1, 2. а) Әвникә ким болған вә ана сүпитидә у қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән? ә) Муқавидики рәсимни тәсвирләп бериң

 МУҚӘДДӘС КИТАПТА Тимотийниң чөмдүрүлүштин өткәнлиги һәққидә ейтилмиған болсиму, әшу күни Әвникә немиләрни һис қилғанлиғини тәсәввур қилиш тәс әмәс (Пәнд н. 23:25). Әвникә суға белигичә кирип турған Тимотийға хошаллиқ билән қарап, күлүмсирәп, униңдин қанчилик пәхирләнгәнлигини тәсәввур қилиң. Тимотийниң момиси Лоидиму униң анисини қучақлап туриду. Тимотий суға чөкүрүлгәндә, Әвникә һаяҗанлинип чоңқур нәпәс алиду. Тимотий судин чиққандин кейин Әвникәниң хошаллиқ көз яшлири тохтимай төкүлиду. Сәвәви у қийинчилиқларға қаримастин, Тимотийға тәлим-тәрбийә берип, униң қәлбигә Йәһва Худа вә Әйса Мәсиһкә болған меһир-муһәббәтни мувәппәқийәтлик сиңдүргән еди. У өз оғлини тәрбийиләштә қандақ қийинчилиқларға дуч кәлгән?

² Тимотийниң аниси вә момиси йәһудий болған. Дадиси болса, грек болуп, Йәһва Худаға хизмәт қилмиған (Әлч. 16:1). Әвникә вә Лоидә Мәсиһ әгәшкүчиси болушни таллиғанда, Тимотий өсмүр болған болуши мүмкин. Бирақ дадиси Худаға хизмәт қилишни таллимиған. Ундақта, Тимотий немини таллайду? У бәлким, шәхсий қарар чиқарғидәк яшта болған. У атисиниң динини қобул қиларму? Балилиқ чеғидин үгитилгән йәһудийларниң урп-адәтлиригә әмәл қиларму яки Әйса Мәсиһниң шагирти боларму?

3. Йәһва аниларниң өз балилирини тәрбийләш үчүн көрсәткән тиришчанлиғиға қандақ қарайду? (Пәнд-нәсиһәтләр 1:8, 9)

³ Бүгүнки күндики мәсиһий аниларму өз аилисини яхши көриду. Улар үчүн әң муһим иш — балилириниң Йәһва Худа билән достлуқ мунасивәт орнитишиға ярдәм бериштур. Худайимиз аниларниң тиришчанлиғини бәк қәдирләйду (Пәнд-нәсиһәтләр  1:8, 9ни оқуң). Көплигән аниларниң өз балилириға Яратқучини сөйүшни һәм Униңға хизмәт қилишни үгитишигә Худа Өзи ярдәм берип кәлмәктә.

4. Анилар қандақ қийинчилиқларға дуч келиватиду?

⁴ Әлвәттә, ана бәзидә өз балисини Тимотийға охшаш Йәһва Худаға хизмәт қилармекин дәп ойлиши мүмкин. Сәвәви ата-анилар балилириниң Шәйтан дуниясида қандақ бесимға дуч келидиғанлиғини яхши билиду (Пет. 1-х. 5:8). Униңдин башқа, нурғунлиған ялғуз анилар яки әрлири Худаға хизмәт қилмайдиған анилар пәрзәнтлирини тәрбийләштә көп қийинчилиқларға дуч келиду. Кристин b исимлиқ қериндаш мундақ дәйду: «Ерим яхши вә көйүмчан ата. Бирақ у балилиримизға Йәһваниң тәлим-тәрбийисини беришимгә қаттиқ қаршилиқ көрсәткән. Мән нурғун жиллар көз яш қилип: “Балилирим қачанду бир күни Йәһва Худаға хизмәт қиларму?”— дәп ойлаттим».

5. Бу мақалидә биз немиләрни көрүп чиқимиз?

⁵ Худаниң хизмәтчиси сүпитидә Әвникиға охшаш, анилар силәрму балилириңизниң Йәһва Худани сөйүшигә вә Униңға хизмәт қилишиға ярдәм берәләйсиләр. Бу мақалидә анилар гәп-сөзлири вә иш-һәрикәтлири арқилиқ балилириға тәлим-тәрбийә берип, Әвникәниң тәлим-тәрбийә бәргәнлигини қандақ үлгә қилалайдиғанлиғини муһакимә қилимиз. Шундақла, Тәңри Йәһва һәрбир аниға қандақ ярдәм беридиғанлиғини көрүп чиқимиз.

6. Қандақ қилип Тимотий Мәсиһ әгәшкүчиси болған? (Тимотийға 2-хәт 3:14, 15)

⁶ Тимотий кичик чеғидила, Әвникә униңға Муқәддәс Язмиларни чүшинишигә пүтүн күчи билән ярдәм бәргән. Әлвәттә, униң билими чәкләнгән еди. Чүнки у Әйса Мәсиһ һәққидә һеч немә билмигән. Шундақтиму, Тимотийниң Худа Сөзидин үгәнгәнлири униң кейинирәк Мәсиһ һәққидики тәлимлирини қобул қилишиға һул асас салған. Бирақ у Мәсиһ әгәшкүчиси боларму? Жигит йешиға йәткән Тимотий әнди Мәсиһ әгәшкүчиси болушни өзи қарар қилиш һоқуқиға егә болған. Шәк-шүбһисизки, униң Әйса Мәсиһ һәққидики һәқиқәтни қобул қилишиға анисиму өз төһписи қошқан (Тимотийға 2-хәт 3:14, 15ни оқуң). Әвникә өзиниң қийинчилиқлириға қаримастин, Тимотийға Йәһва Худа һәққидә билим бәрәлигәнлигидин чоқум бәкму хошал болғанду! Әвникә өз исминиң «йәңгүчи» дегән мәнасиға мас һаят кәчүргән еди.

7. Тимотий чөмдүрүлгәндин кейин Әвникә униң роһий җәһәттин өсүшигә қандақ ярдәм бәргән?

⁷ Тимотийниң чөмдүрүлүштин өтүши һаятидики әң муһим қәдәмләрдин бири болған. Лекин шуниңдин кейинму Әвникә оғли тоғрисида ғәм-әндишә қилишни тохтатмиған. Тимотий қандақ һаят кәчүриду? У өзигә яман тәсир қилидиған кишиләр билән дост боламду? Афина шәһиридә оқушқа чүшүп, пәлсәпиләрниң тәлиматиға ишинип кетәмду? Яшлиғини, вақтини вә күчини исрап қилип, мал-дунияға қул болуп кетәрму? Гәрчә Әвникә Тимотий үчүн қарар чиқиралмисиму, у униңға ярдәм берәлигән. Қандақ? Әвникә давамлиқ оғлиниң жүригигә Йәһва Худаға болған чоңқур сөйгү-муһәббәтни вә Әйса Мәсиһкә болған миннәтдарлиқни сиңдүрәлигән. Қийинчилиқлар пәқәтла охшимиған диний көзқараштики аийлидила болуп қалмастин, һәтта Йәһва Худаға хизмәт қилидиған аийлидиму бар. Чүнки Йәһваға хизмәт қилидиған ата-аниларниңму балилириниң қәлбигә һәқиқәтни сиңдүрүп, уларниң Йәһваға садиқлиқ билән хизмәт қилишиға ярдәм бериши асанға чүшмәйду. Ата-анилар Әвникәдин немиләрни үгинәләйду?

8. Ана етиқатчи ериниң балилириға Худа һәққидә тәлим беришигә қандақ ярдәм берәләйду?

⁸ Балилириңиз билән Муқәддәс китапни тәтқиқ қилиң. Қәдирлик анилар, ериңлар Йәһваға хизмәт қилса, улар пәрзәнтлириңларға Йәһва һәққидә тәлим бериши керәк. Шуңа  Йәһва силәрдин ериңизгә ярдәм беришиңизни халайду. Буни қилишниң бир йоли дайим аиләвий ибадәтни қоллап-қувәтләш. Аиләвий ибадәт һәққидә чоқум иҗабий гәп-сөзләрни қилиң вә униң қизиқарлиқ өткүзүлүши үчүн қандақ һәссә қошалайдиғанлиғиңизни ойлап көрүң. Бәлким, ериңизниң Муқәддәс китап тәтқиқини өткүзүш үчүн алаһидә бир план түзүшкә ярдәм берәләйсиз. Униңдин башқа, балилириңиз чоң болғансири ериңиз «Мәңгү шат-хорам яшаң!» дегән китапни қоллинип, һәрбир бала билән тәтқиқ үгинишини өткүзсә, сиз ериңизгә ярдәм бериң.

9. Йолдиши Йәһва гувачиси болмиған ана қәйәрдин ярдәмгә еришәләйду?

⁹ Бәзи ялғуз яки йолдиши Йәһва гувачиси болмиған аниларниң балилири билән Муқәддәс китапни өзлири тәтқиқ қилишиға тоғра келиду. Әгәр сиз шундақ вәзийәттә болсиңиз, һәддидин зиядә ғәм-әндишә қилмаң. Яратқучимиз Йәһва сизгә ярдәм бериду. Йәһва Худа Өз тәшкилати арқилиқ тәминләп бериватқан тәлим бериш қураллирини ишлитип, балилириңизға тәлим-тәрбийә бериң. Аиләвий ибадәтни үнүмлүк өткүзүш үчүн бу қуралларни қандақ қоллиниш һәққидә башқа тәҗрибилик ата-анилардин сорисиңиз болиду c (Пәнд н. 11:14). Шундақла, Йәһва Худа сизниң балилириңиз билән сөзлишип турушиңизға ярдәм бериду. Улар немини ойлайдиғанлиғини яки немини һис қилидиғанлиғини билиш үчүн Йәһвадин ярдәм сораң (Пәнд н. 20:5). «Мәктәптә қандақ қийинчилиққа дуч келиватисән?»— дегән аддий соал, балилириңизниң ой-пикирлири һәққидә билишкә йол ачидиған сөһбәтни башлашқа пурсәт яритиду.

10. Балилириңизға Яратқучи Йәһва һәққидә тәлим бериш үчүн йәнә немә қилсиңиз болиду?

¹⁰ Балилириңизға Йәһва һәққидә тәлим бериш пурситини издәң. Уларға Яратқучи Йәһва вә Униң сиз үчүн қилған яхшилиқлири тоғрисида ейтип бериң (Қ. шәр. 6:6, 7; Йәшая 63:7). Әгәр сиз аилидә дайим балилириңиз билән Муқәддәс китапни тәтқиқ қилалмисиңиз, алаһидә пурсәт тепип, уларға Йәһва тоғрилиқ ейтип бериш бәк муһим. Жуқурида тилға елинған Кристин мундақ дегән: «Мениң балилирим билән Йәһва һәққидә сөзлишиш пурситим интайин аз болғачқа, һәрбир пурсәтни қолдин бәрмәсликкә тиришаттим. Улар билән сәйлигә чиққанда, қолвақ һәйдигәндә, Йәһва Худаниң яратмилири вә башқа роһий ишлар һәққидә параңлишаттуқ. Балилирим чоңирақ болғанда, уларни өзи Муқәддәс китапни оқуп, тәтқиқ қилишқа дәвәт қилдим». Униңдин башқа, Йәһваниң тәшкилати вә етиқатдашлар һәққидә иҗабий гәп-сөзләрни қилиң. Ақсақалларни тәнқитләйдиған гәп-сөзләрдин сақлиниң. Сизниң гәп-сөзлириңиз балилириңизниң муһтаҗ болғанда, улардин ярдәм сораш-соримаслиғиға тәсир қилалайду.

11. Немә үчүн аилидә тинчлиқни сақлашқа өз һәссимизни қошуш муһим? (Яқуп 3:18)

¹¹ Аилиңиздә тинчлиқни сақлашқа өз һәссиңизни қошуң. Ериңизни вә балилириңизни сөйүдиғанлиғиңизни дайим ейтип туруң. Башқиларға һәмрайиңиз һәққидә ейтип бәргәндә меһрибанлиқ вә һөрмәт билән сөз қилиң. Балилириңизниму шундақ қилишқа үгитиң. Буни қилсиңиз, аилиңиздә тинчлиқни сақлашқа өз һәссиңизни қошусиз. Шуниң билән биргә балилириңизға Йәһва һәққидә тәлим беришму асан болиду (Яқуп 3:18ни оқуң). Румынияда мәхсус пионер болуп хизмәт қиливатқан Джозефниң мисалини көрүп чиқайли. Балилиқ чеғида у аниси вә үч қериндиши билән Йәһва Худаға хизмәт қилғанда, дадиси уларға қаттиқ қаршилиқ көрсәткән. Джозеф мундақ дәйду: «Апам өйүмиздә тинчлиқ һөкүм сүрүшигә тиришатти. Дадам бизгә яман муамилә қилсиму, апам йәнила меһрибанлиқ көрситәтти. Апам бизниң дадамни һөрмәтләш вә униңға бойсунушта қийиниливатқанлиғимизни байқиғанда, у биз билән Әфәсликләргә 6:1—3ни  муһакимә қилатти. Кейин у дадамниң есил пәзиләтлири һәққидә бизгә ейтип берип, немә үчүн уни қәдирлишимиз керәклигини чүшинишимизгә ярдәм берәтти. Бу аилимиздә тинчлиқни сақлашқа ярдәм бәргән».

12. Тимотийға 2-хәт 1:5-айәткә асасланғанда, Әвникә Тимотийға қандақ тәсир қилған?

¹² Тимотийға 2-хәт 1:5ни оқуң. Әвникә Тимотийға яхши үлгә қалдурған. У чоқум өз оғлиға һәқиқий иман-етиқат иш-һәрикәттә ипадилинидиғанлиғини чүшәндүргән (Яқуп 2:26). Шәк-шүбһисизки, Тимотий анисиниң барлиқ иш-һәрикәтлириниң Йәһва Худани чоңқур сөйүдиғанлиғини ипадилигәнлигини көргән. Шундақла, у анисиниң Йәһваға хизмәт қилип, зор хошаллиқ тапқанлиғини байқиған. Әвникәниң үлгиси Тимотийға қандақ тәсир қилған? Әлчи Паул ейтқандәк, Тимотий анисиға охшаш күчлүк иман-етиқади болған. Униң иман-етиқади һәргизму өзлигидин пәйда болуп қалмиған. Тимотий анисиниң үлгисигә қарап, униңдин үгинишкә тиришқан. Шуниңға охшаш, бүгүнки күндики нурғун анилар аилә әзалириниң қәлбигә гәп-сөзлири әмәс, бәлки иш-һәрикәтлири арқилиқ тәсир қилиду (Пет. 1-х. 3:1, 2). Сизму шундақ қилалайсиз. Қандақ?

13. Немә үчүн анилар Йәһва Худа билән болған мунасивитини биринчи орунға қоюши зөрүр?

¹³ Йәһва Худа билән болған мунасивитиңизни биринчи орунға қоюң (Қ. шәр. 6:5, 6). Нурғун аниларға охшаш сиз көп қурбанлиқларни берисиз. Балилириңизниң җисманий еһтияҗлирини қамдаш үчүн вақтиңиз, пулиңиз, уйқуңиз вә башқа нәрсиләрни қурбан қилисиз. Бирақ бу еһтияҗларни қамдаймән дәп Йәһва Худа билән болған мунасивитиңизни қурбан қилмаң. Дайим Йәһваға дуа қилиш, шәхсий тәтқиқ өткүзүш вә җамаәт жиғилишлириға қатнишиш үчүн вақит чиқириң. Шундақ қилсиңиз иман-етиқадиңизни өзүңизни мустәһкәмләп, аилә әзалириңиз вә башқиларға яхши үлгә болисиз.

14, 15. Леана, Мария вә Джоанниң мисаллиридин немини үгәнсәк болиду?

¹⁴ Анисиниң қалдурған үлгисини көрүп, Йәһвани сөйүшни вә Униңға тайинишни үгәнгән бир нәччә яшларниң мисалини көрүп чиқайли. Қериндишимиз Кристиниң қизи Леана мундақ дәйду: «Дадимиз өйдә болғанда, Муқәддәс китапни тәтқиқ қилалматтуқ. Бирақ апам дайим җамаәт жиғилишларға қатнишатти. Гәрчә бизниң Муқәддәс китап һәққидә билидиғанлиримиз кам болған болсиму, апимизниң иш-һәрикәтлири бизгә күчлүк иман-етиқатни йетилдүрүшимизгә ярдәм бәрди. Биз Йәһва гувачилириниң һәқиқәтни үгитидиғанлиғини жиғилишларға бериштин хелила бурун биләттуқ».

¹⁵ Марияниң атиси уни вә аилисидики башқиларни жиғилишларға қатнашқанлиғи үчүн җазалатти. У мундақ дәйду: «Апамниң әң батур анилардин бири екәнлигини билимән. Кичигимдә адәмләр немә дәйду дәп қорқуп, бәзи ишларни қилишни рәт қилаттим. Лекин апамниң җасарити вә һаятида Йәһва Худани биринчи орунға дайим қойғанлиғи маңа адәмләрдин қорқушни йеңишкә ярдәм бәрди». Джоанниң атиси өйдә Йәһва Худа вә Муқәддәс китап һәққидә сөзләшни мәнъий қилған. У мундақ дәйду: «Маңа апамниң үлгиси қаттиқ тәсир қилған. У дадамниң көңлини хошал қилиш үчүн чиқиш үчүн, Йәһва Худа билән болған мунасивитидин башқа, һәрқандақ нәрсидин ваз кечишкә тәйяр болған. Апамниң Йәһва Худаға болған сөйгү-муһәббити күчлүк еди».

16. Аниларниң қалдурған үлгиси башқиларға қандақ тәсир қилиду?

¹⁶ Қәдирлик анилар, шуни унтумаңларки, силәрниң үлгәңлар башқиларға тәсир қилиду. Қандақ? Әвникәниң үлгиси әлчи Паулға қандақ тәсир қилғанлиғи һәққидә ойлап көрүң. У Тимотийниң сәмимий етиқадини тилға алғанда әң авал «анаң Евникидә болған етиқат сениңдиму барлиғиға ишәшликмән» дәп язған (Тим. 2-х. 1:5). Бәлким, Паул биринчи  миссионерлиқ сәпиридә Листра шәһиридә Лоидә вә Әвникә билән тонушуп, уларниң Мәсиһ әгәшкүчиси болушиға ярдәм бәргән (Әлч. 14:4—18). Буни ойлап көрүң: 15 жил өткәндин кейинму, Паул Тимотийға язған хетидә Әвникәниң садақәтмәнлик билән қилған ишлирини әскә алған вә уни үлгә қилип, үгинишкә әрзийдиғанлиғини көрсәткән. Ениқки, Әвникәниң үлгиси әлчи Паул вә биринчи әсирдики башқа көплигән мәсиһийләргә чоңқур тәсир қалдуруп, шу замандики етиқатчиларға илһам-мәдәтләрни бәргән. Әгәр сиз ялғуз яки ериңиз Йәһва гувачиси әмәс болушиға қаримай, пәрзәнтлириңизни тәрбийиләватқан болсиңиз, шуниңға ишәнчиңиз камил болсунки, сизниң садиқ үлгиңиз чоқум әтрәпиңиздики етиқатдашларға илһам-мәдәт берәләйду.

17. Әгәр көрсәткән тиришчанлиғиңиз нәтиҗисиз болуп көрүнсә немә қилишиңиз керәк?

¹⁷ Әгәр балилириңизни тәрбийләш үчүн көп тиришчанлиқ көрсәткән болсиңизму, һазирғичә нәтиҗисини көрмисиңизчу немә қилишиңиз керәк? Шуни әстин чиқармаңки, бала тәрбийиләш вақит тәләп қилиду. Рәсимдә көрситилгәндәк, уруқни чачқандин кейин, бәлким уруқ биқлап, өсүп, мевә беридиған дәрәхт болуп йетишәрму дәп ойлишиңиз мүмкин. Әлвәттә, сиз мевә бериш-бәрмәслигини башқуралмисиңизму, давамлиқ суғуруп, уруқниң өсүшигә әң яхши муһитни яритип берисиз (Марк 4:26—29). Худди шуниңға охшаш «балилиримниң Йәһвани сөйүшни үгинишигә ярдәм бериштә нәтиҗә қазинилаймәнму» дәп ғәм-әндишә қилишиңиз мүмкин. Әлвәттә, сиз нәтиҗиниң қандақ болидиғанлиғини  алдин-ала башқуралмайсиз. Амма уларға тәлим-тәрбийә бериш үчүн қолуңиздин келишичә тиришчанлиқ көрсәтсиңиз, уларниң өсүп йетилишигә әң яхши муһит һазирлап, уларниң Йәһва билән дост болуш пурсәт яритип берисиз (Пәнд н. 22:6).

18. Йәһва Худа балилириңизға Өзи билән дост болушқа қандақ ярдәм берәләйду?

¹⁸ Қедимдин та һазирғичә Йәһва Худа көплигән яшларниң Өзи билән дост болушқа ярдәм берип кәлмәктә (Зәб. 22:9, 10). Балилириңиз буни халиса, Йәһва уларғиму Өзи билән йеқин дост болушиға ярдәм берәләйду (Кор. 1-х. 3:6, 7). Һәтта, һазирчә балилириңиз Йәһваға чин жүрәктин хизмәт қилмисиму, У уларни давамлиқ сөйиду (Зәб. 11:4). Уларниң Яратқучи Йәһвани хурсән қилиш истиги анчә күчлүк болмисиму, У уларға Өзи билән дост болушқа ярдәм беришкә тәйяр (Әлч. 13:48; Тар. 2-яз. 16:9). Балилириңиз аңлашқа әң муһтаҗ болғанда, Худа сизниң мувапиқ вақитта тегишлик сөзләрни қилишиңизға ярдәм бериду (Пәнд н. 15:23). Яки болмиса, У җамаәттики бирәр қериндашни уларға көңүл бөлүп, алаһидә қизиқиш көрситишкә үндиши мүмкин. Һәтта балилириңиз қурамиға йәткәндә, Йәһва өтмүштә үгәткәнлириңизни уларниң есигә селиши мүмкин (Йоһ. 14:26). Балилириңизға гәп-сөзлириңиз вә иш-һәрикәтлириңиз арқилиқ давамлиқ тәлим-тәрбийә бәрсиңиз, Йәһва Худа сизни бәрикәтләйду!

19. Немә үчүн Йәһва Худани хурсән қилидиғанлиғиңизға камил ишәнч қилалайсиз?

¹⁹ Балилириңиз қандақ қарар чиқириштин қәтъийнәзәр, Йәһва Худаниң сизгә болған сөйгү-муһәббити һәргиз өзгәрмәйду. Сиз Уни сөйгәчкә, Уму сизни сөйиду. Әгәр сиз балиңизни ялғуз тәрбийиләватқан болсиңиз, Йәһва балилириңизға Ата болуп, сизгә болса, Һимайә қилғучи болидиғанлиғини вәдә бериду (Зәб. 68:5). Балилириңизниң Тәңри Йәһваға хизмәт қилиш-қилмаслиғини алдин-ала биләлмәйсиз. Лекин давамлиқ Худаниң ярдимигә тайинип, қолуңиздин келишичә тиришчанлиқ көрсәтсиңиз, Уни хурсән қилалайсиз.