1. Jije nyɛmi nɛ waa kɛ tuɔ munyu ɔ je?

 MUNYU tumi ji nike ní nɛ je Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ ngɔ. Benɛ a bɔ kekleekle nɔmlɔ ɔ nɛ ji Adam pɛ ɔ, e nyɛ nɛ e kɛ e hiɔwe Tsɛ ɔ tu munyu. Jehanɛ hu ɔ, e nyɛ nɛ e kɛ munyungu ehehi tsu ní kɛ piɛɛ nɔ́ nɛ e le momo ɔ he. Adam pee jã kɛ wo lohwe ɔmɛ tsuo biɛ. (1 Mose 2:19) Benɛ e kɛ Hawa nɛ ji e yo nɛ e he ngɛ fɛu ɔ tu munyu kekleekle ɔ, hyɛ bɔ nɛ e bua maa jɔ ha!​—1 Mose 2:22, 23.

2. Mɛni blɔ nɔ nɛ nihi kɛ nike ní nɛ ji munyu tumi tsu we ní saminya blema kɛ mwɔnɛ ɔ?

² E kɛ we kulaa nɛ a kɛ nike ní nɛ ji munyu tumi ɔ tsu we ní saminya hu. Satan Abosiami mlɔɔ Hawa, nɛ lɔ ɔ ha nɛ adesahi ba pee yayami peeli nɛ a yi mluku. (1 Mose 3:1-4) Adam ngɔɛ nike ní nɛ ji munyu tumi ɔ kɛ tsu we ní saminya, nɛ e pia Hawa kɛ Yehowa ngɛ e yayami ɔ he. (1 Mose 3:12) Kain tui Yehowa anɔkuale benɛ e gbe e nyɛmi Habel se ɔ. (1 Mose 4:9) Pee se ɔ, Kain nina Lamek po asilɛ ko nɛ tsɔɔ bɔ nɛ nihi a yi mi wa ha ngɛ e be ɔ mi. (1 Mose 4:23, 24) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, kɛ nihi peeɔ a ní ha kɛɛ? Be komɛ ɔ, ma hɛ mi nyɛɛli tuɔ munyuhi nɛ sɛ ngɛ ma hɛ mi nɛ e pee we mɛ zo. A pee sinihi fuu nɛ a tuɔ munyuhi nɛ sɛ ngɛ mi. Sukuu bimɛ nuɔ munyuhi nɛ sɛ ngɛ sukuu, nɛ jã kɛ̃ nɛ nikɔtɔmahi hu nuɔ munyuhi nɛ sɛ ngɛ a ní tsumi hehi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, munyuhi nɛ sɛ nɛ nihi tuɔ mwɔnɛ ɔ tsɔɔ bɔ nɛ je ɔ puɛ ha.

3. Mɛni nɛ e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa ko pee, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

³ Ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, munyuhi nɛ sɛ nɛ wa pɔɔ numi ɔ maa tlɔ wa he nɛ wɔ hu ma bɔni tumi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, akɛnɛ wa ji Kristofohi he je ɔ, wa suɔ nɛ waa sa Yehowa hɛ  mi, lɔ ɔ he ɔ, wa tui munyuhi nɛ sɛ. Wa suɔ nɛ waa kɛ nike ní nɛ se be nɛ ji munyu tumi ɔ nɛ tsu ní ngɛ blɔ kpa kpakpa nɔ kɛ je wa Mawu ɔ yi. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa maa pee jã ha a he ke (1) wa ngɛ fiɛɛmi mi, (2) wa ya asafo mi kpehi, kɛ jehanɛ hu (3) ke waa kɛ nihi ngɛ ní sɛɛe. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu bɔ nɛ Yehowa naa wa munyu tutui ha a he nɛ waa hyɛ.

4. Ngɛ Malaki 3:16 nya a, mɛni he je nɛ e sa nɛ wa munyu tumi nɛ sa Yehowa hɛ mi?

⁴ Kane Malaki 3:16. Anɛ o le nɔ́ he je nɛ Yehowa ngma nihi nɛ a kɛ a munyu tumi tsɔɔ kaa a yeɔ lɛ gbeye nɛ a pueɔ a yi mi tɛ ngɛ e biɛ ɔ he ɔ “a biɛ” ɔ lo? Wa munyu tumi tsɔɔ nɔ́ nɛ ngɛ wa tsui mi. Yesu de ke: “Nɔ́ nɛ hyi tsui ɔ tɔ ɔ, lɔ ɔ nɛ nya deɔ.” (Mat. 12:34) Níhi nɛ wa tuɔ a he munyu ɔ lɛ tsɔɔ bɔ nɛ wa suɔ Yehowa ha. Yehowa suɔ kaa nihi nɛ a suɔ lɛ ɔ nɛ a ná bua jɔmi kɛ ya neneene ngɛ je ehe ɔ mi.

5. (a) Mɛni tsakpa nɛ ngɛ wa jami ɔ kɛ bɔ nɛ wa tuɔ munyu ha a kpɛti? (b) Kaa bɔ nɛ foni ɔ tsɔɔ ɔ, ke wa suɔ nɛ waa sa Yehowa hɛ mi ɔ, mɛni nɛ e sɛ kaa waa pee?

⁵ Bɔ nɛ wa tuɔ munyu ha a maa tsɔɔ ke ji Mawu maa kplɛɛ wa jami ɔ nɔ loo e be nɔ kplɛɛe. (Yak. 1:26) Nihi nɛ a sume Mawu ɔ a ti ni komɛ kɛ abofu tuɔ munyu, a kɛ nihi tui munyu ngɛ mi mi jɔmi mi, nɛ a munyu tumi tsɔɔ kaa a woɔ a he nɔ. (2 Tim. 3:1-5) Wa sume nɛ waa pee wa ní kaa mɛ kɔkɔɔkɔ. Wa suɔ kaa wa munyu tumi nɛ sa Yehowa hɛ mi. Ke wa ya Kristofohi a kpehi a sisi ɔ, waa kɛ mi mi jɔmi tuɔ munyu, nɛ ke wa ya fiɛɛmi hu wa peeɔ jã nɔuu. Se ke waa kɛ wa weku li ngɛ munyu tue ngɛ he nɛ nihi be lejɛ ɔ nɛ waa kɛ abofu tuɔ munyu, nɛ wa je we mi mi jɔmi kpo ɔ, anɛ Yehowa bua maa jɔ wa he lo?​—1 Pet. 3:7.

6. Mɛni je nike ní nɛ ji munyu tumi nɛ Kimberly kɛ tsu ní ngɛ blɔ kpakpa nɔ ɔ mi kɛ ba?

⁶ Ke waa kɛ munyu tumi nɛ ji nike ní ɔ tsu ní ngɛ blɔ kpakpa nɔ ɔ, nihi yɔseɔ kaa Yehowa sɔmɔli ji wɔ. Enɛ ɔ yeɔ bua nihi nɛ bɔle wɔ ɔ nɛ a naa slɔɔto ‘nɛ ngɛ nɔmlɔ nɛ  sɔmɔɔ Mawu, kɛ nɔ nɛ sɔmɔ we Mawu ɔ a kpɛti.’ (Mal. 3:18) Mo susu bɔ nɛ enɛ ɔ ba mi ngɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Kimberly blɔ fa mi ha a he nɛ o hyɛ. b A ha e kɛ e klas no ko sukuu ní tsumi ko nɛ́ a tsu he ní kɛ bla. Benɛ a gbe ní tsumi ɔ nya a, e yɔse kaa Kimberly je ekpa ngɛ sukuu bi kpa amɛ a he. E tui nihi a he munyu yaya, mohu ɔ, e kɛ mi mi jɔmi tuɔ munyu, nɛ e tsua we yakayaka ní. Kimberly klas no ɔ nya kpɛ e he, nɛ e kplɛɛ kaa a kɛ lɛ nɛ kase Baiblo ɔ. Hyɛ bɔ nɛ Yehowa bua maa jɔ ha ke nihi guɔ munyu kpakpahi nɛ wa tuɔ ɔ nɔ kɛ ba leɔ anɔkuale ɔ!

7. Kɛ o suɔ kaa o kɛ Mawu nike ní nɛ ji munyu tumi ɔ ma tsu ní ha kɛɛ?

⁷ Wɔ tsuo wa suɔ kaa waa kɛ wa munyu tumi nɛ wo Yehowa hɛ mi nyami, nɛ́ e hɛ wɔ kɛ su wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he hulɔ. Lɔ ɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ, wa ma susu blɔhi a nɔ nɛ wa maa gu konɛ waa ya nɔ nɛ waa pee ‘nɔ hyɛmi nɔ́ ngɛ munyu tumi mi’ ɔ he.

8. Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee kɛ ha wɔ ngɛ bɔ nɛ e kɛ nihi tu munyu ha ngɛ e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi?

⁸ O kɛ mi mi jɔmi kɛ bumi nɛ tu munyu ke nihi wo o muklii mi la. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, nihi deɔ ke e ji dã delɔ, jiklɔɔtsɛ, e kɛ Abosiami he wami lɛ tsuɔ ní, e yi He Jɔɔmi Ligbi ɔ, nɛ e bui Mawu. (Mat. 11:19; 26:65; Luka 11:15; Yoh. 9:16) Se Yesu kɛ abofu ha we mɛ heto. Kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ abofu nɛ ha nihi heto ke a kɛ wɔ tu abofu munyu. (1 Pet. 2:21-23) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e be gbɔjɔɔ kaa wa maa ye wa he nɔ ke nihi kɛ wɔ tu munyu kɛ abofu. (Yak. 3:2) Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ?

9. Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa hyɛ wa munyu tumi benɛ wa ngɛ fiɛɛmi mi?

⁹ Ke o ngɛ fiɛɛmi mi nɛ nɔ ko kɛ mo tui munyu ngɛ mi mi jɔmi mi ɔ, bɔɔ mɔde nɛ o mi mi ko fu. Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Sam de ke, “I ngɔɔ ye juɛmi kɛ maa bɔ nɛ e he hia nɛ wetsɛ ɔ nɛ le anɔkuale nɛ kɔɔ Mawu he ɔ nɔ, nɛ i naa lɛ kaa e ma nyɛ maa pee tsakemi.” Be komɛ ɔ, wetsɛ ko mi mi ma nyɛ ma fu akɛnɛ be nɛ wa ya e ngɔ ɔ dɛ lɛ ɔ he je. Ke waa kɛ nɔ ko ngɛ munyu tue nɛ e mi mi fu ɔ, wa ma nyɛ maa pee nɔ́ ko nɛ nyɛmiyo nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lucia pɔɔ peemi ɔ. Wa ma nyɛ maa sɔle kpiti, nɛ wa de Yehowa nɛ e ye bua wɔ nɛ waa to wa tsui si konɛ wa ko tu munyu nɛ sɛ, loo waa pee nɔ́ ko kɛ tsɔɔ kaa wa be bumi kɛ ha nɔ ɔ.

10. Ngɛ 1 Timoteo 4:13 ɔ nya a, mɛni oti nɛ e sa nɛ wa kɛ ma wa hɛ mi?

¹⁰ Moo pee tsɔɔlɔ nɛ e he be saminya. Timoteo ji nɔ ko nɛ e he be ngɛ fiɛɛmi ní tsumi  ɔ mi, se kɛ̃ ɔ, e he hia nɛ e ya e hɛ mi ngɛ e ní tsɔɔmi mi. (Kane 1 Timoteo 4:13.) Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wɔ hu waa pee fiɛɛli nɛ a he be? E sa nɛ wa dla wa he saminya. Wa bua jɔ kaa wa ngɛ ga dade slɔɔtohi nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee tsɔɔli nɛ a he be. O maa na munyuhi nɛ maa ye bua mo ngɛ fiɛɛmi mi ngɛ womiyo nɛ ji, Yaa O Hɛ Mi Ngɛ Ní Kanemi Kɛ Ní Tsɔɔmi Mi kɛ Kristofohi A Si Himi Kɛ A Sɔmɔmi Ní Tsumi ɔ​—Ní Kasemi Womi ɔ fã nɛ ji “Moo Bɔ Fiɛɛmi Ní Tsumi ɔ He Mɔde” ɔ mi. Anɛ o kɛ ní nɛ ɔmɛ ngɛ ní tsue saminya lo? Ke wa dla wa he saminya a, wa be gbeye yee tsɔ, nɛ waa kɛ kã maa tu munyu.

11. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ nyɛmimɛ komɛ ba pee fiɛɛli nɛ a he be?

¹¹ Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ maa pee tsɔɔli nɛ a he be ke wa kase ní kɛ je nyɛmimɛ kpahi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ a ngɔ. Sam nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ biɔ e he nɔ́ he je nɛ nyɛmimɛ komɛ a he be ngɛ fiɛɛmi mi. E hyɛɔ bɔ nɛ a plɛɔ kɛ tsɔɔ ní ha a saminya, nɛ e kaseɔ mɛ. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Talia a hyɛɔ bɔ nɛ nyɛmimɛ nɛ a he be ɔ plɛɔ kɛ tuɔ magbɛ nɔ munyu ha a saminya. Enɛ ɔ ye bua lɛ nɛ e kase bɔ nɛ e kɛ nihi ma susu munyuhi nɛ nihi pɔɔ bimi ngɛ fiɛɛmi mi ɔ he ha.

12. Mɛni nyagbahi nɛ nyɛmimɛ komɛ kɛ kpeɔ?

¹² Ke wa ya asafo mi kpe ɔ, e sa nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo ní kasemi ɔ mi kɛ gu wa gbi nɔ nɛ wa ma wo kɛ la, kɛ hetohi nɛ pi si nɛ wa ma ha a nɔ. (La 22:22) E yeɔ ha nyɛmimɛ komɛ kaa a ma la loo a ma ha munyu heto ke a ya asafo mi kpe. Anɛ mo hu o nuɔ he jã lo? Ke jã a, moo kase nɔ́ nɛ ye bua nyɛmimɛ nɛ a yi gbeye kaa a ma la aloo a ma ha munyu heto ngɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ, nɛ o ma ná he se.

13. Mɛni ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o la kɛ je o tsui mi ke o ya asafo mi kpe?

¹³ La kɛ je o tsui mi. Ke wa ya asafo mi kpe ɔ, nɔ́ titli he je nɛ wa laa Matsɛ Yemi lahi ji kaa wa kɛ je Yehowa yi. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Sara a susu kaa e gbi ngɔɛ. Se kɛ̃ ɔ, e suɔ nɛ e ma la kɛ je Yehowa yi. Enɛ ɔ he ɔ, ke e ngɛ e he dlae kɛ ha asafo mi kpe ɔ, e laa lahi nɛ a ma la ngɛ kpe ɔ sisi ɔ hulɔ. E kaseɔ la amɛ, nɛ e hyɛɔ bɔ nɛ munyuhi nɛ a ngɛ la amɛ a mi ɔ kɛ níhi nɛ a maa kase ngɛ asafo mi kpe ɔ sisi ɔ kɔ ha. Sara de ke: “Enɛ ɔ yeɔ bua mi wawɛɛ nɛ i ngɔɔ ye juɛmi kɛ maa la amɛ a mi munyu ɔmɛ a nɔ mohu pe ye gbi nɛ ngɔɛ ɔ nɔ.”

14. Ke o gboɔ zo ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua mo nɛ o ha sane heto ngɛ asafo mi kpehi a sisi?

¹⁴ Mo ha munyu heto be fɛɛ be. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e yeɔ ha nyɛmimɛ komɛ  kaa a ma ha sane heto. Talia nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Sawale nuɔ mi wawɛɛ ke ma tu munyu ngɛ ni kpahi a hɛ mi, se nihi tui he hɛ ejakaa i tuɔ munyu blɛuu. Enɛ ɔ he ɔ, ke i ya asafo mi kpe ɔ, e yeɔ ha mi kaa ma ha munyu heto.” Se enɛ ɔ tsi we Talia nya nɛ e ko ha munyu heto. Ke e ngɛ e he dlae kɛ ha asafo mi kpe ɔ, e haa nɛ e hii e juɛmi mi kaa e sa nɛ kekleekle nɔ nɛ e ma ha sane heto ɔ, e munyu ɔ nɛ pee kpiti nɛ oti ɔ nɛ je kpo ngɛ mi. E de ke: “Enɛ ɔ ha nɛ i na kaa ke i ha sane heto kpiti nɛ oti ɔ je kpo ɔ, e hi, ejakaa lɔ ɔ ji heto nɛ nɔ nɛ ngɛ ní kasemi ɔ nɔ hyɛe ɔ ngɛ blɔ hyɛe.”

15. Ke wa ma ha sane heto ɔ, mɛni nɛ e sa nɛ wa kai?

¹⁵ Be komɛ ɔ, nyɛmimɛ nɛ a gbo we zo ɔ po ha we sane heto ngɛ asafo mi kpehi a sisi. Mɛni he je? Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Juliet ɔ de ke: “Be komɛ ɔ, i toɔ tsle akɛnɛ i nuɔ he kaa ye sane heto ɔ ngɛ kpiti tsɔ nɛ e be tso nue ɔ he je.” Mo kai kaa Yehowa suɔ nɛ waa je wa tsui mi nɛ wa ha sane heto bɔ nɛ wa ma nyɛ. c E ngɛ mi kaa be komɛ ɔ, wa yeɔ gbeye mohu lɛɛ, se ke wa bɔ mɔde nɛ wa ha sane heto ngɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ, Yehowa bua jɔɔ wawɛɛ.

16. Mɛni munyu lɛ e sɛ kaa e je wa nya?

¹⁶ O kɛ “nɔ jɛmi munyuhi” nɛ ko tsu ní. (Efe. 4:31) Kaa bɔ nɛ wa de kɛ sɛ hlami ɔ, e sɛ kaa munyuhi nɛ sɛ nɛ je Kristofo no ko nya. Se nɔ jɛmi munyu komɛ ngɛ nɛ a yɔsemi yee, nɛ e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa ko ngɔ kɛ tsu ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e sa nɛ waa hyɛ saminya konɛ wa ko tu munyu kɛ si nihi nɛ a je ma kpahi, aloo wɛtso kpahi a mi, kɛ nihi nɛ e slo a kusumi. Jehanɛ hu ɔ, e sɛ nɛ waa tu munyuhi nɛ dɔɔ nɔ. Nyɛminyumu ko de ke: “Be komɛ ɔ, i tuɔ nɔ jɛmi munyu komɛ kɛ peeɔ plasee, se munyu nɛ ɔmɛ yeɔ nihi awi. Be ko nɛ be ɔ, ke i kɛ ye yo ɔ loo ni kpahi ngɛ munyu tue nɛ i tu munyu ko nɛ sɛ ɔ, ye yo ɔ tsɛɔ ye tue se be mi nɛ i kɛ lɛ pɛ wa ngɛ he ko. Enɛ ɔ ye bua mi wawɛɛ.”

17. Ngɛ Efeso Bi 4:29 ɔ nya a, mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ wo ni kpahi he wami?

¹⁷ O kɛ o munyu tumi nɛ wo ni kpahi he wami. Moo pee klaalo kaa o ma je nihi a yi mohu pe nɛ o maa tu a he munyu nyanyaanya. (Kane Efeso Bi 4:29.) Israel bi ɔmɛ ná he blɔhi fuu nɛ a kɛ maa na Mawu si, se a pɔɔ níhi a he munyu tumi nyanyaanya mohu. Ke wa pɔɔ níhi a he munyu tumi nyanyaanya a, e ma nyɛ ma sã ni kpahi. O ma kai kaa benɛ slaali nyɔngma amɛ kɛ  amaniɛ bɔmi nɛ sɛ ba a, ‘Israel ma mluku ɔ tsuo hɔɔ nya si ngɔ wo Mose he.’ (4 Mose 13:31–14:4) Se ke wa jeɔ ni kpahi a yi ɔ, e ma ha nɛ a bua maa jɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yefta biyo ɔ kɛ bua jɔmi tsu e sɔmɔmi ní tsumi ɔ akɛnɛ e huɛmɛ ɔmɛ ya woɔ lɛ he wami nɛ a jeɔ e yi ɔ he je. (Many. 11:40) Sara nɛ a wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Ke wa pɔɔ nihi a yi jemi ɔ, wa haa nɛ a nuɔ he kaa Yehowa suɔ mɛ, nɛ nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ hu suɔ mɛ.” Lɔ ɔ he ɔ, mo hla blɔ slɔɔtohi a nɔ nɛ o maa gu kɛ je nihi a yi.

18. Ngɛ La 15:1, 2 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sa kaa waa tu anɔkuale, nɛ mɛni hu nɛ lɔ ɔ biɔ nɛ waa pee?

¹⁸ Moo tu anɔkuale. Wa be nyɛe maa sa Yehowa hɛ mi ke wa tui anɔkuale. E hiɔ lakpa fɛɛ lakpa. (Abɛ 6:16, 17) Mwɔnɛ ɔ, e ngɛ mi kaa nihi fuu bui lakpa yemi kaa nɔ́ ko nɛ hɛdɔ ngɛ he lɛɛ, se wɔɔ lɛɛ wa yi lakpa ejakaa wa le kaa Yehowa sume. (Kane La 15:1, 2.) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa yi lakpa, se kɛ̃ ɔ, wa sume kaa wa maa laa nɔ ko nɔ́ ko nɔ, nɛ wa kɛ sisi nɔ ɔ.

19. Mɛni ji nɔ́ kpa ko hu nɛ e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi ngɛ he?

¹⁹ Moo yu o he ngɛ sieku yemi he. (Abɛ 25:23; 2 Tɛs. 3:11) Juliet nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ bɔ nɛ sieku yemi ná e nɔ he wami ha. E de ke: “Ke nɔ ko ngɛ ni kpahi a he sieku yee kɛ ngɛ mi tsɔɔe ɔ, e haoɔ mi, nɛ lɔ ɔ ha we nɛ ma ná hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ sieku yelɔ ɔ mi. Ke nɔ ko peeɔ jã a, mɛni tsɔɔ kaa e be imi hu ye he sieku yee kɛ tsɔɔ ni kpahi?” Ke o yɔse kaa ní sɛɛmi ɔ plɛ pee sieku yemi ɔ, moo gu ga blɔ nɔ kɛ plɛ munyu ɔ hɛ mi nɛ e kɔ níhi nɛ woɔ nɔ he wami he.​—Kol. 4:6.

20. Mɛni o fia o pɛɛ si kaa o kɛ o munyu tumi maa pee?

²⁰ Akɛnɛ wa ngɛ je nɛ nihi tuɔ munyu nɛ sɛ ngɛ mi he je ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ konɛ wa ha nɛ wa munyu tumi nɛ sa Yehowa hɛ mi. Mo kai kaa munyu tumi ji nike ní nɛ je Yehowa ngɔ, nɛ e suɔ nɛ wa kɛ tsu ní saminya. Ke wa bɔ mɔde kaa waa kɛ wa munyu tumi ma je Yehowa yi ngɛ fiɛɛmi mi, asafo mi kpe sisi kɛ wa daa ligbi ní sɛɛmi mi ɔ, e maa jɔɔ wɔ. Ke Yehowa kpata je yaya nɛ ɔ hɛ mi ɔ, e he be wae ha wɔ kaa waa kɛ wa munyu tumi maa wo e hɛ mi nyami. (Jud 15) Se loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, moo fia o pɛɛ si kaa o kɛ o “nya mi munyu” maa sa Yehowa hɛ mi.​—La 19:14.