivái̱ nu̱úndi̱ ña̱ ndasakáʼnundi̱ Jehová, saá kúú ña̱ to̱ʼóníka xi̱keʼé siʼíi̱ xíʼinra. Tá xi̱xiniñá ña̱ xi̱ ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinndi̱ ixato̱ʼóndi̱ra á ña̱ keʼéndi̱ ña̱ káʼa̱nra, xi̱kaʼviñá Efesios 6:1-3 nu̱úndi̱. Tasaá xi̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinndi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱keʼé yivándi̱, ta xi̱chindeétáʼanñá xíʼinndi̱ kunda̱a̱-inindi̱ nda̱chun xi̱xiniñúʼu ixato̱ʼóndi̱ra. Tasaá chi̱ndeétáʼanñá xíʼinndi̱ ña̱ va̱ása koo ku̱a̱chi ti̱xin veʼendi̱”.

CHINÚU IIN YICHI̱ VA̱ʼA NU̱Ú SE̱ʼÚN XÍʼIN ÑA̱ KÉʼÚN

12. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 2 Timoteo 1:5, ¿ndáa ki̱ʼva xi̱chindeétáʼan ña̱ xi̱keʼé ñá Eunice xíʼin ta̱ Timoteo?

12 (Kaʼvi 2 Timoteo 1:5). Ñá Eunice va̱ʼaní yichi̱ chi̱núuñá nu̱ú ta̱ Timoteo. Sa̱náʼa̱ñára ña̱ va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱n kuitíra ña̱ xi̱kandíxara Ndióxi̱, saáchi xi̱niñúʼu na̱ʼa̱raña xíʼin ña̱ xi̱keʼéra (Sant. 2:26). Ta̱ Timoteo xi̱nira ña̱ ndiʼi ña̱ xi̱keʼé siʼíra xi̱keʼéñá ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuʼvi̱ní-iniñá xi̱xiniñá Jehová. Saátu xi̱nira ña̱ xi̱kusi̱íní-iniñá xi̱ndasakáʼnuñá Jehová. ¿Ndáa ki̱ʼva chi̱ndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinra? Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xi̱kandíxaní ta̱ Timoteo Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé siʼíra. ¿Nda̱chun? Saáchi xi̱xitora ña̱ xi̱keʼéñá ta xi̱kuni̱ra kundiku̱nra yichi̱ñá. Ta saátu kéʼé ku̱a̱ʼání ná hermana tiempo vitin, chi xa̱a̱ chíndeétáʼanná xíʼin na̱ veʼená ña̱ xa̱a̱na ndasakáʼnuna Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní yichi̱ chínúuná nu̱úna (1 Ped. 3:1, 2). Ta saátu kuchiñu yóʼóva chindeétáʼún xíʼin na̱ veʼún. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼúnña?

13. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundi̱ʼiní-ini ná íyo se̱ʼe xa̱ʼa̱ ña̱ kutáʼan viíná xíʼin Jehová?

13 Chindayáʼvi ña̱ kítáʼún xíʼin Jehová (Deut. 6:5, 6). Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ku̱a̱ʼání ná hermana ná íyo se̱ʼe, saátu yóʼó sana sándakoún ña̱ kútóún keʼún ña̱ va̱ʼa kundaún na̱ va̱lí se̱ʼún. Sava yichi̱ xíniñúʼún tiempoún, xu̱ʼún á ni va̱ása ndákindeún ña̱ va̱ʼa kundaúnna. Soo va̱ása taxiún ña̱ kasi ña̱yóʼo nu̱ún ña̱ viíní kutáʼún xíʼin Jehová. Tavá tiempo ña̱ ka̱ʼún xíʼinra, ña̱ kaʼviún tu̱ʼunra ta va̱ása ndakoún ña̱ ku̱ʼún reunión. Chi ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼún ña̱ viíní kutáʼún xíʼinra, ta va̱ʼaní yichi̱ chinúún nu̱ú na̱ veʼún ta saátu nu̱ú inka na̱ yiví.

14, 15. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ ndo̱ʼo ñá Leanne, ñá María xíʼin ta̱ João?

14 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava na̱ va̱lí na̱ ni̱xa̱a̱ ni̱kuʼvi̱-ini xi̱ni Jehová ta sa̱kúaʼana kundaa-ininara xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní yichi̱ chi̱núu siʼína nu̱úna. Iin ñá loʼo se̱ʼe ñá Christine ñá naní Leanne káchiñá: “Va̱ása níxi̱kuchiñu kaʼvindi̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ tá xi̱xiyo yivái̱ xíʼinndi̱, soo xi̱xa̱ʼa̱nva siʼíi̱ ndiʼi reunión. Ni loʼoníva xi̱xinindi̱ xa̱ʼa̱ Biblia soo xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní yichi̱ chi̱núuñá nu̱úndi̱, ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱kúní ni̱xi̱yo iniñá xíʼin Jehová, chi̱ndeétáʼanñá xíʼinndi̱ ña̱ kandíxandi̱ra. Ni ta̱ʼán kixáʼandi̱ kakandi̱ reunión soo xi̱kunda̱a̱va-inindi̱ ña̱ xi̱sanáʼa̱ na̱ testigo Jehová kúú ña̱ nda̱a̱”.

15 Ta ki̱ʼva saá ndo̱ʼo ñá María xíʼin na̱ veʼeñá chi yiváñá xi̱ ixandi̱va̱ʼara xíʼinna tá xi̱xa̱ʼa̱nna reunión. Ñáyóʼo káchiñá: “Kǒo inka na̱ ndakúní-ini nda̱a̱ táki̱ʼva ndakú-ini siʼíi̱. Tá ni̱xi̱yo loʼi̱ va̱ása níxi̱keʼíi̱ sava ña̱ʼa saáchi xi̱yiʼvíi̱ ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼíi̱. Soo tá xi̱xitoi̱ ña̱ ndakúní-ini siʼíi̱ ta siʼnaka chiñu Jehová xi̱ndiʼi-iniñá xa̱ʼa̱, ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ása yi̱ʼvíi̱ keʼíi̱ chiñu nu̱ú Ndióxi̱”. Ta̱ João xíʼin na̱ veʼera va̱ása níxi̱kivi ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ti̱xin veʼena, saáchi va̱ása níxi̱taxi yivára keʼéna ña̱yóʼo. Ta̱yóʼo káchira: “Siʼíi̱ xi̱keʼéñá nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa sákusi̱íñá-ini yivái̱. Soo ña̱ xi̱ndayáʼvi va̱ʼaka nu̱úñá kúú ña̱ kuʼvi̱-iniñá kuniñá Jehová, tá xi̱xitoi̱ ña̱ saá xi̱keʼéñá, ña̱yóʼo chi̱ndeétáʼanníña xíʼi̱n”.

16. Ña̱ kéʼé ná íyo se̱ʼe, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼin inkana?

16 Ndakaʼún chi ña̱ kéʼún kivi chindeétáʼanña xíʼin inkana. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼanña xíʼinna? Ndakanixi̱ní ndáaña ndo̱ʼo ta̱ apóstol Pablo tá xi̱nira ña̱ va̱ʼaní xi̱kandíxa ñá Eunice Ndióxi̱. Ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo ña̱ va̱ʼaní xi̱kandíxara Ndióxi̱ saáchi siʼna siʼíra ke̱ʼé ña̱yóʼo (2 Tim. 1:5). ¿Ama kúú ña̱ ki̱ʼi̱n ta̱ Pablo kuenta ña̱ xi̱kandíxaníñá Ndióxi̱? Sana tá ni̱xa̱ʼa̱nra ñuu Listra ña̱ yichi̱ nu̱ú saá xi̱nitáʼanra xíʼin ñá Eunice ta saátu ñá Loida, ta sana chi̱ndeétáʼanra xíʼinná ña̱ nda̱kundiku̱nná ta̱ Cristo (Hech. 14:4-18). Tá xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa xa̱ʼu̱n ku̱i̱ya̱, ta̱ Pablo ka̱ʼyíra carta ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ ta̱ Timoteo ta xi̱ndakaʼánkavara xa̱ʼa̱ ñá Eunice ña̱ va̱ʼaní xi̱kandíxañá Ndióxi̱, ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ va̱ʼaní íyo ña̱ xi̱keʼéñá. Ña̱ ke̱ʼé ñáyóʼo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin ta̱ apóstol Pablo, ta saátu xíʼin inkaka na̱ xi̱ndoo tiempo saá. Tá sákuaʼnu iinlá miíún se̱ʼún á va̱ása ndásakáʼnu yiíún Jehová, ña̱ kéʼún va̱ʼaní chindeétáʼanña xíʼin inkana ña̱ kandíxakana Ndióxi̱.

Ku̱a̱ʼáva tiempo xíniñúʼún ña̱ va̱ʼa chindeétáʼún xíʼin se̱ʼún ña̱ kuʼvi̱-inina kunina Jehová, ña̱kán va̱ása ndakava-iniún. (Koto párrafo 17).

17. ¿Ndáaña kivi keʼún tá xítoún ña̱ va̱ása chíka̱a̱ se̱ʼún ndee̱ ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱?

17 ¿Ndáaña keʼún tá va̱ása chíka̱a̱ na̱ va̱lí se̱ʼún ndee̱ ña̱ ndasakáʼnuna Ndióxi̱ ni xa̱a̱ chíndeétáʼannívaún xíʼinna? Ndakaʼán chi ku̱a̱ʼáníva tiempo xíniñúʼuyó ña̱ sanáʼa̱yó se̱ʼeyó. Nda̱a̱ táki̱ʼva xítoyó nu̱ú na̱ʼná, tá chíʼiyó iin si̱ʼva̱ va̱ása kúnda̱a̱ví-iniyó á taxiña ku̱i̱ʼi, soo ndákundeéyó kóso̱yóña ña̱ va̱ʼa ná kuaʼnuña (Mar. 4:26-29). Sana saá ndóʼún chi va̱ása kúnda̱a̱-iniún á xa̱a̱ se̱ʼún ndasakáʼnuna Ndióxi̱. Ña̱ nda̱a̱ kúúña va̱ása kiviví ndaka̱xiún ndáaña keʼé se̱ʼún, soo tá ná ndakundeún vií sakúaʼnúnna, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ xa̱a̱na vií kutáʼanna xíʼin Ndióxi̱ (Prov. 22:6).

KANDÍXA ÑA̱ CHINDEÉTÁʼANVA JEHOVÁ XÍʼÚN

18. ¿Ndáa ki̱ʼva chindeétáʼan Jehová xíʼin se̱ʼún ña̱ kuaʼnukana xíʼin tu̱ʼunra?

18 Nda̱a̱ tá tiempo xi̱naʼá, Jehová xa̱a̱ chíndeétáʼanra xíʼin ku̱a̱ʼání na̱ va̱lí ña̱ xa̱a̱na vií kutáʼanna xíʼinra (Sal. 22:9, 10). Ña̱kán kivitu chindeétáʼanra xíʼin se̱ʼún ña̱ kutáʼan viína xíʼinra tá ná taxina chindeétáʼanra xíʼinna (1 Cor. 3:6, 7). Ta ni ki̱xáʼa se̱ʼún kúxíkána nu̱ú Jehová, ndakundeévara kuʼvi̱-inira kunirana (Sal. 11:4). Ta tá loʼo kuití ná kixáʼana na̱ʼa̱na ña̱ kúni̱na keʼéna ña̱ kútóora, ndi̱ku̱n kama chindeétáʼanra xíʼinna (Hech. 13:48; 2 Crón. 16:9). Ta saátu kivi chindeétáʼanra xíʼún ña̱ ka̱ʼún tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin se̱ʼún mií tiempo ña̱ xíniñúʼunaña (Prov. 15:23). Ta kivi chika̱a̱ra-ini iin ta̱ hermano á ini iin ñá hermana ña̱ kundi̱ʼi-inina xa̱ʼa̱ se̱ʼún. Ta saátu ni tá xa̱a̱ ná kuchéena Jehová kivi chindeétáʼanra xíʼinna ndakaʼánna xa̱ʼa̱ iin ña̱ sa̱náʼúnna tá ya̱chi̱ (Juan 14:26). Tá ná ndakundeún chinúún iin yichi̱ va̱ʼa nu̱ú se̱ʼún xíʼin ña̱ káʼún á xíʼin ña̱ kéʼún, Jehová taxira ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndaʼún.

19. ¿Nda̱chun kivi kandíxaún ña̱ kúsi̱íva-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼún?

19 Ni nda̱a̱ ndáakaña ná ndaka̱xin se̱ʼún keʼéna, Jehová ndakundeévara kuʼvi̱-inira kunira yóʼó. Ta̱kán kúʼvi̱-inira xínira yóʼó saáchi kúʼvi̱-iniún xíniúnra. Tá sákuaʼnu mitúʼún se̱ʼún á tá va̱ása ndásakáʼnu yiíún Ndióxi̱, ndakaʼún chi Jehová káʼa̱nra kundaara yóʼó ta koora yivá na̱ va̱lí se̱ʼún (Sal. 68:5). Miíva na̱ va̱lí se̱ʼún kúú na̱ ndaka̱xin á ndasakáʼnuna Jehová á va̱ása. Soo tá ná ndakundeún kandíxaún ña̱ chindeétáʼan Jehová xíʼún ta ndakundeún vií sakúaʼnúnna, ta̱kán kusi̱íva-inira xíʼin ña̱ kéʼún.

YAA 134 Iin regalo Jehová kúú na̱ va̱lí

^ párr. 5 Artículo yóʼo ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ kivi sakúaʼa ná hermana ná íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá Eunice siʼí ta̱ Timoteo, ta saátu ndáaña kivi keʼéná ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanná xíʼin se̱ʼená ña̱ sakúaʼana xa̱ʼa̱ Jehová ta kuʼvi̱-inina kuninara.

^ párr. 3 Proverbios 1:8, 9: “Se̱ʼe miíi̱, kuniso̱ʼo consejo ña̱ táxi yiváún, ta va̱ása sandákoún ña̱ sánáʼa̱ siʼún yóʼó. 9 Chi nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin corona ña̱ liviní saá kooña kunúuña xi̱níún, ta liviní kooña kutikaaña su̱kún”.

^ párr. 4 Na̱sama sava ki̱vi̱na.

^ párr. 9 Kivi kotoún lección 50 ña̱ va̱xi nu̱ú libro ña̱ naní Kivi koo si̱íún vitin ta saátu chí nu̱únínu xíʼin artículo ña̱ naní “Ideas para la adoración en familia y el estudio personal”, ña̱ ka̱na nu̱ú tutu La Atalaya 15 tí agosto 2011, página 6 xíʼin 7.