Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

SEMANA 17

Naandicha, májkueni ú je eska Eunise

Naandicha, májkueni ú je eska Eunise

“Asï mirikurhi ambe engakeni chiiti naandi jorhendaka. Ísïistiksï komu sési jásï korona ma engari jukajtsïaka ka sési jásï ma jukajchakua” (PROV. 1:8, 9).

PIREKUA 137 Juchari pirenchicha

AMBE ENGACHI EXEAKA a

Timoteueri amamba Eunise ka imeeri mama kʼéri Loida, kánikuaksï sési pʼikuarheraxati enga ima itsï atakuarhini jaka para tata Jesukristueri chúxapati máeni (Exe je párrafu 1).

1, 2. a) ¿Neespi Eunise ka ambe xáni úspi para jorhendani imeeri uájpani Tata Diosï Jeobaeri ambe ka tata Jesukristueri ambe? b) Uanda je ambe enga xarharajka imajenirhu enga ueenakuarhu jaka i rebistarhu.

 NÁJKIRUKA Biblia no uandajka na enga jatini itsï atakuarhipka Timoteu, ima jurhiatikua, Eunise imeeri amamba kánikua sési pʼikuarherapti (Prov. 23:25). Eranhaska je ambe enga úkuarhipka ima jurhiatikua: seguru eska Eunise sési pʼikuarheraxapka enga exepka uájpani itsïarhu jarhania para itsï atakuarhini. Enga Eunise tsípini japka, Loida enga Timoteueri amamba kʼériipka, andarhieraspti ka kamapakuspti. Eunise kʼarhanguntaspti xáni tsípini enga Timoteu inchamanhapkia itsïarhu. Ueenaspti uerani enga Timoteu inchamepka ka uémentani itsïarhu kánikua tsípiparini. Nájkiruka úkua jukapka, úspti jorhendani Timoteuni xénchani Tata Diosï Jeobani ka tata Jesukristuni. ¿Ambe ka ambe úspi Eunise para úni jorhendani Timoteuni?

2 Timoteueri taati jémbeechaksï táchani jásï relijioni jatsispti. Imeeri taati jémba grieguespti ka imeeri amamba ka amamba kʼéri judiuesptiksï (Uku. 16:1). Jamberi Timoteu tumbi sapichu máepti jiáni engaksï Eunise ka Loida kristianu úkuarhipka, peru imeeri taati jémba no kristianu úkuarhispti. Timoteu úpirindi erakukuarhini sini kristianu úkuarhini o nómbe. ¿Ambe úpirini? ¿Taati jémbeeri relijionini erakupirini? ¿Seguiripirini judiuecheri pʼíndekuecha jingoni enga jiáni jorhendanhapka enga sapiipka? ¿O Kristueri chúxapati ma úkuarhipirini?

3. Eska na uandajka Proverbios 1:8, 9, ¿néna exesïni Tata Diosï Jeoba ambe engaksï xáni újka naandicha paraksï jarhuataani imeecheri sapiichani imeeri amigu úkuarhini?

3 Májkueni eska Eunise, iásï anapu naandicha engaksï marhuakujka Tata Diosï Jeobani xénchasïndiksï imeeri familiani. Kánikuaksï jánguarhintasïndi jarhuataani imeecheri uájpeechani paraksï Tata Diosïri amigueni ka ima kánikua jukaparharasïndi ambe engaksï xáni újka (arhinta je Proverbios 1:8, 9). Tata Diosï uánikua naandichani jarhuataastia paraksï jorhendaani imeecheri sapiichani xénchani ka marhuakuni imani.

4. ¿Ambeksï úkua jukanchasïni naandicha ini jurhiatikuecha jimbo?

4 No no sési jarhasti enga naandi ma ménisï kurhamarhikuarhiaka sinksï imeecheri sapiicha uékaa marhuakuni Tata Diosï Jeobani ísï eska Timoteu. Ka taatichaksï sési mítesti eskaksï imeecheri uájpeecha uánikua tsʼéjkukuechani jatsiasïnga ini parhakpini jimbo enga Satanasi juramuni jaka (1 Ped. 5:8). Joperu ístu, uánikua naandicha úkua jukanchasïndi tʼarhexeraani uájpeechani jimbokaksï no kámasïnga uámbani o jimboka uámba no marhuakusïnga Tata Diosïni. Pori ejemplu, pirenchi ma enga Christine b arhinhajka uandasïndi: “Juchiiti acheeti ambakiti taati máespti, joperureni no jurajkusïreendi parani juchaari sapiichani Tata Diosï Jeobaeri ambe jorhendaani. Someni ueparini kurhamarhikuarhisïreenga sinksï juchiiti sapiicha ménisï niárapirini marhuakuni Tata Diosïni”.

5. ¿Ambechi exea ini jorhenguarhikua jimbo?

5 Engajtsï chá naandi máeka enga marhuakuni jaka Tata Diosïni, uaakajtsï jarhuataani chaari sapiichani xénchani ka marhuakuni Tata Diosï Jeobani májkueni eska na úpka Eunise. Ini jorhenguarhikua jimbo, exeakachi nénajtsï uaa májkueni úni eska ima ka jorhendaani chaari sapiichani imani ambe jingoni engajtsï uandajka ka úni. Ístuchi exeaka néna engaksïni jarhuataaka Tata Diosï Jeoba.

JORHENDAA JE CHAARI SAPIICHANI IMANI AMBE JINGONI ENGAJTSÏ UANDAJKA

6. Eska na uandajka 2 Timoteo 3:14, 15, ¿Timoteu néna niáraspi kristianu úkuarhini?

6 Desde enga Timoteu sapichuepka, Eunise jánguarhintaspti jorhendani “pímbinhasï karakatani” ísï eskaksï judiuecha na kurhanguenga. Ísïisti, Eunise no ma ambe mítespti tata Jesukristueri ambe. Nájkiruka ísïipka, ambe enga Timoteu jorhenguarhipka Tata Diosïri Karakatarhu, úpirindi jarhuatani para kristianu úkuarhini. Peru, ¿ísï úpirini? Ima úpirindia jandiajku erakukuarhini ambe úni imeeri tsípikua jingoni. Enga Eunise ísï xáni jánguarhintapka, Timoteu úspti míteni jurhimbikua ambe Jesúsiri (arhinta je 2 Timoteo 3:14, 15). ¡Eunise kánikua sési pʼikuarherapti enga úpka jorhendani imeeri sapini míteni Tata Diosï Jeobani! Nombri Eunise, arhikuekasïndi “andani” ka ima meru ísï úspti eska na arhikuekajka imeeri nombri.

7. ¿Néna jarhuataspi Eunise imeeri uájpani paraka seguiripiringa sési marhuakuni Tata Diosïni enga na itsï atakuarhipkia?

7 Enga Timoteu itsï atakuarhipka, ambakiti ambe erakuspti úni imeeri tsípikuarhu. Peru Eunise seguirixapti uandanhiani imani jimbo. ¿Ambe úpirini imeeri uájpa enga na itsï atakuarhipkia? ¿Imeecha jingoni kúnguarhipirini engaksï no sési ambe ueenga? ¿Nipirini eskuela Atenasi ka jiókuarhiapirini parhakpini anapu jorhentperakuechani? ¿Ísku tsïtapirini imeeri tiempuni ka uinhapikua para riku úkuarhini? Eunise no úpirindi arhini Timoteuni ambe enga jatsipka para úni, joperu kʼóru úpirindi jarhuatani. ¿Néna? Enga seguirini japiringa jorhendani sánderu xénchani Tata Diosï Jeobani ka jukaparharani ambe enga Jesúsi úpka. Peru no solu imeechajkuksïsï úkua jukanchajti engaksï jandiajku jorhendaani jarhajka imeecheri sapiichani marhuakuni Tata Diosïni, ístuksï úkua jukanchasïndi ima taaticha engaksï tsimarhani marhuakuni jarhajka Tata Diosïni. Ísï jimbo, ¿ambeksï uaa jorhenguarhini taaticha Euniseri ejemplu jingoni?

8. ¿Néna uaa naandi ma jarhuatani imeeri acheetini enga Testigueka jorhendaani uájpeechani Tata Diosïri ambe?

8 Chaari uájpeecha jingoni jorhenguarhi je Biblieri ambe. Enga chaari acheeti kúnguarhikuarhu jaka, Tata Diosï Jeoba uékasïndi eskajtsï jarhuataaka chaari acheetini jorhendaani chaari sapiichani Tata Diosïri ambe. Ma ambe engajtsï uaaka úni, jindeesti jarhuatani parajtsï mándani semana jatsini familieri jorhenguarhikuani. Ambakiti ambe uanda je familieri jorhenguarhikueri ambe ka eratsenta je ambejtsï uaa úni parajtsï sési nitamakuarhini. Jamberijtsï uaaka jarhuatani chaari acheetini exeni ambejtsï uaa jorhenguarhini Biblieri ambe. Ístu, engajtsï exeska eska chaari sapi ma uaakia jorhenguarhini libru jingoni Tsípikua jingoni ireka je, uaakajtsï jarhuatani chaari acheetini jorhendani chaari sapini.

9. ¿Náki jarhuajperatechani uaa úraani naandi ma enga imeeri uámba no Testigueka?

9 Máru naandichaksï jandiajku jatsisïndi para jorhendaani Biblieri ambe imeecheri sapiichani jimbokaksï no kámasïnga uámbani o jimboka ima no jurhimbikuarhu jarhaska. Enga chá ísï úni jaka, asï uandanhia je. Tata Diosï Jeobaksïni jarhuataati. Úra je imani ambe engaksïni Tata Diosïri kúnguarhikua íntskujka parajtsï jorhendaani chaari sapiichani. Kurhamarhia je máteru taatichani nénaksï úraasïni ini jarhuajperatechani familiarhu jorhenguarhikuarhu c (Prov. 11:14). Ístu, kurhaku je Tata Diosï Jeobani eskaksïni jarhuataaka sési uandontskuarheni chaari sapiicha jingoni parajtsï úni míteni ambe engaksï eratsejka ka pʼikuarherani (Prov. 20:5). Kurhamarhini ambe ma komu “¿Ambe jingondi sánderu úkua jukanchasïni eskuela?”, uaatiksïni jarhuatani uandontskuarheni chaari sapi jingoni.

10. ¿Ambeterujtsï uaa úni parajtsï jarhuataani chaari sapiichani míteni Tata Diosï Jeobani?

10 Exe je na engajtsï jatini uaaka jorhendaani chaari sapiichani Tata Diosï Jeobaeri ambe. Uandontskuarhekua je Tata Diosïri ambe ka iámindu ambakiti ambeeri enga ima úka chánksïni jimbo (Deut. 6:6, 7; Is. 63:7). Ka sánderia engajtsï no uaaka kʼumanchikuarhu jorhendaani chaari sapiichani. Christine engachi párrafu 4 jimbo uandaka, uandantasïndi: “Kasi no úsïreenga uandontskuarhekuani juchiiti sapiichani Tata Diosïri ambe, jimbosïni jánguarhinteenga uandontskuarhekuani jiáni engani úpiringa. Nirasïrengachi xanharani ochi barku sapichurhu ma jatasïreenga parachi Tata Diosïri ambe uandontskuarheni ka xáni sési jásï ambeeri enga ima kueraaka. Ka engaksï juchiiti sapiicha sáni kʼérapkia, arhiaspka eskaksï jánguarhintapiringia jandiajku jorhenguarhini Biblieri ambe”. Ístu, sési uanda je Tata Diosï Jeobaeri kúnguarhikueri ambe ka erachicheri ambe. Asï arhinchaa je orhejtsïkutichani. Ambe engajtsï uandaaka imeecheri ambe uaati úni eskaksï chaari sapiicha mintsikauaka imeechani jiáni engaksï uandanhiatechani jatsiauaka.

11. Eska na uandajka Santiagu 3:18, ¿andisï jukaparhakue eskachi sési pájperaaka familiarhu?

11 Jánguarhinta je sési pájperani kʼumanchikuarhu. Jánguarhinta je arhini chaari acheetini ka chaari sapiichani eskajtsï xénchaasïnga. Ambakiti ambe uanda je chaari acheetiri ambe ka janhanharhikua jingoni ka jorhendaa je chaari sapiichani paraksï májkueni úni. I ambe uaati úni eskajtsï iáminduecha sési pájperaaka ka sánderu fásiliuati parajtsï jorhenguarhini Tata Diosï Jeobaeri ambe (arhinta je Santiagu 3:18). Ju je exeni ambe enga nitamakuarhipka Jozsef, enga Rumania marhuani jaka komu prekursori espesiali. Enga sapiipka, imeeri taati jémba no jurajkusïreendi amambani ka ni imeeri ermanu jémbeechani parakaksï marhuakupiringa Tata Diosï Jeobani. Jozsef uandantasïndi: “Mama jánguarhintasïreendi parakaksï iáminduecha sési pájperapiringa kʼumanchikuarhu. Enga papa sánderu ikiani jarheenga, mama sánderu sési kámasïreendi. Ka enga mama exenga eskachi úkua jukanchani jarhasïreenga janhanharhini ka kurhajchani papani, uandontskuarhisïreendi juchantsïni jingoni ambe enga arhijka Efesu 6:1-3. Tátsekuajtsïni arhisïreendi ambe enga papa sési ueenga ka jarhuatasïrendijtsïni kurhanguni andichisï jatsipi para janhanharhini. Ini ambe jingoni úspti eskachi iáminduecha sési pájperapiringa familiarhu”.

JORHENDAA JE CHAARI SAPIICHANI IMANI AMBE JINGONI ENGAJTSÏ ÚJKA

12. Eska na uandajka 2 Timoteo 1:5, ¿néna marhuakuspi Timoteuni Euniseri ejemplu?

12 (Arhinta je 2 Timoteo 1:5). Eunise ambakiti ejemplu ma íntskuspti Timoteuni. Seguru eska jorhendaspka eska ma, úkuecha jingoni xarhatasïnga na enga xáni mintsikajka Tata Diosïni (Sant. 2:26). Timoteu exespti eska ambe enga ueenga amamba, jindeespka jimboka kánikua xénchasïreenga Tata Diosï Jeobani. Ístu, exespti eska amamba tsípikua jingoni irekaspka jimboka marhuakuxapka Tata Diosïni. ¿Néna marhuakuspi imani Euniseri ejemplu? Ísï eska na uandapka apostoli Pablu, Timoteu májkueni mintsikasïreendi Tata Diosïni ísï eska imeeri amamba. Ka niáraspti mintsikani, jimboka ima exespka ambe enga amamba ueenga ka imajtu májkueni uékaspti úni. Ka sáno májkueni, uánikua naandichaksï jarhuataastia imeecheri familiani nájkirukaksï “no ma ambe aianguauaka” (1 Ped. 3:1, 2). ¡Chájtujtsï uaaka ísï úni! ¿Néna?

13. ¿Andisï naandi ma jatsi para sánderu jukaparharani imeeri pájperakua Tata Diosï Jeoba jingoni?

13 Sánderu jukaparhara je chaari pájperakua Tata Diosï Jeoba jingoni (Deut. 6:5, 6). Seguru eskajtsï chájtu májkueni újka eska uánikua naandicha parajtsï kéndaani chaari sapiicha. Pori ejemplu, úrajkajtsï chaari tiempuni, sentabu ka astajtsï ménisï no mintsikuarhijka. Peru nájkirukajtsï xáni úkua ambe jatsijka, asï jurajku je eskaksïni i ambe ójkutaaka parajtsï nóteru sési pájperania Tata Diosï Jeoba jingoni. Arhuta je tiempu parajtsï jandiajku kómarhini Tata Diosïni, parajtsï Biblieri ambe jorhenguarhini ka parajtsï nirani tánguarhikuecharhu. Engajtsï ísï úska, sánderujtsï sési pájperaaka Tata Diosï jingoni ka ambakiti ejemplujtsï ma íntskuni jauaka chaari familiani ka ístu máteru kʼuiripuechani.

14, 15. ¿Ambejtsï jorhenguarhisïni chá Leanne, María ka Joãoeri ejemplu jingoni?

14 Ju je exeni nénaksï niáraspi máru uátsïcha ka tumbiicha xénchani ka mintsikani Tata Diosï Jeobani imeecheri naandicheri ejemplu jingoni. Leanne, Christineri uájpa ma, uandasïndi: “Nóchi úsïreenga jorhenguarhini Biblieri ambe enga papa kʼumanchikuarhu jarheenga. Peru mama no méni kueratasïreendi tánguarhikuecharhu. Nájkirukachi no kánikua ambe mítepka Biblieri ambe, imeeri ejemplu ka na enga xáni jánguarhinteenga, jarhuatasptijtsïni parachi kánikua mintsikani Tata Diosïni. Ante dechi ueenani nirani tánguarhikuecharhu, kuentachi íntskukuarhespkia eskaksï Jeobaeri testiguecha jurhimbikua ambe jorhentpisïnga”.

15 Maríeri taati jémba, no sési kámasïreendi imeeri familiani engaksï nireenga tánguarhikuecharhu. Ima uandantasïndi: “Mama jindeesti ma ima pirenchicheri engaksï kánikua balori jukaka. Engani nanaka sapichuepka, ménichani no uékasïreenga úni ambe ma, jimbokani chésïreenga ambe engaksï uandapiringa máteruecha juchiiti ambe. Peru engani exenga na enga xáni balori jukapka mama ka enga méntkisï orheta peereenga Tata Diosï Jeobani, jarhuatasptireni para nóteruni chérhiania máteruechani”. João ka imeeri familia, nóksï úsïreendi uandontskuarheni Tata Diosïri ambe imeecho jimboka taati jémba no jurajkuasïreenga. Ima uandantasïndi: “Ambe engareni sánderu ísku pakatapka, jindeespti eska mama jurajkusïreenga ambe uéjkini para papani jaiapanherantani, menusi jurajkuni Tata Diosï Jeobani”.

16. ¿Néna uaa jarhuataani máteruechani ambe enga újka naandi ma?

16 Miá je eska chaari ejemplu uaaka jarhuataani máteruechani. ¿Néna? Eratsenta je na enga jarhuatapka Euniseri ejemplu apostoli Pabluni. Ima karaspti eska Timoteu mintsikasïreenga Tata Diosïni jimboka Eunise indeni ejempluni íntskuspka (2 Tim. 1:5). ¿Ka káni ueenaspi exeni Pablu eska Eunise kánikua mintsikasïreenga Tata Diosïni? Jamberi jiáni mítepti Loidani ka Euniseni enga primeru xanhari nípka Listra enga misioneruepka ka jamberi jarhuataapti parakaksï kristiana úkuarhipiringa (Uku. 14:4-18). Ka enga karakupka Timoteuni, ma 15 uéxurhinisï tátsekua, útasï miáxapti na enga xáni mintsikeenga Eunise Tata Diosïni ka uandaspti eska ambakiti ejemplu máespka. Euniseri ejemplu kánikua jarhuataspti Pabluni ka ístu máteru kristianuechani. Enga chá jandiajku tʼarhexeraani jaka chaari sapiicha o chaari acheeti no marhuakuni jarhani Tata Diosï Jeobani, uaakajtsï seguru jarhani eska chaari ejemplu kánikua uinhaperaantasïnga ka jarhuataani máteruechani.

Tiempu uétarhisïndi paraka sapi ma niáraaka Tata Diosïri amigueni. ¡Asï kuatanta je! (Exe je párrafu 17).

17. ¿Ambejtsï uaa úni engajtsï exejka eska chaari sapi no ísï úxaka eskajtsï na jorhendani jaka?

17 ¿Ka ambejtsï uaa úni engajtsï ísï exejka eska chaari sapi no ísï úxaka eskajtsï na jorhendani jaka? Miá je eska paraka sapi ma sési jorhenguarhiaka, tiempu uétarhisïnga. Eska na xarharajka imajenicharhu, enga chá jatsintajka semiia ma, jamberijtsï kurhamarhikuarhijka sini niáraa andarani planta ma enga fruta jukaaka. Nájkirukajtsï no mítejka ambe enga úkuarhiaka, seguirisïngajtsï itsï jatsikuni paraka uaaka kʼéni ka sési jarhani (Mar. 4:26-29). Naandicha, jamberijtsï chájtu kurhamarhikuarhijka sini mintsitarhu niárakuni jaki chaari sapini ambe engajtsï jorhendani jaka. Ísïisti, chájtsï no uaaka míteni ambe enga úkuarhiaka tátsekua, joperu engajtsï seguirini jauaka jánguarhintani parajtsï sési jorhendani, ima uaati Tata Diosïri amigueni (Prov. 22:6).

MINTSIKA JE ESKAKSÏNI TATA DIOSÏ JEOBA JARHUATAAKA

18. ¿Tata Diosï Jeoba néna uaa jarhuataani chaari sapiichani paraksï niárani imeeri amigueni?

18 Desde jiáni enga Biblia karanhapka, Tata Diosï Jeoba uánikua tumbiichani jarhuataastia paraksï niárani imeeri amiguni (Sal. 22:9, 10). Ka ístu uaati jarhuataani chaari sapiichani parakaksï niáraaka imeeri amigueni, engaksï imeecha ísï uékaska (1 Kor. 3:6, 7). Nájkirukaksï chaari sapiicha no mintsita jingoni xénchaaka Tata Diosïni, ima kʼóru seguirini jauati xénchaani (Sal. 11:4). Ka engaksï sánisï ueenaka xarhatani eskaksï uékasïnga jaiapanherantani Tata Diosï Jeobani, ima jarhuatauati paraksï niárani imeeri amigu úkuarhini (Hech. 13:48, TNM; 2 Crón. 16:9). Ístuksïni uaati jarhuatani parajtsï imani ambe arhiani engaksï chaari sapiicha uétarhinchani jauaka ka jiáni enga sánderu sési jauaka (Prov. 15:23). O ístu, Tata Diosï uaati úrani kúnguarhikuarhu anapu erachini ma o pirenchini ma paraka xénchperakua jingoni jarhuatauaka. Jamberi engaksï imeecha kʼéraakia, Tata Diosï Jeoba uaati úni eskaksï imeecha miántaaka ambe ma enga chá jorhendaapka (Juanu 14:26). Engajtsï jánguarhintajka jorhendaani chaari sapiichani imani ambe jingoni engajtsï uandajka ka úni, úni jarhasïngajtsï ambe ma paraksïni Tata Diosï Jeoba újchakuraani.

19. ¿Andisïjtsï uaa segura jarhani eska Tata Diosï Jeoba sési pʼikuarherasïnga chánksïni jingoni?

19 Na engaksïni xáni xénchajka Tata Diosï Jeoba, no jindeesti imani ambe jimbo engaksï chaari sapiicha újka. Imaksïni xénchasïndi jimbokajtsï chá xénchasïnga imani. Engajtsï chá jandiajku tʼarhexeraani jaka chaari sapiichani o enga chaari acheeti no jurhimbikuarhu jaka, miá je eskaksïni Tata Diosï Jeoba aiachisïnga eskaksïni kuájchakuaka ka eska niáraaka chaari sapiicheri Taatini (Sal. 68:5). Chájtsï no uaaka afuersa úni eskaksï chaari sapiicha marhuakuaka Tata Diosïni. Peru engajtsï jánguarhintaska xáni eskajtsï xáni uaaka ka engajtsï seguiriska mintsikani eskaksïni Tata Diosï jarhuataaka, ima kánikua sési pʼikuarheraati chánksïni jingoni.

PIREKUA 134 Chíti uájpechaksï kóntperata máesti

a Ini jorhenguarhikua jimbochi exeni jauaka ambe engaksï naandicha engaksï Tata Diosïni marhuakujka uaaka jorhenguarhini Euniseri ambe enga Timoteueri amambeepka ka ambe engaksï uaaka úni paraksï jarhuataani uájpeechani míteni ka xénchani Tata Diosï Jeobani.

b Máru nombrichaksï mójtakurhisti.

c Exe je jorhenguarhikua 50 librurhu Tsípikua jingoni ireka je ka jorhenguarhikuani “Ideas para la adoración en familia y el estudio personal”, enga uéraka rebistarhu La Atalaya 15 de agostu de 2011, pájinecha 6 ka 7.