1. Ịyẹ ahị tị́ ka chụ nọ ha ịlịọhị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu myị́?

 CHAJỊ nyọlẹ kahị ri Angịnyị nya ịKịrayịsị wẹẹ, iJihova háahị yẹẹyẹẹ. Ahị tịtọ ká ang ọlẹ kahị ka họ ha iJihova ka ri ọlẹ kọ há gụ́ wuu. Ma nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova la ọngịrị nyahị wuu, ahị baba nyọka chụ ang nya olegu nọ ha ịlọhị. Ang lala abwẹla nya Ọngịnyị nya ịKịrayịsị oriri, ụkụrwọ nya ụbwọ ọjéjẹ, bala ọ-mwahị nya agbẹyị ịlẹ á ka bwu da angịkịla ụbwọ.

2. Ịyẹ tị́ du kahị ka chụ ang nya olegu nọ bala ọ-maga nyọka waa oyị?

² Ịyẹ tị́ du kahị ka tịtọ nyọka nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu? Ang ọkpọnchị ọhẹ ri ahị tịtọ nyọka họ ẹla kpụ Adahị olepwoohe ịpyọ. IJihova kaa chị ọkẹkẹnị ụka kọ yẹ kahị ja kpa āhị ọlẹ kahị la họ ụkụrwọ yẹẹyẹẹ ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nyamwụ. Da ọọwa u-uhye, ahị tịtọ nyọka nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu chajị kahị ka jẹ́-ẹ da aanahị alẹng bala anyang ụbwọ gụ́ olene. (1 Tẹs. 4:9, 10) Jaabwọ ká ịPọlụ byi iTimoti, ahị wuu ka jẹ́-ẹ nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu, jaabwọ myị́ abwọ kahị juwa ẹ-ẹpwụ nya ẹlịlẹhị tata ka ba lẹ. Ahị yẹ abwọlẹ kahị ka bwu yé apyobwuna alẹ bwu ẹla nya ịPọlụ ọwẹ wẹẹ.

3. Jaabwọ ká ụpwụ nya 1 iTimoti 4:12-16 ya, ịyẹ ịPọlụ à tị́ ju iTimoti ọhụ nyọka họ?

³ Nanana nyori iTimoti ri onjwo ụka ká ịPọlụ da ileta nyamwụ ọhọhẹ du tọọ wẹẹ, iTimoti ri ọngọgbahị nya ọjịra-jịra chẹẹ ụka ọwẹ lẹ. Ma, ịPọlụ tị jwoo ọhụ nyọka nwà kịnyaa  ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu. (Wa 1 iTimoti 4:12-16.) Jaabwọ ká wẹẹ kụ irya ju omyi ẹla nya ịPọlụ, à ka yẹ nyori ọ tịtọ ká iTimoti ka nwà kịlahị a-agbẹyị imiiye: bwula ọ-nwụ́ abwẹla nya Angịnyị nya ịKịrayịsị lala ọháha, ọmyịmyị, bala ocheri-cheri ọlala a-abwẹla bala ọ-ka nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ ọwawa a-ahị nya alụma, ọngịnyị ọ-nwụ rịrị, bala ang ọmẹjẹ. Ahị ya ẹla u-uhye nya ọgụ-ẹpẹtẹ nya iTimoti kahị yẹ abwọlẹ ká ang ọ-chụ nọ ha ịlọhị kaa dahị ụbwọ nyọka nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu wẹẹ. Ahị ka kụ ẹhị yẹ agbẹyị ịhyẹ ịlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ gụ́ ọọwa ịnyịnyị.

4. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iFilipayị 2:19-22 ya, ịyẹ tị́ du ká iJihova jẹ́ kpa iTimoti họ ụkụrwọ?

⁴ Ịyẹ tị́ du ká iJihova jẹ́ kpa iTimoti họ ụkụrwọ? Ọ la abwẹla nya ọngịnyị nya ịKịrayịsị oriri yẹẹyẹẹ à du lẹ. (Wa Ala iFilipayị 2:19-22.) Jaabwọ ọlẹ ká ịPọlụ chabwọ nya iTimoti wẹ, ahị ka yẹ nyori ọ kaa kpa ịlọmwụ keji, godayị giri-giri, jụ ụkụrwọ họ, bala o-ju ọdahịhile. Ọ la ọháha bala ọ-kaa kpahị ju aanamwụ yẹẹyẹẹ. Ọọwa du ká iTimoti há ịPọlụ, lẹ ọ́ bịrị ụka la ọ-ka ya ụkụrwọ olujwo jwoo ụ-ụbwọ ka. (1 Kọr. 4:17) Ịnyịnyị-ịnyịnyị, ahị kaa há iJihova bala ọ-kaa ju apyobwuna ọọjịra-jịra ụka kahị nwụ́ abwẹla ịlẹ kị họ́ọ.​—Eje. 25:9; 138:6.

5. (a) Ányị a tị́ ka bwu jẹ́ abwẹla nya Ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọlẹ á ka chụ nọ nyọka nwụ́ kpangga? (b) Jaabwọ ká ifoto ọwẹ mẹjẹ, ányị ọọnahị ọyẹẹnọ ọwẹ à tị́ wẹẹ họ ụkụrwọ u-uhye nya ahyẹẹrwẹrwa ọmẹjẹ ẹ-ẹga nya angịkịla gụ́ ọọwa?

⁵ Chụ abwẹla ọlẹ ká tịtọ nyọka nwụ́ kpangga. Raabwọ u-uhye nya abwẹla nyang ọlẹ ká baba nyọka nwụ họ. Chụ abwẹla ọlẹ ká tịtọ nyọka họ ụkụrwọ u-uhye nyamwụ kpangga. Ọ-chụ pwokwita, à ka maga nyọka la ahyẹẹrwẹrwa bala ọ-nwụlanọ nyọka da aanahị alẹng bala anyang ụbwọ gụ́ ọọwa myị́? À baba nyọka ri ọngịnyị nya okpunyi bala ọhịnyọhi gụ́ ọọwa? À ka yé ụbwọ ọdada bwula ọ-tọ aligu nyang i-chii wo nyọka mẹ ẹga ọlẹ ká ka nwụ họ jẹ́ng myị́.​—Etu 27:6.

6. Ányị a tị́ ka bwu nwụ́ abwẹla onyeewe ọhẹ?

⁶ Họ ụkụrwọ nyọka wu ang ọlẹ ká chị nọ ọyị. Anyị a tị́ ka bwu họ ịnyị? Ụgbẹyị ọhẹ ri ọ-ka jẹ́ ang rige-rige u-uhye nya abwẹla ọlẹ ká tịtọ nyọka la gụ́ ọọwa. Ọhẹka à tịtọ nyọka họ ụkụrwọ u-uhye nyọka hịnyọhi ha angịkịla gụ́ ọọwa. À ka dọmwụ myị́ bwula ọ-wa ịBayịbụụ u-uhye nya oja nya angịlẹ kị hịnyọhi gbagbịla bala angịlẹ kị myị họ ịnyị ka bala ọ-kụ irya ju oja ịịwa. Kụ irya nya ọ-chụ  pwokwita nya iJisọsị wẹẹ. Ọ kaa hịnyọhi ha angịkịla gbagbịla. (Luk. 7:47, 48) Ọ kaa ya ẹhị rịrị a-ang ọlẹ ká angịnyị ka jụ́ họ myị́ ọkọkọ nya ọ-jẹ́ họ ka nyaa. Ma, ala iFarisii ịla ahyẹẹnụ nya iJisọsị kaa “yẹhị da angịkịla bwee.” (Luk. 18:9) Ụka ká kụ irya u-uhye nya oja ịwẹ kpá, tọ ịlọng wo nyori: ‘Ịyẹ m tị́ kaa yẹ u-uhye nya angịkịla? Abwẹla nyaa oyina m tị́ kaa chụ nyọka ya ẹhị rịrị?’ Ó ri kọ ja lang nyaanyaa nyọka hịnyọhi ha ọngịnyị, maga ká da abwẹla ịnyịịla ịlẹ ká jẹ́ ká ọngọọwa la wuu ju ang. Ọọwa lẹ à tọ ịlọng wo yẹkẹẹ: ‘Ányị iJisọsị à tị́ kaa yẹ ọngọwẹ? Ọ ka myị-ị̀ hịnyọhi họọ?’ Ang ọjẹ́jẹ ọlịịwẹ ka dụbwọ nyọka yẹ irya nyahị da myị́. Ụka nya ọgbanyẹ, ọ ka ri ụkụrwọ olujwo hahị nyọka hịnyọhi ha ọngọlẹ kọ họhị ẹla ọtịpyọ myị́. Ma ó ri kahị họ ụkụrwọ jahị da ọọwa kịnyaa, lụka okpii ọ ka chịhịkpẹẹ la ọ-ka hịnyọhi gụ́ olene.

7. Jaabwọ ká ụpwụ nya Etu 22:29 ya, agbẹyị iyina iJihova à tị́ wẹẹ kpa angị jẹ́ ụkụrwọ nya ụbwọ họ ang alẹ?

⁷ Ang ọkịla ọlẹ á ka jẹ́-ẹ chụ nọ ri ọ-ka jẹ́ ụkụrwọ nya ụbwọ ọlẹ kọ ju apyobwuna. Kụ irya nya iru nya alụkụrwọ ịlẹ kị baba nyọka nwụ́ Egbeju Ẹpwa, Ebe nya Ọjịra-jịra Ọtụka, bala Ebe nya Ịpyị-Adịrahụ wẹẹ. Iru nya angịlẹ kị kaa họ ụkụrwọ ịwẹ kaa jọ́ọ bwula ọ-họ ụkụrwọ bala aanahị ịlẹ kị jẹ́ ang chajị nyamwụ ịnyị. Jaabwọ ká ifoto ọwẹ mẹjẹ, aanahị alẹng tụ́ anyang wẹẹ jẹ́ ụkụrwọ nya ụbwọ ọlẹ kọ ka daa ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ kpahị ju Ebe nya Ọjịra-jịra Ọtụka bala Ebe nya Ịpyị-Adịrahụ. Bwula ụgbẹyị ọwẹ bala ịkịla, iJihova, ko ri “Adịrahụ o-gboyi myị́ oyi,” bala iJisọsị, ko ri “Adịrahụ nya Alịdịrịhụ,” wẹẹ kpa aanahị ị-jụ ụkụrwọ họ ịwẹ họ ang ịtụka-ịtụka. (1 Tim. 1:17; 6:15; wa Etu 22:29.) Ahị cheri kahị kpa ụkụrwọ nya ụbwọ ọlẹ kahị jẹ́ gwogbo ha iJihova ọkọkọ nya ịlọhị.​—Jọn. 8:54.

8. Ányị a tị́ ka bwu cheje nya ang ọlẹ á ka jẹ́?

⁸ Chụ ang ọlẹ á ka jẹ́ kpangga. Ang oyina a tị́ ka jẹ́? Tọ angịgbahị nya ọjịra-jịra nyang lee ọngọ kpẹhị rịrị isekut wo nya ang ọlẹ kị yẹ nyori à ka baba nyọka jẹ́. Ọ-chụ pwokwita, ó ri kị ya irya hang nyọka nwà kịlahị ẹ-ẹga nya ẹla oyaya bala ang ọmẹjẹ, byaa kị dang ụbwọ nyọka jẹ́ ẹhị nya ẹla ọlẹ á ka baba nyọka họ ụkụrwọ ju kpangga. Ọọwa lẹ a hu ẹta-ẹdịyẹ ịlẹ kị ka dang ụbwọ nyọka họọ myị́ lẹlẹ. Ányị a tị́ ka bwu họọ myị́?

9. Ányị a tị́ ka bwu họ ụkụrwọ nyọka wu ang ọlẹ ká tịtọ nyọka jẹ́ ọyị?

⁹ Họ ụkụwọ nyọka wu ang ọlẹ ka chụ nọ ọyị. Ọhẹka a tịtọ nyọka nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang ọmẹjẹ nyang. À ka jẹ́ ang bwu ụpwụ ọlẹ ko ri Họ Ụkụrwọ nya Ụpwụ Ọwawa Bala Ang Ọmẹjẹ myí. Ó ri ká la ụpa ọọjịra-jịra ọlẹpwụ nya epwihi, à ka tọ ọọnahị ọhẹ kọ ka ke ụrụ wo ẹla oyaya nyang ene nya ọjịra-jịra bala ọ-ka ya irya hang nya ẹga ọlẹ ká baba nyọka nwụhọ. Nwụla ụpa nyang nọ yẹẹyẹẹ lụka chajị ká angịkịla ka jẹ́ng nya ọngọ jụ ụkụrwọ họ bala o-ju ọdahịhile.​—Etu 21:5; 2 Kọr. 8:22.

10. Ya ọ-chụ pwokwita nya abwọlẹ ahị ka nwà kịlahị ẹ-ẹga nya ang ọlẹ kahị tịtọ nyọka jẹ́-ẹ họ wẹẹ.

¹⁰ Ó tị ri ká ang ọlẹ ká tịtọ nyọka jẹ́ á ri ang ọlẹ kọ kaa lang ujwo la ọhọhọ bẹ? Abwọ á chịng pyẹpyẹ ka! Ọọnahị ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ ri Garry á jẹ́-ẹ wa ụpwụ yẹẹyẹẹ ka. Ọ kpịtịya nya abwọlẹ kọ kaa lọọ oyoyi kaka ba nyọka wa ụpwụ gboo ọọjịra-jịra. Ma ọ maga ju ịlọmwụ kịnyaa. O ya nyori ang ọmẹjẹ ọlẹ ká ọwa nyị ye nyị dudu ká ọwa nyị jẹ́-ẹ họ ụpa nya ẹla ọ-ya dodehe u-Ube nya Ịpyị-Adịrahụ, ọọjịra-jịra nya isekut bala ọtụka lẹẹlẹẹ lẹ!

11. Lala iTimoti, ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ ye ụkụrwọ ju ụbwọ gụ́ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova?

¹¹ ITimoti wẹ ka ri ọngọlẹ kị jẹ́ nya ọngọ jẹ́-ẹ ya ẹla bala ọ-mẹ ang jẹ lụmẹ? ỊBayịbụụ á ya  datị ka. Ma ịwẹẹ odada á juwa ka, iTimoti jẹ́ họ ụkụrwọ nyamwụ gụ́ olene jaabwọ kọ wẹẹ ba ẹla ọmẹjẹ nya ịPọlụ jẹ. (2 Tim. 3:10) Ịnyịnyị-ịnyịnyị, ó ri kahị nwà kịlahị ẹ-ẹpwụ nya ang ọlẹ kahị jẹ́-ẹ họ, ahị ka jẹ́-ẹ ye ụkụrwọ ju ụbwọ gụ́ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nya iJihova.

12. Ányị a tị́ yé apyobwuna bwu ụbwọ ọdada nya angịkịla lẹẹ?

¹² Angịkịla kaa họ ang lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kahị kaa yé apyobwuna bwu ụwa. Ọ-chụ pwokwita, ó ri kahị juwa uube-utoji, ọ kaa myịhị lẹhị ụka ká angịgbahị nya ọjịra-jịra ịlẹ kị ji ẹpwụ nya iKomitii nya Angị Me Obyi Bala Angị Họ Utoji lee angịlẹ kị ri Angị kaa Ju Alẹdụrụ Ụga á wụlaahị yẹ. Ụka kahị ja chịpwụrụ bwu iwe-ahụrụ olujwo ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị, ọ kaa myịhị lẹhị ó ri ká ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ á hu ụka nyamwụ nọ kọ ke ụrụ lahị bala ọ-kpụ́ụhị ẹjẹ. Ụka kahị baba nya ụbwọ ọdada nyọka jẹ́-ẹ mẹ ịBayịbụụ jẹ, ọ kaa kpụhị ịpyọ ó ri ká ọngọ ye ịlahị nya ụgbẹyị ọlẹ kọ jẹ́ ijẹẹhị nya ang ọmẹjẹ á myị ọnụ nyọka bahị kaka mẹ ang jẹ bala ọ-ya irya hahị. Aanahị alẹng bala anyang ịwẹ wuu kaa chị ọkẹkẹnị nyọka dahị ụbwọ. Ahị ka jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị ọlịnyị ó ri kahị hu ịlọhị ha nyọka da aanahị ụbwọ. IJisọsị yẹkẹẹ: “[Ọkẹkẹnị] ka juwa ha angịlẹ kị juwa hu ha, gụ angịlẹ kị juwa yeye kem.” (Ụkụr. 20:35) Ó ri ká tịtọ nyọka họ ụkụrwọ ha iJihova gụ́ ọọwa a-agbẹyị ịwẹ lee ịkịla, ịyẹ à tị́ ka dang ụbwọ nyọka họọ ịnyị myị́?

13. Ịyẹ ahị tị́ ka kpịtịya ụka kahị ja chụ ang nọ ha ịlọhị nyọka họ?

¹³ Dụmwọ-dụmwọ ká chụ ang nọ ha ịlọng hwolo-hwolo ka. Ọ-chụ pwokwita, à ka kụ irya myị́ nyori, ‘Ọ ka hám nyọka họ ụkụrwọ gụ́ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra.’ Ma ọ tị ka lujwo myị́ nyọka jẹ́ abwọlẹ á ka bwu wu ang ọlịnyị ọyị. À dọmwụ ka yẹ nyori ọ́ ka chịkpẹẹ hang nyọka jẹ́ ụka ọlẹ ká wu ang ọọwa ọyị ka. Lẹ chụ ịngịhyẹ kpangga ọlẹ kọ la gede-gede nọ ha ịlọng. À dọmwụ ka jẹ́-ẹ dọọ neeji bala abwọlẹ ká nwụlanọ nyọka bwu woo ọyị myị́.

14. Ịyẹ tị́ du kahị baba nyọka nwụlanọ nyọka yẹ ba iwe-ahụrụ ọkịla ụka kahị ja chụ ang nọ ha ịlọhị?

¹⁴ Ahị baba ịnyịnyị nyọka nwụla ịlọhị nọ nyọka yẹ ba iwe-ahụrụ ọkịla ụka kahị ja chụ ang nọ ha ịlọhị. Ịyẹ à tị́ du? Chajị a-ahị à kpa iwe-ahụrụ nyahị ụ-ụbwọ ka. Nyọka  chụ pwoku: Ọlẹrụ ịPọlụ da ụbwọ kpụ ọ ya ọjịra-jịra onyeewe yeji e-epweji nya ịTẹsalonika. Ọ tị la irya nyọka hụ ụ-ụwa bala ọ-ka daa Angịnyị nya ịKịrayịsị inyeewe ịwẹ ụbwọ. Ma aluji tị du ká ịPọlụ rụ bwu epweji ọwẹ la agbụrụ. (Ụkụr. 17:1-5, 10) Ó ri ká ịPọlụ á dayị ụ-ụwa, ọ ka kpa akama kịla aanamwụ. Ma ịPọlụ á hwabwọ la ọ-maga nyọka daa ụbwọ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ yẹ ba iwe-ahụrụ ọlẹ kọ yẹda wẹ. Ụka ọkịla, ọ du iTimoti ẹrụ ka ịTẹsalonika nyọka ju ọmyịmyị nya Angịnyị nya ịKịrayịsị inyeewe ịlụwa ọngịrị. (1 Tẹs. 3:1-3) Ala ịTẹsalonika ịwẹ ka chị ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ nyọlẹ ká iTimoti myị ọnụ nyọka ka ẹga myị́ ẹga ọlẹ kị baba nyamwụ.

15. Ányị iwe-ahụrụ nyahị à tị́ ka du ká ang ọlẹ kahị chụ nọ ka yẹda myị́? Ọ-chụ pwokwita oyina à tị́ ji?

¹⁵ Ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ẹla ọlẹ kọ họ ta ịPọlụ ị-ịTẹsalonika. Ahị ka chụ ịngịhyẹ nọ ha ịlọhị nyọka wu ọyị myị́, ma iwe-ahụrụ nyahị tị ka yẹda du kọ ka wuhi kpa la ọ-wu ang ọọwa ọyị. (Ọngọ. 9:11) Ó ri kọ lịnyị ẹ-ẹga nyang aalẹ, nwụlanọ nyọka chụ ang ọkịla ọlẹ á ka jẹ́-ẹ wu ọyị myị́ nọ ha ịlọng. Ịnyị ahụ bala ọrụ ọhẹ ká ẹnyị nyaa ri Ted bala Hiedi à họ lẹ. Ị rụ bwu ịBẹtẹlụ ọọlajị nya ịnyịrọ ọ-la gogo ka. Ma ọháha ọlẹ kị la ẹ-ẹga nya iJihova du kị mwahị nya agbẹyị ịkịla ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ bwu họ ụkụrwọ gụ́ ọọwa. Họhẹ, ị dọmwụ nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị kpụrụrụ. Nyọlẹ kọ nọ chẹẹ, ị wẹ ka ri angị kpa ụka nyaa wuu ya ẹrụ ọnyịịla, ị tị mẹ ang jẹ Ted nyọka ku ọmwakpa nya ọngọ kpẹhị rịrị isekut ịnyịnyị. Ọọwa lẹ, ị yẹ ẹka nya angịlẹ kị ka jẹ́-ẹ ri angị kpẹhị rịrị isekut da lẹlẹ. Ted bala Hiedi wẹ ka yẹ nyori ẹka nyaa kpoye nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ọwẹ myị́ lẹ. Ịlẹhị lẹ ọ jwaa, ma ị tị yẹ nyori ị ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova a-agbẹyị ịkịla. Ted yẹkẹẹ: “Ahị wẹ ka jẹ́ nyori agbẹyị lụmẹ-lụmẹ ji kahị ka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova.”

16. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala ịGaletiya 6:4?

¹⁶ Ahị-ị́ la ọngịrị u-uhye nya ang myị́ ang ọlẹ kọ ka họ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị ka. Chajị nya ọọwa lẹ, ọ́ baba kahị ka yẹ abwọlẹ kahị ju apyobwuna kaka ba kpụnịrọ iwe nya ụkụrwọ ọlẹ kahị la lee ọ-chụ iwe ọlẹ kahị la kaka pwoku ịnya angịkịla ka. Hiedi dọọ wụlẹ yẹkẹẹ, “Okpunyi nyang kaa gụng byi ó ri ka chụ ọhịhị nyang kaka pwoku ịnya angịkịla.” (Wa Ala ịGaletiya 6:4.) Ọ baba nyahị ọ-ka mwahị nya agbẹyị ịlẹ kahị ka bwu da angịkịla ụbwọ bala ọ-họ ụkụrwọ ha iJihova. *

17. Ányị a tị́ ka họ lẹẹlẹẹ chajị ká iwe nya ụkụrwọ ka hi pwụng ị-ịlahị?

¹⁷ Ọ ka chịkpẹẹ hang nyọka jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ ha iJihova gụ́ ọọwa ó ri ka hu ọhịhị nyang hukee bala ọ-yẹ abwọ hi uri ọ-kpakpa ododoodu.  Chụ ang ichiche-ichiche ịlẹ kị ka dang ụbwọ nyọka wu ịtụka ọyị myị́ nọ ha ịlọng. Ọ-chụ pwokwita, ó ri ká tịtọ nyọka ye ịlahị nya ụgbẹyị ọkpụrụrụ, à ka dọmwụ nya ịlahị nya ụgbẹyị ọ-chịchị ye ọya ọnyị myị́ ọnyị lẹẹlẹẹ myị́? Ó ri ká tịtọ nyọka ri ọngọ myị ẹrụ, à ka bịrị ụka nyang gụ́ ọọwa ẹ-ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ bala o-ju aanahị ịlẹpwụ nya ọjịra-jịra ịlẹ kị jụ́ ẹdụrụ bala angịgbahị ụga myị́? Ẹla ọlẹ ká wẹẹ jẹ́ lẹẹlẹẹ ka wụrụ ụgbẹyị da hang nyọka la iwe ịkịla ị-ịlahị. Cheje nyọka họ ụkụrwọ ọnyị myị́ ọnyị kị ya hang lẹẹlẹẹ yẹẹyẹẹ.​—Rom. 12:11.

18. Jaabwọ kị mẹjẹ ẹ-ẹpwụ nya ifoto ọwẹ, ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu oja nya ọọnahị Beverly?

¹⁸ Áhị ka jẹ́-ẹ ri ọngọgbahị kpoye nyọka chụ ang nọ ha ịlọhị nyọka wu ọyị ẹ-ẹpwụ nya ang nya ọlegu kaka. Kụ irya nya ọ-chụ pwokwita nya Beverley, ọọnahị ọnyang ọhẹ kọ gu ẹka 75 lẹ wẹẹ. Ọ la ẹdụrụ ọnyọọngịrị ọhẹ ọlẹ ko du ká ẹdịyẹ ọjẹjẹ kaa lujwo họọ. Ma ọ tị tịtọ nyọka la ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya angịnyị ọwụrụ-wụrụ wẹ ọ-Họ Kpa Kpịtịya. Lẹ ọ chụ ịngịhyẹ nọ kpangga ha ịlọmwụ. Ụka ká Beverley wu ang ọlẹ kọ chụ nọ ọyị myị́ lụka nya angịnyị ọwụrụ-wụrụ ọọwa, ọ chị ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ. Ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ gu angịkịla gbịla nyọka cheri gụ́ ọọwa ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ. Ụkụrwọ nya aanahị alẹng bala anyang ịlẹ kị ri angịgbahị kaa myị iJihova lẹhị, ó ri ká iwe ahụrụ nyaa á dọmwụ du kị jẹ́-ẹ họ gbuu ka wẹwẹ.​—Eje. 71:17, 18.

19. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka chụ ang nya olegu nọ bala ọ-ka woo ọyị myị́?

¹⁹ Chụ ang ịlẹ á ka wu ọyị myị́ nọ ha ịlọng. Nwụ́ abwẹla ịlẹ kị ka kpụ iJihova ịpyọ. Jẹ́ ang ọlẹ kọ ka ya iwe da hang nyọka họ ụkụrwọ ha iJihova bala ogu nyamwụ. Mwahị nya agbẹyị ịlẹ á ka jẹ́-ẹ da aanang alẹng bala anyang ụbwọ gụ́ ọọwa. * Jaabwọ kọ la ẹ-ẹga nya iTimoti, “angịnyị wuu ka yẹ ịlahị ọkaka nyang,” bwula ahị ọwawa nya iJihova.​—1 Tim. 4:15.