1-2. (a) O ai Eunike, ma o le ā le luʻi na ia fesagaʻia o se tinā? (e) Faamatala le ata i le faavaa.

 E UI e lē o faamatalaina i le Tusi Paia le papatisoga o Timoteo, ae e lē faigatā ona faaata le olioli o lona tinā o Eunike i lenā aso. (Faata. 23:25) Seʻi faaata le mitamita o Eunike a o vaai atu iā Timoteo o loo tū i totonu o le vai. O loo ʻataʻata Eunike a o fusi o ia e Loi lona tinā. Ua uu lona gutu ma taofi lana mānava a o faatofu Timoteo i le vai. Na paʻō leotele le vai ina ua ea mai i luga Timoteo ma ona foliga fiafia, ma i lenā taimi e leʻi mafai e Eunike ona taofi le maligi o ona loimata. E ui o se luʻi le aʻoaʻoina o Timoteo e alofa iā Ieova ma lona Alo o Iesu Keriso, ae na taulau manuia Eunike. O ā luʻi na manumalo ai Eunike a o aʻoaʻoina Timoteo ina ia agavaa mo le papatisoga?

² Na ola aʻe Timoteo i se aiga e eseese tapuaʻiga a ona mātua. O le Eleni lona tamā, a o lona tinā ma le tinā o lona tinā o ni tagata Iutaia. (Galu. 16:1) E foliga mai na avea Eunike ma Loi o ni Kerisiano a o talavou Timoteo, ae e leʻi avea le tamā o Timoteo ma Kerisiano. O lē fea tapuaʻiga o le a filifilia e Timoteo? Atonu ua lava lona matua e fai ai lava e ia lana filifiliga. Po o le a filifili e auai i le tapuaʻiga a lona tamā? Po o le a filifili e mulimuli i talitonuga faa-Iutaia na aʻoaʻoina ai a o tamaitiiti? Po o le a ia filifilia le tapuaʻiga fou faa-Kerisiano ma avea ai ma soo o Iesu Keriso?

3. I le Faataoto 1:8, 9, o le ā le silafaga a Ieova i taumafaiga a tinā e fesoasoani i a latou fanau ina ia avea ma ana uō?

 ³ E alolofa foʻi tinā Kerisiano i o latou aiga e pei o Eunike. E leai se mea sili e latou te mananaʻo ai, nai lo le aʻoaʻo o a latou fanau e atiaʻe se faauōga māfana ma Ieova. E tautele i le Atua a latou taumafaiga. (Faitau le Faataoto 1:8, 9.) E matuā toʻatele tinā ua fesoasoani i ai Ieova ina ia aʻoaʻo a latou fanau e alolofa ma auauna iā te ia.

4. O ā luʻi o loo fesagaʻia e tinā i aso nei?

⁴ I nisi taimi e masani ona popole tinā, po o le a filifili a latou fanau e auauna iā Ieova e pei o Timoteo. O le mea moni, e iloa lelei e mātua le tele o omiga o loo fesagaʻia e a latou fanau i le lalolagi a Satani. (1 Pete. 5:8) E toʻatele foʻi tinā o loo latou fesagaʻia luʻi o le tausia toʻatasi o fanau, po o le lē auauna foʻi o le tane iā Ieova. O se faataʻitaʻiga, ua faapea mai se tuafafine e igoa iā Christine b: “O laʻu tane o se tamā lelei ma tausi aiga, ae e matuā tetee i le tausia aʻe o le ma fanau o ni Molimau a Ieova. Ou te tagi i le tele o taimi ma taumānatu, po o le a faapefea ona avea laʻu fanau ma auauna a Ieova.”

5. O le ā o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega?

⁵ Pe afai o oe o se tinā Kerisiano, e mafai ona e taulau manuia e pei o Eunike. O le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega le auala e tatou te faaaʻoaʻo ai i le faaaʻoaʻoga a Eunike, i le aʻoaʻoina o fanau e ala i upu ma gaoioiga. O le a tatou aʻoaʻoina foʻi le auala e fesoasoani mai ai Ieova iā te oe.

6. I le 2 Timoteo 3:14, 15, na faapefea ona avea Timoteo ma Kerisiano?

⁶ A o tamaitiiti Timoteo, na faia e lona tinā le mea sili e na te mafaia e aʻoaʻo ai o ia i “tusitusiga paia,” e pei ona malamalama i ai tagata Iutaia. Peitaʻi, e leʻi tele ni mea na iloa e Eunike ona e leai sona malamalamaga e faatatau iā Iesu Keriso. Ae o mea na aʻoaʻoina e Timoteo mai i Tusitusiga Paia, na avea ma faavae lelei o lona taliaina o le faa-Kerisiano. A o talavou Timoteo, na iā te ia le aiā e filifili ai pe avea ma Kerisiano. E mautinoa, o taumafaiga a Eunike o se tasi lea o māfuaaga na fesoasoani e “faatalitonu” ai Timoteo i le upu moni e faatatau iā Iesu. (Faitau le 2 Timoteo 3:14, 15.) Maʻeu le lotofaafetai o Eunike, ina ua taulau manuia i le fesagaʻia o le luʻi o le aʻoaʻoina o Timoteo e faatatau iā Ieova! O lea, na ola Eunike e tusa ai ma lona igoa lea e sau mai i se upu e uiga atu i le “manumalo.”

7. Na ono faapefea ona fesoasoani Eunike iā Timoteo e agaʻigaʻi i luma faaleagaga ina ua uma ona papatiso?

⁷ O le papatisoga o se laasaga tāua i le olaga o Timoteo. Peitaʻi, e leʻi uma ai popolega o Eunike. O le ā o le a faia e Timoteo i lona olaga atoa? Po o le a faauō atu i aumea leaga? Po o le a alu e aʻoga i Atenai ma talia aʻoaʻoga a le ʻaufaifilosofia faapaupau? Po o le a alu uma lona taimi e saʻili ai ʻoa, ma maʻimau ai lona taimi, malosi ma lona talavou? E lē mafai e Eunike ona faia filifiliga mo Timoteo, ae e mafai ona fesoasoani iā te ia. E faapefea? E mafai ona galue mamafa pea Eunike i le aʻoaʻoina o Timoteo ina ia faaloloto lona alofa mo Ieova ma lotofaafetai i lona Alo. O se mea masani le fesagaʻia o luʻi, e mātua e eseese tapuaʻiga. E tusa foʻi pe upu moni uma mātua, ae e ono faigatā lava ona pāʻia loto o a latou fanau ina ia avea ma auauna faamaoni a Ieova. O le ā e aʻoaʻoina e mātua i le faaaʻoaʻoga a Eunike?

8. E faapefea ona fesoasoani se tinā i lana tane talitonu i le tausiaina o manaʻoga faaleagaga o le la fanau?

 ⁸ Ia suʻesuʻe le Tusi Paia ma lau fanau. Tuafāfine e, pe afai e upu moni lau tane, e finagalo Ieova ia e fesoasoani iā te ia i le tausia o manaʻoga faaleagaga o le lua fanau. O se tasi o auala e te fesoasoani ai, o le lagolagosua i le faia e lē aunoa o le Tapuaʻiga a le Aiga. Ia talanoa fiafia e faatatau i lenā faatulagaga, ma iloilo mea e mafai ona e faia ina ia atiaʻe ai se siʻomaga māfana ma fiafia i le Tapuaʻiga a le Aiga. Atonu e mafai ona e fesoasoani i lau tane e filifili se mataupu e suʻesuʻe e le tou aiga. E lē gata i lea, pe a matutua le fanau ma ua tatau ona fai ni a latou suʻesuʻega i le tusi Se Olaga Fiafia e Faavavau!, atonu e manaʻomia ona lua galulue faatasi ma lau tane e fai a latou suʻesuʻega.

9. O fea e maua ai e se tinā e lē upu moni lana tane le fesoasoani?

⁹ O nisi tinā ua tausolomua i le suʻesuʻeina o le Tusi Paia ma a latou fanau, ona o nisi e nofo toʻatasi a o isi e lē upu moni a latou tane. Pe afai o le tulaga lenā o lou aiga, aua le soona popole. E fesoasoani Ieova iā te oe. Ia faaaogā meafaigaluega aogā ua saunia e Ieova e ala mai i lana faalapotopotoga, e suʻesuʻe ai ma lau fanau. E mafai ona e talanoa atu i mātua ua iai le poto masani mo ni auala fou e faaaogā ai nei meafaigaluega mo le Tapuaʻiga a le Aiga. c (Faata. 11:14) E fesoasoani atu foʻi Ieova iā te oe i le auala e te fesootaʻi ai i lau fanau. Ia tatalo iā Ieova mo le fesoasoani e fai ni fesili talafeagai, ia iloa ai mea o loo i mafaufau ma loto o le fanau. (Faata. 20:5) E mafai ona faaaogā se fesili faigofie e pei o lenei: ʻO le ā se luʻi e sili ona faigatā o loo e fesagaʻia i le aʻoga?’ O lenā ituaiga fesili, o le a mafai ai ona e amataina se talanoaga uigā.

10. O ā isi auala e fesoasoani iā te oe e aʻoaʻo ai lau fanau e faatatau iā Ieova?

¹⁰ Ia faaaogā so o se avanoa e aʻoaʻo ai lau fanau e faatatau iā Ieova. Ia talanoa e faatatau iā Ieova ma le tele o mea lelei ua ia faia mo oe. (Teu. 6:6, 7; Isa. 63:7) E tāua tele le faia faapea, pe a lē mafai ona faaauau le suʻesuʻega ma lau fanau i le fale. Ua faapea mai Christine lea na taʻua muamua: “E itiiti avanoa e matou te maua e talanoa ai i mea faaleagaga. O lea, e matou te faaaogā ai so o se avanoa e maua, e pei o le savalivali pe aloalo foʻi se vaa ma talanoa e faatatau i foafoaga matagofie a Ieova ma le tele o mea faaleagaga. Na matutua loa laʻu fanau, oʻu faalaeiauina loa e fai suʻesuʻega a le tagata lava ia i le Tusi Paia.” E lē gata i lea, ia taʻu atu i le fanau tala faalaeiau e faatatau i le faalapotopotoga a Ieova ma uso ma tuafāfine. Aua le faitio i toeaina. O le auala e te talanoa ai e faatatau iā i latou, e faalagolago i ai le saʻilia e lau fanau o le fesoasoani mai i toeaina i taimi e latou te manaʻomia ai.

11. I le Iakopo 3:18, aiseā e tāua ai le faatupuina o le filemu i le aiga?

¹¹ Ia faatupu le filemu i le aiga. Ia faailoa atu e lē aunoa lou alofa i lau tane ma lau fanau. Ia agalelei ma faaaloalo le auala e te talanoa ai e uiga i lau tane, ma toleni lau fanau ia faia faapea. O lou faia o lenā mea, ua e faatupuina ai se siʻomaga filemu i le aiga ma faigofie ai i lau fanau ona aʻoaʻoina ala o Ieova. (Faitau le Iakopo 3:18.) Seʻi o tatou iloiloina le faaaʻoaʻoga a Jozsef, na auauna o se paeonia faapito i Romania. A o tuputupu aʻe, na faia e lona tamā mea uma ina ia matuā faigatā ai mo ia, lona tinā, lona tuafafine ma ona uso ona auauna  iā Ieova. Na faapea mai Jozsef: “Na taumafai malosi si oʻu tinā e faatupu le filemu i lo matou aiga. O le tele lava e sauā ai loʻu tamā, o le faateleina foʻi lenā o le agalelei o loʻu tinā. Ina ua mātauina e loʻu tinā le faigatā ona matou faaaloalo ma usiusitaʻi i lo matou tamā, na ia faamatala mai iā i matou le Efeso 6:1-3. Na ia talanoa mai foʻi e faatatau i uiga lelei o lo matou tamā, ma fesoasoani mai ia matou malamalama i le māfuaaga e tatau ai ona talisapaia o ia. O le auala lenā na fesoasoani ai loʻu tinā i lo matou aiga e maua ai le filemu.”

12. I le 2 Timoteo 1:5, o ā aafiaga o le faaaʻoaʻoga a Eunike iā Timoteo?

¹² Faitau le 2 Timoteo 1:5. Na faataatia e Eunike se faaaʻoaʻoga lelei mo Timoteo. E lē taumatea na ia aʻoaʻoina Timoteo, o le faatuatua moni e aofia ai galuega. (Iako. 2:26) E mautinoa na iloa e Timoteo o le malosi o le alofa o lona tinā mo Ieova na uunaʻia ai o ia e gaoioi, ma na maua e lona tinā le fiafia ona o le auaunaga iā Ieova. O ā aafiaga o le faaaʻoaʻoga a Eunike iā Timoteo? Na taʻua e le aposetolo o Paulo, na malosi le faatuatua o Timoteo e pei o lona tinā. E lē teʻi lava tupu lenā mea, na mātauina e Timoteo le faaaʻoaʻoga lelei a lona tinā ma na uunaʻia ai o ia e faaaʻoaʻo i ai. E toʻatele foʻi tinā i aso nei ua mafai ona latou pāʻia loto o sui o le aiga, “e aunoa ma se upu.” (1 Pete. 3:1, 2) E faapefea ona e faaaʻoaʻo iā i latou?

13. Aiseā e tatau ai i se tinā ona faamuamua lana faiā ma Ieova?

¹³ Ia faamuamua lau faiā ma Ieova. (Teu. 6:5, 6) O loo e faia faataulaga e pei o le toʻatele o isi tinā. E te faataulaga le taimi, tupe, moe ma isi mea ina ia tausia ai manaʻoga faaletino o lau fanau. Ae e lē tatau ona alu uma lou taimi i le tausia o manaʻoga faaletino, ma leai ai se taimi e faamalosia ai le lua faiā ma Ieova. Ia faaalu e lē aunoa se taimi e te tatalo ai, fai au lava suʻesuʻega o le Tusi Paia, ma auai i sauniga a le faapotopotoga. O le faia faapea, o le a faamalosia ai lou itu faaleagaga ma avea ai oe ma faaaʻoaʻoga lelei mo lou aiga ma isi.

14-15. O le ā e te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a Leanne, Maria ma João?

¹⁴ Seʻi o tatou iloiloina ni talavou na aʻoaʻoina e alolofa iā Ieova, ma maufaatuatuaina o ia ona o faaaʻoaʻoga a latou tinā. Na faapea mai Leanne le tama teine a Christine: “E lē mafai ona matou suʻesuʻeina le Tusi Paia pe a iai lo matou tamā i le fale. Ae e ese le faamaoni o loʻu tinā e auai i sauniga. O lana faaaʻoaʻoga ma le malosi o lona faatuatua, na matuā fesoasoani iā i matou, e ui e leʻi tele so matou iloa o le Tusi Paia. A o matou leʻi auai i sauniga, ua leva ona matou iloa o le upu moni lenei.”

¹⁵ E iai taimi na faasala ai e le tamā o Maria lo latou aiga pe a auai i sauniga. Na ia faapea mai: “O loʻu tinā o se tasi o tuafafine e sili ona lototele. A o oʻu laʻitiiti, e iai taimi ou te musu ai e fai ni mea ona ou te fefe i tala a tagata e fai mai iā te aʻu. Peitaʻi, na ou mātauina lona lototele ma le auala na ia faamuamua ai pea Ieova i lona olaga, o lea na fesoasoani tele iā te aʻu e foʻia ai le fefe i tagata.” Na faapea mai João lea na faasā e lona tamā le talanoa i mea faaleagaga i le aiga: “Atonu o le mea e sili ona pāʻia ai loʻu loto, ona o le lotomalie o loʻu tinā e faataulaga mea uma e faafiafia ai loʻu tamā, seʻi vaganā ai lona alofa mo Ieova.”

16. O ā aafiaga o le faaaʻoaʻoga a se tinā i isi?

¹⁶ E iloa e tinā o a latou faaaʻoaʻoga e aafia ai isi. E faapefea? Seʻi mātau aafiaga o le faaaʻoaʻoga a Eunike i le aposetolo o Paulo. Na mātauina e Paulo, o le faatuatua e lē faatagāfai na  iā Timoteo, “na iai muamua iā . . . Eunike.” (2 Timo. 1:5) O le ā le taimi muamua na mātauina ai e Paulo le faatuatua o Eunike? E foliga mai o lana malaga muamua lea na feiloaʻi atu iā Loi ma Eunike i Lusa, ma atonu o le taimi lenā na fesoasoani i ai Paulo e avea ma Kerisiano. (Galu. 14:4-18) Ina ua tusi Paulo iā Timoteo i le pe ā ma le 15 tausaga mulimuli ane ai, na ia manatua pea gaoioiga faamaoni a Eunike ma na faaaogā o ia e Paulo o se faaaʻoaʻoga lelei mo isi! E mautinoa o lana faaaʻoaʻoga na matuā faalaeiauina ai Paulo ma le tele o Kerisiano i le uluaʻi senituri. Pe afai o loo e tausia toʻatasi lau fanau pe e lē upu moni foʻi lau tane, ia manatua o lau faaaʻoaʻoga faamaoni e faamalosia ma uunaʻia ai i latou.

17. O le ā e tatau ona e faia pe a foliga mai e lē talisapaia e lau tama au taumafaiga?

¹⁷ Ae faapefea pe a foliga mai e lē talisapaia e lau tama au taumafaiga? Ia manatua e umi le taimi e alu ai i le toleniina o se tamaitiiti. E pei ona faaalia atu i le ata, pe a e totōina se fatu, atonu e te taumānatu po o le a ola lenei fatu, avea ma laau ma fua mai. E ui e lē mafai ona e pulea le ola aʻe o le laau, ae e faaauau pea ona e faasūsūina ina ia maua ai se avanoa sili ona lelei e ola ai. (Mare. 4:26-29) Atonu e faapena foʻi ou faalogona o se tinā, e iai taimi e te taumānatu ai po o mafai e au taumafaiga ona pāʻia loto o le fanau. E lē mafai ona e pulea filifiliga e faia e lau fanau. Ae pe a faaauau pea ona e faia mea uma e te mafaia e toleni ai i latou, ua e avatu ai i le fanau se  avanoa e sili ona lelei e tuputupu aʻe ai faaleagaga.​—Faata. 22:6.

18. E faapefea ona fesoasoani Ieova i lau fanau ina ia tuputupu aʻe faaleagaga?

¹⁸ Talu mai taimi o le Tusi Paia, na fesoasoani Ieova i le toʻatele o talavou e avea ma ana uō. (Sala. 22:9, 10) E mafai foʻi ona fesoasoani Ieova i lau fanau ina ia tuputupu aʻe faaleagaga, pe afai o lo latou faanaunauga lenā. (1 Kori. 3:6, 7) E tusa lava pe lē auauna ma le lotoatoa iā Ieova lau fanau, ae e alofa pea Ieova iā i latou. (Sala. 11:4) Pe a latou faaalia sina faailoga o le “saunia o latou loto,” e nofosauni Ieova e fesoasoani iā i latou. (Galu. 13:48; 2 No. 16:9) E fesoasoani Ieova iā te oe e fai atu se tala talafeagai i le taimi e sili ona manaʻomia ai e lau fanau le fesoasoani. (Faata. 15:23) E na te faaaogāina foʻi uso ma tuafāfine o le faapotopotoga, e faaalia le naunau moni iā i latou. Pe a avea lau fanau ma tagata matutua, e ono faamanatu atu e Ieova i o latou mafaufau se mea na e aʻoaʻoina ai i latou a o lāiti. (Ioa. 14:26) Pe a faaauau pea ona e toleniina lau fanau e ala i au upu ma au faaaʻoaʻoga, ua e avatu ai iā Ieova ni mea se tele e faamanuia i ai.

19. E faapefea ona e mautinoa ua e maua le finagalo malie o Ieova?

¹⁹ E lē faalagolago le alofa o Ieova mo oe, i filifiliga e faia e lau fanau. E alofa Ieova iā te oe ona e te alofa iā te ia. Pe afai o oe o se matua nofo toʻatasi, ua folafola mai e Ieova o le a avea o ia ma Tamā o lau fanau ma sē e Puipuia oe. (Sala. 68:5) E lē mafai ona e puleaina pe filifili lau fanau e auauna iā Ieova pe leai. Peitaʻi, pe a faaauau pea ona e faalagolago i le fesoasoani a Ieova ma faia le mea sili e te mafaia, o le a e maua ai lona finagalo malie.