Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 17

Mrɛladane​—Bɛzukoa Yunise Neazo Ne

Mrɛladane​—Bɛzukoa Yunise Neazo Ne

“Mmakpo wɔ mame adehilelɛ. [Ɔle] ndotolo abotile kɛnlɛma wɔ ɛ ti zo yɛɛ ndweabane kɛnlɛma wɔ ɛ kɔme nu.”​—MRƐ. 1:8, 9.

EDWƐNE 137 Kilisiene Mraalɛ Nɔhavoma

MƆƆ YƐBAZUKOA a

Timote mame Yunise nee ye nana Lɔyese anye ɛlie kpole wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛsɔne Timote la (Nea ɛdendɛkpunli 1)

1-2. (a) Nwane a le Yunise, na ngyegyelɛ boni a ɔyiale kɛ ɛrɛladane a? (b) Ka ɔ nyunlu nvoninli ne anwo edwɛkɛ.

 BAEBOLO ne anga kɛzi bɛzɔnenle Timote la anwo edwɛkɛ ɛdeɛ, noko ɔnyɛ se kɛ yɛbapɛ kɛzi ye mame Yunise anye liele wɔ zɔhane kenle ne la anwo nvoninli. (Mrɛ. 23:25) Pɛ kɛzi ɔ nye ɛlie wɔ mekɛ mɔɔ Timote gyi nzule ne anu la anwo nvoninli wɔ wɔ adwenle nu. Ɔlɛsele, na Timote nana Loyese gyi ɔ nwo ɛkɛ na yezɔ ye. Mɔɔ bɛvale Timote bɛwulale nzule ne anu la, ye mame Yunise gule ɛnwomenle bɛtɛɛ. Mɔɔ bɛyele Timote bɛvile nzule ne anu mɔɔ ɛnee ɔ nye ɛlie la, ye mame bɔle ɔ bo kɛ ɔsu ɔluakɛ ɛnee ɔ nye ɛlie ɛbo zo. Ɛnee ɔnla aze noko Yunise bɔle mɔdenle hilehilele ɔ ra ne ɔmaanle ɔhulole Gyihova nee ɔ Ra Gyisɛse Kelaese. Ngyegyelɛ boni mɔ a ɔyiale a?

2 Bɛtetele Timote wɔ abusua mɔɔ bɛ muala bɛnle ɛzonlenlɛ ko anu la anu. Ɛnee ye papa le Gilikinli yɛɛ ye mame nee ye nana le Dwuuma. (Gyi. 16:1) Mɔɔ Yunise nee Loyese rayɛle Kilisienema la, ɔbayɛ kɛ ɛnee Timote le kakula kpavolɛ. Noko ɛnee ye papa ɛnle Kilisienenli. Ɔti ɛzonlenlɛ boni a Timote bakpa a? Ɔbayɛ kɛ ɛnee yeyɛ kpanyinli ekyi mɔɔ ɔkola ɔsi ɔ ti anwo kpɔkɛ. Asoo ɔbali ye papa mɔɔ ɔnle diedinli la anzi? Ɔbali Dwuuma amaamuo mɔɔ bɛvale bɛhilehilele ye wɔ ye ngakula nu la anzi ɔ? Anzɛɛ ɔbayɛ Gyisɛse Kelaese ɛdoavolɛ ɔ?

3. Kɛ mɔɔ Mrɛlɛbulɛ 1:8, 9 kile la, kɛzi Gyihova bu gyima mɔɔ mrɛladane yɛ boa bɛ mra bɛmaa bɛbayɛ ɔ gɔnwo mɔ la ɛ?

3 Ɛnɛ, Kilisiene mrɛladane noko kulo bɛ abusua ne. Mɔɔ ɔhyia bɛ kpalɛ la a le kɛ bɛkulo kɛ bɛboa bɛ mra bɛmaa bɛ nee Gyihova nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ, na yɛ Nyamenle ne anye sɔ bɛ mɔdenlebɔlɛ ne kpole kpalɛ. (Kenga Mrɛlɛbulɛ 1:8, 9.) Gyihova ɛboa mrɛladane dɔɔnwo wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛboa bɛ mra bɛamaa bɛanwu nɔhalɛ ne la.

4. Duzu ngyegyelɛ a mrɛladane yia ye ɛnɛ a?

4 Ɔdwu mekɛ ne bie a ɛrɛladane bie ɛngola ɛnwu ye saa ɔ mra bazonle Gyihova kɛ mɔɔ Timote yɛle la a. Ɔluakɛ awovolɛ ze ngyegyelɛ mɔɔ bɛ mra yia wɔ Seetan ewiade ɛhye anu la. (1 Pita 5:8) Eza mrɛladane dɔɔnwo ɛlɛtete ngakula mɔɔ bɛ hu mɔ ɛmboka nwo anzɛɛ bɛ hu mɔ ɛnzonle Gyihova a. Kɛ neazo la, adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Christine b la hanle kɛ: “Ɛnee me hu le selɛ kpalɛ yɛɛ ɔkulo ye abusua ne, noko ɛnee ɔ nye ɛnlie nwolɛ fee kɛ mebatete yɛ mra ne mɔ meamaa bɛarayɛ Gyihova Alasevolɛ. Wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo anu ɛnee mesu, na mengola mennwu ye saa me mra ne mɔ bazonle Gyihova a.”

5. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

5 Saa ɛle Kilisiene ɛrɛladane a, ɛbahola wɔaboa ɛ mra ne mɔ wɔamaa bɛazonle Gyihova kɛ mɔɔ Yunise yɛle la. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu kɛzi ɛbahola wɔazukoa ye neazo ne amaa wɔalua mɔɔ ɛka nee mɔɔ ɛyɛ la azo wɔahilehile ɛ mra ne mɔ la anwo. Eza yɛbanwu kɛzi Gyihova baboa wɔ la.

DUA MƆƆ ƐKA LA AZO KILEHILE Ɛ MRA

6. Kɛ mɔɔ yɛnwunle ye wɔ 2 Timote 3:14, 15 la, kɛzi Timote rayɛle Kilisienenli ɛ?

6 Wɔ Timote ngakula nu, ye mame bɔle mɔdenle vale kɛzi ɛnee Dwuuma ne te “ngɛlɛlera nwuanzanwuanza ne” abo la hilehilele ye. Noko ɛnee Yunise ɛnde Ngɛlɛlera ne abo kpalɛ ɔluakɛ ɛnee ɔnze Gyisɛse Kelaese anwo ɛhwee. Mɔɔ Timote zukoale ye wɔ Ngɛlɛlera ne anu la bahola aboa ye yeamaa yeayɛ Kilisienenli. Noko asoo ɔbayɛ? Kɛ kpavolɛ la, ɛnee Timote lɛ adenle kɛ ɔbakpa kɛ ɔbayɛ Kilisienenli. Nɔhalɛ nu, Timote mame mɔdenlebɔlɛ boka nwo a Timote liele Gyisɛse anwo nɔhalɛ ne lile a. (Kenga 2 Timote 3:14, 15.) Yunise anye liele kpole kɛ ɔholale ɔtetele ɔ ra ne ɔmaanle ɔrazonle Gyihova ɔnva nwo kɛ ɛnee ɔnla aze la. Yunise duma ne vi edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ ɔbo kile kɛ “di konim” la anu, na ɔbɔle ye duma ne anwo ɛbɛla.

7. Ɛnee kɛ ɔkɛyɛ na Yunise aboa ɔ ra ne wɔ ye ɛzɔnenlɛ nzi ɛ?

7 Mɔɔ bɛzɔnenle Timote la ɛnee yedwu bodane titili bie anwo, noko ɛnee Yunise ngyegyelɛ ne abo ɛtɛpɛle. Kɛzi ɔ ra ne babɔ ye ɛbɛla wɔ ye ngoane mekɛ mɔɔ ɛha la anu ɛ? Ɔ nee agɔnwolɛma ɛtane badu ɔ? Asoo ɔbahɔ sukulu wɔ Atɛnse na yealie nrɛlɛbɛvolɛma mɔɔ bɛwɔ ɛkɛ mɔɔ bɛsonle awozonle la ngilehilelɛ ne yeado nu ɔ? Asoo ɔbazɛkye ye mekɛ nee ye mgbavolɛ nu anwosesebɛ ne wɔ anwonyia ɛkpondɛlɛ nwo ɔ? Ɛnee Yunise ɛnrɛhola ɛnrɛzi kpɔkɛ ɛnrɛmaa Timote noko ɛnee ɔbahola yeaboa ye. Wɔ adenle boni azo? Ɛnee ɔbahɔ zo yeaboa ɔ ra ne yeamaa yeanyia Gyihova anwo ɛlɔlɛ kpole na yeahile mɔɔ Gyisɛse ɛyɛ ɛmaa ye la anwo anyezɔlɛ. Tɛ abusua mɔɔ bɛ muala bɛnle ɛzonlenlɛ ko anu la angomekye a yia ngyegyelɛ a. Saa awovolɛ nwiɔ ne bɔbɔ wɔ nɔhalɛ ne anu a, ɔbahola yeayɛ se kɛ bɛbaboa bɛ mra ne mɔ bɛamaa bɛazonle Gyihova nɔhalɛ nu. Duzu a awovolɛ bahola azukoa avi Yunise neazo ne anu a?

8. Kɛ ɔkɛyɛ na ɛrɛladane bie aboa ɔ hu mɔɔ ɔle diedinli la yeamaa bɛaboa bɛ mra wɔ sunsum nu ɛ?

8 Ɛ nee ɛ mra ne mɔ ɛzukoa Baebolo ne. Mediema mraalɛ, saa bɛ hu mɔ wɔ nɔhalɛ ne anu a, Gyihova kulo kɛ bɛsɔ bɛ nu bɛmaa bɛboa bɛ mra ne mɔ wɔ sunsum nu. Adenle ko mɔɔ ɛbahola wɔalua zo wɔayɛ ɛhye la a le kɛ ɛbaboa wɔamaa Abusua Ɛzonlenlɛ ngyehyɛleɛ ne ahɔ zo dahuu. Ka abusua ɛzonlenlɛ ne anwo edwɛkɛ kpalɛ na suzu mɔɔ ɛbahola wɔayɛ wɔaboa wɔamaa yeayɛ anyelielɛ la anwo. Bie a ɛbahola wɔaboa ɛ hu wɔamaa bɛayɛ gyimalilɛ titili bie mɔɔ bɛbayɛ ye wɔ bɛ abusua ɛzonlenlɛ ne anu la anwo ngyehyɛleɛ. Eza saa ɛ mra ne mɔ bie ɛyɛ mgbanyinli mɔɔ bɛbahola bɛazukoa Nyia Anyelielɛ Dahuu! buluku ne a, ɛbahola wɔaboa ɛ hu wɔamaa bɛ nee bɛ azukoa.

9. Nienwu a ɛrɛladane mɔɔ ɔ hu ɛnle diedinli la bahola anyia moalɛ a?

9 Kɛ mɔɔ mrɛladane bie mɔ angomekye a ɛlɛtete bɛ mra, anzɛɛ bɛ hu ɛnle diedinli la ati, bɛdabɛ a ɔwɔ kɛ bɛ nee bɛ mra sukoa Baebolo ne a. Saa zɔhane a wɔ abusua ne de a, mmadwenledwenle nwolɛ somaa. Gyihova baboa wɔ. Dua ninyɛne mɔɔ yɛfa yɛkilehile mɔɔ boa kpalɛ mɔɔ Gyihova ɛlua ye ahyehyɛdeɛ ne azo ɛva ɛmaa yɛ la azo ɛ nee ɛ mra ne mɔ ɛzukoa debie. Duzu ati a ɛmbiza awovolɛ mɔɔ bɛbɔ mɔdenle la ɛmmaa bɛngile wɔ kɛzi bɛfa ninyɛne ɛhye mɔ bɛdi gyima wɔ bɛ abusua ɛzonlenlɛ nu la ɛ? c (Mrɛ. 11:14) Eza Gyihova bahola aboa wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛ nee ɛ mra ne mɔ ɛlɛbɔ adawu la. Sɛlɛ ye kɛ ɔboa wɔ ɔmaa ɛnwu mɔɔ wɔ bɛ adwenle nee bɛ ahonle nu la. (Mrɛ. 20:5) Kpuya sikalɛ le kɛ, ‘Ngyegyelɛ titili boni a ɛyia ye wɔ sukulu a?’ bahola amaa bɛabɔ adawu kpalɛ.

10. Duzu bieko a ɛbahola wɔayɛ wɔaboa ɛ mra wɔamaa bɛazukoa Gyihova anwo debie a?

10 Kpondɛ ndenle ngakyile dua zo kilehile ɛ mra Gyihova anwo debie. Ka Gyihova nee ninyɛne mgbalɛ dɔɔnwo mɔɔ yeyɛ yemaa wɔ la anwo edwɛkɛ kile bɛ. (Dit. 6:6, 7; Aye. 63:7) Saa ɛngola ɛ nee ɛ mra ɛnzukoa debie dahuu wɔ sua nu a, yemɔ ɛhye anwo hyia kpalɛ. Christine mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la hanle kɛ: “Menda mennyia nwolɛ adenle menga Gyihova anwo edwɛkɛ mengile me mra ne mɔ, ɔti saa menyia nwolɛ adenle ekyi bɔbɔ a menva menli nwɔhoa. Ɔyɛ a yɛtiedia anzɛɛ yɛfula yɛ nwo yɛgua ɛlɛne nu yɛkɔ azule ne akunlu ekyi amaa yɛahola yɛaha Gyihova abɔdeɛ mɔɔ yɛ nwanwane nee sunsum nu ninyɛne dɔɔnwo anwo edwɛkɛ. Mɔɔ me mra ne mɔ yɛle mgbanyinli ekyi la, memaanle bɛ anwosesebɛ kɛ bɛdabɛ mumua ne bɛzukoa Baebolo ne.” Eza anrɛɛ ka Gyihova ahyehyɛdeɛ ne nee mediema ne mɔ anwo edwɛkɛ kpalɛ. Mmatendɛ ɛtia asafo nu mgbanyima ne mɔ. Mɔɔ ɛbaha ye wɔ bɛ nwo la a bahile kɛ saa ɛ mra ne mɔ hyia moalɛ a bɛbahola bɛahɔ bɛ ɛkɛ a.

11. Kɛ mɔɔ Gyemise 3:18 kile la, duzu ati a ɔhyia kɛ yɛkpondɛ anzodwolɛ wɔ sua nu a?

11 Kpondɛ anzodwolɛ wɔ sua nu. Dahuu maa ɛ hu nee ɛ mra ne mɔ ɛnwu kɛ ɛkulo bɛ. Ka ɛ hu anwo edwɛkɛ kpalɛ wɔ adenle mɔɔ kile kɛ ɛbu ye la azo, na tete ɛ mra maa bɛdabɛ noko bɛyɛ zɔhane ala. Saa ɛyɛ ɛhye a ɛbamaa anzodwolɛ adɛnla sua nu ɛkɛ na ɔnrɛmaa ɔnrɛyɛ se kɛ ɛ mra ne mɔ bazukoa Gyihova anwo debie. (Kenga Gyemise 3:18.) Suzu Jozsef, mɔɔ ɔle adekpakyelɛ titili wɔ Romania la edwɛkɛ ne anwo. Mɔɔ ɔlɛnyi la, ye papa maanle ɔyɛle se kpalɛ ɔmaanle ɔdaye, ye mame nee ɔ mediema ne mɔ kɛ bɛbazonle Gyihova. Jozsef hanle kɛ: “Yɛdayɛ ti me mame bɔle mɔdenle ɛsesebɛ kɛ ɔbamaa anzodwolɛ adɛnla sua nu ɛkɛ. Me papa maa ye edwɛkɛ ɛdeɛ ne zo a, ɛnee me mame ɛdo ye ɛdeɛ ne aze bɛtɛɛ. Saa ɔnwu kɛ ɔyɛ se ɔmaa yɛ kɛ yɛbabu yɛ papa, yɛɛ yɛndie ye edwɛkɛ a, ɔ nee yɛ suzu Ɛfɛsɛsema 6:1-3 anwo. Akee ɔka yɛ papa subane mgbalɛ ne mɔ anwo edwɛkɛ ɔkile yɛ na ɔboa yɛ ɔmaa yɛte deɛmɔti ɔwɔ kɛ yɛmaa ɔ nwo kyia yɛ la abo. Ɛhye mɔɔ ɔyɛle la maanle anzodwolɛ dɛnlanle sua nu ɛkɛ.”

DUA MƆƆ ƐYƐ LA AZO KILEHILE Ɛ MRA

12. Kɛ mɔɔ 2 Timote 1:5 kile la, kɛzi Yunise neazo ne boale Timote ɛ?

12 Kenga 2 Timote 1:5. Yunise yɛle neazo kpalɛ maanle Timote. Bie a ɔhilehilele ye kɛ gyima boka nɔhalɛ diedi nwo. (Gye. 2:26) Timote nwunle ye wienyi kɛ Gyihova anwo ɛlɔlɛ kpole a ka ye mame maa ɔyɛ mɔɔ ɔyɛ la a. Timote nwunle ye wienyi kɛ amgba Gyihova ɛzonlenlɛ maa ye mame anye die. Kɛzi Yunise neazo ne boale ye ɛ? Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ ɛnee Timote lɛ ye mame diedi ne bie. Ɛhye amba mgbane. Timote nwunle ye mame neazo ne na ɔhanle ye ɔmaanle ɔzukoale ye. Zɔhane ala a ɛnɛ noko, mrɛladane dɔɔnwo ɛboa bɛ abusua ne ɛmaa bɛrazonle Gyihova ‘mɔɔ bɛanga edwɛkɛ kpɔkɛ ko bɔbɔ a.’ (1 Pita 3:1, 2) Ɛbahola wɔayɛ ye zɔ. Adenle boni azo?

13. Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛrɛladane bie maa ɔ nee Gyihova agɔnwolɛvalɛ ne kyia ye kpalɛ a?

13 Maa ɛ nee Gyihova agɔnwolɛvalɛ ne ɛhyia wɔ kpalɛ. (Dit. 6:5, 6) Ɛfa ninyɛne dɔɔnwo ɛbɔ afɔle kɛ mɔ mrɛladane dɔɔnwo yɛ la. Ɛfa wɔ mekɛ, wɔ ezukoa, wɔ nlafelɛ nee ninyɛne gyɛne ɛbɔ afɔle amaa wɔahola wɔanlea ɛ mra ne mɔ. Noko ɔnle kɛ ɛmaa ninyɛne ɛhye mɔ die wɔ mekɛ somaa na ɔmaa ɛ nee Gyihova agɔnwolɛvalɛ ne tɔ nzule nu ɛlɛ. Dahuu ye mekɛ sie ahane fa yɛ asɔne, sukoa Baebolo ne na kɔ debiezukoalɛ. Saa ɛyɛ ye zɔ a, ɔbamaa ɛ nwo ayɛ se wɔ sunsum nu na wɔayɛ neazo kpalɛ wɔamaa wɔ abusua ne nee awie mɔ.

14-15. Duzu a ɛsukoa ɛfi Leanne, Maria yɛɛ João neazo ne mɔ anu a?

14 Suzu ngakula bie mɔɔ bɛnleanle mɔɔ bɛ mame mɔ yɛle la azo bɛzukoale kɛ bɛbahulo Gyihova na bɛanyia ye nu anwodozo la neazo ne anwo. Christine ara raalɛ Leanne hanle kɛ: “Saa yɛ papa wɔ ɛkɛ a yɛngola yɛnzukoa Baebolo ne. Noko yɛ mame angyakyi debiezukoalɛ ɛhɔlɛ ɛlɛ. Ɛnee yɛnze Baebolo ne anu edwɛkɛ dɔɔnwo noko ye neazo ne maanle yɛnyianle diedi kpole. Mɔɔ ɛnee yɛtɛbɔle debiezukoalɛ ɛhɔlɛ bo bɔbɔ la, ɛnee yɛze kɛ nɔhalɛ ne ɛne.”

15 Maria mɔɔ ɔdwu mekɛ ne bie na ye abusua ne kɔ debiezukoalɛ ba a ye papa twe bɛ nzo la hanle kɛ: “Me mame le mediema mraalɛ mɔɔ meze kɛ bɛlɛ akɛnrasesebɛ kpalɛ la anu ko. Mɔɔ mele kakula la, ɛnee ɔyɛ a mengulo kɛ mebayɛ ninyɛne bie mɔ ɔlua mɔɔ awie mɔ baha la ati. Noko kɛ mɔɔ menwunle kɛ ɔlɛ akɛnrasesebɛ na ɔfa Gyihova ɔdimoa ye ɛbɛlabɔlɛ nu dahuu la ati, ɔboale me ɔmaanle menlile sonla nwo ɛzulolɛ zo.” João mɔɔ ye papa duale bɛ kɛ bɛmmaka sunsum nu ninyɛne nwo edwɛkɛ wɔ sua nu la hanle kɛ: “Bie a mɔɔ ɔhanle me ahonle kpalɛ la a le kɛ ɛnee me mame lɛ ɛhulolɛ kɛ ɔbayɛ biala mɔɔ ɔbazɔ me papa anye la yeamaa ye, noko ɔnrɛgyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ ɛlɛ la.”

16. Kɛzi ɛrɛladane bie neazo bahola aha awie mɔ ɛ?

16 Mrɛladane, bɛhakye kɛ bɛ neazo kola ka awie mɔ. Adenle boni azo? Suzu kɛzi Yunise neazo ne hanle ɛzoanvolɛ Pɔɔlo la anwo nea. Ɔnwunle Timote diedi ne mɔɔ nabalaba ɛnle nu la kɛ ‘alimoa ne ɛnee ɔwɔ ye mame Yunise anu.’ (2 Tim. 1:5) Mekɛ boni a Pɔɔlo limoale nwunle Yunise diedi ne a? Ɔbayɛ kɛ wɔ ye edwɛkpatɛlɛvolɛ adendulɛ mɔɔ limoa la anu a ɔyiale Loyese nee Yunise wɔ Lesetela a, na bie a nuhua a ɔboale bɛ ɔmaanle bɛrayɛle Kilisienema a. (Gyi. 14:4-18) Wɔmɔ nea: Kɛyɛ ɛvolɛ 15 anzi a Pɔɔlo hɛlɛle Timote kɛlata a, noko ɛnee ɔtɛkakye diedi mɔɔ Yunise lale ye ali la na ɔvale ye ɔyɛle neazo kɛ bɛzukoa ye! Ɔda ali kɛ ye neazo ne maanle ɛzoanvolɛ ne nee Kilisienema dɔɔnwo mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ ɛvoya mɔɔ limoa anu la anwosesebɛ kpalɛ. Saa ɛ ngomekye a ɛlɛtete ɛ mra anzɛɛ ɛ hu ɛnle diedinli a, nyia anwodozo kɛ wɔ diedi ne maa bɛdabɛ mɔɔ bɛbikye wɔ la anwosesebɛ.

Ɔdie mekɛ na wɔaboa ngakula wɔamaa bɛanyi sunsum nu. Mmamaa ɛ sa nu to! (Nea ɛdendɛkpunli 17)

17. Saa ɔzɔho kɛ ɛ ra ne ɛnva mɔɔ ɛlɛkilehile ye la ɛnli gyima a, duzu a ɔwɔ kɛ ɛyɛ a?

17 Na saa ɔzɔho kɛ ɛ ra ne ɛnva mɔɔ ɛlɛkilehile ye la ɛnli gyima noko ɛ? Kakye kɛ kakula ɛtetelɛ die mekɛ. Kɛ mɔɔ bɛhile ye wɔ nvoninli ne anu la, saa ɛdua ma bie a, bie a ɛbadwenle nwo kɛ kenlenzu a ɔbayɛ kpole na yɛazo a. Ɛnrɛhola ɛnrɛhile kɛ ɔbazo anzɛɛ ɔnrɛzo ɛdeɛ, noko amaa wɔaboa ye wɔamaa yeanyi la, ɛbahɔ zo wɔagugua zolɛ nzule. (Maake 4:26-29) Zɔhane ala a saa ɛle ɛrɛladane a, bie a ɛngola ɛnnwu ye saa mɔɔ ɛlɛfa wɔahilehile ɛ mra ne mɔ la bamaa bɛahulo Gyihova a. Ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ kpɔkɛ mɔɔ ɛ mra ne mɔ bazi la anwo ɛhwee. Noko saa ɛkɔ zo ɛyɛ biala mɔɔ ɛbahola la ɛtete bɛ a, ɛbamaa bɛanyia nwolɛ adenle mɔɔ ɔbaboa bɛ yeamaa bɛanyi wɔ sunsum nu la.​—Mrɛ. 22:6.

FA Ɛ NWO TO GYIHOVA ANWO ZO MAA ƆBOA WƆ

18. Kɛzi Gyihova bahola aboa ɛ mra ne mɔ yeamaa bɛanyi sunsum nu ɛ?

18 Ɔvi tete ne, Gyihova ɛboa ngakula dɔɔnwo yemaa bɛrayɛ ɔ gɔnwo mɔ. (Edw. 22:9, 10) Saa ɛ mra ne mɔ noko kulo kɛ bɛnyi sunsum nu a, ɔbaboa bɛ. (1 Kɔl. 3:6, 7) Saa ɔzɔho kɛ ɛ mra ne mɔ ɛlɛfo adenle bɔbɔ a, Gyihova bahɔ zo ahulo bɛ. (Edw. 11:4) Saa bɛda ‘subane mɔɔ kile kɛ bɛfɛta’ la ekyi bɔbɔ ali a, ɔbaboa bɛ yeamaa bɛarayɛ ɔ gɔnwo mɔ. (Gyi. 13:48; 2 Ek. 16:9) Saa ɔhyia kɛ ɔwɔ kɛ ɛka edwɛkɛ kpalɛ bie ɛkile ɛ mra ne mɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɔfɛta la anu a, ɔbaboa wɔ yeamaa wɔayɛ zɔ. (Mrɛ. 15:23) Anzɛɛ ɔbahola yeaha adiema nrenyia anzɛɛ adiema raalɛ bie mɔɔ wɔ asafo ne anu mɔɔ ɔdwenle ɛ mra ne mɔ anwo la yeamaa yeava bɛ agɔnwolɛ. Saa ɛ mra ne mɔ yɛ mgbanyinli bɔbɔ a, bie a Gyihova bamaa bɛahakye debie mɔɔ ɛhilehilele bɛ wɔ bɛ ngakula nu la. (Dwɔn 14:26) Saa ɛkɔ zo ɛdua mɔɔ ɛka nee mɔɔ ɛyɛ la azo ɛtete ɛ mra a, Gyihova bayila wɔ mɔdenlebɔlɛ ne azo.

19. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔalie wɔali kɛ wɔnyia Gyihova anyunlu ɛlolɛ ɛ?

19 Ɛlɔlɛ mɔɔ Gyihova lɛ maa wɔ la ɛngyi kpɔkɛ mɔɔ ɛ mra bazi la azo. Ɔkulo wɔ ɔluakɛ ɛdawɔ noko ɛkulo ye. Saa ɛle awovolɛ ko a, Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ ɔbayɛ ɛ mra ne mɔ Papa na yeabɔ ɛ nwo bane. (Edw. 68:5) Saa ɛ mra ne mɔ kpa kɛ bɛbazonle Gyihova anzɛɛ bɛnrɛzonle ye a ɛnrɛhola ɛnrɛyɛ nwolɛ ɛhwee. Noko saa ɛkɔ zo ɛfa ɛ nwo ɛto moalɛ mɔɔ Gyihova fa maa wɔ la azo na ɛyɛ biala mɔɔ ɛbahola la a, ɛbanyia Gyihova anyunlu ɛlolɛ.

EDWƐNE 134 Ngakula Le Agyadeɛ Mɔɔ Vi Nyamenle

a Edwɛkɛ ɛhye bahilehile kɛzi Kilisiene mrɛladane banyia Timote mame Yunise neazo ne azo nvasoɛ na bɛaboa bɛdabɛ mumua ne bɛ mra bɛamaa bɛanwu Gyihova na bɛahulo ye la anu.

b Bɛhakyi aluma bie mɔ.

c Kɛ neazo la, nea Nyia Anyelielɛ Dahuu! buluku ne ɛzukoalɛdeɛ 50 yɛɛ edwɛkɛ “Abusua Ɛzonlenlɛ Nee Bɛtianwo Debiezukoalɛ Nwo Nzuzulɛ” mɔɔ wɔ August 1, 2011 Ɛzinzalɛ Arane m. 30-31 la.