Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 17

Nanixelabʼ, chibʼanaʼ iwe ri xubʼan ri Eunice

Nanixelabʼ, chibʼanaʼ iwe ri xubʼan ri Eunice

«Maxutuj ri utijonik ri anan, e jeʼlikalaj taq wiqbʼal awibʼ waʼ: jachaʼ jun achachal o jun acorona» (PROV. 1:8, 9).

BʼIXONEM 137 Loqʼalaj taq qachalal ixoqibʼ

RI KQETAʼMAJ NA a

Ri Eunice y ri Loida, ri unan y ri ratiʼt ri Timoteo, sibʼalaj xekikotik rumal che xubʼan ri uqasanjaʼ rech xux utijoxel ri Cristo. (Chawilaʼ ri párrafo 1).

1, 2. a) ¿Jachin riʼ ri Eunice, y jas taq kʼax xuriqo? b) Chatchʼaw chrij ri wachbʼal re ri nabʼe uxaq ri wuj.

 PANEʼ ri Biblia kchʼaw ta chrij ri uqasanjaʼ ri Timoteo, are kʼu are chiʼ xubʼan ri uqasanjaʼ qastzij riʼ che sibʼalaj xkikot ri Eunice (Prov. 23:25). Chojchoman chrij wariʼ: qastzij riʼ che sibʼalaj xkikotik are chiʼ xril ri ral xok pa ri jaʼ y ya kubʼan uqasanjaʼ. Tekʼuriʼ ri Loida, ri ratiʼt ri Timoteo, xqebʼ rukʼ ri Eunice y xumatzej. Ri Eunice xkaʼy che ri Timoteo chiʼ xnim bʼi chuxeʼ ri jaʼ. Xoqʼ rukʼ kikotemal are chiʼ xuto che kyojoj ri joron y xel lo ri Timoteo pa ri jaʼ. Paneʼ kʼax ubʼanik, are kʼu xkunik xukʼut chuwach ri Timoteo che kuloqʼoqʼej ri Jehová y ri Jesucristo. ¿Jas taq kʼax xuriq ri Eunice?

2 Ri e utat unan ri Timoteo junam ta kikojonik. Ri utat are griego, y ri unan xuqujeʼ ri ratiʼt e judías (Hech. 16:1). Weneʼ ri Timoteo kʼa koʼl ala na are chiʼ ri unan y ri ratiʼt xketaʼmaj chrij ri Jehová. Ri utat xukʼex ta ri ukojonem. Are kʼu ri Timoteo ya nim chik rech kuchaʼ ri kraj kubʼano. ¿Jas xubʼano? ¿La are xutereneʼj ri utat? ¿La are kutereneʼj ri kikʼutunem ri judíos che kʼutum chuwach are chiʼ kʼa nitzʼ na? O, ¿la are xux utijoxel ri Cristo?

3. Junam rukʼ ri kubʼij Proverbios 1:8, 9, ¿jas kubʼan ri Jehová che rilik ri chuqʼabʼ kkikoj ri e nan che kitoʼik ri e kal rech keʼux e rachiʼl?

3 Junam rukʼ ri Eunice, ri e nan kimik xuqujeʼ kekiloqʼoqʼej ri kifamilias. Paneʼ kkiriq kʼi kʼax, kkaj kekitoʼ ri e kal rech keʼux rachiʼl ri Jehová. Y ri qaDios sibʼalaj nim kril ri chuqʼabʼ kkikojo (chasikʼij uwach Proverbios 1:8, 9). Ri Jehová uyaʼom tobʼanik chke e kʼi nan rech kkikʼut chkiwach ri e kal rech kkiloqʼoqʼej y kkipatanij.

4. ¿Jas kʼax kkiriq ri e nan kimik?

4 Ri e nan weneʼ kʼo jujun taq mul kkichomaj we ri e kal kkichaʼ upatanexik ri Jehová junam rukʼ ri Timoteo. Konojel ri e tat nan ketaʼm che ri e kalkʼwal kkiriq kʼax (1 Ped. 5:8). Xuqujeʼ, e kʼi nan kkiriq kʼax che kikʼiyisaxik ri e kal rumal che kʼo ta kachajil o Testigo taj. Jun kʼutbʼal, jun qachalal Christine ubʼiʼ b kubʼij: «Ri wachajil are jun utzalaj tat, are kʼu kraj taj che ri akʼalabʼ keʼux testigos rech Jehová. Kʼi mul rukʼ oqʼej kinchomaj we ri e akʼalabʼ kkaj kkipatanij ri Jehová chiʼ kenimarik».

5. ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem?

5 We ri at nan at upatanel ri Jehová, katkunik keʼatoʼ ri e awal rech kkiloqʼoqʼej y kkipatanij ri Jehová junam rukʼ ri xubʼan Eunice rukʼ ri ral. Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na, jas kibʼan che resaxik uwach ri Eunice y jas kibʼan che kitijoxik ri e iwal rukʼ ri kibʼij y rukʼ ri kibʼano. Xuqujeʼ kqil na jas kubʼan ri Jehová che itoʼik.

CHEʼATIJOJ RI E AWAL RUKʼ RI KABʼIJ

6. Junam che kubʼij pa 2 Timoteo 3:14, 15, ¿jas xubʼan ri Timoteo rech xux cristiano?

6 Are chiʼ xalax ri Timoteo, ri Eunice xutijoj rukʼ «ri tastalik taq Tzʼibʼatalik» junam che kkikʼut ri judíos. Xaq xiw che ri ketaʼmabʼal tzʼaqat taj rumal che ketaʼm ta chrij ri Cristo. Ri xkʼut chuwach ri Timoteo kuya tobʼanik riʼ che rech kux cristiano. Are kʼu, ¿la xux cristiano? Rumal che ya kʼo chi ri ujunabʼ rech kuchomaj ri kubʼan rukʼ ri ukʼaslemal. Qastzij riʼ che rumal ri chuqʼabʼ che xukoj ri unan che utijoxik, xtobʼanik rech xukʼut ri ukojonik chrij ri Jesús (chasikʼij uwach 2 Timoteo 3:14, 15). ¡Sibʼalaj xkikot riʼ ri Eunice rumal che xkunik xukʼut chuwach ri ral chrij ri Jehová! Wajun ixoq upatanel ri Dios, xubʼan nim che ri ubʼiʼ che kraj kubʼij «chʼakanik».

7. ¿Jas xubʼan Eunice che utoʼik ri ral are chiʼ ubʼanom chi uqasanjaʼ?

7 Are chiʼ xubʼan uqasanjaʼ ri Timoteo, xubʼan jun jastaq nim ubʼanik pa ri ukʼaslemal. Are kʼu ri kubʼisoj ri Eunice xkʼis ta chilaʼ. ¿Jas kubʼan riʼ ri ral rukʼ ri ukʼaslemal chiʼ xbʼantaj uqasanjaʼ? ¿La keʼutzukuj rachiʼl riʼ che kkitoʼ ta che uyaʼik uqʼij ri Jehová? ¿La kbʼe riʼ pa ri tijobʼal pa Atenas rech kretaʼmaj ri kkikʼut ri filósofos chilaʼ? ¿La utz kubʼan riʼ che ukojik ri utiempo, ri uchuqʼabʼ, ri ralkʼalal o juventud rumal che are kutzukuj ri qʼinomal? Ri Eunice kkun taj kuchaʼ ri jastaq che rajawaxik kubʼan ri Timoteo pa ri ukʼaslemal, are kʼu kkunik kutoʼo. ¿Jas kubʼan che utoʼik? Kkunik kutoʼo rech knimar ri uloqʼoqʼebʼal chrij ri Jehová y kumaltyoxij ri xubʼan ri Jesús. Wariʼ kukʼutu che, rech ri alkʼwalaxelabʼ kkaj rukʼ ronojel kanimaʼ kkipatanij ri Jehová, ri e tat nan che xa jun Testigo chke o e kebʼ e Testigos rajawaxik che kekitijoj ri akʼalabʼ. Rumal laʼ, ¿jas kketaʼmaj chrij ri ukʼutbʼal ri Eunice?

8. ¿Jas kkunik kubʼan jun nan che utoʼik ri rachajil Testigo che rilik ri kajwataj pa ri kikojonik ri e kalkʼwal?

8 Chanikʼoj ri Biblia kukʼ ri e awal. We Testigo ri awachajil, ri Jehová kraj che katoʼ che rilik ri kajwataj pa ri kikojonik ri e iwalkʼwal. Katkunik kattobʼan che ri qʼijilanik pa ri familia che kibʼan ronojel taq semanas. Chabʼij che sibʼalaj utz wajun riqbʼal ibʼ kibʼano y chatchoman chrij ri katkunik kabʼano rech konojel kkinaʼ utzilal are chiʼ kibʼano. Weneʼ katkunik katoʼ ri awachajil che rilik jas kibʼano rech kinikʼoj ri Biblia o jun chi jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri Biblia. Xuqujeʼ, we kʼo jun chke ri e awal kʼo chi ujunabʼ rech ktijox rukʼ ri wuj Kʼaslemal kʼo ta ukʼisik, weneʼ katkun at katoʼ ri awachajil che ubʼanik.

9. ¿Jas kyaʼow tobʼanik che jun nan che Testigo ta ri rachajil?

9 E jujun taq nan rajawaxik che e areʼ ketoʼw ri e kal rech kkinikʼoj ri Biblia, weneʼ rumal che kʼo ta kachajil o Testigo taj. We je tajin kakʼulmaj, katok ta il. Ri Jehová kʼo che atoʼik. Cheʼakojoʼ ri e chakubʼal uyaʼom ri utinamit ri Jehová rech kanikʼoj ri Biblia kukʼ ri e awal. Chattzijon kukʼ e nikʼaj chi tat nan rech kataʼ chke jas kkibʼan e areʼ che ukojik ri chakubʼal pa ri kiqʼijilanik re ri familia c (Prov. 11:14). Xuqujeʼ, chataʼ tobʼanik che ri Jehová rech katkunik kattzijon kukʼ ri e awal rech kawetaʼmaj jas ri qas kkichomaj y kkinaʼo (Prov. 20:5). Weneʼ xaq xiw kataʼ jujun jastaq chke junam rukʼ wariʼ: «¿Jas kʼax ariqom pa ri tijobʼal?», wariʼ katutoʼo rech kimaj tzijonem.

10. ¿Jas más katkunik kabʼano rech keʼatoʼ ri e awal che retaʼmaxik uwach ri Jehová?

10 Chattzijon kukʼ ri e awal chrij ri Jehová are chiʼ kawilo che kbʼanik. Chattzijon kukʼ chrij ri Jehová y chrij ri utz taq jastaq che ubʼanom pa kiwiʼ (Deut. 6:6, 7; Is. 63:7). Nim ubʼanik wariʼ are chiʼ katkun taj kanikʼoj ri Biblia kukʼ ri e awal cho awachoch. Ri qachalal Christine, che xojchʼaw chrij pa ri párrafo 4, kubʼij: «Rumal che qas ta kbʼanik kojtzijon chrij jastaq re ri qakojonik kukʼ ri e wal, kinkoj apachike hora rech kintzijon kukʼ chrij ri Jehová we kwilo che kbʼanik. Kojbʼe pa bʼinem o kojbʼe pa jun alaj canoa rech kojkʼojiʼ pa uwiʼ ri joron y kojtzijon chrij ri jeʼlikalaj taq jastaq ubʼanom ri Jehová y nikʼaj chi jastaq re ri qakojonik. Are chiʼ ri e wal xenimarik, xinbʼij chke che kekunik kkinikʼoj uwach ri Biblia pa kitukel». Xuqujeʼ, utz chattzijon chrij ri utinamit ri Jehová y chkij ri e qachalal. Xaq matchʼachʼat chkij ri e kʼamal taq bʼe. Ri kabʼij chkij, keʼutoʼ ri e awal rech kkitaʼ tobʼanik chke are chiʼ kajwataj chke.

11. Junam rukʼ ri kubʼij Santiago 3:18, ¿jasche nim ubʼanik kqakoj qachuqʼabʼ rech kʼo jamaril pa ri ja?

11 Chattobʼanoq rech kʼo jamaril pa ri awachoch. Amaqʼel chakʼutuʼ che keʼaloqʼoqʼej ri e awal y ri awachajil. Chatchʼaw rukʼ loqʼoqʼebʼal chrij ri awachajil y nim chawilaʼ wi, y chakʼutuʼ chkiwach ri awal rech je kkibʼano. Wariʼ keʼutoʼo rech utz kkil retaʼmaxik más chrij ri Jehová (chasikʼij uwach Santiago 3:18). Chqilampeʼ ri xukʼulmaj ri qachalal Jozsef, jun precursor especial che kʼo pa Rumania. Are chiʼ kʼa akʼal na, ri utat xraj taj che ri unan, ri e rachalal y ri areʼ kkipatanij ri Jehová. Ri qachalal Jozsef kubʼij: «Ri qanan xukoj uchuqʼabʼ rech kʼo jamaril y kikotemal pa ja. Are chiʼ ri nutat más kubʼan kʼax chqe, ri nunan xa más kukʼut utzilal. Are chiʼ krilo che qas ta nim kqil wi ri qatat y qas ta kojniman che, ri areʼ kojutoʼo rech kojchoman chrij ri kubʼij Efesios 6:1-3. Tekʼuriʼ kchʼaw chrij ri utz taq ubʼantajik ri qatat y kojutoʼ che uchʼobʼik jasche rajawaxik nim kqil wi. Ri xubʼano kʼi mul xtobʼanik rech xqaj ri royowal ri qatat».

CHEATIJOJ RI E AWAL RUKʼ RI KABʼANO

12. Junam rukʼ ri kubʼij 2 Timoteo 1:5, ¿jas tobʼanik xuya ri ukʼutbʼal ri Eunice che ri Timoteo?

12 (Chasikʼij uwach 2 Timoteo 1:5). Ri Eunice xuya jun utz kʼutbʼal chuwach ri Timoteo. Qastzij riʼ che xukʼut chuwach che ri qastzij kojonik kkʼut rukʼ ri kbʼanik (Sant. 2:26). Qastzij riʼ che ri Timoteo xrilo che ri kubʼan ri unan are rumal ri nim uloqʼoqʼebʼal che ri Jehová. Xuqujeʼ xril riʼ che upatanexik ri Jehová xuya kikotemal che ri unan. ¿Jas tobʼanik xuya ri ukʼutbʼal ri Eunice che ri Timoteo? Junam rukʼ ri xubʼij ri apóstol Pablo, ri Timoteo xkʼojiʼ jun kojonik rukʼ junam rukʼ ri rech ri unan. Y xaq ta kʼateʼ kʼo chi ri ukojonik ri Timoteo. Xaneʼ ri xtoʼwik are ri ukʼutbʼal ri unan. Xaq junam rukʼ, e kʼi nan e kunaq che kitoʼik ri e kachalaxik paneʼ «kʼo ta jas [k]kibʼij [...] chke, xaneʼ rumal ri [k]kibʼan[o]» (1 Ped. 3:1, 2). Ri at xuqujeʼ katkunik kabʼan wariʼ. ¿Jas kabʼan che ubʼanik?

13. ¿Jasche rajawaxik che jun nan are kuya pa nabʼe lugar ri rachilanik rukʼ ri Jehová?

13 Are chayaʼ pa nabʼe lugar ri awachilanik rukʼ ri Jehová (Deut. 6:5, 6). Junam rukʼ ri kkibʼan e kʼi nan, qastzij riʼ che at kʼo kʼi jastaq kabʼan taj rech are qas kaya ri kajwataj chke ri e awal, ri kiwa, ri katzʼyaq y nikʼaj chi jastaq. Jun kʼutbʼal, weneʼ qas ta kʼo atiempo, kʼo ta arajil, qas ta katuxlanik y kabʼan chi nikʼaj jastaq rech kaya ri rajawaxik chke ri e awal. Are kʼu utz ta riʼ we kachajij ta ri awachilanik rukʼ ri Jehová rumal che latzʼ awach. Chatasaʼ atiempo rech kabʼan achʼawem atukel, kanikʼoj uwach ri Biblia y rech katbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ. Jeriʼ, katkunik kabʼan más nim che ri awachilanik rukʼ ri Jehová y kaya jun utz kʼutbʼal chkiwach ri afamilia y e nikʼaj chi winaq.

14, 15. ¿Jas kawetaʼmaj at chrij ri kikʼutbʼal ri al Leanne, ri al María y ri a João?

14 Chqilampeʼ jujun kʼutbʼal kech alabʼom alitomabʼ che xketaʼmaj uloqʼoqʼexik ri Jehová y ukubʼsaxik kikʼuʼx chrij rumal ri kikʼutbʼal ri e kinan. Ri al Leanne, jun chke ri e ral ri qachalal Christine, kubʼij: «Kojkun taj kqanikʼoj uwach ri Biblia are chiʼ kʼo ri nutat cho ja. Are kʼu ri nunan, amaqʼel kbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ. Paneʼ qas ta kʼi jastaq qetaʼm chrij ri Biblia, ri ukʼutbʼal xojutoʼo rech xkʼojiʼ jun koʼalaj qakojonik. Are chiʼ majaʼ kqamaj bʼenam pa ri e riqbʼal ibʼ, xqachʼobʼo che are ri qastzij kojonem ri kʼo wi ri qanan».

15 Jun chi kʼutbʼal, are ri qachalal María, ri utat jujun taq mul kubʼan kʼax chke rukʼ ri ufamilia rumal che kebʼe pa ri e riqbʼal ibʼ. Ri areʼ kubʼij: «Ri nunan, are jun chke ri winaq che wilom che más kʼo ukowil ukʼuʼx. Are chiʼ kʼa in akʼal na, xwaj taj xinbʼan jujun taq jastaq rumal che xinchomaj che weneʼ kʼo kkibʼij ri e nikʼaj chik chwij. Are kʼu, are chiʼ xwil ri ukowil ukʼuʼx ri nunan y xwilo che amaqʼel are qas krilij upatanexik ri Jehová, xinutoʼo rech xinxiʼj ta chi wibʼ chkiwach ri e nikʼaj chik». Ri jun chi kʼutbʼal are ri a João. Ri areʼ y ri ufamilia, kekun taj ketzijon chrij ri Jehová pa ja, rumal che ri kitat utz ta krilo. Ri areʼ kubʼij: «Ri más xintoʼwik are che xwil ri nunan, che kubʼan apachike jastaq rech kkikot ri nutat. Are kʼu xuya taj che xqʼatex che ukʼutik ri uloqʼoqʼebʼal che ri Jehová».

16. ¿Jas tobʼanik kuya ri utz ukʼutbʼal jun nan chke e nikʼaj chik?

16 Chanaʼtaj chawe che ri akʼutbʼal kuya nim tobʼanik chke e nikʼaj chik. ¿Jas che kqabʼij wariʼ? Chatchoman chrij ri tobʼanik xuya ri ukʼutbʼal ri Eunice che ri apóstol Pablo. Ri areʼ xutzʼibʼaj che rumal ri ukojonik ri Eunice, xkʼojiʼ jun utzalaj ukojonik ri Timoteo (2 Tim. 1:5). ¿Y jampaʼ xil nabʼe mul ri ukojonik ri Eunice rumal ri Pablo? Weneʼ xetaʼmax kiwach ri Loida y ri Eunice pa Listra are chiʼ bʼenaq ri Pablo pa ri nabʼe uviaje misional, y weneʼ are xetoʼwik rech xeʼux cristianas (Hech. 14:4-18). Are chiʼ xutaq bʼi jun carta che ri Timoteo, qʼaxinaq chi 15 junabʼ, kʼa knaʼtaj na che ri ukojonik ri Eunice y xukoj bʼi che kʼutbʼal. Qas qʼalaj che ri xubʼan wajun ixoq pa ukʼaslemal, xuya nim tobʼanik che ri apóstol Pablo y weneʼ chke e kʼi cristianos re ri nabʼe siglo. We xaq atukel tajin keʼakʼiyisaj ri awal o we ri awachajil Testigo taj, qas chawetaʼmaj che ri akʼutbʼal kukowirisaj ri kikojonik ri e nikʼaj chik y kuya nim tobʼanik chke.

Kukʼam bʼi tiempo kitoʼik ri akʼalabʼ rech kekʼiy pa ri kikojonik. ¡Kkʼistaj ta akʼuʼx che kitoʼik! (Chawilaʼ ri párrafo 17).

17. ¿Jas rajawaxik kabʼano we kachomaj che ri awal tajin ta kubʼan ri tajin kakʼut chuwach?

17 ¿E kʼu we kawilo che ri awal, tajin ta kubʼan pa ukʼaslemal ri tajin kakʼut chuwach? Chnaʼtaj chawe che kukʼam bʼi tiempo kikʼiyisaxik ri akʼalabʼ. Junam rukʼ ri kilitaj pa ri e wachbʼal, are chiʼ katik jun ijaʼ, weneʼ katchoman chrij we kuya uwach are chiʼ knimarik. Paneʼ katkun taj kawetaʼmaj we kuya uwach, are kʼu kaya ta kan ujaʼxik rech kkʼiyik (Mar. 4:26-29). Xaq junam rukʼ, weneʼ kʼo jujun mul kachomaj we qas tajin kopan pa ranimaʼ ri awal ri tajin kakʼut chuwach. Qastzij wi che katkun taj kawetaʼmaj jas ri kubʼan na, are kʼu katkunik kabʼan ronojel rech katijoj y ri kabʼano kutoʼ rech kkʼiy pa ri ukojonik (Prov. 22:6).

CHAKUBʼSAJ AKʼUʼX CHRIJ RI UTOBʼANIK RI JEHOVÁ

18. ¿Jas kubʼan ri Jehová che kitoʼik ri e awal rech kekʼiy pa ri kikojonik?

18 Ojer uloq, ri Jehová e utoʼm e kʼi alabʼom alitomabʼ rech keʼux e rachiʼl (Sal. 22:9, 10). Rumal laʼ, xuqujeʼ kkunik keʼutoʼ ri e awal rech kkʼiy ri kikojonik we e areʼ kkaj (1 Cor. 3:6, 7). Y paneʼ kilitajik che ya keʼel kan pa ri utinamit ri Jehová, ri areʼ qas keʼutoʼ na rukʼ loqʼoqʼebʼal (Sal. 11:4). Y are chiʼ paneʼ xa jubʼiqʼ kkikʼutu che kkaj «kkʼojiʼ junalik kikʼaslemal», ri Jehová aninaq kuya ri tobʼanik chke (Hech. 13:48; 2 Crón. 16:9). Xuqujeʼ katutoʼo rech kariq ri e tzij kabʼij chke ri e awal che kajwataj chke (Prov. 15:23). O xuqujeʼ kkunik kukoj jun qachalal achi o ixoq rech kerilij rukʼ loqʼoqʼebʼal. Xuqujeʼ are chiʼ e achijabʼ e ixoqibʼ chik, ri Jehová kkunik kubʼan chke che knaʼtaj chke ri xabʼan che kitijoxik ojer kanoq (Juan 14:26). We kaya ta kan kikʼiyisaxik ri e awal pa ri ubʼe ri Jehová rukʼ ri kabʼij y rukʼ ri kabʼano, ri areʼ kutewchij na ri chuqʼabʼ xakojo.

19. ¿Jasche qas awetaʼm che katutewchiʼj ri Jehová?

19 Ri loqʼoqʼebʼal che kunaʼ ri Jehová chawij at, are ta rumal ri kkichaʼ ubʼanik ri e awal. Ri areʼ katuloqʼoqʼej rumal che ri at kaloqʼoqʼej. We atukel tajin keʼakʼiyisaj ri e awal o we ri awachajil Testigo taj, chnaʼtaj chawe che ri Jehová kubʼij chawe che katuchajij y che kux jun tat chke ri e awal (Sal. 68:5). Katkun taj keʼataqchij ri e awal rech kkipatanij ri Dios o kkipatanij taj. Are kʼu, we amaqʼel kakubʼsaj akʼuʼx chrij ri utobʼanik ri Jehová y kabʼan ronojel ri kʼo pa aqʼabʼ, ri areʼ katutewchiʼj.

BʼIXONEM 134 Ri alkʼwalabʼ e utewchibʼal ri Dios

a Pa wajun kʼutunem kqil na ri kketaʼmaj ri e nan chrij ri ukʼutbʼal ri Eunice, ri unan ri Timoteo, y ri kekunik kkibʼano rech kekitoʼ ri e kal che retaʼmaxik uwach y uloqʼoqʼexik ri Jehová.

b Kʼexom jujun bʼiʼaj.

c Jun kʼutbʼal, chawilaʼ ri kʼutunem 50 re ri wuj Kʼaslemal kʼo ta ukʼisik y ri kʼutunem «Ideas para la adoración en familia y el estudio personal», re ri wuj La Atalaya 15 re agosto 2011, uxaq 6 y 7.