1-2. a) A diri mani Ewunise, nigu kha nga mamayi sigaradzo muni a tshanganidego naso? b) Tshamuseya fotu ya avba nya kapa.

 AMBARI olu Bhibhiliya yi si ganeyigo gilo maningano ni gu bhabhatiswa ga Thimoti, hi nga dundrugeya edzi mamayi waye Ewunise a tsakidego khidzo litshigu lile. (Mav. 23:25) Dundrugeya khedzi a nga tsaka khidzo tepo a nga wona Thimoti na emide matini. Uye mwerugede tepo vhovho wa Thimoti, Loyidhe a nga mu abrasari. Ewunise a gu kohomolanyana tepo a wonago Thimoti na gu dumedzwa matini. Tepo a ngapwa mandza na ma gu vetwa, uye a di mwerugeya a bwe a pheya gu liya. Ambari olu si nga mba vbevbuga, Ewunise si kodzide gu hevbudza gyanana gyaye gu haladza Jehovha ni Gyanana gyaye Jesu Kristo. Sigaradzo muni esi uye a nga emisana naso tepo a nga ba a zama gu hevbudza gyanana gyaye?

² Vavelegi va Thimoti va di gu hambanide khu wukhongeyi. Papayi waye a diri Mugreki, nigu mamayi waye ni vhovho waye va diri Vajudha. (Mith. 16:1) Thimoti a diri muphya tepo Ewunise ni Loyidhe va nga khala Makristo. Ganiolu, papayi waye a di bomba gu khala Mukristo. Ginani egi Thimoti a nga hadzi gu gira? Khu lisine, uye a diri ga tanga nya gu dzi hatheye egi a nga ba a vbweta gu gira. Ina uye hathide wukhongeyi wa papayi waye? Ina landride sihena nya Gijudha a nga hevbudzwa  nari gyanana? Mwendro a dzumede gu khala mupizane wa Jesu Kristo?

3. Guya khu Mavingu 1:8, 9, Jehovha a gu wona kharini gudzigaradza gu girwago khu vamamayi gasi gu phasa sanana sawe gu khala dzipari dzaye?

³ Vamamayi nya Makristo anavo va ngu haladza dzindranga dzawe. Gu diga satshavbo, avo va gu vbweta gu phasa sanana sawe gu manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha. Nigu Nungungulu wathu a ngu ninga lisima gudzigaradza gwawe. (Leri Mavingu 1:8, 9.) Jehovha phaside vamamayi nya vangi gu hevbudza sanana sawe gu mu haladza ni gu mu thumeya.

4. Sigaradzo muni esi vamamayi va tshanganago naso muhuno?

⁴ Dzimbe dzitepo vamamayi, va ngu dzi wudzisa gu khavo sanana sawe ina si na hatha gu thumeya Jehovha gufana ni Thimoti gani. Gu diga satshavbo, vavelegi va ngu dziti gu khavo sanana savo si ngu emisana ni silingo nya singi ga mafu yaya ma fumedwago khu Sathane. (1 Ped. 5:8) Gimbe gambe, khu gu vamamayi nya vangi va ngu emisana ni sigaradzo nya gu dandrise sanana vonga khu gu vama vawe kha va khozeyi Jehovha. Khu giyeyedzo, ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwani khu Christine * wari khuye: “Mwama wangu a diri papayi ni hungo nya ndranga nya wadi, ganiolu a nyi wugede tepo khiyo nyi nga pheya gu dandrisa sanana kha nga Dzifakazi dza Jehovha. Nyi lide ngudzu khu myaga nya yingi, na nyi gu garadzega khedzi sanana sangu si nga hadzi khozeya khidzo Jehovha.”

5. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yeyi?

⁵ Kha nga mamayi nya Mukristo, u nga phasa sanana sago gu haladza ni gu thumeya Jehovha kha nga Ewunise. Avba nya ndrima yeyi, hi na wona edzi u nga pimedzeyago khidzo giyeyedzo gyaye tepo u hevbudzago sanana sago khesi u ganeyago ni esi u girago. Hi na wona gambe edzi Jehovha a na gu phasago khidzo.

6. Kha nga si khumbugidwego umo ga 2 Thimoti 3:14, 15, Thimoti khade kharini Mukristo?

⁶ Tepo Thimoti a nga ba ari lidzaha, mamayi waye giride satshavbo a nga ba a si kodza gasi gu mu hevbudza “Milowo nya guage” kha nga edzi Vajudha va nga ba va si pwisisa khidzo. Khu lisine, ambari olu a nga ba a siti gilo maningano ni Jesu Kristo, uye si kodzide gu hevbudza Thimoti esi si nga ba si vbwetega gasi gu khala Mukristo. Ganiolu, ina uye a di hadzi gu khala Mukristo? Kha nga muphya, uye a di tshulegide gu dzi hatheya gu khuye a na khala Mukristo. Khu lisine Thimoti ‘Khodwe’ ga Jesu khu kotani nya gu dzi garadze ga mamayi waye. (Leri 2 Thimoti 3:14, 15.) Ewunise tsakide khu gu kodza gu hevbudza gyanana gyaye khu Jehovha ambari olu si nga ba si garadza. Lina la Ewunise la gu thula “gu pala.” Uye pade sigaradzo gasi gu phasa Thimoti gu haladza ni gu thumeya Jehovha.

7. Ewunise a di hadzi gu phasa kharini Thimoti gu khala Mukristo nya wadi hwane nya gu ba a bhabhatisidwe?

⁷ Gu Bhabhatiswa gi diri gilo nya lisima womini ga Thimoti. Ambari olu a nga ba a bhabhatisidwe, Ewunise a di ngo garadzega. A di gu garadzega khu gu khuye gyanana gyaye gi di hadzi gu wu thumisa kharini womi wagyo? Ina igyo gi di hadzi gu manega ni dzipari nya mba dzadi? Ina igyo gi di hadzi gu hongola xikwatuno ya Atena gi bwe gi dzumeya sihevbudzo nya filosofia nya wuhedheni? Mwendro gi di hadzi gu vbedza tepo, tshivba ni guti wagyo gasi gu vbwetedzeya dzithomba? Ewunise a di si yeli gu hungeya isoso Thimoti, ganiolu uye  a di hadzi gu mu phasa. Khu ndziya muni? Uye a di yede gu phasa Thimoti gu haladza Jehovha ni gu bonga Gyanana gyaye Jesu Kristo. Sigaradzo kha si manegi basi ga dzindranga edzi vavelegi va hambanidego khu wukhongeyi, ambari vavelegi va gu romo lisineni si nga va garadzeya gu hevbudza sanana sawe gu khala sithumi nya gu tumbege sa Jehovha. Ginani vavelegi va nga gi hevbulago khu giyeyedzo gya Ewunise?

8. Vamamayi va nga phasa kharini vama vawe va gu Dzifakazi dza Jehovha gu hevbudza sanana sawe khu Jehovha?

⁸ Hevbula Bhibhiliya ni sanana sago. Vandriyathu nya vanyamayi abari gu vama vanu Dzifakazi dza Jehovha, Jehovha o vbweta gu khuye mu va phasa gu hevbudza sanana sanu. Mweyo nya ndziya u nga girago khiyo isoso, khu gu seketeya malulamiselo nya Wukhozeyi nya Ndranga. Ganeya silo nya sadi khu wukhozeyi nya ndranga, u bwe u dundrugeya khegi u nga girago gasi uwo wu tsakisa. U nga phasa mwama wago gu gira longoloko nya gihevbulo nya Bhibhiliya. Nigu abari gu sanana sanu si na phasega khu gu thumisa libhuku Vbanya kala gupindruga!, avba nya sihevbulo saso nya muthu enga, adzina u nga phasa mwama wago gasi sanana sanu si hevbula Bhibhiliya.

9. Mamayi a gu na ni mwama a gu siri Fakazi a nga gi mana hayi giphaso gasi gu hevbudza sanana saye?

⁹ Vamamayi nyo khaguri va ngu hevbuleya Bhibhiliya sanana sawe, khu kotani nya olu mihungo nya ndranga yi gu siri Dzifakazi dza Jehovha. A bari gu u womo ga giemo gya gimwegyo, u nga garadzege. Jehovha a na gu phasa. Thumisa dziferameta u ningwago khu hengeledzano gasi gu hevbula ni sanana sago. U nga wudzisa vambe vavelegi va vidzidwego edzi va thumisago khidzo dziferameta dzodzo gasi gu gira wukhozeyi wawe nya ndranga. * (Mav. 11:14) Jehovha a nga gu phasa gu manega ni mabhulo ni sanana sago. Gombeya ga Jehovha, u mu lomba gasi u tugula esi si gomogo mapimoni ni monyoni ga sanana sago. (Mav. 20:5) U nga manega ni mabhulo nya mangi ni sanana sago khu gu gira basi giwudziso nya nga egi: ‘Khu gevbini gigaradzo nya gikhongolo u tshanganago nagyo xikwatuno?’

10. Ginani gambe u nga girago gasi gu phasa sanana sago gu hevbula khu Jehovha?

¹⁰ Vbwetedzeya dzindziya nya gu hevbudze sanana sago khu Jehovha. Ganeya khu Jehovha ni silo nya singi nya sadi a gu giredego. (Dhet. 6:6, 7; Isa. 63:7) Esi kha lisima ngudzu abari gu kha wu tale gu mana tepo nya gu hevbule ni sanana sago ndrangani. Christine hi ganedego khuye gupheyani wari khuye: “Nyi diri ni mathomo nya madugwana nyo ganeye khu Jehovha ni sanana sangu, khu kharato nyi di gu londrowa ni levbine lithomo. Dzimbe dzitepo, tepo hi nga ba hi gimbiyagimbiya ndziyani ni tepo hi nga ba hi gimbiya khu mombo phwani, nyi di gu londrowa mathomo yaya gasi gu bhula naso khu sivangwa ni simbe silo nya sadi si nga hadzi gu si phasa gu khala dzipari dza Jehovha. Tepo sanana sangu si yago si dandra, nya gu si kutsa gu hevbula Bhibhiliya sabune.” Nigu ganeya gwadi maningano ni hengeledzano ya Jehovha ni Vandriyago. U nga solisoli madhota. Esi u bhuleyago sanana sago khu madhota si nga si phasa gu ma hidzimeleya sa gu ba si vbweta giphaso.

11. Guya khu Jakobe 3:18, khu ginani si gu na ni lisima gu andrisa gurula ndrangani?

¹¹ Andrisa gurula ndrangani. Tepo yatshavbo  yeyedza mwama wago ni sanana sago gu khuwe u ngu va haladza. Ganeya ni mwama wago khu ndziya nya githawo, u bwe u phasa sanana sago gu gira sasimweso. Wa gu gira isoso, u na andrisa gurula ndrangani nigu u na phasa sanana sago gu hevbula khu Jehovha. (Leri Jakobe 3:18.) Wona giyeyedzo gya Jozsef, oyu a thumago kha nga piyonero nya gu hathege Romania. Tepo a ngaya a dandra, papayi waye a di gu himbedzeya mamayi waye ni vandriyaye gu thumeya Jehovha. Jozsef wari khuye: “Mamayi wangu a dzi garadzide ngudzu gasi gu andrisa gurula ndrangani. Papayi wangu a di gu garadza, ganiolu mamayi wangu a diri muthu nya wadi. Tepo uye a nga ba a wona gu khuye si ngu hi garadzeya gu engisa papayi wathu uye a di gu hevbula ni ethu Vaefeso 6:1-3. Nigu uye a di gu ganeya gwadi khu makhalelo nya yadi ya papayi wathu, a bwe a hi phasa gu pwisisa gu khethu khu ginani hi yedego gu mu engisa. Isoso si phaside ndranga yathu gu mana gurula.”

12. Guya khu 2 Thimoti 1:5, giyeyedzo gya Ewunise gi kuhide kharini Thimoti?

¹² Leri 2 Thimoti 1:5. Ewunise vegede giyeyedzo nya gyadi Thimoti. Uye a mu hevbudzide gu khuye gukhodwa nya lisine go pata mithumo. (Jak. 2:26) Thimoti wonide gu khuye esi a nga ba a gira mamayi waye a di gu kutswa khu lihaladzo a nga ba ari nalo khu Jehovha. Thimoti a di gu wona gu khuye mamayi waye a di gu tsaka khu gu thumeya Jehovha. Giyeyedzo gya Ewunise gi kuhide kharini Thimoti? Mupostoli Pawulo ganede gu khuye, Thimoti a diri ni gukhodwa nyo tiye nga mamayi waye. Isoso khandri si di kotsanisa. Thimoti a di gu wonide giyeyedzo gya mamayi waye nigu isoso si mu kutside gu a gi pimedzeya. Khu ndziya nyo fane muhuno, vamamayi nya vangi va nga phasa dzindranga dzawe gu thumeya Jehovha “nasiri khu magana.” (1 Ped. 3:1, 2) Uwe u nga si gira kharini isoso?

13. Khu ginani mamayi a yedego gu thangisa wupari waye ni Jehovha?

¹³ Thangisa wupari wago ni Jehovha. (Dhet. 6:5, 6) Gu fana ni vambe mamayi, uwe u ngu dzima tepo, dzitsapawu, ligovbe ni simbe silo khu gu vbweta gu khathaleya sanana sago khu nyamani. Ganiolu kha wu yeli gu pharega ngudzu nyo bwe u hamuga tepo nya gu tiyise wupari wago ni Jehovha. Dzi ninge tepo nya gu gombeye, u gira gihevbulo nya muthu enga u bwe u manega mitshanganoni nya libandla. Wa gu gira isoso, u na tiya khu liphuvboni nigu u na khala giyeyedzo nya gyadi ga ndranga yago ni ga vambe.

14-15. Ginani u gi hevbudego khu giyeyedzo gya Leanne, Maria, ni João?

¹⁴ Wona siyeyedzo nyo khaguri nya vaphya va hevbudego gu haladza ni gu tumba Jehovha khu gu wona siyeyedzo sa vamamayi vawe. Gyanana gya Christine, Leanne gyari khigyo: “Kha ha nga ba hi yede gu hevbula Bhibhiliya papayi na romo ndrangani. Ganiolu, mamayi a di si luzi mitshangano. Ambari olu hi nga ba hi ri mwalo guti nya wungi khu Bhibhiliya, esi a nga ba a gira si di gu hi phasa gu tiyisa gukhodwa gwathu. Ethu hi di gu dziti gu khethu Dzifakazi dza Jehovha dzi di gu ganeya lisine na hi si pheye gu hongola mitshanganoni.”

¹⁵ Maria oyu papayi waye dzimbe dzitepo a nga ba a va tshanisa khu kotani nya gu wone mitshangano, wari khuye: “Mamayi wangu a diri ni gu tiya-hwambo. Tepo nyi nga bari gyanana, dzimbe dzitepo nyi di gu thava gu gira silo nyo khaguri khu kotani nya esi vambe va nga hadzi gu ganeya. Ganiolu, gu wona gu  tiya gwaye ni edzi a nga ba a thangisa khidzo Jehovha womini gwaye si nyi phaside gu mba thava vathu.” João, oyu papayi waye a nga ba a va himbedzeya gu manega ni mabhulo ya liphuvboni ndrangani, wari khuye: “A gu dzina egi gi nga nyi kuha, khu gu mamayi wangu a di gu dzi emisede gu gira satshavbo gasi gu tsakisa papayi wangu, ganiolu kha nga ba adzina gu diga gu haladza Jehovha.”

16. Giyeyedzo gya vamamayi gi nga kuha kharini vambe?

¹⁶ Vamamayi dundrugani gu khenu giyeyedzo gyanu gi ngu kuha vambe. Khu ndziya muni? Wonani edzi giyeyedzo gya Ewunise gi kuhidego khidzo Mupostoli Pawulo. Uye lovide gu khuye gukhodwa nya mba sengedzeya ga Thimoti “gu khade nga ogu ga . . . Ewunise.” (2 Thim. 1:5) Pawulo a gu wonide hayi gukhodwa ga Ewunise? Adzina a gu wone ga liendro laye nya gu pheye nya wu misionariyo tepo a ngaya manana ni Loyidhe ni Ewunise Listra, nigu adzina a va phaside gu khala Makristo. (Mith. 14:4-18) Tepo Pawulo a nga loveya lidangaliya Thimoti 15 myaga hwane, uye a di ngo dundruga mithumo nya gu khodwe ya Ewunise, nigu thumiside giyeyedzo gyaye gasi hi gi pimedzeya. Khu lisine, uye hlamadziside ngudzu Mupostoli nigu adzina saye hlamadziside Makristo nya mangi ya lizana myaga nyo pheye. Abari gu wa gu dandrisa sanana nya mba pari yago nya wugadzi mwendro mu hambanide khu wukhongeyi ndrangani, tiyisega gu khuwe giyeyedzo gyago nya gu khodwe gi ngu tiyisa ni gu kutsa ava va gu randredego.

17. Ginani u yedego gu gira sa gu gira gu khatshi gyanana gyago kha gi engise esi u gi hevbudzago?

 ¹⁷ Ahati sa gu gira gu khatshi gyanana gyago kha gi gu engise ke? Dundruga gu khuwe gu hevbudza gyanana si ngu dzega tepo. Kha nga si yeyedzwago avba nya fotu, tepo u yalago mbewu dzimbe dzitepo u nga dzi wudzisa gu khuwe ina kamo iyo yi na dandra yi khala simbo wu bwe wu velega mihandro? Ambari olu u gu mwalo makodzelo nya gu gire mbewu yi buga, uwe wa gu simama gu yi thedzeya mati gasi gu yi dandra. (Marko 4:26-29) Khu ndziya nyo fane, kha nga mamayi uwe dzimbe dzitepo u nga dzi wudzisa gu khuwe, ina kamo esi u girago si ngu phasa gyanana gyago gu haladza Jehovha gani. Uwe kha wu yeli gu hungeya gyanana gyago egi gi yedego gu gira, ganiolu wa gu simama gu gira satshavbo u si kodzago gasi gu gi hevbudza u na gi ninga lithomo nya gu khale pari ya Nungungulu.— Mav. 22:6.

18. Jehovha a nga phasa kharini sanana sago gu khala dzipari dzaye?

¹⁸ Gukhugeya dziteponi nya gu lowe nya Bhibhiliya, Jehovha a ngu phasa vaphya gu khala dzipari dzaye. (Ndzi. 22:9, 10) Uye a nga phasa gambe sanana sago gu dandra khu liphuvboni sa gu ba si dzina. (1 Kor. 3:6, 7) Ambari sanana sago sa gu gira gu khatshi kha si thumeyi Jehovha khu monyo waso watshavbo, Jehovha a na simama gu si haladza. (Ndzi. 11:4) Sa gu yeyedza gu khiso sa gu vbweta gu tsakisa Jehovha, Uye a na dzi emiseya gu si phasa gu khala dzipari dzaye. (Mith. 13:48; 2 Dzik. 16:9) Uye adzina a nga gu phasa gu ganeya gilo nya gyadi gi vbwetago ngudzu gu pwidwa khu sanana sago. (Mav. 15:23) Mwendro uye a nga kutsa ndriyathu libandlani gu yeyedza gu khathala khiso. Ambari sanana sago sa gu dandra, Jehovha adzina a nga si gira si dundruga gilo nyo khaguri u si hevbudzidego gale. (Joh. 14:26) Wa gu simama gu hevbudza sanana sago khu malito ni giyeyedzo gyago, Jehovha a na gu tshatshazeya.

19. Khu ginani u nga tiyisegago gu khuwe Jehovha a ngu gu haladza?

¹⁹ Lihaladzo eli Jehovha a gu nalo khuwe kha li kuhwi khesi sanana sago si hathago gu gira. Uye a ngu gu haladza kholu uwe u mu haladzago. Abari gu u mu velegi u dandrisago sanana sago wenga, Jehovha a ngu tumbisa gu khuye a na khala papayi ga sanana sago nigu a na gu vhikeya. (Ndzi. 68:5) Uwe kha wu na nga hatheya sanana sago gu thumeya Jehovha mwendro gu mba mu thumeya. Ganiolu, wa gu simama gu tumba giphaso gya Jehovha ni gu gira satshavbo u si kodzago u na tsakedwa khuye.