1-2. (a) Yunisi o vha e nnyi nahone ndi mini zwe zwa ita uri zwi mu konḓele u gudisa murwa wawe nga ha Yehova na Yesu? (b) Ambani nga ha zwine na khou zwi vhona na zwine na zwi guda kha tshifanyiso tshi re kha gwati.

 NAHO Bivhili i sa ri vhudzi nga ha musi Timotheo a tshi lovhedzwa, ri nga lingedza u humbula nga ha nḓila ye Yunisi a vha o takala ngayo nga ḽeneḽo ḓuvha. (Mir. 23:25) Humbulani nga ha nḓila ine a khou ḓirwa khana ngayo musi o sedza Timotheo o imaho maḓini. U a ṅwethuwa musi Loisa, makhulu wa Timotheo a tshi ima tsini nae na u mu fara. Yunisi o tou fara mbilu musi Timotheo a tshi mbwandamedzwa maḓini. Timotheo a tshi tou bva maḓini, u bva o takala na mme awe u thoma u tsengisa miṱodzi o takala vhukuma. Naho zwo vha zwi songo leluwa, Yunisi o kona u gudisa Timotheo uri a fune Yehova na Murwa wawe, Yesu Kristo. Ndi thaidzo dzifhio dze a sedzana nadzo musi a tshi khou lingedza u gudisa murwa wawe?

² Vhabebi vha Timotheo vho vha vhe si kha vhurereli vhu fanaho. Khotsi awe o vha e Mugerika, ngeno mme awe na makhulu wawe vhe Vhayuda. (Mish. 16:1) Khamusi Timotheo o vha e miṅwahani yawe ya vhuswa musi Yunisi na Loisa vha tshi vha Vhakriste. Fhedzi khotsi awe ho ngo vha Mukriste. Timotheo o vha a tshi ḓo nanga vhurereli vhufhio? U tea u vha o vha a tshi vho kona u ḓiitela phetho. Naa o vha a tshi ḓo khetha vhurereli ha khotsi awe? Kana o vha a tshi ḓo ya kha vhurereli ha Tshiyuda he a vhu gudiswa musi a tshi kha ḓi vha muṱuku? Kana o vha a tshi ḓo vha mufunziwa wa Yesu Kristo?

3. U ya nga Mirero 1:8, 9, Yehova u ḓipfa hani nga vhuḓidini vhune vhomme vha vhu ita u itela u thusa vhana vhavho uri vha vhe khonani dzawe?

³ Vhomme vha Vhakriste vha funa miṱa yavho u fana na Yunisi.  Tsha ndeme khavho ndi u thusa vhana vhavho uri vha vhe na vhushaka ha tsini na Yehova. Na Mudzimu washu u dzhiela nṱha vhuḓidini havho. (Vhalani Mirero 1:8, 9.) Yehova o no thusa vhomme vhanzhi uri vha kone u gudisa vhana vhavho u mu funa na u mu shumela.

4. Vhomme vha khou sedzana na thaidzo dzifhio?

⁴ Zwo ḓowelea uri mme a ḓivhudzise nga zwiṅwe zwifhinga arali vhana vhawe vha tshi ḓo shumela Yehova u fana na Timotheo. Zwenezwi zwi itiswa ngauri vhabebi vha a zwi ḓivha uri shango ḽa Saṱhane ḽi tsikeledza vhana vhavho zwihulu. (1 Pet. 5:8) Zwiṅwe hafhu, vhomme vhanzhi vha khou alusa vhana vhavho vhe si na munna kana munna wavho e si Ṱhanzi ya Yehova. Sa tsumbo, muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Christine * u ri: “Munna wanga o vhe e khotsi wavhuḓi nahone a tshi ri funa, fhedzi o vha a sa ṱoḓi uri ndi thuse vhana vhashu uri vha vhe Ṱhanzi dza Yehova. Miṱodzi yo vha i tshi dzula i shamani zwenezwi miṅwaha i tshi khou ḓi ya, ndi tshi ḓivhudzisa arali vhananga vha tshi ḓo vhuya vha swika hune vha shumela Yehova.”

5. Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

⁵ Arali ni mme wa Mukriste, ni nga kona u thusa vhana vhaṋu uri vha fune na u shumela Yehova u fana na Yunisi. Kha heyi thero, ri ḓo amba nga ha nḓila ine na nga edzisa ngayo tsumbo yawe na u funza vhana vhaṋu nga zwine na zwi amba na nga zwine na zwi ita. Ri ḓo amba na nga ha nḓila ine Yehova a nga ni thusa ngayo.

6. Samusi zwo sumbedzwa kha 2 Timotheo 3:14, 15, zwo ḓa hani uri Timotheo a vhe Mukriste?

⁶ Musi Timotheo a tshi kha ḓi vha muṱuku, mme awe o ita zwoṱhe zwine a nga kona uri a mu funze “maṅwalo makhethwa,” nga nḓila ye Vhayuda vha vha vha tshi a pfesesa ngayo. Ndi ngoho uri ho vha hu na zwiṅwe zwe mme awe a vha a sa zwi ḓivhi ngauri o vha a sa ḓivhi tshithu nga ha Yesu Kristo. Fhedzi zwe Timotheo a zwi guda Maṅwaloni zwo vha zwo eḓana uri zwi mu thuse uri a kone u vha Mukriste. Naa Timotheo ene o vha a tshi ḓo vha Mukriste? Timotheo o vha a tshi nga ḓiitela phetho ya uri u ṱoḓa u vha Mukriste. A zwi timatimisi uri mme awe o shela mulenzhe kha u ‘ṱuṱuwedza’ Timotheo ‘uri a tende’ ngoho nga ha Yesu. (Vhalani 2 Timotheo 3:14, 15.) Yunisi o vha o takala vhukuma uri o kona u gudisa murwa wawe nga ha Yehova naho zwo vha zwi songo leluwa. Dzina Yunisi ḽi bva kha ipfi ḽine ḽa amba “u kunda.” Nahone o kunda thaidzo nnzhi musi a tshi khou thusa Timotheo uri a fune na u shumela Yehova.

7. Yunisi o vha a tshi nga thusa hani murwa wawe uri a dzule a tshi ita mvelaphanḓa na musi o no lovhedzwa?

⁷ Musi Timotheo a tshi lovhedzwa, o swikelela tshipikwa tsha ndeme vhutshiloni hawe. Fhedzi Yunisi o vha a tshi kha ḓi vhilaela nga hae musi o no lovhedzwa. Khamusi o ḓivhudzisa uri: ‘Murwa wanga u ḓo ita mini nga vhutshilo hawe? Naa u ḓo vha na khonani dzine dza mu ṱuṱuwedza nga nḓila i si yavhuḓi? Naa u ḓo ya tshikoloni Athene na u tenda pfunzo dza vhaṱali dza henefho? Naa o vha a tshi ḓo tambisa tshifhinga tshawe, nungo dzawe na vhuswa hawe a tshi khou shumela uri a pfume?’ Yunisi o vha a nga si itele Timotheo phetho, o vha a tshi nga tou mu thusa uri a ite phetho dza vhuṱali. Nga nḓila-ḓe? Yunisi o vha a tshi nga bvela phanḓa a tshi ita zwoṱhe zwine a nga kona u itela u gudisa murwa wawe uri a fune Yehova na u livhuwa zwoṱhe zwe Yehova na Yesu vha vha itela zwone. Vhabebi vhane vhafarisi vhavho vha si vhe Dziṱhanzi a si vhone fhedzi vhane zwa vha konḓela u thusa vhana vhavho uri vha  fune Yehova. Naho vhabebi vhoṱhe vha tshi shumela Yehova, zwi nga vha konḓela uri vha thuse vhana vhavho uri vha shumele Yehova. Vhabebi vha nga guda mini kha Yunisi?

8. Mme ane munna wawe a vha Ṱhanzi a nga thusa hani munna wawe musi a tshi khou gudisa vhana vhavho nga ha Yehova?

⁸ Gudani Bivhili na vhana vhaṋu. Vhahashu vha tshifumakadzini, arali munna waṋu e Ṱhanzi, Yehova u khou ṱoḓa ni tshi shumisana na munna waṋu kha u funza vhana vhaṋu nga hae. Iṅwe nḓila ine na nga zwi ita ngayo ndi u dzula ni tshi tikedza Vhurabeli ha Muṱa ha vhege iṅwe na iṅwe. Ambani zwithu zwavhuḓi nga ha Vhurabeli ha Muṱa, ni humbule nga ha zwithu zwine na nga zwi ita uri vhu takadze. Khamusi ni nga thusa munna waṋu u dzudzanya zwithu zwi takadzaho zwine zwa nga itwa kha Vhurabeli ha Muṱa. Zwiṅwe hafhu, arali vhaṅwe vhana vhe kha miṅwaha ine vha nga vhuyelwa nga u gudiwa navho bugu Ḓiphiṋeni Nga Vhutshilo Lwa Tshoṱhe! khamusi ni nga thusa munna waṋu uri vhana vha kone u guda yeneyo bugu.

9. Mme ane munna wawe a si vhe Ṱhanzi a nga wana ngafhi thuso?

⁹ Vhaṅwe vhomme vha tea u guda Bivhili na vhana vhavho ngauri a vha na munna kana ngauri munna wavho a si Ṱhanzi. Arali zwo tou ralo kha inwi, ni songo ḽa mbilu nga hazwo. Yehova u ḓo ni thusa. Gudani na vhana vhaṋu ni tshi shumisa zwishumiswa zwe a ri ṋea zwone a tshi shumisa ndangulo yawe. Ni nga humbela vhaṅwe vhabebi vha re na tshenzhelo uri vha ni vhudze nga ha nḓila ine vha shumisa ngayo zwenezwi zwishumiswa kha Vhurabeli havho ha Muṱa. * (Mir. 11:14) Ni nga rabela kha Yehova, na mu humbela uri a ni thuse u vhudzisa mbudziso dzo teaho uri ni kone u ḓivha zwine vhana vhaṋu vha khou zwi humbula na nḓila ine vha ḓipfa ngayo. (Mir. 20:5) Ni nga vhudzisa mbudziso yo leluwaho i ngaho sa: ‘Ni khou sedzana na thaidzo dzifhio tshikoloni?’ Zwenezwi zwi nga ni thusa u ḓivha zwinzhi nga ha ṅwana waṋu.

10. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine na nga zwi ita u itela u thusa vhana vhaṋu uri vha gude nga ha Yehova?

¹⁰ Wanani zwibuli zwa u funza vhana vhaṋu nga ha Yehova. Ambani nga ha Yehova na zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwe a ni itela zwone. (Dot. 6:6, 7; Yes. 63:7) Zwenezwi ndi zwa ndeme, zwihuluhulu arali ni sa koni u guda na vhana vhaṋu hayani. Christine we ra amba nga hae u ri: “Ndo vha ndi sa koni u amba na vhananga nga ha Yehova tshifhinga tshoṱhe, zwo ita uri ndi shumise zwibuli zwine nda vha nazwo. Ro vha ri tsha ya u tshimbila kana ri tshi ṋamela tshikepe uri ri kone u amba nga ha tsiko ya Yehova na zwithu zwinzhi zwine zwa nga vha thusa uri vha vhe khonani dzawe. Musi vhananga vho no aluwa, ndo vha gudisa uri vha ḓigudise Bivhili nga vhone vhaṋe.” Zwiṅwe zwine na nga zwi ita ndi u amba zwithu zwavhuḓi nga ha ndangulo ya Yehova na nga vhahaṋu. Ni songo sasaladza vhahulwane. Zwine na zwi amba nga havho zwi nga ita uri vhana vhaṋu vha ye khavho musi vha tshi ṱoḓa thuso kana vha si ye khavho.

11. U ya nga Yakobo 3:18, ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri ite uri hu vhe na mulalo hayani?

¹¹ Itani uri hu vhe na mulalo hayani. Dzulani ni tshi sumbedza munna waṋu na vhana vhaṋu uri ni a vha funa. Ambani zwithu zwavhuḓi nga ha munna waṋu na nga nḓila ine ya sumbedza uri ni a mu ṱhonifha, ni gudise na vhana vhaṋu u ita zwi fanaho. Zwenezwo zwi ḓo ita uri zwi lelutshele vhana vhaṋu u guda nga ha Yehova. (Vhalani Yakobo 3:18.) Kha ri ambe nga ha Jozsef ane a vha muvulanḓila o khetheaho ngei Romania. Khotsi awe vho vha  vha tshi ita uri zwi konḓele ene, mme awe na vhana vhahawe uri vha shumele Yehova. Jozsef u ri: “Mme anga vho lingedza vhukuma uri hu vhe na mulalo hayani. Musi khotsi anga vha tshi ṋaṋa u halifha, mme anga vho vha vha tshi vha na vhuthu nga ho engedzeaho. Musi vha tshi vhona uri zwi khou ri konḓela u ṱhonifha na u thetshelesa khotsi ashu, vho vha vha tshi haseledza na riṋe Vhaefesa 6:1-3. Vha kona u ri vhudza nga ha zwithu zwavhuḓi zwine khotsi ashu vha ri itela zwone na u ri thusa u pfesesa uri ndi ngani ri tshi tea u vha dzhiela nṱha. Zwenezwo zwo ita uri hu dzule hu na mulalo hayani.”

12. U ya nga 2 Timotheo 1:5, tsumbo ya Yunisi yo kwama Timotheo nga nḓila-ḓe?

¹² Vhalani 2 Timotheo 1:5. Yunisi o vhetshela Timotheo tsumbo yavhuḓi. A nga vha o mu gudisa uri lutendo lwa vhukuma lu vhonala nga mishumo. (Yak. 2:26) A zwi timatimisi uri Timotheo o zwi vhona uri mme awe u ita zwithu nga nṱhani ha uri u funa Yehova. Timotheo o zwi vhona uri mme awe o takala ngauri u khou shumela Yehova. Tsumbo ya Yunisi yo kwama Timotheo nga nḓila-ḓe? Muapostola Paulo o amba uri Timotheo u na lutendo lwo khwaṱhaho u fana na mme awe. Timotheo ho ngo sokou vha na lutendo lwo khwaṱhaho nga lwa vhuṱolo. O vhona tsumbo yavhuḓi ya mme awe nahone a i edzisa. Na vhomme vhanzhi ṋamusi vho kona u thusa miṱa yavho uri i shumele Yehova vha ‘songo amba navho.’ (1 Pet. 3:1, 2) Na inwi ni nga zwi ita. Nga nḓila-ḓe?

13. Ndi ngani mme a tshi tea u ita uri vhushaka hawe na Yehova vhu ḓe u thoma?

¹³ Itani uri vhushaka haṋu na Yehova vhu ḓe u thoma. (Dot. 6:5, 6) Ni ḓidzima zwithu zwinzhi u fana na vhaṅwe vhomme. Ni shumisa tshifhinga tshaṋu, tshelede yaṋu, tshiṅwe tshifhinga a ni dzi bonyi na u ḓidzima zwiṅwe zwithu u itela u ṱhogomela vhana vhaṋu. Fhedzi a no ngo fanela u farakanea lune na si vhe na tshifhinga tsha u khwaṱhisa vhushaka haṋu na Yehova. Dzulani ni tshi ḓivhetshela tshifhinga tsha u rabela, tsha u guda Bivhili na u vha hone miṱanganoni. Zwenezwo zwi ḓo ita uri ni khwaṱhise vhushaka haṋu na Yehova na u vhetshela muṱa waṋu na vhaṅwe tsumbo yavhuḓi.

14-15. No guda mini kha Leanne, Maria na João?

¹⁴ Kha ri ambe nga ha vhaṅwe vhaswa vhe vha guda u funa Yehova na u mu fhulufhela nga nṱhani ha tsumbo ya vhomme avho. Leanne ane a vha ṅwananyana wa Christine u ri: “Ro vha ri sa koni u guda Bivhili musi khotsi ashu vhe hone hayani. Fhedzi mma vho vha vha sa lovi miṱangano. Naho ro vha ri sa ḓivhi zwinzhi nga ha Bivhili, zwe vha zwi ita zwo ri thusa uri ri vhe na lutendo lwo khwaṱhaho. Ro zwi ḓivha uri Ṱhanzi dza Yehova vha funza ngoho ri sa athu na u ya miṱanganoni.”

¹⁵ Maria we khotsi awe vha vha vha tshi ita vha tshi ṱarafa muṱa ngauri wo ya miṱanganoni, u ri: “Mme anga ndi muṅwe wa vhathu vha re na tshivhindi. Musi ndi tshi kha ḓi vha muṱuku, ndo vha ndi tshi ita ndi tshi hana u ita zwiṅwe zwithu ngauri ndo vha ndi tshi ofha uri vhaṅwe vhathu vha ḓo ri mini. Fhedzi musi ndi tshi vhona nḓila ye mme anga vha vha vhe na tshivhindi ngayo na nḓila ye vha vha vha tshi vhea Yehova u thoma, zwo nthusa uri ndi si tsha ofha vhathu.” João we khotsi awe vha vha vha sa ṱoḓi hu tshi ambiwa nga ha Yehova kana nga ha Bivhili hayani, u ri: “Khamusi zwe zwa nṱuṱuwedzesa ndi u vhona uri mme anga vho ḓiimisela u ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela u takadza khotsi anga, fhedzi a vho ngo litsha u funa Yehova.”

16. Tsumbo ya mme i nga kwama hani vhaṅwe?

¹⁶ Vhomme, ni songo hangwa uri tsumbo yaṋu i kwama vhaṅwe. Nga nḓila-ḓe?  Humbulani nga ha nḓila ye tsumbo ya Yunisi ya kwama ngayo muapostola Paulo. O ṅwala uri lutendo lwa Timotheo lu si na muhoyo ‘lwo thoma u vha na Yunisi.’ (2 Tim. 1:5) Paulo o thoma u zwi vhona lini uri Yunisi u na lutendo? Khamusi ndi musi a tshi khou ita lwendo lwawe lwa u thoma sa murumiwa musi a tshi ṱangana na Loisa na Yunisi ngei Lisitara. Nahone hu nga vha hu Paulo we a vha thusa uri vha vhe Vhakriste. (Mish. 14:4-18) Musi Paulo a tshi ṅwalela Timotheo vhurifhi nga murahu ha miṅwaha ya 15, o vha a tshi kha ḓi humbula nga ha lutendo lwa Yunisi nahone o amba uri Yunisi ndi tsumbo yavhuḓi ine ya tea u edziswa. Zwi tou vha khagala uri tsumbo yawe yo ṱuṱuwedza muapostola Paulo khamusi na vhaṅwe Vhakriste vha tshenetsho tshifhinga. Arali ni tshi khou alusa vhana vhaṋu ni noṱhe kana mufarisi waṋu e si Ṱhanzi, ivhani na vhungoho ha uri tsumbo yaṋu yavhuḓi i khwaṱhisa vhaṅwe na u vha ṱuṱuwedza.

17. Ni fanela u ita mini arali zwi tshi vhonala u nga ṅwana waṋu ha ṱoḓi u shumela Yehova naho no lingedza u mu gudisa?

¹⁷ Ni fanela u ita mini arali zwi tshi vhonala u nga ṅwana waṋu ha ṱoḓi u shumela Yehova naho no lingedza u mu thusa? Ni songo hangwa uri zwi a dzhia tshifhinga u gudisa ṅwana. Samusi zwo sumbedzwa kha tshifanyiso, musi ni tshi ṱavha mbeu, ni nga kha ḓi ḓivhudzisa arali i tshi ḓo hula ya vha tshimela tshine tsha aṋwa mitshelo. Naho ni si na vhuṱanzi ha uri tshenetsho tshimela tshi ḓo aṋwa mitshelo, ni bvela phanḓa ni tshi tshi sheledza uri tshi kone u hula zwavhuḓi. (Marko 4:26-29) Na mme a nga kha ḓi ḓivhudzisa arali vhuḓidini vhune a  khou vhu ita vhu tshi ḓo thusa vhana vhawe uri vha fune Yehova. Ni nga si kone u langa phetho dzine vhana vhaṋu vha dzi ita. Fhedzi arali na bvela phanḓa ni tshi ita zwoṱhe zwine na nga kona uri ni vha gudise, ni vha ni tshi khou vha ṋea tshibuli tsha uri vha vhe khonani dza Mudzimu.—Mir. 22:6.

18. Yehova a nga thusa hani vhana vhaṋu uri vha vhe khonani dzawe?

¹⁸ U bva zwifhingani zwa Bivhili, Yehova o no thusa vhaswa vhanzhi uri vha vhe khonani dzawe. (Ps. 22:9, 10) A nga thusa na vhana vhaṋu uri vha vhe khonani dzawe arali vha tshi zwi funa. (1 Vhakor. 3:6, 7) Naho vhana vhaṋu vha sa mu shumela nga mbilu yoṱhe, u ḓo bvela phanḓa a tshi vha funa. (Ps. 11:4) Musi vha tshi sumbedza uri ‘vho ḓiimisela’ u vha khonani dzawe, u ḓo vha o lugela u vha thusa. (Mish. 13:48; 2 Koron. 16:9) U ḓo ni thusa uri ni ambe zwo teaho zwine zwa nga thusa vhana vhaṋu nga tshenetsho tshifhinga. (Mir. 15:23) Kana a nga ṱuṱuwedza muṅwe tshivhidzoni uri a vha thuse. Na musi vhana vhaṋu vho no vha vhathu vhahulwane, Yehova a nga vha humbudza zwiṅwe zwe na vha gudisa tshifhingani tsho fhiraho. (Yoh. 14:26) Yehova u ḓo ni fhaṱutshedza musi ni tshi bvela phanḓa ni tshi gudisa vhana vhaṋu nga zwine na zwi amba na nga zwine na zwi ita.

19. Ndi ngani ni tshi nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ni takalela?

¹⁹ Phetho dzine vhana vhaṋu vha dzi ita a si dzone dzine dza ita uri Yehova a ni fune. U a ni funa ngauri ni a mu funa. Arali ni mubebi a re eṱhe, Yehova u khou fhulufhedzisa uri u ḓo vha Khotsi a vhana vhaṋu na Mutsireledzi waṋu. (Ps. 68:5) Ni nga si kone u khethela vhana vhaṋu uri vha shumele Yehova kana uri vha si mu shumele. Fhedzi arali na bvela phanḓa ni tshi ḓitika nga Yehova na u ita zwoṱhe zwine na nga kona, u ḓo ni takalela.