1. Inki balukanu ya kimpeve beto lenda kuditudila?

 BETO Bakristu ya kieleka, beto ke zolaka Yehowa mingi kibeni. Beto ke zolaka kusala yonso yina beto lenda sala na kisalu na yandi. Kansi sambu na kusala yonso yina beto lenda sala sambu na Yehowa, beto fwete kuditudila balukanu ya kimpeve. Mu mbandu, kukuma ti bikalulu yina Bakristu fwete vanda ti yo, kulonguka mambu yina lenda sadisa beto mpi kusosa mitindu ya kusadisa bantu ya nkaka. *

2. Sambu na nki beto fwete kuditudila balukanu ya kimpeve mpi kusala yonso sambu na kulungisa yo?

² Sambu na nki beto fwete yela na kimpeve? Kikuma ya ntete kele nde, beto ke zolaka kusepedisa Tata na beto ya zola yina kele na zulu. Yehowa ke waka kiese ntangu beto ke sadilaka mbote-mbote mayele na beto sambu na kusadila yandi. Diaka, beto ke zolaka kuyela na kimpeve sambu beto ke zolaka kusadisa mingi bampangi na beto. (1 Bate. 4:9, 10) Ata beto ke sambilaka Yehowa banda bamvula mingi, beto yonso lenda sala yonso sambu na kuyela na kimpeve. Beto tala mutindu beto lenda sala yo.

3. Mutindu 1 Timoteo 4:12-16 ke monisa yo, ntumwa Polo siamisaka Timoteo na kusala nki?

³ Ntangu ntumwa Polo sonikilaka Timoteo mukanda ya ntete, leke yai ya mbote vandaka dezia nkuluntu yina vandaka ti eksperiansi. Ata mpidina, Polo siamisaka yandi na kulanda kuyela na kimpeve. (Tanga 1 Timoteo 4:12-16.) Ntangu nge ke tanga mambu yina Polo sonikilaka Timoteo, nge ta bakisa nde Polo zolaka nde Timoteo kulanda kuyela na kimpeve na mitindu zole: na kukuma  ti bikalulu yina Bakristu fwete vanda ti yo bonso zola, lukwikilu mpi bikalulu ya bunkete mpi na kuyedisa mayele na yandi, na kutanga na meso ya bantu, na kusiamisa mpi na kulonga. Beto ta tubila mbandu ya Timoteo sambu na kumonisa nde kana beto ke kuditudila balukanu ya kimpeve, yo ta sadisa beto na kukuma kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. Beto ta tubila mpi mambu yina beto lenda sala sambu na kudipesa na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote.

4. Mutindu Bafilipi 2:19-22 ke monisa yo, nki sadisaka Timoteo na kuvanda mfunu na meso ya Yehowa?

⁴ Inki sadisaka Timoteo na kuvanda mfunu mingi na meso ya Yehowa? Bikalulu na yandi ya mbote yina Bakristu fwete vanda ti yo. (Tanga Bafilipi 2:19-22.) Mambu yina Polo tubaka sambu na Timoteo ke sadisa beto na kubakisa nde Timoteo vandaka muntu ya kudikulumusa, muntu yina kangamaka kaka na Nzambi, muntu yina vandaka kusala ngolo mpi muntu yina bo vandaka kutudila ntima. Yandi vandaka kuzola mingi bampangi mpi kutudila bo dikebi mingi. Yo yina Polo zolaka Timoteo mingi mpi yandi waka ve boma ya kupesa yandi mikumba ya nene. (1 Bak. 4:17) Mutindu mosi mpi, Yehowa ta zola beto mpi beto ta vanda mfunu mingi na dibundu kana beto me kuma ti bikalulu yina Yehowa ke zolaka.—Nk. 25:9; 138:6.

5. (a) Inki mutindu nge lenda kuma ti kikalulu yina nge ke zola kukuma ti yo? (b) Mutindu kifwanisu ke monisa yo, nki mutindu mpangi-nkento yina ya leke ke sala mambu na kuwakana ti lukanu na yandi yina yandi bakaka ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka?

⁵ Pona kikalulu yina nge ke zola kukuma ti yo. Samba mpi yindula bisika yina nge fwete yidika na kimuntu na nge. Pona kikalulu yina nge ke zola kukuma ti yo. Mu mbandu, nge lenda baka lukanu ya kulonguka na kukuma ti kikalulu ya kuditula na kisika ya bantu ya nkaka to ya kukuma ti mpusa ya ngolo ya kusadisa bampangi. To nge lenda baka lukanu ya kusala yonso sambu na kuvanda na ngemba ti bantu ya nkaka mpi kulolula bo. Nge lenda solula ti nduku na nge ya ntima sambu yandi sadisa nge na kuzaba mambu yina nge lenda sala sambu na kukuma ti bikalulu ya mbote.—Bing. 27:6.

6. Inki mutindu nge lenda kuma ti kikalulu yina nge ke zola kukuma ti yo?

⁶ Sala yonso sambu na kulungisa lukanu na nge. Inki mutindu nge lenda sala yo? Nge lenda sala yo kana nge longuka mbote-mbote kikalulu yina nge ke zola kukuma ti yo. Yindula nde nge me baka lukanu ya kusala yonso sambu na kukuma ti kikalulu ya kulolula bantu. Nge lenda  yantika kutanga mpi kuyindula mingi bambandu ya Biblia ya bantu yina lolulaka bantu ya nkaka na ntima ya mvimba mpi ya bantu yina lolulaka ve bantu ya nkaka. Beto tadila mbandu ya Yezu. Yandi lolulaka bantu na luzolo yonso. (Luka 7:47, 48) Yandi tulaka ve dikebi na bifu na bo kansi yandi tulaka dikebi na mambu yina bo vandaka kusala. Kansi Bafarize na bilumbu ya Yezu, “vandaka kumona bankaka mpamba.” (Luka 18:9) Na nima ya kuyindula mingi bambandu yina, kudiyula nde: ‘Inki mono ke monaka na bantu ya nkaka? Mono ke tulaka dikebi na nki bikalulu na bo ?’ Kana yo ke vandilaka nge mpasi na kulolula muntu mosi, meka kusonika bikalulu yonso ya mbote ya muntu yina ke vandaka ti yo. Na nima, kudiyula nde: ‘Inki mutindu Yezu ke tadilaka muntu yina? Kana yo vandaka Yezu, keti yandi zolaka kulolula yandi?’ Kana beto sala mutindu yina, yo lenda sadisa beto na kusoba mutindu na beto ya kutadila muntu yina. Ntete, yo lenda vandila beto mpasi na kulolula muntu yina me pesa beto mpasi. Kansi kana beto ke sala yonso sambu na kusoba mabanza na beto, beto ta kuma kulolula bantu na luzolo yonso.

7. Mutindu Bingana 22:29 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa ke sadilaka bantu yina me zaba kisalu mbote bubu yai?

⁷ Nge lenda kuditudila mpi lukanu ya kulonguka mambu ya mfunu yina ta sadisa nge. Yo ke lomba bampangi mingi sambu na kutunga Babetele, Banzo ya Balukutakanu ya Nene mpi Banzo ya Kimfumu. Bampangi mingi na kati na bo, longukaka kusala bisalu yina ntangu bo vandaka kusala ti bampangi yina zabaka bisalu yango. Mutindu bifwanisu ke monisa yo, bampangi ke longuka bisalu ya mfunu yina lenda sadisa bo na kuyidika Banzo ya Balukutakanu ya Nene mpi Banzo ya Kimfumu. Yehowa Nzambi, “Ntotila ya kukonda nsuka” mpi Kristu Yezu, “Ntotila ya . . . bantotila,” ke sadila bantu yina me zaba kisalu mbote sambu na kusala mambu ya nene. (1 Tim. 1:17; 6:15; tanga Bingana 22:29.) Beto ke zolaka kusala ngolo mpi kusadila mayele na beto sambu na kukumisa Yehowa kansi ve sambu beto kudikumisa.—Yoa. 8:54.

8. Inki nge lenda sala sambu na kuzaba kima yina yo ke lomba nde nge longuka?

⁸ Pona kima mosi yina nge ke zola kulonguka. Inki kisalu nge lenda longuka? Yula bankuluntu na beno to nkengi ya nziunga sambu bo sadisa nge na kuzaba kisalu yina nge lenda longuka. Mu mbandu, kana bo me songa nge nde yo ke lomba nde nge yidika diaka mutindu na nge ya kutuba mpi ya kulonga, yula bo sambu bo songa nge kikalulu yina mitubi ke vandaka ti yo yina nge lenda sala ngolo sambu na kukuma ti yo. Na nima, sala ngolo sambu na kukuma ti kikalulu yango. Inki mutindu nge lenda sala yo?

9. Inki nge lenda sala sambu na kulungisa lukanu na nge ya kulonguka kima mosi?

⁹ Sala yonso sambu na kulungisa lukanu na nge. Mu mbandu, nki nge lenda sala kana nge ke zola kukuma longi ya mbote? Nge lenda longuka mbote-mbote kamukanda Kudipesa na Kutanga mpi na Kulonga. Kana bo me pesa nge devware na lukutakanu ya kati-kati ya mposo, nge lenda lomba mpangi yina me zaba kulonga mbote na kulanda nge na ntwala nde nge sala yo mpi na kusonga nge bisika yina yo ke lomba nde nge yidika. Yidikaka mbote na ntwala badevware na nge sambu bantu kumona nde nge kudibongisaka mbote mpi nde nge kele muntu yina bo lenda tudila ntima.—Bing. 21:5; 2 Bak. 8:22.

10. Pesa mbandu ya ke monisa mutindu beto lenda longuka kima mosi yina beto ke zola kusala.

¹⁰ Inki nge lenda sala kana nge me baka lukanu ya kulonguka kima mosi yina kele mpasi nde nge sala? Kulemba ve nitu. Mpangi Garry vandaka kutanga ve mbote. Yandi ke yibuka nde ntangu bo vandaka kulomba yandi na kutanga na ntwala ya bantu yonso na dibundu, kiese na yandi yonso vandaka kumana. Kansi yandi landaka kusala  ngolo sambu na kuyidika mutindu na yandi ya kutanga. Yandi ke tuba nde formasio yina yandi bakaka na bampangi yina me zaba kutanga mbote mpi na mikanda na beto, me sadisaka yandi na kusala badiskure na Nzo ya Kimfumu, na balukutakanu ya nziunga mpi na balukutakanu ya distrike.

11. Bonso Timoteo, nki lenda sadisa beto na kubaka mikumba mingi?

¹¹ Keti Timoteo kumaka mutubi ya mbote to longi ya mbote kibeni? Biblia ke tubila yo ve. Kansi ntembe kele ve nde malembe-malembe, Timoteo kumaka kulungisa mbote mikumba na yandi sambu yandi salaka mambu yina Polo songaka yandi. (2 Tim. 3:10) Beto mpi, kana beto ke yedisa mayele na beto, beto ta baka mikumba mingi na kisalu ya Yehowa.

12. Inki bantu ya nkaka me salaka sambu na kusadisa nge?

¹² Beto yonso ke sepelaka kana bantu ya nkaka ke sadisa beto. Mu mbandu, kana beto kele na opitale, beto ke waka kiese mingi ntangu bankuluntu yina ke salaka na Bakomite ya Kuwakana ti Balupitalu to na Bimvuka ya Kutala Bambefu me kwisa kutala beto. Kana beto ke kutana ti bampasi, beto ke sepelaka mingi ntangu nkuluntu yina ke tudilaka mameme dikebi ke baka ntangu ya kuwidikila beto mpi ke pesa beto kikesa. Kana beto kele ti mfunu ya lusadisu ntangu beto ke longuka Biblia ti muntu mosi, beto ke sepelaka ntangu mupasudi-nzila mosi ya me zaba kulonga mbote me ndima kufidisa beto sambu na kulonguka ti muntu yango mpi ke songa beto mwa bisika yina beto fwete yidika. Bampangi yina yonso ke vandaka na kiese ya kusadisa beto. Beto mpi lenda wa kiese ya mutindu yina kana beto ke sadisa bampangi. Yezu tubaka nde: “Kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bis. 20:35) Kana nge ke zola kusala mingi sambu na Yehowa, nki ta sadisa nge?

13. Ntangu beto ke kuditudila lukanu mosi, nki beto fwete vila ve?

¹³ Kuditudila lukanu yina nge ke zola kulungisa kibeni. Mu mbandu, nge lenda kuditubila nde: ‘Mono ke zola kusala mingi na dibundu.’ Kansi yo lenda vanda mpasi na kuzaba mambu yina nge lenda sala sambu na kulungisa lukanu yina. Mpi nge lenda mona nde nge ta kuka ve kuzaba ntangu yina nge ta lungisa yo. Yo yina, kuditudila lukanu yina nge ke zola kulungisa kibeni. Nge lenda sonika lukanu yina mpi mambu yina nge lenda sala sambu na kulungisa yo.

14. Sambu na nki beto fwete vanda ti bukati-kati ntangu beto ke kuditudila balukanu?

 ¹⁴ Beto fwete vanda ti bukati-kati ntangu beto ke kuditudila balukanu. Sambu na nki? Sambu beto me zaba ve mambu yina lenda salama na luzingu na beto. Mu mbandu, ntumwa Polo sadisaka na kukangula dibundu mosi na mbanza Tesalonika. Ntembe kele ve nde lukanu na yandi vandaka ya kubikala pana mpi kusadisa Bakristu ya mpa. Kansi bambeni pusaka yandi na kukatuka na mbanza yina. (Bis. 17:1-5, 10) Kana Polo tubaka nde yandi ta bikala kaka pana, yandi zolaka kutula bampangi na yandi na kigonsa. Ata mpidina, Polo yambulaka ve kusadisa bampangi. Yandi salaka mambu na kuwakana ti mambu yina kuminaka yandi. Na nima, yandi tindaka Timoteo sambu na kusadisa Bakristu yina ya mpa yina vandaka na Tesalonika na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. (1 Bate. 3:1-3) Bakristu ya Tesalonika vandaka na kiese mingi mutindu Timoteo ndimaka kukwenda konso kisika yina mpusa vandaka.

15. Inki mambu lenda sala nde beto kuka ve kulungisa balukanu na beto? Pesa mbandu.

¹⁵ Beto lenda baka malongi na mambu yina Polo kutanaka ti yo na Tesalonika. Beto lenda kuditudila lukanu mosi buna kansi mambu ya nkaka kukumina beto na luzingu mpi yo sala nde beto lungisa diaka ve lukanu yango. (Lon. 9:11) Kana mambu ya mutindu yina me kumina nge, vanda ya kuyilama sambu na kuditudila lukanu ya nkaka. Yo kele mambu yina kuminaka mpangi-bakala Ted ti nkento na yandi Hiedi. Kisalu na bo na Betele sukaka sambu mosi na kati na bo belaka. Kansi zola na bo sambu na Yehowa pusaka bo na kusosa mutindu ya kusala diaka mingi na kisalu na yandi. Bo kumaka bapasudi-nzila ya ntangu yonso. Na nima, bo kumaka bapasudi-nzila ya nene mpi bo pesaka mpangi Ted formasio sambu na kusala kisalu ya nkengi ya nziunga kana nkengi kele ve. Na nima, organizasio sobaka bamvula yina bankengi ya nziunga fwete sukisa kisalu ya nziunga. Na kutadila bamvula yina organizasio tulaka, mpangi Ted ti Hiedi monaka nde bo kumaka dezia bambuta mpi yo lombaka nde bo zenga kisalu ya nziunga. Diambu yina lembisaka bo nitu. Ata mpidina, bo zabaka nde bo lenda sadila Yehowa na mitindu mingi ya nkaka. Mpangi Ted ke tuba nde: “Beto me zaba ntangu yai nde beto lenda sadila Yehowa na mitindu mingi ya nkaka.”

16. Inki dilongi beto ke baka na Bagalatia 6:4?

¹⁶ Beto lenda zaba ve mambu yonso yina lenda kumina beto na luzingu. Yo yina, yo kele mfunu nde beto yindula ve nde Yehowa ke bakaka beto na valere sambu beto kele ti mikumba na dibundu. Beto fwete kudifwanisa mpi ve ti bampangi yina kele ti mikumba yina beto kele ve ti yo. Mpangi Hiedi ke tuba nde: “Nge ta vanda ve na kiese kana nge ke fwanisa luzingu na nge ti ya bantu ya nkaka.” (Tanga Bagalatia 6:4.) Yo  kele mfunu nde beto sosa mitindu ya kusadisa bantu ya nkaka mpi ya kusadila Yehowa. *

17. Inki nge lenda sala sambu na kubaka mikumba?

¹⁷ Nge ta sala mingi na kisalu ya Yehowa kana nge ke zinga luzingu ya kukonda mindondo mpi nge ke baka ve bamfuka ya kukonda mfunu. Kuditudila balukanu ya fioti-fioti yina ta sadisa nge na kulungisa balukanu ya nene. Mu mbandu, kana nge kele ti lukanu ya kukuma mupasudi-nzila, nge lenda yantika ntete kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi konso ngonda banda bubu yai. Kana nge kele ti lukanu ya kukuma nsadi ya kisalu, nge lenda lutisa bantangu mingi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote mpi kutala bampangi ya dibundu yina ke bela mpi bayina me kuma minunu. Mambu yina nge ke sala ntangu yai, lenda sadisa nge na kubaka diaka mikumba ya nkaka na bilumbu ke kwisa. Baka lukanu ya kulungisa mbote konso mukumba yina bo ke pesa nge.—Bar. 12:11.

18. Mutindu kifwanisu ke monisa yo, mbandu ya mpangi Beverley ke longa nge nki?

¹⁸ Beto lenda tuba ve nde beto kele bambuta mingi mpi mpila ya kuditudila balukanu ya kimpeve mpi ya kulungisa yo kele ve. Beto baka mbandu ya mpangi-nkento Beverley yina kele ti bamvula 75. Yandi belaka maladi mosi ya ngolo mpi mpila ya kutambula vandaka ve. Kansi yandi zolaka kusala mingi na kampanie ya Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu. Yo yina yandi kuditudilaka balukanu sambu na kampanie yina. Ntangu mpangi Beverley lungisaka balukanu yina, yandi waka kiese mingi kibeni. Mambu yina yandi salaka pusaka bampangi ya nkaka na kusala ngolo na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Yehowa ke bakaka na valere kisalu yina bampangi na beto yina me kuma minunu ke salaka. Ata luzingu na bo ke kanga bo nzila ya kusala mingi.—Nk. 71:17, 18.

19. Inki kele mwa balukanu ya kimpeve yina beto lenda kuditudila?

¹⁹ Kuditudila balukanu yina nge lenda lungisa. Kuma ti bikalulu yina ta sepedisa Yehowa. Longuka mambu yina ta sala nde Nzambi mpi organizasio na yandi kusadila nge mingi. Sosa mitindu ya kusadisa mingi bampangi na nge. * Ti lusadisu ya Yehowa, “bantu yonso kumona pwelele nde nge ke kwenda na ntwala” bonso Timoteo.—1 Tim. 4:15.