1-2. a) A a li mani Ewunisi, nakone he swini swikazratu leswi a tlhanganiki na swone swanga mamana? b) Tlhamuxela xifaniso lexi nga ka kapa.

 A BIBELE a dzri khaneli hi leswi babatiso dzra Timotewu dzri yentxisiki xiswone, kambe swa nabyala ku yanakanya hi ndlela leyi mamana wake Ewunisi a titwiki ha yone siku ledzro. (Pr 23:25) Yanakanya Ewunisi na a nyonxi swinene loko a vona Timotewu na a li kusuhi ni ku babatisiwa. Awa n’wayitela, na a khomani hi voko ni vhovho wa Timotewu, Luwiza. Ku nyonxa kwake ku ya ku yengeteleka loko a vona Timotewu na a nyuvetiwa matini. Kutani loko a huma matini, Ewunisi a patsra ni ku dzrila hi ku nyonxa. Ewunisi a tlhangane ni swikazratu swinyingi kambe a swi kotile ku dondzrisa n’wanake ku zrandzra Yehovha, ni N’wanake Yesu Kriste. He swini swikazratu leswi Ewunisi a tlhanganiki na swone?

² Timotewu a kuli ka ndangu lowu a va hambanile hi wukhongoti. A papayi wake a a li Mugriki, kasi a mamana ni vhovho wake a va li Vayuda. (Min 16:1) Swi tikomba na Ewunisi na Luwiza va ndzruluki Vakriste na Timotewu a ha li mumpswha, kambe a papayi wake a nga zanga. Xana Timotewu a a ta hlawula yini? Phela a a ni ntanga ya kuva a titekela xiboho. Xana a a ta hlawula ku landzra wukhongoti bya papayi wake? Xana a a ta hlawula ku landzra swihena swa Vayuda? Kumbe xana a a ta hlawula kuva mulandzreli wa Yesu Kriste?

3. Hi ku ya hi Amaproverbia 1:8, 9, xana Yehovha a ku vonisa ku yini ku tikazrata ka mamana mun’wana ni mun’wana akuva vanake va tiva ntiyiso?

³ Hi ndlela leyi fanaka, mamana wa ndangu lweyi a nga Mukriste wa va zrandzra va ndangu wake. Lexi a xi djulaka ngopfu i ku pfuna vana vake akuva va va vanghanu va Yehovha. Handle ka  ku ganaganeka Yehovha a ku nyika lisima swinene a ku tikazrata ka mamana mun’wana ni mun’wana. (Dondzra Amaproverbia 1:8, 9.) Yehovha a pfuna vamamana vanyingi akuva va kota ku dondzrisa vanavu leswaku va tiva ntiyiso.

4. He swini swikazratu leswi vamamana vambeni va lavisanaka na swone namunhla?

⁴ Swi tolovelekile kuva vamamana va kazrateka hi leswaku vanavu va ta hlawula ku gandzrela Yehovha ku fana na Timotewu kumbe im-him. Phela vapswele va wu tiva nkutxetelo wa ku biha lowu vana va tlhanganaka na wone ka misava leyi ya Sathana. (1Pe 5:8) Handle ka leswo, vamamana vanyingi va ni xikazratu xa ku wundla vana vone wuswavu kumbe ni nuna lweyi a nga mu gandzrelikiki Yehovha. Hi xikombiso, makwezru lweyi a vitaniwaka Christine * a li: “Nkatanga a a li papayi lwe munene nakone a a wu zrandzra ndangu wezru, kambe a a nga swi djuli kuva vanezru va ndzruluka Timboni ta Yehovha. Hi malembe manyingi a ni tsrhamela ku dzrila na ni vaviseka hi leswaku xana vanezru va ta ke va ndzruluka Timboni ta Yehovha?”

5. Xana hi ta bula ha yini ka xidondzro lexi?

⁵ Ku fana na Ewunisi, loko u li mamana lweyi a nga Mukriste, na wene u nga swi kota ku pfuna vanaku kuva va tiva Yehovha va tlhela va mu tizrela. Ka xidondzro lexi, hi ta vona ndlela leyi vapswele va nga mu yetiselaka ha yone Ewunisi loko va dondzrisa vanavu hi mazritu ni hi swiyentxo. Hi ta tlhela hi vona ndlela leyi Yehovha a nga va pfunaka ha yone.

6. Hi ku ya hi 2 Timoteo 3:14, 15, i yini lexi pfuniki Timotewu kuva a ndzruluka va Mukriste?

⁶ Loko Timotewu a ha li ntsrongo, mamana wake a yentxi hinkwaswu leswi a nga swi kota akuva a mu dondzrisa ‘matsralwa lawa ya ku xwenga’ hi ku ya hi tidondzro ta Vayuda. Hi ntiyiso wa kone a a nga tivi swinyingi hikusa a a nga si tiva ntxhumu mayelana na Kriste. Nambi tanu, leswi Timotewu a swi dondzriki a swi ta va masungulo lamanene ya kuva a ndzruluka Mukriste. Kambe xana hakunene a a ta ndzruluka Mukriste? Phela Timotewu a a ni ntanga ya ku tihlawulela leswaku a a djula kuva Mukriste kumbe im-him. Kambe swi tiyile leswaku ku tikazrata ka mamana wa Timotewu ku hambi xiyenge akuva Timotewu a susumeteleka ku pfumela ntiyiso. (Dondzra 2 Timoteo 3:14, 15.) Swi tikomba na Ewunisi a nyonxi ngopfu hikuva a koti ku pfuna n’wanake akuva a tizrela Yehovha nambi loko a kumani ni swikazratu. A vito ledzri liki Ewunisi dzri tlhamuxela ku ‘hlula’ nakone Ewunisi a hanyi hi ku fambelana ni vito dzrake.

7. Xana Ewunisi a swi kotise kuyini ku pfuna n’wanake a ku za a tlhasela babatiso?

⁷ Handle ka ku ganaganeka a babatiso dzra Timotewu dzri vi xiyenge xa lisima wuton’wini byake, kambe Ewunisi a a ha kazrateka hi n’wanake. Xana a a ta byi tizrisa hi ndlela leyinene wutomi byake? Xana a a ta hlawula vanghanu lava a va ta mu kutxetela ku yentxa swa ku biha? Xana a a dondzra xikole xa le Atena a va a pfumela tidondzro ta filozofiya? Xana a a ta tizrisa nkama wake, ntamu wake ni wumpswha byake kuva a hlongolisela mali? Ewunisi a a nga ti mu tekela swiboho n’wanake, kambe a a ta mu pfuna. Hi ndlela yini? Hi ku tikazratela ku dondzrisa Timotewu ku zrandzra Yehovha ni ku tlangela hinkwaswu leswi Yehovha na Yesu va va yentxeliki swone. Vapswele lava wundlaka vana wuswavu a hi vone ntsena lava langusanaka ni swikazratu leswo. Nambi vapswele lava wundlaka vana na va li xikan’we, swi nga ha va kazratela ku khumba timbilu ta vanavu leswaku va va ni lipfumelo ledzri tiyiki  ka Yehovha. I yini leswi vapswele va nga swi dondzraka ka xikombiso xa Ewunisi?

8. Xana mamana wa kukazri a nga mu pfunisa ku yini nkatake leswaku va pfuna vanavu ku va ni wuxaka bya le kusuhi na Yehovha?

⁸ Dondzra Bibele ni vanaku. Yehovha a djula leswaku vavasati lava nga ntiyisweni va pfuna vanuna vavu a ku dondzriseni ka vanavu ntiyiso. Yin’we ya tindlela ya ku yentxa leswo i ku seketela Wugandzreli bya Ndangu. Vulavula hi ndlela leyi kombaka leswaku wa dzri nyonxela lulamiselo ledzri ni ku yentxa leswaku dzri nyonxisa. A nga ha va ku pfuna nuna akuva va hlela leswi va taka bula ha swone ka Wugandzreli bya Ndangu. Nakone loko ntanga ya vana yi pfumela, mi nga ha dondzra na vone hi buku ledzri liki Hanya Hi Ku Nyonxa Hi La Ku Nga Helikiki!, hi ndlela yoleyo u nga ha tizra kun’we ni nkataku akuva mi pfuna vanenu leswaku va va ni wuxaka bya le kusuhi na Yehovha.

9. I yini leswi nga pfunaka mamana lweyi a dondzrisaka Bibele vanake ha wuswake?

⁹ Va mamana vanyingi va fambisela xidondzro vanavu ha wuswavu, hi leswi va wundlaka vana na va li wuswavu kumbe hi leswi nuna a kalaka a nge mupfumeli. Loko u li ka xiyimu lexi fanaka, u nga zi u kazrateka. Yehovha a ta ku pfuna. Tizrisa ha hombe switizro leswi nhlengeletanu yi ku nyikaka kuva u dondzrisa ha swone vanaku. U nga kombela mpfunu ka vapswali lava nga ni wuswikoti leswaku va ku pfuna hileswi u nga swi tizrisisaka xiswone switizrisiwa leswo ka Wugandzreli bya Ndangu. * (Pr 11:14) Khongota ka Yehovha kun’we ni vanaku. Mu kombeli kuva a ku pfuna ku tiva ndlela leyi va titwaka ha yone ni leswi va swi yanakanyaka. (Pr 20:5) U nga ha hamba xivutiso xa ku nabyala xa ku fana ni lexi: ‘He swini swikazratu leswi u tlhanganaka na swone xikole?’ Xivutiso lexo xi nga ha yentxa leswaku mi va ni bulu dzra ku xonga swinene.

10. I yini swimbeni leswi u nga swi yentxaka kuva u pfuna vanaku leswaku va va ni wuxaka lebyinene na Yehovha?

¹⁰ Londzrovota mikhandlu hinkwayu akuva u dondzrisa vanaku mayelana na Yehovha. Bula na vone hi mintxhumu yinyingi leyinene leyi Yehovha a ku yentxeliki yone. (Dt 6:6, 7; Eza 63:7) Leswo i swa lisima ngopfungopfu loko swi nga koteki kuva u fambisela vanaku xidondzro kaya. Christina lweyi hi buliki ha yene ku sunguleni a li: “A ni ni mikhandlu yitsrongo ya ku bula ni vananga hi Bibele, xileswo a ni yi londzrovota ha hombe mikhandlu yoleyo. Loko ni teka vananga kuva hi famba hi tlanga ni loko hi khwele boti a ni londzrovota mukhandlu lowo akuva ni bula na vone hi ta ntumbuluku ni hi mintxhumu yimbeni mayelana na Yehovha. Nakone loko vananga va kulile ni va kutxe kuva va tidondzrela Bibele ha wuswavu.” Ntxhumu wumbeni wa lisima i ku vulavula hi mintxhumu leyinene hi nhlengeletanu ni hi vamakwezru a bandleni. U nga tsrhameli ku solasola vakulu. Leswi u taka swi hlaya ka vanaku mayelana ni vakulu hi swone swi taka komba leswaku loko vanaku va vilela mpfunu va ta va djuletela vakulu kumbe im-him.

11. Hi ku ya hi Yakob 3:18, ha yini swi ni lisima ku kondletela ku zrula a ndangwini?

¹¹ Bekisa ku zrula ndangwini waku. Minkama hinkwayu loko swi koteka, byela vanaku ni nkataku ndlela leyi u va zrandzraka ha yone. Khanela hi ndlela ya xitxhavu ni nkataku u tlhela u dondzrisa vanaku ku yentxa leswi fanaka. Loko u yentxa leswo, u ta bekisa ku zrula ndangwini waku nakone swi ta nabyala ku dondzrisa vanaku ha Yehovha. (Dondzra Yakob 3:18.) Vona xikombiso xa Jozsef lweyi a tizraka swanga phayona dzra ku hlawuleka a Romenia. Papayi wake a yentxe hinkwaswu akuva a sivela yene,  vamakwavu ni mamana wake akuva va tizrela Yehovha. Jozsef a li: “Mamana a tikazrate ngopfu akuva ku va ni ku zrula ndangwini wezru. Nkama lowu papayi a a ya a kazratisa mintxhumu, mamana a a ya a kombisa tsrhamela dzrake dzra wunene. Nkama lowu mamana a a xiya leswaku hi sungule ku yeyisa papayi a a bula na hine hi ku tizrisa buku dzra Ba-le-Efesa 6:1-3. Ntsrhaku a hi bulela hi matsrhamela ya manene lawa papayi a a li na wone a tlhela a hi pfuna ku twisisa leswaku ha yini hi fanela ku mu yingiseta hi tlhela hi mu zrandzra. Hi ndlela leyo mamana a a pfunisa leswaku ku va ni ku zrula ka swiyimu hinkwaswu.”

12. Hi ku ya hi 2 Timoteo 1:5, xana xikombiso xa Ewunisi xi mu pfune hi ndlela yini Timotewu?

¹² Dondzra 2 Timoteo 1:5. Ewunisi a ve xikombiso lexinene ka Timotewu. A mu dondzrise leswaku a lipfumelo dzri fambisana ni mintizro. (Yk 2:26) Timotewu a tivonele ha wuswake leswaku swiyentxo swa mamana wake a swi susumeteliwa hi lizrandzru ledzrikulu ledzri a a li na dzrone ha Yehovha. Nakone a a swi vona leswaku ku tizrela Yehovha a swi yentxa mamana wake a nyonxa. Xana xikombiso xa Ewunisi xi mu pfuni hi ndlela yini Timotewu? Hi lani mupostola Pawulo a hlayiki ha kone, Timotewu a a ni lipfumelo ku fana ni mamana wake. Leswo a swe tiyentxekela. Timotewu a voni xikombiso xa mamana wake a va a susumeteleka ku xi yetisela. Hi ndlela leyi fanaka, namunhla vamamana vanyingi va kote ku khumba timbilu ta swizro swa mindangu yavu hi xikombiso xavu ‘ku nge ha zrito.’ (1Pe 3:1, 2) Na wene u nga yentxa leswi fanaka. Hi ndlela yini?

13. Ha yini mamana wa kukazri a fanela ku zrangisa wuxaka byake na Yehovha?

¹³ Zrangisa wuxaka byaku na Yehovha. (Dt 6:5, 6) Ku fana ni vamamana vanyingi, na wene u tikazrata ngopfu. U tizrisa mali yaku, nkama waku, u titsrona wuzrongo ni mintxhumu yimbeni akuva u wundla vanaku. Nambi leswi u nga ni mintxhumu yinyingi ya ku yi yentxa, u fanela ku tinyika nkama wa ku tiyisa wuxaka byaku na Yehovha. Khongota ka Yehovha minkama hinkwayu, u hamba dondzro ya ximhunu vhiki ni vhiki ni kuva u hlengela ka mintlhanganu ya bandla hinkwayu. Loko u yentxa leswo u ta va xikombiso ka ndangu waku ni le ka vhanu vambeni.

14-15. I yini leswi u swi dondzriki ka xikombiso xa Leanne, Maria na João?

¹⁴ Vona xikombiso xa vampshwa lava dondzriki ku zrandzra ni ku dumba Yehovha hi ku vona xikombiso xa vamamana vavu. Leanne n’wana Christine a li: “Papayi a a hi tsimba ku dondzra Bibele kaya, kambe mamana a a dumbekile minkama hinkwayu nakone a a hlengela mintlhanganwini. A hi nga tivi swinyingi hi Bibele, kambe a lipfumelo dzrezru dzri tiye ngopfu hi kola ka xikombiso xa mamana. Na hi nga si sungula ku ya mintlhanganwini kutani a hi swi tiva leswaku Timboni ta Yehovha ti dondzrisa ntiyiso.”

¹⁵ Papayi wa Maria a a kwata loko va ya mintlhanganwini nakone masiku mambeni a a va khatisa. Maria a li: “Mamana wanga i mun’we wa vamakwezru lava nga ni xixixi lexikulu. Na ne he ntsrongo ku ni mintxhumu leyi a ni nga yi yentxi hi ku txhava leswi vhanu a va ta swi hlaya. Kambe ku vona xixixi lexi mamana a a li na xone ni ndlela leyi a a zrangisa Yehovha ha yone wuton’wini byake swi ni pfune kuva ni hlula ku txhava vhanu. João lweyi papayi wake a a va tsimbisa ku bula hi Bibele kaya, a li: “Kuva mamana a yentxe hinkwaswu akuva a nyonxisa papayi kambe a nga pfumeli ku tsrhika Yehovha, swi ni khumbe ngopfu.”

16. Xana xikombiso xa vamamana xi nga va khumbisa ku yini vambeni?

¹⁶ Vamamana, dzrimukani leswaku xikombiso xenu xi nga va khumba vhanu vambeni. Hi  ndlela yini? Vona leswi xikombiso xa Ewunisi xi mu khumbisiki xiswone mupostola Pawulo. A a pfumela leswaku a ku pfumela loku ngeke na wukanganyisi ka Timotewu ku sungule ka Ewunisi. (2Tm 1:5) Ku ve hi nkama muni lani mupostola Pawulo a xiyiki leswaku Ewunisi a a ni lipfumelo ledzri tiyiki? Swi tikomba a ve ka liyendzro dzrake dzra ku sungula dzra wuzrumiwa loko a tive Luwiza na Ewunisi a Listra, nakone swi nga yentxeka a li yene lweyi a pfuniki vavasati lavayani kuva va ndzruluka Vakriste. (Min 14:4-18) Pimisa hi leswi, phela ke va ntsrhaku ka 15 wa malembe lani Pawulo a tsraleliki Timotewu papela kambe a a ha dzrimuka mintizro ya lipfumelo ya Ewunisi nakone a tlhele a hlaya leswaku Ewunisi i xikombiso lexi fanelaka ku yetiseliwa! Xikombiso xa Ewunisi xi mu tiyise ngopfu mupostola Pawulo ku patsra ni Vakriste vambeni lava a va hanya nkameni luwa. Loko u wundla vana na wu li wuswaku kumbe u ni nuna lweyi a nga liki mupfumeli, tiyiseka leswaku ku dumbeka kwaku ku tiyisa vambeni.

17. Xana u nga yentxa yini loko u vona ingi n’wanaku a nga yamukeli ntiyiso lowu u mu dondzrisaka wone?

¹⁷ Kambe swi li yini nambi loko u tikazrate ngopfu kambe n’wanaku a nga pfumeli ku dondzra ntiyiso? Dzrimuka leswaku ku dondzrisa n’wana swi teka nkama. Hi lani swi kombisiwaka ha kone ka xifaniso, loko u byala mbewu a wu tiyiseki leswaku yi ta kula yi va nsinya lowu bekaka mihandzru kumbe im-him. Nambitasu, u tama u txheletela ni ku yentxa hinkwaswu akuva nsinya lowo wu kota wu kula. (Mr 4:26-29) Hi ndlela leyi fanaka, mamana wa kukazri a nga ha tivutisa leswaku xana awa swi kota ku  khumba mbilu ya n’wanake? A wu swi tivi leswaku a n’wanaku a ta tizrela Yehovha kumbe im-him. Kambe loko u ya mahlweni u yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka kuva u dondzrisa n’wanaku, u mu nyika mukhandlu wa kuva a va ni wunghanu bya le kusuhi na Yehovha.—Pr 22:6.

18. Xana Yehovha a nga pfuna vanaku kuva va va ni wunghanu bya le kusuhi na yene hi ndlela yini?

¹⁸ A minkameni ya Bibele, Yehovha a pfuni vampswha vanyingi akuva va ndzruluka vanghanu vake. (Ps 22:9, 10) Loko vanaku hakunene va swi djula ku yentxa nhluvuku hi tlhelo dzra moya, Yehovha a nga va pfuna. (1Ko 3:6, 7) Nambi loko swi tikomba ingiki n’wanaku a nga na mhaka ni ntiyiso Yehovha a ta tama a mu zrandzra. (Ps 11:4) Nambi loko vo kombisa hi ndlela leyitsrongo leswaku ‘va bekiseliwi vutomi lebyi nga helikiki’, Yehovha a tiyimisele ku va pfuna. (Min 13:48; 2Mk 16:9) Nakone Yehovha a nga ha ku pfuna kuva u hlaya zritu ledzrinene hi nkama lowu vanaku va dzri vilelaka. (Pr 15:23) Yehovha a nga ha tizrisa vamakwezru a nhlengeletanwini akuva va kombisa ku zron’weka hi vanaku. Nambi loko vanaku va kulile, Yehovha a nga ha va pfuna ku dzrimuka leswi u va dondzrisiki khale. (Yh 14:26) Handle ka ku ganaganeka Yehovha a ta ku tovokisa loko u tama u dondzrisa vanaku hi mazritu ni hi swiyentxo.

19. Ha yini u nga tiyisekaka leswaku Yehovha awa ku zrandzra a tlhela a ku yamukela?

¹⁹ A lizrandzru ledzri Yehovha a nga na dzrone ha wene, a dzri yi hi leswi n’wanaku a hlawulaka ku swi yentxa. Kambe a ku zrandzra hi leswi wene u mu zrandzraka. Loko u wundla vana na wu li wuswaku Yehovha a dumbisa leswaku a ta va Papayi wa vanaku ni musizreleli waku. (Ps 68:5) A wu nge swi koti ku tiva leswaku vanaku va ta hlawula ku yentxa leswinene kumbe im-him. Kambe tiyiseka leswaku loko u dumba ntamu wa Yehovha u va u yentxa hinkwaswu leswi u nga swi kotaka, u ta yamukeleka kwake.