'Dho -a 'gü -wɔn -ta

'Dho -a 'gü -wɔn -nu 'sëëdhɛ -ta

Dhɛɛˈˈ ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wa kpɔ

Dhɛɛˈˈ ˗nu ˈö mɛn ˗nu ˗wa kpɔ

ˈMën ˈö Biblö ˗ya pö ˈö ˗gban ˗sö ˗bhö ˗sü ˗bha?

˗Sö ˗bhö ˗sü ˈnën ˗tɔ «pë ˈbha ˈˈplüün bho ˗sü ˈö ˈwo˗ zë ˗Zlan ˗dhɛ ꞊dhɛ wo ˗dho ˗a kë ɛɛnˈˈ wo ˈti ˗dho ˗a kë». ˗Wo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo˗ ˗kan wo ˈˈdhi ˗gɔ ɛɛnˈˈ ˈwo˗ ˗bɛnzë ˈsëëdhɛ ˗ta.

Mɛn ˈbha ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗zota ꞊dhɛ ˗sö ˗bhö ˗sü ˈyaa ˗së, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ Yesu ˗ya ˗pö: «ˈKa ˈdho ˗sö ˗zian ꞊në˗ ˗bhö tongtongdhö [ . . . ] ˈˈKɛɛ kaa˗ ꞊iin ˗yö kë ꞊iin ˈka, ˗a ˈdhɛ ˈka˗ pö ˈzü ˈaa bhoo, ˗ka ˈto ˈaa bhoo ˗ta, ˗a ˗gɛn ˗mü ꞊dhɛ ˗a ˈdhɛ ˈkö ˈka˗ ˗da ˗ta ˗a ˈdhɛ bha˗ zian˗ ˗ta bha ˗yö ˗go Sɔtraan ꞊në˗ ˈˈpiʋ̈.» (Mat. 5:33-37) ˗A ˈwɔn ˗kun Yesu ˈˈɲaan ꞊dhɛ ˈtɔŋ˗ ˈö ˗Zlan ˗ya nu Moizö ˗dhɛ ˈkpa bhë ˗a ˈgü, ˗yö ˗wɩ ˗a ˗bha kö ˗wo ˗sö ˗bhö, ˈö˗ ˗dhɔkëmɛn ˈbha ˗nu ˈwo ˗klu ˗a ˗bha, ˈwo ˗sö ˗bhö ˈwɔn ˈbha ˗nu ˈgü. (ˈWun. 14:22, 23; Ex. 22:10, 11) ˗Ya ˈwɔn ˗dɔ ꞊dhɛ Zoova yöö ꞊dede ˗yö ˗sö ˗bhö ˈpö. (Ebl. 6:13-17) ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, kö pë ˈö Yesu kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö˗ pö ˈyaa ˈnën ˗tɔ kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa ˗sö ˗bhö toŋtoŋdhö. ˈPë kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊ʒiaan ˈö˗ pö ˈyö ˗tɔ kwa dua ˈyaa ˗mü kö ˈkwa ˗sö ˗bhö ˈˈwlaa˗ ˗wɔn ˈgü. Kwa dua ˗mü kö pë ˈˈpɛpɛ ˈkwa˗ pö, ˈkwa˗ kë, ˈyö sü ꞊dhɛ pë ˈö Zoova ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈkwa˗ kë, ˈyö bhë.

ˈDhɛ ˈˈdhʋ̈, ꞊ya kë ꞊dhɛ mɛn ˈbha ꞊yaa˗ pö ˈkwa ˗sö ˗bhö, kwa ˗dho ˗a kë ꞊dhɛ? Kwa dua ˗mü ꞊köŋ ˗blɛɛsü kö ꞊ya kë ꞊dhɛ pë ˈö ˈkwa dho ˗sö ˗bhö ˗a ˗wɔn ˈgü bhë kwa ˗dho ˗a kë, ˈkwa kwa ˗zota ˗a ˈgü. ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˈkwaa ˗mɔn ˗a kë ˗sü ˗bha, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˈkwa ˗dho ˗sö ˗bhö. ˗Zlan ˗Wo ˗yö kwa ˗zokpɔɔ ˈö˗ pö: «Ö ˈˈdhi ˗yökodhiʋ̈sü ꞊fiëë ˗dhö ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka ˗sö ˗bhö ˗sü ˈö ˈwaa˗ ˈgüwɔn kë ˗a ˗ta.» (Eccl. 5:5) ꞊Ya ˈgo ˗a ˈgü ˈzü, Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo ˗gban pë ˈö ˈkwa dho ˗sö ˗bhö ˗a ˗wɔn ˈgü ˗a ˗bha ˗kwa kwa ˈˈtʋ̈ŋ kë ˗an ˈgü, ˈkö ˈwɔn ˗nu ˈö ˈkwa ˗an kë ˈkwa zuʋ̈ˈˈ ˈti ˗dho za dɔ kwa ˗bha ꞊taabha, ˈkwa ˗da ˗an ˗ʒian ˗ta. ˈTɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗a ˈbha ˗nu ˈnën ˈwo ˗tɔ ˗mën?

˗Sö ˗bhö ˗sü ˈbha ˗nu ˈwaa ˗Zlan ˗dhɛ ˈya˗. ˗A ˈwɔnzuan do ꞊nɛn: Zoova ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗bha ˈkosü ˗yi ˈka, ˗wo wo ˗wo ˗bhö wo ˈko ˗dhɛ. ˗Sö ˗bhö ˗kɔ ˈbha ˗mü ˈpö. ˈKosümɛn ˗nu ˈwo ˈˈdhʋ̈, ˗wa ˈˈplüün ˗bho wo ˈko ˗dhɛ ˗Zlan waa mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗an ˈˈɲan ˈˈdhiʋ̈ ꞊dhɛ ‹˗kɔ ˈwo˗ ˗bha ꞊plɛ wo ꞊kun mü,› wo ˗dho ˗dhɔ kë wo ˈko ˗nu ˈka, ˈö ˈwo wo ˈko ꞊bhlëë ˗ya. (ˈKosümɛn ˈbha ˗nu wo ˗bha ˗pö ˗kɔ ˈˈwɛɛ ˈgü, ˈˈkɛɛ ˈkö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˗Zlan ˗ya ˗yö ꞊dhɛ ö ˗wo ˗bhö ˗sü ˈdhö.) ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈, ˗wo wo ˗wo ˗bho ˗an ˗ta kö ˗wo kë dhe waa ö ꞊gɔɔn ˗an ˈka, ˈö ˈwo dho ˈto ˗a ˈka ˈˈdhʋ̈ ˗an ˗bha ˗tosɛta ˈgü. (ˈWun. 2:24; 1 Ko. 7:39) ˗Sö ˗bhö ˗kɔ suu ˈdhɛ bhë ˗yö ˗së, ˈö ˗bɛ ˗sü ˈka ˗Zlan dhɔɔbhaawɔn ˗bha.

˗Sö ˗bhö ˗sü ˈbha ˗nu ˈwaa ˗Zlan ˗dhɛ ˗së. Kletiɛn dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ˗sö ˗bhö ꞊dhɛ ö ˗dho ö ˗bha ˈˈsɛ ˗takozë ˗piö ˈka ɛɛnˈˈ ˈzü ö ˗dho ˈˈkan ˗Zlan ˗bha. Mɛn ˈö ꞊yaa˗ kë ˈˈdhʋ̈, kö ˗ya ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗lögü. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ kletiɛn ˗nu ‹ˈkwaa ˈkpongtaamɛ ˗nu ˈka gbɔ,› kwa dua ˈyaa ˗mü ˈkwa kwa ˗de ˗da ˈˈdhikozësü waa ˗gblü ˗nu ˈwo ˈˈkpɔnŋ ꞊taa yö ˗an ˈgü.—Zan 15:19, NTBL; Is. 2:4; Zak. 1:27.

˗Sö ˗bhö ˗sü ˈbha ˗nu ˗sü mɛn ˈö ˈdhö ˗a ˗bha. ˈˈTʋ̈ŋ ˈbha ˗nu ˈka, ˗yö ˗dho kë ˗së kö ˗dhioo ˈö Yesu ˗ya dɔ ˈö˗ pö ꞊dhɛ «pë ˈdhɛ ˈö ˗gblüdë ˈkpii˗ ˗bha ˈka, ˗kaa bho ˗gblüdë ˈkpii˗ ˗dhɛ, kö pë ˈdhɛ ˗Zlan ˗bha ˈka ˈka˗ bho˗ ˗dhɛ!» bhë, ˈkwa kwa zota ˗a ˈgü ˗së ˈka kö ˈkwa ꞊kun ˗sö ˗bhö.—Dhu. 20:25.

˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ kletiɛn ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈö kë ˈˈsɛ ˈbha ˈgümɛn ˈka ɛɛnˈˈ ˈzü ˈö ˗dho ˈˈta ˈgü ˈsëëdhɛ ˈbha ˈˈkan, kö ˗ya man ꞊dhɛ ö dua ˗mü ˈö ˗sö ˗bhö, ˈmën ˗dho ˗a kë? ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗sö ˗bhö ˗kɔ suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗ya ˗mɛn ˗blü ˈwɔn ˈö ˈyaa ˗bɛ ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗bha ˗a kë ˗sü ˗bha, ˗a zuʋ̈ga ˈö Biblö ꞊yaa˗ dɔɔˈˈ bhë ˗yö ˈti ˗dho ˈˈwɩ ˗a ˗bha. ˈˈKɛɛ kö ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛn ˗nu ˗wa pö ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗wo ˈö ꞊yaa˗ pö ˈö˗ zuʋ̈ˈˈ ˈti ˗dho za dɔ ˗a bha ˗ya pö, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö˗ pö.

˗Sö ˗bhö ˗sü ˗dhɛ ˈö bhë, ˗yö ˗bɛ ˗sü ˈka ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˈö Wlɔmö 13:1 ˈgü bhë, ˗a ˗bha. ˗Ya ˗pö: «˗A ˗dhɛa ˗bha ꞊dhɛ mɛ ꞊gban ˗wo wo ˗gɔ ˈdho ˈˈsɛgɔdhiʋ̈mɛ ˗nu ˗dhɛ ˈˈsia˗.» ꞊Ya kë ˈˈdhʋ̈, ˗a kletiɛn ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗wɩ ˗a kë ˗sü ˗bha, ˈyö sü ꞊dhɛ pë ˈö ˗Zlan ˗ya pö mɛn ˈˈpɛpɛ ˗wa kë yö ˗mü.

꞊Waa˗ pö ˈkwa ˗sö ˗bhö pë ˈbha ˗ta ɛɛnˈˈ ˈkwa kwa ˗kɔ luuˈˈ kö ˈkwa ꞊kun kwa ˗wo ˗bhö, ˗wɩ ˗a ˗bha ˗sü ˗dhö ˈsü mɛn ˈö ˈdhö, ˗a ˗bha. Wlɔmömɛn ˗nu waa Sitömɛn ˗nu ˈwo kun ꞊kwɛŋzü, ˗wo ˗sö ˗bhö wo ˗bha ˗gblügɔn ˗zlan ˗dhɛ ˗blaandhaaga ˗ta kö ˈwo˗ ˗zɔn ꞊dhɛ ˈdhaŋ˗ ˗bho ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˗mɛn ˗mü wo ˈka. Glɛkö ˗nu ˗de ˈpö ˗wo ˗sö ˗bhö ˗ni ˈgü, ˗wo wo ˗kɔ do ˗luu, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗wa ˗pö ˗zlan ˈbha ˈö˗ ˈˈtʋ ˈdhö pë ˈwo˗ pö ˗ni ˈgü waa ˈwɔn ˗nu ˈwo˗ kë ˗ni ˈgü ˗an ˗bha, ˈö mɛn ˈˈpɛpɛ dhö ˈˈklɔɔn bho ˗a ˗bha, ˗yö ˗dhö.

Zoova ˗dhɔkëmɛn dua ˈyaa ˗mü kö ˗yö ö ˗wo ˗bhö pë ˈˈbin ɛɛnˈˈ ˈˈsɛ ˗bha pë ˈbha ˈö ˗gban ꞊sua ˗zlan ˗dhɔkësü ˗bha, ˗a ˗ta. ˈˈKɛɛ zadɔdhɛ ˈgü, ꞊waa˗ pö ˈka ka ˗kɔ wɔ Biblö ˗ta kö ˈka ˗sö ˗bhö ꞊dhɛ ka ˗dho gagade pö, ka ˗dho ˗a kë ˗ee? Ka ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈka ˗wɩ ˗a ˗bha, ˈyö sü ꞊dhɛ Biblö ˗yö ˗klu ˗Zlan ˗bha ˗mɛn ˈbha ˗nu ˈwo pë ˈbha ˗kë kö ˗wo ˗sö ˗bhö ˗ni ˈgü, ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. (ˈWun. 24:2, 3, 9; 47:29-31) ˗Yö kë ka ˈˈɲaan ꞊dhɛ ˗sö suu ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈka˗ ˗bhö, kö ˈka ka ˗wo ˗bhö ˗Zlan ˗dhɛ ꞊dhɛ ˈka ˗dho gagade pö. Ka dua ˗mü ˈka ka ˗de baaˈˈ ˗së ˈka kö dhɛɛˈˈ ˈˈpɛpɛ ˈwo dho ˗a ˈkpɔ ka ˗gɔ, ˈka ˗an ˗yɔ bɔ gagade ˈgü.

ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈˈtɔŋdëdhɛ ˈö kwaa Zoova kwa ꞊zinŋgü ˗a ˗wɔn ˗yö kwa ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗ bhë, ꞊waa˗ pö ˈkwa ˗sö ˗bhö pë ˈbha ˗wɔn ˈgü, kwa dua ˗mü ˈkwa kwa zota ˗së ˈka kö ꞊ya kë ꞊dhɛ ˈwaa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗lögü, ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ. ˈPë ˈkwa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ kwa ˗dho ˗a kë, ˈyö kwa dua ˈdhö ˗mü ˈkwa ˗sö ˗bhö ˗a ˗wɔn ˈgü.—1 Piɛ. 2:12.