1-2. (a) Helie wa kala Eunike kuenda ovitangi vipi a liyaka lavio oco a longise omõlaye catiamẽla ku Yehova kuenda ku Yesu? (b) Lombolola ociluvialuvia.

 NDAÑO okuti Embimbilia ka lilombolola eci catiamẽla kepapatiso lia Timoteo, tu pondola oku sokolola kesanju inaye Eunike a yeva keteke liaco. (Olo 23:25) Sokolola ndomo a liyeva poku mola Timoteo o tãi vociva covava. Eye o memenako osimbu Loisi nyokulu ya Timoteo a talama ocipepi laye. Eunike o luluvalela lutate osimbu Timoteo a yuvikiwa vovava. Timoteo o tunda vovava locipala cimue cesanju kuenje Eunike ka tẽla vali oku likandangiwa kuenda o fetika oku lila omo liesanju lialua. Ka ca lelukile ku Eunike oku longisa omõlaye oku sola Yehova kuenda Yesu Kristu. Ovitangi vipi a liyaka lavio osimbu a kala oku pindisa omõlaye?

² Timoteo wa kulila vepata limue okuti lia li tepele ketavo. Isiaye wa kala u Helasi, pole, inaye la nyokulu yaye va kala va Yudea. (Ovl 16:1) Timoteo wa kala umalẽhe eci Eunike la Loisi va linga Akristão. Pole, Isiaye ka lingile Ukristão. Ketavo lipi Timoteo a ponduile oku tiamẽla? Citava okuti eye wa kuatele ale utunga woku nõla onjila a yongola oku kuama. Wa ponduile hẽ oku nõla oku tiamẽla ketavo lia isiaye? Wa ponduile hẽ oku kuama oviholo via va Yudea vina eye a longisiwa tunde vu tila? Ale nda wa nõlapo oku kala ondonge ya Yesu Kristu?

3. Ndomo ca tangiwa Kolosapo 1:8, 9, Yehova o tenda ndati upange va ina va linga woku kuatisa omãla vavo oku kala akamba vaye?

³ Va ina vana okuti Akristão koloneke vilo, va solevo apata  avo. Ocina ca velapo kokuavo, oku kuatisa omãla vavo oco va pamise ukamba wavo la Yehova. Kuenje Suku yetu wa kapako calua a likolisilo avo. (Tanga Olosapo 1:8, 9.) Yehova wa siata oku kuatisa calua va ina, oco va longise omãla vavo oku u sola loku u vumba.

4. Ovitangi vipi va ina va siata oku liyaka lavio koloneke vilo?

⁴ Citava okuti olonjanja vimue ina umue o lipula nda omãla vaye va ka nõlapo oku vumba Yehova, ndeci Timoteo a linga. Olonjali via kũlĩha asakalalo omãla vavo va siata oku liyaka lavio voluali lua Satana. (1Pe 5:8) Handi vali, va ina vamue va liyaka lovitangi vioku tekula omãla vavo lika wavo, ale lalume vana okuti ka va fendela Yehova. Ndeci, manji umue ukãi o tukuiwa Christine * wa popia hati: “Ulume wange wa kala isia umue uwa kuenda wa kapeleko calua epata, pole, ka tavaile okuti ndi longisa omãla vetu oco va linge Olombangi Via Yehova. Olonjanja vialua nda enda oku lila, poku sokolola ndomo omãla vange va ponduile oku vumba Yehova.”

5. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

⁵ Nda ove u ina yimue Ukristão, o pondola oku kuatisa omãla vove oku sola loku vumba Yehova ndeci Eunike a linga. Vocipama cilo, tu konomuisa ndomo o pondola oku setukula ongangu ya Eunike, poku longisa omãla vove kovina o popia kuenda kovina o linga. Tu konomuisavo ndomo Yehova a ka ku kuatisa.

6. Ndomo ca tangiwa 2 Timoteo 3:14, 15, nye ca kuatisa Timoteo oku kala Ukristão?

⁶ Eci Timoteo a kala omõla, ina yaye wo longisa “ovisonehua vi kola,” ndomo va Yudea va kuatele elomboloko liavio. Pole, eye ka kuatele ukũlĩhĩso walua, momo ka kũlĩhĩle lacimue catiamẽla ku Yesu Kristu. Ndaño ndoco, ovina Timoteo a lilongisa Vovisonehua, via laikele oku u vetiya oku tava oku kala Ukristão. Anga hẽ eye wa linga Ukristão? Omo okuti wa kala umalẽhe umue, eye wa kuatele elianjo lioku nõla ndomo a ponduile oku ambata omuenyo waye, nda o kala Ukristão. Ka kuli atatahãi wokuti, Timoteo wa “vetiyiwa oku tava” kocili catiamẽla ku Yesu, momo ina yaye wa likolisilako calua. (Tanga 2 Timoteo 3:14, 15.) Eunike wa sanjukile calua poku mola onima yeyilila koku likolisilako oku longisa omõlaye catiamẽla ku Yehova ndaño ka ca lelukile. Ocili okuti, Eunike wa linga ovina ndomo ci li kuata londuko yaye okuti, yi lomboloka “ukueyulo.”

7. Eunike wa kuatisa ndati omõlaye oku kala Ukristão umue uwa noke liepapatiso?

⁷ Eci Timoteo a papatisiwa, wa eca enanga lia velapo komuenyo waye, pole, Eunike wa sakalalele calua lomõlaye noke liepapatiso. Ndamupi omõlaye a ponduile oku ambata omuenyo waye? Wa ponduile hẽ oku livala ukamba lomanu vavĩ? Wa ponduile hẽ oku enda kosikola ko Atenai kuenda oku tava kalongiso esanda a kalako? Anga hẽ eye nda wa likolisilako oku talavaya calua loku pesela ongusu yaye oco a linge ohuasi? Eunike ka ponduile oku nõlelako Timoteo onjila a yonguile oku kuama, pole, eye wa ponduile oku u kuatisa. Ndamupi? Eunike nda wamamako oku longisa omõlaye oku sola calua Yehova kuenda oku sanjukila eci Yehova la Yesu vo lingila. Olonjali vina okuti umue pokati kavo ka vumbi Yehova, havoko lika va siata oku liyaka lovitangi vioku kuatisa omãla vavo oku sola Yehova. Ndaño okuti olonjali viosi vi kasi vocili, ka ca lelukilevo kokuavo oku vetiya utima womãla vavo oco va kale  afendeli vakuekolelo va Yehova. Nye olonjali vi pondola oku lilongisa kulandu wa Eunike?

8. Ina umue o pondola oku kuatisa ndati ulume waye oku tata asukila omãla vavo konepa yespiritu?

⁸ Lilongisa Embimbiliya lomãla vove. Ene a vamanji akãi, nda ulume wove Ombangi ya Yehova, Yehova o yongola okuti o kuatisa ulume wove oku longisa omãla vene catiamẽla kokuaye. Onjila yimue yoku ci linga, poku u kuatisa olonjanja viosi Kefendelo Liepata. Vangula ovina viwa viatiamẽla kefendelo liepata kuenda sokolola kocina cimue o pondola oku linga oco epuluvi liaco li kale liesanju. Kuenje citava okuti, o kuatisa ulume wove oku linga esokiyo lielilongiso limue Liembimbiliya. Handi vali, nda umue pokati komãla wa kola ale okuti, o pondola oku kuatisiwa lelilongiso Liembimbiliya liopokolika velivulu Sanjukili Omuenyo Otembo ka yi Pui! citava okuti o kuatisa ulume wove kesukila liaco.

9. Pi ina umue a pondola oku sanga ekuatiso nda ulume waye Hambangiko ya Yehova?

⁹ Va ina vamue, va songola elilongiso Liembimbiliya komãla vavo, momo va tata omãla lika wavo, ale alume vavo Halombangiko Via Yehova. Nda okuti eci oco ocitangi cove, ku ka sakalale. Yehova oku kuatisa. Talavaya lovimalẽho vioku longisa eye a eca pocakati cocisoko caye oco o longise omãla vove. Momo lie ku pingila ekuatiso kolonjali vikuavo via siata oku litunda ciwa, oco va ku kuatise oku talavaya lovimalẽho viaco kefendelo liepata? * (Olo 11:14) Yehova oku kuatisavo oku sapela lomãla vove. O pondolavo oku likutilila ku Yehova loku pinga kokuaye, oco a ku kuatise oku linga apulilo a ku kuatisa oku limbuka eci omãla vove va sima leci va yevite. (Olo 20:5) Epulilo limue ndeli, ‘Ovitangi vipi wa siata oku liyaka lavio kosikola?’ li pondola oku kuatisa oku kuata ombangulo yimue yiwa.

10. Olonjila vipi vikuavo o pondola oku kuama oco o kuatise omãla vove oku lilongisa catiamẽla ku Yehova?

¹⁰ Sanda apuluvi oku longisa omãla vove catiamẽla ku Yehova. Sapeli eci catiamẽla ku Yehova kuenda ovina vialua viwa a siata oku ku lingila. (Esn 6:6, 7; Isa 63:7) Eci ci kuete esilivilo lialua nda ove ku kuete epuluvi lioku lilongisa olonjanja viosi lomãla vove konjo. Manji Christine wa tukuiwa ale, wa popia hati: “Si kuete apuluvi alua oku vangula catiamẽla kovina viespiritu, omo liaco eci ndi kuata epuluvi liaco ndi ci linga. Osimbu tu ñuala ñuala ale oku enda lowato, tu sapela eci catiamẽla koviluvo vi komohĩsa kuenda kovina vikuavo vi tu kuatisa oku kala akamba va Yehova. Eci omãla vange va kula, nda va vetiya oku lilongisa ovo muẽle Embimbiliya.” Handi vali, vanguli ovina viwa viatiamẽla kocisoko ca Yehova kuenda ku vamanji. Yuvula oku popia lavĩ akulu vekongelo. Ovina o vangula viatiamẽla kokuavo, vi pondola oku kuatisa omãla vove oku lianja poku sapela lavo eci va sukila ekuatiso.

11. Ndomo ca tangiwa ku Tiago 3:18, momo lie ci kuetele esilivilo oku sanda ombembua vepata?

¹¹ Sanda ombembua vepata. Olonjanja viosi lekisa kulume wove kuenda komãla vove okuti o va sole. Poku sapela lulume wove, ci linga lesumbilo kuenda vetiya omãla vove oku lekisavo ocituwa caco. Nda wa ci linga, ci ka leluka komãla vove oku lilongisa catiamẽla ku Yehova. (Tanga Tiago 3:18.) Kũlĩhĩsa ulandu wa manji Jozsef o talavaya ndukundi o likasi kofeka yo Romenia. Osimbu a kala oku kula, eye la inaye kuenda vamanjaye, va enda oku lambalaliwa la isiavo omo lioku vumba Yehova.  Manji Jozsef wa popia hati: “Ina yange wa enda oku likolisilako oku sanda ombembua vepata. Vapuluvi osi isiange a enda oku lekisa ocituwa cungangala, inange ka liwekelepo oku lekisa ovituwa viwa. Eci ina yetu a enda oku limbuka okuti olonjanja vimue ka ca lelukile kokuetu oku sumbila loku pokola isietu, wa enda oku tu tangela ukanda ku Va Efeso 6:1-3. Eye wa enda oku sapela letu catiamẽla kovituwa viwa via Isietu, loku tu kuatisa oku limbuka esunga lieci tu sukilila oku pokola kokuaye. Lonjila yaco, wa kuatisa epata lietu oku kuata ombembua.”

12. Ndomo ca tangiwa kukanda 2 Timoteo 1:5 ongangu ya Eunike ya kuatisa ndati Timoteo?

¹² Tanga 2 Timoteo 1:5. Eunike wa lekisa ongangu yiwa ku Timoteo. Citava okuti, eye wa longisa Timoteo okuti ekolelo liocili li sukila oku lekisiwa kovilinga. (Tia 2:26) Timoteo wa ponduile oku limbuka okuti, ovilinga via inaye via kala oku vetiyiwa locisola cocili a kuatelele Yehova. Kuenje eye wa limbuka okuti, oku vumba Yehova ca kuatisa inaye oku kuata esanju. Ongangu ya Eunike ya kuatisa ndati Timoteo? Upostolo Paulo wa popia okuti Timoteo wa kuatele ekolelo ndeli lia inaye. Timoteo ka kuatele ekolelo liaco vocipikipiki. Eye wa enda oku mola ongangu ya ina yaye kuenje wa vetiyiwa oku u setukula. Cimuamue haico okuti koloneke vilo, va ina valua va siata oku vetiya ovitima viavakuepata liavo “ndaño ka ku popiwa ondaka.” (1Pe 3:1, 2) Ove o pondolavo oku linga cimuamue. Ndamupi?

13. Ina umue o pondola ndati oku pitisa kovaso ukamba waye la Yehova?

¹³ Pitisa kovaso ukamba wove la Yehova. (Esn 6:5, 6) Ndeci va ina valua, ove o sukila oku likolisilako calua. O sukila oku sanda otembo, olombongo, oku pekela kuenda ovina vikuavo oco o tate asukila omãla vove. Pole, lalimue eteke ku ka linge ovina viaco toke petosi liokuti ku kuata otembo yoku pamisa ukamba wove la Yehova. Olonjanja viosi, sanda otembo yoku likutilila, oku linga elilongiso liopokolika loku enda enda kolohongele. Nda wa ci linga, o ka pamisa ukamba wove la Yehova loku eca ongangu yiwa vepata liove kuenda komanu vakuavo.

14-15. Nye wa lilongisa kulandu wa vamanji Leanne, Maria, kuenda João?

¹⁴ Kũlĩhĩsa ulandu wumãlehe umue wa lilongisa oku sola Yehova loku u kolela poku mola ongangu yiwa ya ina yaye. Manji Leanne omõla a Manji Christine wa popia hati: “Ka tua ponduile oku lilongisa Embimbiliya eci isietu a kala konjo. Pole, Ina yetu olonjanja viosi wa enda enda kolohongele. Ongangu yaye ka ya tu kuatisile lika oku kũlĩha catiamẽla Kembimbiliya, pole, ya tu kuatisavo oku pamisa ekolelo lietu. Osimbu ka tua fetikile oku enda enda kolohongele, tua kũlĩhĩle ale okuti eci oco ocili.”

¹⁵ Manji Maria una okuti Isiaye wa enda oku lambalala epata omo lioku enda enda kolohongele, wa popia hati: “Ina yange wa kala, manji umue ukuotõi walua. Eci nda kala omõla, olonjanja vimue nda enda oku yuvula oku linga ovina vimue omo liusumba lieci omanu va laikele oku popia. Pole, poku mola utõi waye kuenda ndomo a velisilepo Yehova komuenyo waye, ca ñuatisa oku yula usumba.” Manji João, okuti isiaye ka yonguile okuti epata li vangula catiamẽla ku Yehova konjo, wa popia hati: “Ocina ca ñomohĩsa vali ceci okuti, ina yange wa ponduile oku liwekapo oku linga ovina viosi, pole, ka liwekelepo oku sola Yehova oco a sanjuise isiange.”

16. Ongangu ya ina umue yi pondola oku vetiya ndati omanu vakuavo?

 ¹⁶ Ene a va ina ivaluki okuti ongangu yene yi pondola oku vetiya omanu vakuavo. Ndamupi? Konomuisa ndomo ongangu ya Eunike ya vetiya upostolo Paulu. Eye wa soneha okuti, ekolelo Timoteo a lekisa okuti haliombambeko, “lia kala tete vu . . . Eunike.” (2Ti 1:5) Lipi onjanja yatete Paulu a limbuka ekolelo lia Eunike? Ca kala vokuenda kungende waye watete wumisionaliu, eci a lisanga la Loisi kuenda Eunike ko Lustra kuenje citava okuti wa va kuatisa oku kala Akristão. (Ovl 14:4-18) Sokola okuti: Pa pitile ale 15 kanyamo eci Paulu a sonehela Timoteo pole, handi wa ivaluka ovilinga viekolelo via Eunike kuenda wa enda oku u tukula ndongangu yiwa! Ongangu yaye ya pamisa upostolo Paulu kuenda Akristão valua vakuavo vokotembo yaco. Nda okuti ove o kasi oku tekula omãla vove vonjo yimue okuti va li tepa ketavo, kũlĩha okuti ongangu yove yekolelo yi pamisa loku vetiya omanu vakuavo.

17. Nye o pondola oku linga nda okuti omãla vove ka va yongola oku vumba Yehova ndaño o kasi oku likolisilako oku va kuatisa?

¹⁷ Nye ci popiwa nda okuti omãla vove ka va limbuka alikolisilo ove? Ivaluka okuti, oku pindisa omõla umue ci ambata otembo. Ndomo ci lekisiwa vociluvialuvia, eci o waya ombuto yimue, o lavoka okuti ocikũla caco cima apako. Ndaño kua kũlĩhĩle otembo ocikũla caco ci ka ima apako, o ka amamako oku ci tapela oco ci kule. (Mar 4:26-29) Cimuamue  haico okuti, ina umue olonjanja vimue, o likonomuisa nda alikolisilo aye a kasi oku kuatisa omãla vaye oku sola Yehova. Ove ku pondola oku nõlelako olonjila omãla vove va kuama. Pole, nda wa amamako oku likolisilako oku va pindisa, o ka eca kokuavo epuluvi liwa lioku kuata ukamba la Suku.—Olo 22:6.

18. Yehova o pondola oku kuatisa ndati omãla vove oku kuata ukamba laye?

¹⁸ Tunde kosimbu, Yehova wa siata oku kuatisa amãlehe valua oku kala akamba vaye. (Os 22:9, 10) Eye o pondolavo oku kuatisa omãla vove oku kuata ukamba laye, nda ovo va yongola. (1Ko 3:6, 7) Ndaño okuti omãla vove ka va vumbi Yehova lutima wosi, pole, va ka amamako oku u sola. (Os 11:4) Eci ovo va lekisa onjongole yoku sanjuisa Yehova, eye o ka va kuatisa oku kala akamba vaye. (Ovl 13:48; 2As 16:9) Eye o pondola oku ku kuatisa oku vangula olondaka via sunguluka votembo ya sokiyiwa eci omãla vove va ka sukila oku vi yeva. (Olo 15:23) Ale, Yehova citava okuti o vetiya manji umue vekongelo oco a va kuatise. Ndaño ceci omãla vove va ka linga akulu, Yehova o ka va kuatisa oku ivaluka ovina vimue va lilongisa kosimbu. (Yoa 14:26) Nda wa amamako oku pindisa omãla vove kovina o vangula kuenda kovina o linga, Yehova o ka ku sumũluisa.

19. Momo lie o kolelela okuti wa taviwa la Yehova?

¹⁹ Ocisola Yehova a ku kuetele, ka ca tambele kolonjila omãla vove va nõla. Eye o ku sole omo liocisola u kuetele. Nda okuti ove o kasi oku tekula omãla lika liove, Yehova o likuminya oku kala Isia yomãla vove kuenda oku ku Teyuila. (Os 68:5) Ove ku pondola oku nõla nda omãla vove va vumba Yehova ale sio. Pole, nda wa amamako oku kolela kekuatiso lia Yehova kuenda oku linga cosi o tẽla, o ka taviwa laye.