Un̄wọn̄ọ edi ‘owo ndidọhọ ke imọ iyanam se ẹdọhọde. Utọ ikọ oro isidịghe mbubru. Ẹsiwak ndidọhọ ke Abasi edi ntiense ke utọ ikọ oro.’ Ẹkeme ndiwewet un̄wọn̄ọ mîdịghe ẹtetịn̄.

Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke ọdiọk ndida un̄wọn̄ọ sia Jesus ama ọdọhọ ete: “Ẹkûtomo [m̀mê ẹkûn̄wọn̄ọ] baba n̄kpọ kiet . . . Yak ikọ mbufo Ih edi Ih, Ihih mbufo edi Ihih; koro se ikande emi oto andidiọk.” (Matt. 5:​33-37) Edi Jesus ama ọdiọn̄ọ ke enyene ndusụk n̄kpọ emi ẹkesitịbede ndien Ibet Moses ọdọhọ yak ẹda un̄wọn̄ọ. Enye ama onyụn̄ ọdiọn̄ọ ke nti ikọt Abasi ke eset ẹma ẹsida un̄wọn̄ọ. (Gen. 14:​22, 23; Ex. 22:​10, 11) Jesus ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah ke idemesie n̄ko ama esida un̄wọn̄ọ. (Heb. 6:​13-17) Ntre ikọ Jesus ikọwọrọke ke nnyịn ikpedehedei ida un̄wọn̄ọ. Utu ke oro, enye ọkọnọ mme owo item ete yak mmọ ẹkûsuda un̄wọn̄ọ ke n̄kpri n̄kpri n̄kpọ m̀mê ke n̄kpọ emi mînyeneke ufọn. Ọfọn idiọn̄ọ ke nnyịn ndinịm un̄wọn̄ọ nnyịn idịghe n̄kpọ mbre-o, ke ima in̄wọn̄ọ n̄kpọ, ana inam se ikọn̄wọn̄ọde oro.

Akpanam nso edieke ẹdọhọde fi edida un̄wọn̄ọ? Akpa, kụt ete ke eyekeme ndinam se oyomde ndin̄wọn̄ọ oro. Edieke etiede fi nte udûkemeke, ọkpọfọn etre ndida un̄wọn̄ọ oro koro Bible ọdọhọ ke “ọfọn nditre ndikan̄a akan ndikan̄a edi usioho.” (Eccl. 5:5) N̄kpọ efen edi ke ana ekere se Bible etịn̄de aban̄a se oyomde ndin̄wọn̄ọ oro, ekem ayak se afo ekpepde ke Bible an̄wam fi ebiere m̀mê ayada un̄wọn̄ọ oro m̀mê udûdaha. Ẹyak ise ndusụk se Bible etịn̄de.

Ndusụk un̄wọn̄ọ ibiatke ibet Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, Mme Ntiense Jehovah ẹsida un̄wọn̄ọ ke usen ndọ mmọ. Ebendọ ye n̄wanndọ ẹsin̄wọn̄ọ ke iso Abasi ye ke iso mme owo ẹte ke mmimọ iyama, ikpeme, inyụn̄ ikpono kiet eken ‘adan̄a nte mmimọ mbiba ididude uwem.’ (Ekeme ndidi mbon en̄wen iditịn̄ke ukem ikọ emi, edi mmọ ẹsụk ẹda un̄wọn̄ọ ke iso Abasi.) Ekem ẹyedian mmọ mbiba ndọ nte ebe ye n̄wan, ndien akpana mmọ ẹdi ebe ye n̄wan tutu esịm usen emi mmọ ẹkpade. (Gen. 2:24; 1 Cor. 7:39) Utọ un̄wọn̄ọ oro ibiatke ibet Abasi.

Ndusụk un̄wọn̄ọ ẹsibiat ibet Abasi. Ata Christian idin̄wọn̄ọke ke imọ iyetiene in̄wana ekọn̄ ikpeme idụt mmimọ m̀mê ndin̄wọn̄ọ ke imọ iyọkpọn̄ Abasi. Utọ un̄wọn̄ọ oro abiat ibet Abasi. Sia mme Christian “mîdịghe ubak ererimbot,” mme idụt ererimbot ẹkpenyene mfịna, mîdịghe ẹn̄wana ye idemmọ, nnyịn ikemeke ndisịn idem.​—John 15:19; Isa. 2:4; Jas. 1:27.

 Ndusụk un̄wọn̄ọ ẹdi se Christian edibierede m̀mê esịt imọ ayayak imọ ida m̀mê idiyakke. Ndusụk ini, ekeme ndidi se itịmde ikere se Jesus ọkọdọhọde ete “ẹnọ Caesar se inyenede Caesar, ẹnyụn̄ ẹnọ Abasi se inyenede Abasi” mbemiso ibierede m̀mê iyada un̄wọn̄ọ m̀mê ididaha.​—Luke 20:25.

Yak idọhọ ke Christian esịn n̄wed oyom yak ẹda imọ nte eyenisọn̄ m̀mê ẹnọ imọ n̄wedisan̄, ndien ẹdọhọ ke ana enye ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyanam se ukara idụt oro ẹdọhọde. Ekpedi utọ un̄wọn̄ọ oro ediwọrọ ke enye ayanam n̄kpọ emi edibiatde ibet Abasi, se enye ekpepde ke Bible idiyakke enye ada utọ un̄wọn̄ọ oro. Edi ukara idụt oro ẹkeme ndinyịme enye okpụhọde mme ikọ ke un̄wọn̄ọ oro man edi se esịt esie ayakde enye ọn̄wọn̄ọ.

Edieke ẹnyịmede ndikpụhọ n̄kpọ ke un̄wọn̄ọ oro, enye ndida un̄wọn̄ọ oro ekeme ndikem ye se ẹtịn̄de ke Rome 13:​1, emi ọdọhọde “yak kpukpru ukpọn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mme odudu oro ẹkponde ẹkan.” Ntre Christian ekeme ndibiere ke idiọkke imọ ndin̄wọn̄ọ ndinam n̄kpọ emi Abasi ama ọkọdọdọhọ ke ana mme Christian ẹsinam.

Edieke ẹdọhọde akama n̄kpọ ada un̄wọn̄ọ mîdịghe emenede ubọk ke enyọn̄ m̀mê adian ke esịt ini oyomde ndida un̄wọn̄ọ, edida se ekpepde ke Bible ibiere m̀mê ayanam ntre m̀mê udûnamke. Mbon Rome ye mbon Scythia ke eset ẹma ẹsikama akan̄kan̄ ẹn̄wọn̄ọ n̄kpọ, ẹkot enyịn̄ abasi ekọn̄ mmọ ndiwụt ke iyanam se mmimọ in̄wọn̄ọde. Mbon Greece eset ẹkesidi ẹma ẹyom ndida un̄wọn̄ọ mmọ ẹmenede ubọk ke enyọn̄. Oro okowụt ke mmọ ẹdiọn̄ọ ke enyene abasi emi okopde se mmimọ itịn̄de onyụn̄ okụtde se mmimọ inamde, ke abasi oro oyonyụn̄ ọnọ mme owo utịp.

Imọdiọn̄ọ ke asan̄autom Jehovah ndomokiet idikamake idiọn̄ọ ukara emi asan̄ade n̄kpọ ye ndikpono nsunsu abasi in̄wọn̄ọ n̄kpọ. Edi edieke ẹdọhọde fi ke ufọkesop yak odori ubọk ke Bible ọn̄wọn̄ọ ke se ededi oro imọ iyomde nditịn̄ edidi akpanikọ, edinam didie? Emekeme ndibiere ndidori ubọk ke Bible n̄n̄wọn̄ọ, sia Bible owụt ke nti ikọt Abasi ke eset ẹma ẹsinam ndusụk idiọn̄ọ ini ẹdade un̄wọn̄ọ. (Gen. 24:​2, 3, 9; 47:​29-31) Akpan n̄kpọ emi anade eti edi ke edieke adade utọ un̄wọn̄ọ oro, ke afo ọn̄wọn̄ọ ke iso Abasi ete ke imọ iyetịn̄ akpanikọ, ndien ana eben̄e idem nditịn̄ akpanikọ ke se ededi emi ẹbụpde fi.

Sia nnyịn mîyomke n̄kpọ ndomokiet adian̄ade nnyịn ọkpọn̄ Jehovah, ẹkpedọhọ yak ida un̄wọn̄ọ, ọfọn ibọn̄ akam itịm ikere se ẹtịn̄de ke un̄wọn̄ọ oro inyụn̄ ikụt ite ke utọ un̄wọn̄ọ oro ibiatke ibet Abasi, ke esịt idinyụn̄ ifịnake nnyịn edieke idade. Edieke afo ebierede ndida un̄wọn̄ọ, kụt ete ke amanam se ọkọn̄wọn̄ọde.​—1 Pet. 2:12.