Skip to content

Skip to table of contents

CHIIYO 17

Bachizi Bali Aabana Bayiyaanzi Kuzwa Kuli Yunisi?

Bachizi Bali Aabana Bayiyaanzi Kuzwa Kuli Yunisi?

“Utaubyi-ubyi mulawo wabanyoko. Nkaambo . . . ningala yeebeka kumutwe wako acilisakatizyo cibotu munsingo yako.”—TUS. 1:8, 9.

LWIIMBO 137 Bamakaintu Banakristo Basyomeka

ZITAYIIGWE *

Yunisi bayina aaTimotewo abayinakulu Loyisi balikubotelwa Timotewo nali kubbabbatizigwa kuti abe muKristu (Langa fuka 1)

1-2. (a) Yunisi wakaliini alubo mbuubuli buyumu-yumu mbwaakaswaana mbuli muzyali? (b) Niinzi zilikuchitika muchifanikisyo chili achivumbyo?

 BBAYIBBELE talitubuzyi pe atala akubbabbatizigwa kwaTimotewo pesi tulakonzya kuyeeyela bayina mbubakabotelwa chiindi naakabbabbatizigwa. (Tus. 23:25) Yeeyela kuli kubona Yunisi kali kulanga Timotewo kayimvwi mumaanzi alubo kalikumweta-mweta kalaamwi aLoyisi bayinakulu aaTimotewo. Mpawo Timotewo wabbizigwa mumaanzi. Naazwa mumaanzi ulikumweta-mweta. Bayina bakachilwa kulijata mpawo basaanguna kulila akaambo kakubotelwa. Yunisi wakazwidilila kuyiisya mwanaakwe kuti ayande Jehova Leza aMwanaakwe Jesu Kristu. Mbuubuli buyumu-yumu mbwaakazunda kuti azwidilile kuchita oobo?

2 Timotewo wakakomezegwa aabazyali bakali aazikombelo zisiyene. Wisi wakali muGrikki mpawo bayina abayinakulu bakali maJuda. (Mil. 16:1) Kulakonzeka kuti chiindi Timotewo naakali aaminyaka iili 13 kaziya ku19, bayina abayinakulu bakaba maKristu pesi wisi taakazooba muKristu pe. Mbukunga Timotewo wakali wakomena zyakuti wakali kukonzya kulisalila, wakali kuyoosala biyeni? Wakali kuyoosala kutobelezya ziyanza zyamaJuda nzyaakayiisigwa kuzwa kachili muniini na mbuli wisi naakuti wakali kuyoosala kuba muKristu?

3. Kweendelana alugwalo lwa Tusimpi 1:8, 9, Jehova uubona biyeni mulimu ngubachita bachizi kuti bagwasye bana babo kuti bamuyande?

3 Mazubaano, bachizi ambabo balabayanda bana babo. Kwiinda zyoonse bayanda kugwasya bana babo kuti babe abweenzinyina busimide aJehova. Leza wesu uubona kuuyandikana mulimu ngubachita. (Bala Tusimpi 1:8, 9.) Jehova wakagwasya bachizi biingi kuti bazwidilile kugwasya bana babo kuti bamuyande akuti bamubelekele.

4. Mbuubuli buyumu-yumu mbubali kuswaana bachizi bali aabana?

4 Chimwi chiindi bachizi biingi balakataazikana kuti bana babo bazoosala kubelekela Jehova na mbuli mbaakachita Timotewo. Bazyali balibuzi buyumu-yumu mbubaswaana bana babo munyika eeyi yeendelezegwa aSaatani. (1 Pet. 5:8) Kuyungizya waawo, bamwi bachizi bakomezya bana babo kabatakwe baalumi, bamwi balikwetwe pesi baalumi babo teebakombi baJehova pe. Umwi muchizi uutegwa Christine * wakaamba kuti: “Mulumaangu mwaalumi uulikabotu alubo ulayiyanda mpuli yakwe. Nikuba boobo, taakali kuyanda pe kuti ndikomezye bana besu kabali Bakamboni baJehova. Kwaminyaka myiingi, ndakali kukkala kandilila alubo ndakali kukataazikana kuti bana besu bazoosala kukomba Jehova na.”

5. Tulalanga-langaanzi muchiiyo eechi?

5 Kuti kuli muchizi ulaabana ulakonzya kuzwidilila kubayiisya mbuli mbaakachita Yunisi. Muchiiyo eechi, tulabona mbukonzya kutobelezya chikozyano chakwe kwiinda mukuyiisya bana bako muzintu nzwaambuula anzuchita. Alubo tulabona Jehova mbakonzya kukugwasya.

YIISYA BANA BAKO KWIINDA MUZINTU NZWAAMBUULA

6. Kweendelana alugwalo lwa 2 Timoteyo 3:14, 15, niinzi chakagwasya Timotewo kuti asale kuba muKristu?

6 Timotewo naakachili muniini, bayina bakabeleka changuzu kuti bamuyiisye “malembe aasalala” mbuli mbubakali kwaamvwisisisya maJuda. Nikuba boobo, Yunisi wakali aaluzibo luche nkaambo taakwe nzyaakazi pe atala aJesu Kristu. Pesi zintu nzyaakayiya Timotewo kuzwa muMagwalo zyakali kukonzya kumugwasya kuti asale kuba muKristu. Mbaakasala na? Aachiindi eecho, mbuli uuchikula wakali kukonzya kulisalila kuba muKristu naakuti pe. Zilaantanganana kuti bayina ‘bakamugwasya kusyoma’ kasimpe kali atala aJesu. (Bala 2 Timoteyo 3:14, 15.) Kweelede kuti Yunisi wakabotelwa akaambo kakuti wakazwidilila kuyiisya mwanaakwe nikuba kuti teekwakali kuuba pe. Zilaantanganana kuti Yunisi wakachita kweendelana azina lyakwe nkaambo lizwa kubbala lyaamba kuti ‘kuzunda.’

7. Niinzi nzyaakali kukonzya kuchita Yunisi kuti agwasye mwanaakwe kuti abe muKristu uusimide mubukombi?

7 Kubbabbatizigwa nkwaakachita Timotewo kwakali kusala kulikabotu loko pesi Yunisi wakachili kukataazikana kuti mwanaakwe wakali kuyoozumanana na kubelekela Jehova kwabuumi bwakwe boonse. Wakali kuyoosala kuliswaanizya aabantu bakali kuyoomukachizya kuba abweenzuma busimide na aJehova? Wakali kuyoosala kwiinka kuchikolo kuAtene na ooko nkwaakali kuyooyiisigwa kusyoma njiisyo zyabantu batasyomi muli Leza? Wakali kuyoosala kubelesya nguzu zyakwe achiindi chakwe kuti ayanduule bunoti na? Yunisi taakali kukonzya pe kumusalila zyakuchita mwanaakwe, pesi wakali kukonzya kumugwasya. Biyeni? Kwiinda mukumuyiisya kuti ayande Jehova akuti atondeezye kuti ulazilumba zintu nzyaakachitilwa aJehova aJesu. Buyumu-yumu oobu tabujaniki mumpuli zilaamuzyali uumwi uukomba Jehova luzutu. Nikuba bazyali boonse kabali mukasimpe, kulakonzya kubayumina kuti babasike aamoyo bana babo akuti babagwasye kuti basale kubelekela Jehova. Bazyali bayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaYunisi?

8. Muchizi nga ulamugwasya biyeni mulumaakwe kuti bayiisye bana babo atala aJehova?

8 Yiisya bana bako Bbayibbele. Kuti kuli muchizi uukwetwe aamulumi uuli mukasimpe, Jehova uyanda kuti ugwasye mulumaako kuti muyiisye bana banu atala anguwe. Ulakonzya kuchita oobo kwiinda mukugwasilizya kuti muchite kuKomba Kwampuli. Wambuula zintu zilikabotu atala akukomba kwampuli alubo chita zintu zitape kuti kunoneezye. Chimwi chiindi ulakonzya kugwasya mulumaako kuti alibambile zimwi nzimukonzya kwiiya zitagwasye bana banu. Kuyungizya aali zeezi, kuti bamwi bana banu kabali bakomena zyakuti balakonzya kwiiya bbuku liti Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani!, ulakonzya kugwasya mulumaako kuti muyiisye bana banu atala aJehova.

9. Muchizi uuli aamulumi uutakombi nga ulalujana kuli lugwasyo?

9 Bamwi bachizi mbabo beelede kuyiisya bana babo akaambo kakuti tabakwe balumi naakuti bakwetwe abaalumi batali Bakamboni. Kuti kuli muchiimo chili boobo utakataazikani pe. Jehova uyookugwasya. Ulakonzya kubelesya zibelesyo nzitupegwa ambunga kuti uyiisye bana bako. Alubo ulakonzya kubuzya bamwi bazyali bakazwidilila kuyiisya bana babo kuti bakugwasye mbukonzya kuzibelesya zibelesyo eezi chiindi nimuli kuchita kukomba kwampuli. * (Tus. 11:14) Jehova uyanda kukugwasya kuti ukonzye kwaambuuzyania abana bako. Komba kulinguwe umukumbile kuti akugwasye kuti uzibe nzibayeeya azili mumyoyo yabo. (Tus. 20:5) Mubuzyo uuli mbuli wakuti, ‘Mbuubuli buyumu-yumu mbulikuswaana kuchikolo?’ ulakonzya kugwasya mwanaako kuti aangunuke kwaamba zili mumoyo wakwe.

10. Niinzi nzukonzya kuchita kuti uyiisye bana bako atala aJehova?

10 Yanduula nzila zisiyene-siyene zyakuyiisya bana bako atala aJehova. Babuzye zintu zyiingi Jehova nzyaakakuchitila. (Dt. 6:6, 7; Is. 63:7) Eezi zilayandikana ikapati kuti kutakonzyi kujana chiindi chakwiiya abana bako chiindi nimuli aang’anda. Christine waambwa musule wakaamba kuti: “Teendakali kukonzya pe kuyiisya bana bangu zyiingi atala aJehova nitwakali aang’anda. Pesi ndakali kweezya kubelesya kufumbwa mweenya kuti ndibayiisye. Twakali kweendeenda alubo twakali kutanta bwaato kuti tuye kunkomwe yalwizi kuchitila kuti tukaambuule atala azintu Jehova nzyaakalenga azimwi zintu zyakali kukonzya kubagwasya kuti baswene aafwiifwi anguwe. Bana bangu nibakakomena, ndakabasungwaazya kuti babale Bbayibbele nibali abalikke.” Kuyungizya aali zeezi, wambuula zintu zilikabotu atala ambunga yaJehova kuswaanizya abakombinyokwe. Utaambuuli zintu zibi pe atala abaalu. Zintu nzuwambuula nzizyo zitape kuti kubawubile bana bako kuti bazookumbile lugwasyo kubaalu kuti kabayanda lugwasyo.

11. Kweendelana alugwalo lwa Jakobo 3:18, nkamboonzi nikuyandikana kuchita zintu zipa kuti kukkale kakuli luumuno mumpuli?

11 Chita zintu zipa kuti kukkale kakuli luumuno mumpuli. Chiindi choonse chita zintu zitondeezya kuti ulamuyanda mulumaako abana bako. Wambuula zintu zitondeezya kuti ulamulemeka akuti umufwida luzyalo mulumaako alubo yiisya bana bako kuti bachite oobo. Kuti wachita oobo, zilapa kuti kukuubile kuti uyiisye bana bako atala aJehova. (Bala Jakobo 3:18.) Atubone chikozyano chaJozsef uubeleka kali payona uuyandikana kuRomania. Chiindi naakali kukomena wisi taakali kuyanda pe kuti mpuli yabo ikombe Jehova. Wakaamba kuti: “Baama bakali kubeleka changuzu kuti kukkale kakuli luumuno mumpuli. Chiindi ndeende naakali kupopota bakali kumutondeezya luzyalo alubo chiindi nibakali kubona kuti kwakali kutuyumina kulemeka ndeende, bakali kutubalila lugwalo lwa Baefeso 6:1-3. Alubo bakali kutubuzya buntu bubotu mbwalaabo ndeende akutugwasya kubona kuti nkamboonzi nitweelede kumuyanda. Eezi zyakagwasya kuti kukkale kakuli luumuno mumpuli.”

YIISYA BANA BAKO KWIINDA MUZINTU NZUCHITA

12. Kweendelana alugwalo lwa 2 Timoteyo 1:5, chikozyano chaYunisi chakamugwasya biyeni Timotewo?

12 Bala 2 Timoteyo 1:5. Yunisi wakamusiila chikozyano chilikabotu Timotewo. Kulakonzeka kuti wakamuyiisya kuti atondeezye lusyomo kwiinda muzintu nzyaakali kuchita. (Jak. 2:26) Zilaantanganana kuti Timotewo wakabona kuti zintu nzibakali kuchita bayina zyakali kutondeezya kuti balamuyanda Jehova amoyo woonse. Alubo wakabona kuti kubelekela Jehova kwakali kupa kuti bayina babotelwe. Chikozyano chaYunisi chakamugwasya biyeni Timotewo? Mwaapostolo Pawulu wakatondeezya kuti Timotewo wakali aalusyomo luli mbuli lwabayina. Teezyakalichitikila pe kuti Timotewo abe alusyomo. Wakabona zintu nzibakali kuchita bayina mpawo wakazitobelezya. Munzila iikozyenie, mazubaano bachizi biingi bakagwasya bamumpuli zyabo kuti babelekele Jehova “kakunyina kubelesya jwi.” (1 Pet. 3:1, 2) Anduwe ulakonzya kuchita oobo. Nga ulazichita biyeni?

13. Nkamboonzi bachizi bali aabana nibeelede kubikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna?

13 Bikka zintu zyabukombi mubusena bwakusaanguna. (Dt. 6:5, 6) Mbuli bachizi biingi anduwe ulalipeda kutoona, kubelesya chiindi chako, mali azimwi zintu kuti ugwasye bana bako kuti bajane zintu ziyandikana. Pesi toyelede kukkala kujisikini zyakuti nga wabula chiindi chakuti usimye bweenzinyokwe aJehova. Weelede kujana chiindi chakukomba, chakubala Bbayibbele kuli awulikke achakunjila miswaangano yambungano. Kuti wachita oobo, uyooswena aafwiifwi aJehova alubo ulaba chikozyano chilikabotu mumpuli yako akuli bamwi.

14-15. Wayiyaanzi kuzwa kuchikozyano chaLeanne, Maria aJoão?

14 Atubone chikozyano chamwana wamuchizi Christine uutegwa Leanne. Leanne wakasala kukomba Jehova akaambo kakuti wakabona chikozyano chabayina. Wakaamba kuti: “Teetwakali kukonzya kwiiya Bbayibbele kuti ndeende kaliwo pesi baama bakali kuba aachoonzyo chakuti balayinka kumiswaangano chiindi choonse. Nikuba kuti twakali aaluzibo luche atala aBbayibbele pesi nzibakali kuchita baama zyakatugwasya kuti tube aalusyomo lusimide. Twakalizi kuti Bakamboni baJehova bayiisya kasimpe nikuba katutanasaanguna kunjila miswaangano.”

15 Umwi wakagwasigwa aachikozyano chabayina nguMaria. Maria abamumpuli yakwe chimwi chiindi bakali kupanichigwa awisi kuti bayinka kumiswaangano. Wakaamba kuti: “Takwe muntu ulaachibindi mbuli baama. Kandichili muniini, chimwi chiindi ndakali kuleka kuchita zimwi zintu kandili kuyoowa kuti bamwi bantu balatyeni. Pesi kubona chibindi nchibakalaacho baama akuti bakali kubikka Jehova mubusena bwakusaanguna mubuumi bwabo zyakandigwasya kuti ndizunde kuyoowa bantu.” João wakali awisi wakatali kubazumizya kuti bayiye Bbayibbele nibali aang’anda, wakaamba kuti: “Chintu chakandisungwaazya loko nkubona kuti baama bakali kulipeda kuchita kufumbwa chintu kuti babotezye ndeende pesi nchibakatali kuzumina, nkuchita chintu chitabotezyi Jehova.”

16. Chikozyano chabachizi bali aabana ngachilabagwasya biyeni bamwi?

16 Nibachizi bali aabana, mutalubi kuti bamwi balakonzya kuzibona zintu zibotu nzimuchita. Muchikozyano, mwaapostolo Pawulu wakabona chikozyano chaYunisi. Wakaamba kuti lusyomo lutali lwakuwupa-wupa aameso ndwaakalaalo Timotewo ‘cakusaanguna lwakali muli . . . Yunisi.’ (2 Tim. 1:5) Ndiilili Pawulu naakasaanguna kubona kuti Yunisi wakali aalusyomo? Kuyeeyelwa kuti wakasaanguna kubonana aYunisi aLoyisi chiindi naakali mulweendo lwakwe lwakusaanguna lwabumishinali alubo kuyeeyelwa kuti nguwe wakabagwasya kuti babe maKristu. (Mil. 14:4-18) Amuyeeye kuti, nikwakayinda minyaka iisika ku15 chiindi Pawulu naakazoolembela Timotewo lugwalo, wakachiluyeeyede lusyomo ndwaakatondeezya Yunisi alubo wakasungwaazya bamwi kuti batobelezye chikozyano chakwe. Zilaantanganana kuti chikozyano chaYunisi chakamusungwaazya mwaapostolo Pawulu kuswaanizya abamwi maKristu bakusaanguna. Kuti kuli kukomezya bana kuli awulikke naakuti kukwetwe aamwaalumi uutali Kamboni, ziba kuti chikozyano chako chilikabotu chilakonzya kubasimya akubasungwaazya bamwi.

Kuyiisya bana kuti bayande Jehova kutola chiindi nkinkaako utamani manguzu pe (Langa fuka 17)

17. Niinzi nzukonzya kuchita kuti mwanaako kataswiilili zintu nzumuyiisya?

17 Niinzi nzukonzya kuchita kuti mwanaako kataswiilili zintu nzumuyiisya? Yeeya kuti kuyiisya mwana kubweza chiindi. Mbuli mbutubwene muchifanikisyo, kuti wabyala mbuto ulakonzya kulibuzya kuti, izookomena na alubo izookonzya na kuzyala michelo. Nikuba kuti tukonzyi pe kupa kuti mbuto yako imene naakuti izyale michelo pesi ulakonzya kuzumanana kutiliila kuchitila kuti ikomene. (Mk. 4:26-29) Munzila iikozyenie, muchizi ulakonzya kuyeeya kuti kubeleka changuzu koonse nkwalikuchita kuzoomugwasya na mwanaakwe kuti akonzye kusala kubelekela Jehova. Tukonzyi pe kusalila mwanaako pesi kuti wachita zyoonse nzukonzya kuti umuyiisye ulakonzya kupa kuti mwanaako ayande Jehova.—Tus. 22:6.

KUMBILA JEHOVA KUTI AKUGWASYE

18. Jehova nga ulabagwasya biyeni bana bako kuti babe beenzinyina?

18 Kuzwa chiindi, Jehova wakali kugwasya bana biingi kuti babe beenzinyina. (Int. 22:9, 10) Ulakonzya kugwasya mwanaako kuti asime mubukombi kuti kali aachiyandisyo chakumubelekela. (1 Kor. 3:6, 7) Nikuba kuti bana bako bachita zintu zitondeezya kuti tabayandi kubelekela Jehova, Jehova uyoozumanana kubayanda. (Int. 11:4) Kuti bachita zintu zitondeezya kuti bayanda kuchita zintu zibotezya Jehova, Jehova ulilibambilide kubagwasya kuti babe beenzinyina. (Mil. 13:48; 2 Mak. 16:9) Jehova ulakonzya kukugwasya kuti waambe zintu zilikabotu aachiindi cheelede kuti mwanaako kayanda kugwasigwa. (Tus. 15:23) Jehova ulakonzya kupa kuti umwi mukwesu naakuti muchizi abagwasye. Nikuba chiindi bana bako baakukomena Jehova ulakonzya kupa kuti bakayeeye zintu nzwaakabayiisya kabachili baniini. (Joh. 14:26) Kuti wazumanana kuyiisya bana bako kwiinda muzintu nzuchita anzuwambuula Jehova uyookulongezya.

19. Nkamboonzi nukonzya kuba aachoonzyo chakuti Jehova ulakulongezya?

19 Jehova ulakuyanda akaambo kakuti ulamuyanda kutali akaambo kakuti bana bako basala munzila iili biyeni. Kuti kutakwe mulumi, Jehova ukusyomezya kuti uyooba Wisi wabana bako alubo uyookukwabilila. (Int. 68:5) Tukonzyi pe kusalila bana bako kuti bakombe Jehova. Pesi kuti wazumanana kuchita zyoonse nzukonzya kuti ubagwasye, Jehova uyookulongezya.

LWIIMBO 134 Bana Ncipego Kuzwa Kuli Leza

^ par 5 Muchiiyo eechi, tulabona bachizi bali aabana mbubakonzya kugwasigwa achikozyano chaYunisi bayina aaTimotewo. Alubo tulabona mbubakonzya kugwasya bana babo kuti bazibe Jehova akuti bamuyande.

^ par 4 Amwi mazina akachinchwa.

^ par 9 Langa chiiyo 50 chabbuku liti Mbukonzya Kubotelwa Mubuumi Kukabe Kutamani! achiiyo chiti “Izikonzya Kutugwasya Kukomba Mumukwasyi Alimwi Aciiyo Cesu Tobeni” muNgazi Yamulindizi yamuAugust 15, 2011, peji 6-7.