1. Taekin tabeua tiia n te onimaki?

 NGKAI Kristian ngaira ni koaua, ti bon rangi n tangira Iehova. Ti kan anga ara kabanea n tamaroa n ara beku ibukin Iehova. Ma ibukini karaoan anne, ti riai moa ni katei tiara n te onimaki n aroni karikirakean aroaro ni Kristian, reiakinan rabakau aika manena ao ukeran aanga ake ti kona iai ni buokia tabemwaang. *

2. Bukin tera ngkai ti riai ni katei tiara n te onimaki ao ni kakorakoraira n roko iai?

² E aera ngkai ti riai n tabeakina rikirakera n te onimaki? Ti kani kakukureia riki Tamara are i karawa. E kukurei Iehova ngkana e norira ni kamanenai ara konabwai n ara beku ibukina. Irarikin anne, ti kan rikirake n te onimaki bwa e aonga n ibuobuoki riki nakoia taari. (1Tet. 4:9, 10) N aki ongeia bwa maanra ngaira n te koaua, ma ti boni bane ni kona n rikirake n te onimaki. Ti na nora arora ni karaoa anne.

3. Tera are e kaungaaki iai Timoteo iroun te abotoro Bauro bwa e na karaoia n 1 Timoteo 4:12-16?

³ Ngke e moani kororeta te abotoro Bauro nakon Timoteo, e a kaman riki Timoteo bwa te unimwaane ae mwaatai n te ekaretia. E ngae n anne, e kaungaa Bauro bwa e na kateimatoa rikirakena n te onimaki. (Wareka 1 Timoteo 4:12-16.) Man ana taeka Bauro ao ti noria iai ae e tangira Timoteo bwa e na rikirake n aanga aika uoua: e riai ni karikirakei aroaro ni Kristian n aron te tangira, te onimaki, ao te aroaro ni maiu  ae itiaki, ao e riai naba ni kanakoraoa riki rabakauna n aron te wareware i mataia aomata, te kaungaunga ao te angareirei. N ururingan aei, ti na noria bwa ti na kangaa n rikirake n te onimaki imwini katean tiara aika raraoi. Ti na nori naba aanga tabeua ake ti kona iai ni karababaanako ara mwakuri ni minita.

4. E kangaa Timoteo n riki bwa te toro ae manena nakon Iehova n I-Biribi 2:19-22?

⁴ E kangaa Timoteo n riki bwa te toro ae manena nakon Iehova? Man aroarona ni Kristian aika rianako. (Wareka I-Biribi 2:19-22.) Ni kabwarabwaraan Timoteo irouni Bauro, ti noria bwa e nanorinano, e kakaonimaki, e taningamarau ao e kona n onimakinaki. E kaotiota naba raoi te tangira ao tabeakinaia taari ae korakora. Anne bukina ae tangira iai Timoteo Bauro ao e waekoa n onimakinna ni mwioko aika kangaanga. (1Kor. 4:17) N aron naba anne, e na bon tangirira Iehova ao ti na boni manena nakon te ekaretia, ngkana ti karikirakei aroaro ake e tangiri.—TaiAre. 25:9; 138:6.

5. (a) Ko na kangaa ni bairea te aroaro ni Kristian ae ko kani karikirakea? (b) N aron ae oti n te taamnei, e kangaa te tari te aine ae ataei riki, ni mwakuria tiana n te onimaki ao ni kaotiota riki te nanoanga nakoia tabemwaang?

⁵ Rinea te tia ae ko kona ni karekea. Tataroakinna ao iaiangoa aroarom teuana ae ko riai ni kanakoraoia riki. Ao rinea te aroaro teuana ae ko kani karikirakea. N te katoto, ko kona ni karikirakea riki am nanoanga ke nanom ni kani buokia raom n te onimaki? Ke ko riai riki ni kanakoraoa arom ni karekea te rau ma tabemwaang ao ni kakabwarai buure? Ko buokaki riki ngkana ko titirakina raoraom, ae ko onimakinna, n aanga ake a kona ni kanakoraoa riki aroarom.—TaeRab. 27:6.

6. Ko na kangaa ni kakorakorako ni karokoko n tiam ae karikirakean te aroaro teuana?

⁶ Kakorakorako ni karokoko n tiam. Ko na kangaa ni karaoa aei? Te anga teuana boni man neneran aroarom teuana ae ko kani kanakoraoia riki. Aongkoa ko kani kanakoraoa arom ni kakabwarai buure. Tao ko moana aei man warekan ao kaatuuan am iango n aia katoto n te Baibara naake a kai kabwarai buure ao naake a aki. Iangoa ana katoto Iesu. E kani kakabwarai aia bure tabemwaang. (Ruka 7:47, 48) E tarariaoi naba  kairuaia ao ni kaatuua iangoan aia konabwai. Ma Baritaio ake n ana tai Iesu, “a iangoiia aomata ake tabemwaang bwa akea uaaia.” (Ruka 18:9) Imwini kananoan am iango i aoni katoto aikai, titirakiniko ni kangai: ‘Tera arou n iangoia tabemwaang? Baikara aroaroia ake I riai n iaiangoi riki?’ Ngkana e kangaanga iroum kabwaraan ana bure temanna, korei aroaron te aomata anne aika raraoi ake ko atai. Imwina, titirakiniko ni kangai: ‘Tera aron Iesu n iangoa te aomata aei? E na kabwaraa ana bure?’ Karaoan aei, e na boni kaeta arora n iaiango. Tao ti kabokorakora n te moantai ma kabwaraan ana bure te aomata are kaunira. Ma ngkana ti kateimatoa arora aei, ti na boni kona ni kai kakabwarai buure imwina riki.

7. E kangaa Taeka N Rabakau 22:29 ni kabwarabwaraa aron Iehova ni kamanenaia taani mwakuri aika mwaatai n taai aikai?

⁷ Te tia riki teuana ae ko kona ni kateia bon reiakinan rabakau aika manena. Iangoi mwaitiia taani mwakuri ake a kainnanoaki ibukini kateitei n te Betaera, Taabo Ibukin te Runga ao Taabo n Taromauri. A bati i buakoia ake a karekei rabakauia imwin te mwakuri ma taari aika mwaatai. N aron ae kaotaki n te taamnei, a reiakin rabakauia taari ake a kainnanoi ibukini kateimatoaan raoiroin Taabo Ibukin te Runga ao Taabo n Taromauri. N aanga aikai ao tabeua riki, e a tia Iehova ae te Atua, are “te Uea ae akea tokina” ao Kristo Iesu, are “aia Uea . . . ueea” ni kakororaoi baika kamimi rinanoia taari aika konabwai aikai. (1Tim. 1:17; 6:15; wareka Taeka N Rabakau 22:29.) Ti kani mwakuri korakora ao ni kamanenai rabakaura ibukini kamoamoaan Iehova ao tiaki ibukini kamoamoaara.—Ioa. 8:54.

8. Ko na kangaa ni katea tiam ibukin reiakinan te rabakau teuana?

⁸ Rinea te tia ae ko kona ni karekea. Tera te rabakau teuana ae ko iaiangoia? Titirakinia unimwaane n am ekaretia ao tao te mataniwi n te aono bwa tera te rabakau ae ko riai ni karikirakea. N te katoto, ngkana a iangoia bwa ko riai ni kanakoraoa riki am taetaenikawai ao arom n angareirei, tuangia bwa a na buokiko n atai taetaenikawai aika raraoi ake ko riai ni mwakuri. Imwina, kakorakorako ni kanakoraoa anne. N te aro raa?

9. Ko na kangaa ni kakorakorako n roko n tiam ae reiakinan te rabakau teuana?

⁹ Kakorakorako ni karokoko n tiam. Iangoia bwa aongkoa ko kani kanakoraoa riki arom n angareirei. Ko kona ni karaoa am ukeuke n te boroutia ae Kanakoraoa Am Wareware ao Am Angareirei. Ngkana iai te reirei ae ko na karaoia ibukin te botaki n te wiki, butiia te tari temanna ae mwaatai bwa e na ongoraea moa am kabwarabwara ao n anga taeka n ibuobuoki ibukini kanakoraoana riki. Katauraoa raoi am reirei imwain taina bwa ko aonga n noraki ae ko mwakuri korakora ao ko kona n onimakinaki.—TaeRab. 21:5; 2Kor. 8:22.

10. Aanga te katoto ibukin arora ni karikirakea te rabakau teuana.

¹⁰ Ma tera arona ngkana te rabakau are ko kani karikirakea, e rangi ni kangaanga iroum karaoana? Tai kabwaraa nanom! E kabokorakora temanna te tari te mwaane ae Garry ma arona ae e aki kona ni wareware raoi. E uringnga ngkoa ae rangi ni maamaa ngke e nang wareware ni kabaibati bwanaana n tain te botaki n te ekaretia. Ma e teimatoa ni kakorakoraa ni kanakoraoa arona ni wareware. Ao e a taekinna ngkai, bwa ibukin te reirei ni kataneiai aree atia ni karekea, e a kona n anga kabwarabwara n Taabo n Taromauri, n taian runga ao n taiani bwabwaro.

11. N aron Timoteo, tera ae na kona ni buokira n taubobonga nakoni mwiokoara riki tabeua?

 ¹¹ E kangaa Timoteo n riki bwa te tia kabwarabwara ao te tia reirei ae rianako? Akea kaekaan anne n te Baibara. Ma akea te nanououa bwa e a nakoraoi riki aron Timoteo ni karaoa mwiokoana, ibukina bwa e kakairi n ana taeka n reirei Bauro. (2Tim. 3:10) N aron naba anne, ngkana ti karikirakea rabakaura n te mwakuri, ti na bon taubobonga nakoni mwioko riki tabeua.

12. Ko kangaa ni kakabwaiaaki n aia beku tabemwaang?

¹² Ti bane ni kakabwaiaaki n aia beku tabemwaang. Ngkana ti mena n te onnaoraki, ti kakaitau ibukini kawarara irouia unimwaane aika beku n Te Komete ae Reitaki ma te Botaki ni Kuakua ao te Kurubu Ibukini Kawaraia Aoraki. Ngkana ti rinanoni kangaanga ni maiura, ti kakaitau ngkana iai te unimwaane ae tatangira, ae karekea ana tai n ongora iroura ao ni kabebeteira. Ngkana ti kainnanoa buokara ma ara aomata ae ti reirei ma ngaia n te Baibara, ti kukurei ngkana e kariaia te bwaiania temanna n raonira, ao n anga taeka n ibuobuoki. A bane taari ni kukurei ni buokira. Ti na kukurei naba ngaira ngkana ti karekea ara tai ni buokia tarira. E taku Iesu, “E kakukurei riki te anga nakon te anganaki.” (Mwa. 20:35) Ngkana ko kani ibuobuoki n aanga aikai, tera ae na buokiko ni karokoko n tiam anne?

13. Ngkana ti na katea tiara, tera ae ti riai n ururingnga?

¹³ Katereterea raoi tiam ae ko uaiakinna. N te katoto, ko kona n iango ni kangai, ‘I kani karaoa riki ae bati ibukin te ekaretia.’ Ma e bae ni kangaanga ataakin aron rokom n tiam anne ao ko bae n aki ataia bwa ko a tia ni kakororaoia ke ko tuai. Ngaia are katereterea raoi tiam ae ko uaiakinna. Ko kona ni korea tiam anne ao mwaneka tabeua ibukin arom n roko iai.

14. E aera ngkai ti riai n taraia bwa a na kai bitaki tiara n te onimaki?

¹⁴ Ti riai naba n taraia bwa a na kai bitaki tiara n te onimaki. Bukin tera? Ibukina bwa ti aki kona n atai baika a kona n riki nakoira. Iangoa te kaikonaki aei: te abotoro Bauro e buoka katean te ekaretia ae boou ni kaawan Tetaronike. E bae n iangoa tiana bwa e na tiku n te kaawa anne ao ni buokia Kristian  aika boou iai. Ma a kairoroa Bauro taani kairiribai bwa e na kitana te kaawa. (Mwa. 17:1-5, 10) Ngke arona bwa e tiku Bauro ikanne, e na boni karuanikaia maiuia tarina. E aki bwara nanoni Bauro ma e kaangaraoa arona ma bitaki ake a karaoaki nakoina. Imwina, e a kanakoa Timoteo bwa e na tabeakini kainnanoia n taamnei taan onimaki aika boou ake i Tetaronike. (1Tet. 3:1-3) Ai kimwareireira kaain Tetaronike ngke e kariaia Timoteo bwa e na beku n taabo ake e kainnanoaki iai!

15. Tera aron rotakin tiara ni baika ririki aika aki kantaningaaki? Kabwarabwaraa.

¹⁵ Ti kona ni karekea reireiara n te baere rinanona Bauro i Tetaronike. Tao ti kona ni katea tiara teuana, ma a kona baika riki aika a aki kantaningaaki ni karekea te bitaki ao n tukira n roko n tiara anne. (TeMin. 9:11) Ngaia are kataia ni manga rinea te tia riki teuana ae ko kona ni karaoia. E riki aei nakon te taanga teuana ae Ted ao Hiedi. A kitana te Betaera ibukin aorakia ae kakaiaki. Ma a kairaki n tangiran Iehova bwa a na kaakaei riki aanga ibukini karababaan aia mwakuri ni minita. Te moan, a beku bwa bwaiania aika katoatai. Imwina, a riki bwa bwaiania aika okoro ao e a kataneiaaki Ted bwa te bonomwi ni mataniwin te aono. Imwina riki, e a bitaki te babaire ibukin te ririki are katauaki ibukia mataniwi n te aono. A noria Ted ao Hiedi ae a aikoa tau nakon te mwioko aei. E ngae ngke a nanokawaki iai, ma a ataia ae a kona ni beku ibukin Iehova n aanga riki tabeua. E taku Ted, “Ti ataia ae a bati aanga ake ti kona iai ni beku iroun Iehova.”

16. Tera reireiara n I-Karatia 6:4?

¹⁶ Ti aki kona n atai baika a na riki ni maiura. Ngaia are e kakawaki bwa ti na aki iangoira ae ti kakawaki iroun Iehova tii ibukini mwiokoara ake ti karaoi, ao ti riai naba n aki kabotauira ma naake a karaoi mwioko ake ti aki karaoi. E taku Hiedi, “Ko na bon aki kukurei ngkana ko kabotaua maium ma maiuia tabemwaang.” (Wareka I-Karatia 6:4.) E kakawaki riki bwa ti na ukeri aanga ake ti na kona iai ni beku ibukin Iehova. *

17. Tera ae ko kona ni karaoia bwa ko aonga ni kona n tau nakoni mwioko n te ekaretia?

¹⁷ Ko kona ni karaoa ae bati riki n am beku ibukin Iehova ngkana ko kabebetea maium, ao n rarawa ni karaoi taarau aika riao. Katei tiam aika uarereke ake a na kona ni buokiko ni karokoko n tiam aika bubura. N te katoto, ngkana ko iangoa te bwaiania ae katoatai, ko kona moa ni karaoa te bwaiania ae aki  katoatai ni katoa namwakaina? Ngkana ko iangoa te tabonibai n te ekaretia, ko kona ni kabanea riki am tai n uarongorongo ao ni kawaria aoraki ma kaara n am ekaretia? Te baere ko karaoia ngkai, e kona ni kauka te mataroa ibukini mwioko riki tabeua n taai aika na roko. Motinnanoia bwa ko na karaoa am kabanea ni konaa ni mwioko ake ko anganaki.—IRom. 12:11.

18. N aron ae kaotaki n te taamnei, tera reireiam n ana katoto Beverley?

¹⁸ N aki ongeia bwa ti a kara, ma ti boni kona n uaiakin tiara n te onimaki. Iangoa ana katoto te tari te aine ae Beverley ae ai 75 ana ririki. Iai aorakina ae kakaiaki are e a kangaanga iai nakonakona. Ma e kani kabanea ana tai n te mwakuri ae okoro ibukin te Kauring. Ngaia are e a katei tiana ake e kona ni uaiakin. E rangi ni kukurei Beverley ngke e roko n tiana akanne. Ao a kaungaaki tabemwaang n ana kakorakora n te mwakuri ni minita. E rangi ni kakawaki aia mwakuri taari aika kara iroun Iehova, e ngae ngke a a tiatianaki aia konabwai.—TaiAre. 71:17, 18.

19. Baikara tiia n te onimaki aika ti kona ni katei?

¹⁹ Katei tiam ake ko kona n uaiakin. Karikirakei aroaro ni Kristian aika kakukureia Iehova. Reiakina te rabakau teuana bwa ko aonga ni manena riki n am beku ibukin te Atua ao ana botaki. Ukeri aanga ake ko na kona iai ni buokia riki taari n te ekaretia. * N aron Timoteo, e kona naba “n noraki raoi rikirakem irouia aomata nako” man ana kakabwaia Iehova.—1Tim. 4:15.