1. Bõe la d tõe n yãk yam n maane?

 D SẼN yaa kiris-neb hakɩɩkã, d nonga a Zeova ne d sũy fãa. D ratame n maand d sẽn tõe fãa a Zeova tũudmã pʋgẽ. Sẽn na yɩl n tõog n maan woto, d segd n yãka d sẽn dat n maan a Zeova tũudmã yĩnga. Wala makre, n modg n bɩɩs zʋg-sõma, n modg n zãms bũmb sẽn na n paas d minimã, wall n baood d sẽn tõe n maan n sõng neb a taabã.

2. Bõe yĩng tɩ d segd n yãk d sẽn dat n maan a Zeova tũudmã yĩng la d modg n maan rẽ?

² Bõe yĩng tɩ d segd n tʋll n wɩng ne a Zeova tũubu? Pipi, yaa d sẽn dat n noog d saasẽ Ba wã sũurã. A Zeova sũur noomame, a sã n neẽ tɩ d tũnugda ne d minimã la d bãngrã n tʋmd a tʋʋmdã wʋsgo. Sẽn paase, d ratame n paam n sõng d tẽed-n-taasã. (1 Tes. 4:9, 10) Baa d sẽn kaoos sɩdã pʋgẽ to-to, d fãa tõe n maneg n wɩnga ne a Zeova tũubu. Bɩ d ges d sẽn tõe n maan rẽ to-to.

3. Bõe la tẽn-tʋmd a Poll sagl a Tɩmote t’a maane? (1 Tɩmote 4:12-16)

³ Tẽn-tʋmd a Poll sẽn wa n tool a Tɩmote pipi lɛtrã, rẽ t’a Tɩmote ra zoe n yaa kãsem-soab sẽn tar minim. La baa ne rẽ, a sagl-a lame t’a kell n modg t’a tẽebã bɩtẽ. (Karm-y 1 Tɩmote 4:12-16.) D sã n tags a Poll gomdã zug neere, d yãtame t’a ra ratame t’a Tɩmote maan modgr bũmb a yiib wɛɛngẽ. Pipi, a ra ratame t’a bɩɩs zʋg-sõma wala nonglem, tẽebo, la sõmblem. Yiibu, a ra ratame t’a paas a minimã karengã, nebã saglgo, la b zãmsgã wɛɛngẽ. Bɩ d gom a Tɩmote mak-sõngã yelle, tɩ sõng-d tɩ d yãk bũmb sẽn pa yɩɩd d nug n maane, n maneg n wɩng ne a Zeova tũubu. D  leb n na n yãa bũmb kẽer d sẽn tõe n maan n tõog n tʋmd a Zeova tʋʋmdã wʋsg n paase.

4. Bõe n sõng a Tɩmote t’a tõog n tʋm a Zeova tʋʋmdã sõma? (Filip rãmbã 2:19-22)

⁴ Bõe n sõng a Tɩmote t’a tõog n tʋm a Zeova tʋʋmdã sõma? Yaa a sẽn da tar zʋg-sõma wã yĩnga. (Karm-y Filip rãmb 2:19-22.) A Poll sẽn gom a Tɩmote yell to-to wã wilgdame t’a ra yaa sik-m-meng soaba, ned sẽn maand sɩda, ned sẽn tar yẽesem la ned b sẽn tõe n teege. A ra nonga a tẽed-n-taasã wʋsgo, tɩ b yell me ra pak-a. Rẽ n so t’a Poll ra nong a Tɩmote, hal n kõ-a tʋʋm sẽn tar yõod wʋsgo. (1 Kor. 4:17) Tõnd me sã n bɩɩsd zʋg-sõma, d paamdame t’a Zeova nong-do, la d tõog me n sõng d tigingã neb sõma.—Yɩɩn. 25:9; 138:6.

5. a) Wãn to la y tõe n maan n tõog n bɩɩs zʋg-sõngo? b) Wa fotã sẽn wilgdã, bõe la saam-bi-poak ning yʋʋm sẽn pa vẽsgã maanda, n na n maneg n kʋmd a taabã sõma?

⁵ Yak-y zʋg-sõng takɩ y sẽn dat n bɩɩs n paase. Pelg-y y pʋg n pʋʋs a Zeova, n bãng zʋg-sõng ning y sẽn segd n bɩɩs n paasã, la y tags a zug neere. Wala makre, y tõe n yãka yam n na n maneg n kʋmd y tẽed-n-taasã, la y tʋll n sõng-b sõma. Y tõeeme me n modg n yɩ ned sẽn baood laafɩ, la sug-kõata. Y tõe n soka y zoa n bãng bũmb kẽer y sẽn segd n dems y yel-manesmã wɛɛngẽ.—Yel. 27:6.

6. Bõe la y tõe n maane, n tõog n bɩɩs zʋg-sõngo?

⁶ Modg-y n bɩɩs-y zʋg-sõng ning y sẽn yãkã. Wãn to la y tõe n maan rẽ? Wala makre, y tõe n bao n bãnga bũmb wʋsg zʋg-sõng ning y sẽn dat n bɩɩsã wɛɛngẽ. Mams-y wa y sẽn na n yãk yam n dat n maneg n kõt y taabã sugri. Y tõe n karma Biiblã kibay sẽn gomd neb sẽn kõ b taabã sugr yelle, la neb sẽn pa kõ b taabã sugr me yelle, la y bʋgs kiba-kãens zugu. Tags-y a Zeezi mak-sõngã me yelle. A ra kõta a taabã sugr ne a sũur fãa. (Luk 7:47, 48) A ra pa get b kong-bõonesã ye. Yaa b sẽn da maand tɩ yaa sõma wã la a ra get n tɩ yɩɩda. Fariziẽ-rãmbã yẽ ra pa woto ye. B ra “paoogda b taabã.” (Luk 18:9) Y sã n bʋgs kiba-kãensã fãa zugu, bɩ y sok y meng yaa: Bõe la m get m taabã nengẽ n yɩɩda? Yaa b zʋg-sõma wã bɩ, bɩ yaa b zʋg-wẽnsã? Sã n wa yaa toog tɩ y kõ ned sugri, bɩ y bao sebr n gʋls zʋg-sõma nins  a soabã sẽn tare. Rẽ poor bɩ y sok y meng yaa: ‘Wãn to la a Zeezi na n ges nin-kãngã? A na n kõ-a-la sugr bɩ?’ D sã n maan woto, tõe n sõng-d lame tɩ d toeem d tagsa wã. Sɩngrẽ wã, tõe tɩ d segd n modga wʋsg sẽn na yɩl n kõ ned sẽn beeg-d sugri. La d sã n kell n modg n na n yɩ sug-kõatba, d na n wa tõog n kõta d taabã sugr nana-nana.

7. Wãn to la a Zeova ne a Zeezi tũnugd ne tʋm-tʋmdb sẽn tar minim n pidsd b raabã? (Yel-bũn 22:29)

⁷ Bũmb a to y sẽn tõe n yãk yam n maan yaa y sẽn na n zãms bũmb sẽn na n kɩt tɩ y paam minim n paase. A Zeova siglgã rata neb wʋsg sẽn na n sõngd n met Betɛll-dãmba, tigis-kãsems roto, la Rĩungã roto. Neb wʋsg paama minim n paase, b sẽn naag saam-biis la saam-bi-pogs sẽn tar minim n tʋm tʋʋm-kãensã wã. Wa fotã sẽn wilgdã, saam-biis la saam-bi-pogs n zãmsd tʋʋm kẽer b sẽn tõe n tʋme, n sõng n zã tigis-kãsems rot la Rĩungã roto. Ne tʋʋm a woto la tʋʋm a taab maasem, Wẽnnaam a Zeova sẽn yaa “wakat sẽn ka sɛt Rĩmã,” la a Zeezi Kirist sẽn yaa “rĩm-dãmb . . . Rĩmã” tũnugda ne tʋm-tʋmdb sẽn tar minim n tʋmd tʋʋm-kãsemse. (1 Tɩm. 1:17; 6:15; karm-y Yel-bũn 22:29.) D rat n tʋma ne d pãngã la d minimã fãa, n pẽg a Zeova la pa d meng ye.—Zã 8:54.

8. Bõe la y tõe n maane, n tõog n zãms bũmb sẽn na n sõng-y tɩ y paam minim?

⁸ Yãk-y bũmb takɩ y sẽn dat n zãmse. Bõe takɩ la y tõe n zãmse? Y tõe n soka y tigingã kãsem-dãmb wall y tigims sull yel-gɛtã n bãng bũmb ning y sẽn tõe n zãmse. Wala makre, b sã n yeel-y tɩ y modg n paas y minimã goamã la nebã zãmsgã wɛɛngẽ, bɩ y sok-b n bãng bũmb takɩ y sẽn tõe n maan rẽ wɛɛngẽ. Rẽ poor bɩ y tũ b saglgã la y modg n paam minim n paase. Bõe la y tõe n maan tɩ sõng-yã?

9. Bõe la y tõe n maan n tõog n zãms bũmb sẽn na n sõng-y tɩ y paam minim?

⁹ Modg-y n sɩd wa tõog n paam minim. Mams-y wa y sẽn na n dat n lebg karen-saamb sẽn tar minim. Y tõe n maaga y yĩng n karem Modg-y n paas-y y minimã karengã la nebã zãmsg wɛɛngẽ sebrã. B sã n wa kõ-y sõsg Kiris-nebã vɩɩm la b tʋʋma tigsg sasa, nand tɩ y wɛgs sõsgã tigingã pʋgẽ, y tõe n deng n kosa saam-biig sẽn tar minim t’a kelg-yã, tɩ bũmb sã n dat manegr bɩ a sõng-yã. Da modg-y n yɩ-y ned sẽn tar minim sõssã wɛgsg wɛɛngẽ bal ye. Yɩ-y ned sẽn tʋmd sõma, la ned me b sẽn tõe n teege.—Yel. 21:5; 2 Kor. 8:22.

10. Togs-y kibar sẽn wilgd d sẽn tõe n maan n paam minim bũmb d sẽn dat n maan wɛɛngẽ n paase.

¹⁰ La y sẽn dat n paam minim bũmb ning wɛɛngẽ wã sã n yaa toog ne-yã, bõe la y tõe n maane? Da koms-y raood n bas ye. D gom saam-biig a ye yʋʋr sẽn boond t’a Gari yelle. Sebr kareng ra pa nana ne-a ye. A ket n tẽra sẽn da yaa toog ne-a to-to, b sã n da yãk-a t’a na n zẽk a koɛɛg n karem tigissã sasa. A sũur da sãamdame, hal tɩ yãnd tar-a. La a kell n modgame, hal n wa tõog tɩ karengã lebg nana ne-a. A yeelame t’a sẽn paam tɩ saam-biisã sõng-a wã yĩnga, kɩtame tɩ masã a tõe n wɛgs sõss tigissã la tigis-kãsemsã sasa.

11. Wa a Tɩmote, bõe n tõe n sõng-d tɩ d wa tõog n tʋm tʋʋm wʋsg a Zeova siglgã pʋgẽ?

¹¹ A Tɩmote wa n lebga ned sẽn wɛgsd sõss sõma, wall karen-saamb sẽn tar minim bɩ? Biiblã pa togs ye. La yaa vẽeneg t’a Tɩmote sẽn tũ a Poll saglgã,  sõng-a lame tɩ bilf-bilfã a wa tõog n tʋmd tʋʋm nins fãa b sẽn kõt-a wã sõma. (2 Tɩm. 3:10) Tõnd me sã n modg tɩ d minimã paase, d na n wa tõog n tʋma tʋʋm wʋsg a Zeova siglgã pʋgẽ.

12. Bõe la neb maan n sõng yãmba?

¹² Bũmb toor-toor la nebã maand n sõngd tõndo. Wala makre, d sã n wa be logtor yiri, n paam tɩ kãsem-dãmb sẽn naag sull ning sẽn get logtor yirẽ tɩbsg zu-loees yellã (CLH), la sull ning sẽn kẽnd n kaagd bãad-rãmbã (GVM) wa kaag-do, noom-d lame. D sã n wa maood ne zu-loɛɛg ninga, n paam tɩ kãsem-soab wa kelg-d la a bels-do, noom-d lame. D sã n wa zãmsd Biiblã ne neda, n dat sõngre, n paam tɩ so-pakd sẽn tar minim yãag-d tɩ d tɩ zãms a soabã Biiblã la a kõ-d sagls sẽn na n sõng-do, d sũur noomame. Saam-biis la saam-bi-pogs kãensã fãa sũy nooma b sẽn sõngd tõndã. Tõnd me sã n modgd n sõngd d taabã, d paamda sũ-noog a woto. A Zeezi yeelame tɩ “kũun wata ne sũ-noog n yɩɩd reegre.” (Tʋʋ. 20:35) Yãmb me sã n dat n sõnga y taabã woto, bɩ n tʋm tʋʋm a taaba, bõe n tõe n sõng-y tɩ y tõog n maan rẽ?

13. D sã n wa yãk yam n na n maan bũmbu, bõe la d pa segd n yĩmi?

¹³ D modg tɩ d sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã yɩ takɩ. Bõe yĩnga? Bala y tõe n yãka yam n dat n tʋm tʋʋm wʋsg tigingã pʋgẽ, n yaool n pa mi y sẽn na n maan rẽ to-to ye. Sẽn paase, tõe n yɩɩ toog tɩ y bãng y sã n tõog n maana y sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã. Rẽ wã, modg-y tɩ y sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã yɩ vẽeneg la takɩ. Y tõeeme me n gʋls y sẽn dat n maanã sebr zugu, la y sẽn magd n na n maan rẽ to-to wã.

14. Bõe yĩng tɩ d sã n yãk yam n na n maan bũmb bɩ d pa segd n yɩ dem-dem ne d menga?

¹⁴ D sã n wa yãk yam n na n maan bũmbu, d pa segd n yɩ dem-dem ne d meng ye. Bõe yĩnga? Bala d pa tõe n zoe n bãng yɛlã sẽn na n yɩ to-to ye. Wala makre, tẽn-tʋmd a Poll sõngame n lugl tiging Tesalonik tẽngẽ wã. Sãmbg kae t’a ra ratame n kell n zĩnd be n sõng neb nins sẽn da lebg kiris-neb paalmã. La bɛɛb n modg-a t’a yi tẽngã. (Tʋʋ. 17:1-5, 10) A  Poll sã n da kell n pa be, a ra tõe n baoo yell n kõ a tẽed-n-taasã. La a pa koms raood n bas b sõngr ye. A pʋd n baoo a sẽn tõe n maan n sõng-ba. A wa n tʋma a Tɩmote Tesaloniki, sẽn na yɩl t’a tɩ sõng sẽn lebg-b kiris-neb paalmã tɩ b tẽebã pãng paase. (1 Tes. 3:1-3) Tesalonik kiris-nebã sũy tog n yɩɩ noog wʋsgo, a Tɩmote sẽn sak n na n tɩ sõng zĩig ning fãa b sẽn dat t’a tɩ sõngã.

15. Wãn to la d yɛlã tõe n kɩt tɩ d sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã toeeme? Togs-y kibare.

¹⁵ D tõe n dɩka yam bũmb ning sẽn paam a Poll Tesalonikã pʋgẽ. D tõe n yãka yam n dat n maan bũmbu, tɩ yɛlã tiig n toeem tɩ d pa tõog n maan d sẽn datã ye. (Koɛ. 9:11) Sã n yaa woto ne yãmba, y tõe n baoo bũmb a to sẽn pa yɩɩd y nug n maane. Yaa woto la a Tɛɛd ne a pag a Hayedi maan-yã. Yɩɩ tɩlɛ tɩ b bas b tʋʋmdã Betɛllẽ wã, b nin-yend sẽn wa n ka laafɩ yĩnga. La b sẽn nong a Zeova wã yĩnga, b baoo bũmb a to b sẽn tõe n maan a tʋʋmdã pʋgẽ. Pipi, b lebga wakat fãa so-pakdba. Rẽ poore, b lebga zall so-pakdba, tɩ b wa yãk a Tɛɛd t’a na n lebg tigims sull yel-gɛtã lɛdgda. La siglgã wa n yeelame tɩ ned yʋʋm sã n vẽsge, a pa le tõe n yɩ tigims sull yel-gɛt ye. A Tɛɛd ne a Hayedi bãngame tɩ b pa na n le tõog n tʋm tʋʋm-kãng ye. Baa ne b sũy sẽn sãamã, b bãngame tɩ bũmb a taab n be b sẽn ket n tõe n maan a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ. A Tɛɛd yeelame: “D wa n bãngame tɩ pa tʋʋm-yɛng la ned tõe n tʋm a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ ye.”

16. Galat-rãmb 6:4 sõngda tõnd tɩ d bãng bõe?

¹⁶ D pa tõe n bãng yɛl nins fãa sẽn na n maan d vɩɩmã pʋgẽ ye. D pa segd n tags tɩ yaa d sã n tar tʋʋm a Zeova siglgã pʋgẽ la d tat a yam ye. Sẽn paase, d pa segd n dɩk tʋʋm nins d sẽn tʋmd a Zeova siglgã pʋgẽ wã n mak ne d taabã rẽnd ye. A Hayedi yeelame: “F sã n wa rɩkd f vɩɩmã n makd ne neb a taabã rẽnda, f sũ-noogã menemdame.” (Karm-y Galat-rãmb 6:4.) Yaa sõma tɩ d baood d sẽn tõe n maan n sõngd d taabã, la d tũud a Zeova. *

17. Bõe la y tõe n maan n wa paam n tʋm tʋʋm a taab a Zeova siglgã pʋgẽ?

¹⁷ Y sã n pa gĩd y vɩɩmã ne bũmb wʋsgo, la y pa kẽed sam-bɛda, na n sõng-y lame tɩ y tõog n kẽes y meng sõma a Zeova tʋʋmdã pʋgẽ n paase. Maand-y bũmb kẽer sẽn na n sõng-y tɩ y wa tõog n maan y sẽn yãk yam n na n maan bũmb ningã.  Wala makre, y sã n yãka yam n na n wa lebg wakat fãa so-pakda, y tõe n zoe n dɩkda sõngr so-pakrã kiuug fãa. Y sã n yãka yam n na n wa lebg kãsem-sõngda, y tõe n zoe n moonda koɛɛgã wʋsgo, la y kẽnd n kaagd tigingã neb nins sẽn ka laafɩ la sẽn kʋʋl-bã. Minim ning y sẽn na n paamã tõe n sõng-y lame tɩ y wa paam n tʋm tʋʋm kẽer a Zeova siglgã pʋgẽ. Bɩ y ket n tʋmd tʋʋm nins y sẽn zoe n tarẽ wã ne y sũur fãa.—Rom. 12:11.

18. Saam-bi-poak a Bevɛrli kibarã wilgda tõnd bõe? Ges-y fotã me.

¹⁸ Baa d yʋʋmã sã n vẽsgame, d tõe n yãka d sẽn dat n maan a Zeova tũudmã pʋgẽ, la d sɩd modg n wa maan rẽ. D gom saam-bi-poak a ye yʋʋr sẽn boond t’a Bevɛrli yelle. A tara yʋʋm 75. A bẽeda bã-kɛgeng sẽn kɩt tɩ kẽnã yaa toog ne-a. A ra ratame n kẽes a toog sõma n bool nebã tɩ b wa a Zeezi kũumã tẽegrã. Rẽ n so t’a yãk bũmb takɩ a sẽn dat n maan rẽ wɛɛngẽ. A sẽn tõog n kẽes a toog n bool nebã wa a sẽn datã, a sũur yɩɩ noog wʋsgo. A sẽn modg n maan bũmb ningã sõnga neb a taab tɩ b kẽes b mens sõma koɛɛgã mooneg pʋgẽ. A Zeova nanda bũmb nins saam-biis la saam-bi-pogs nins yʋʋm sẽn vẽsgã sẽn maandã, baa ne b yɛlã sẽn kɩt tɩ b pa tõe n maan bũmb wʋsgã.—Yɩɩn. 71:17, 18.

19. Bõe la d tõe n yãk yam n maan a Zeova tũudmã pʋgẽ?

¹⁹ Y sã n wa yãk yam n na n maan bũmbu, bɩ y modg tɩ yɩ bũmb sẽn pa yɩɩd y nug ye. Bɩɩsd-y zʋg-sõma sẽn na n kɩt tɩ y ta a Zeova yam. Zãms-y bũmb sẽn na n kɩt tɩ y paam minim, t’a Zeova wa tũnug ne yãmb n tʋm tʋʋm a siglgã pʋgẽ. Baood-y y sẽn tõe n maan n sõng y tẽed-n-taasã sõma n paase. * Wa a Tɩmote, a Zeova na n ning-y-la barka, tɩ “nebã fãa yã vẽeneg tɩ y bɩtame.”—1 Tɩm. 4:15.